ΥΠΟΦΛΟΙΟΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΣΜΟΣ ΣΤΟ Σ ΚΑΙ ΤΗ Γ Μ. Σαριδομιχελάκης Παθολογική Κλινική, Τμήμα Κτηνιατρικής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

ΥΠΟΦΛΟΙΟΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΣΜΟΣ Συχνότητα: Σ: όχι συχνός Γ: σπάνιος Φύλο: θηλυκά (70%) > αρσενικά (Σ) Φυλή (εμφάνιση σε συγκεκριμένες οικογένειες): Poodle, Leonbergers, Portugese water spaniel, Bearded collie κ.α. Ηλικία: νεαρά (συνήθως 2-6 χρόνων) Αιτιολογία: πρωτογενής (νόσος του Addison): πιο συχνός δευτερογενής: σπάνιος

Α) ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ (ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ADDISON) ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ (Ι) Α) ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ (ΝΟΣΟΣ ΤΟΥ ADDISON) Ατροφία ή καταστροφή >90% του φλοιού των επινεφριδίων Γλυκοκορτικοειδή + Αλατοκορτικοειδή Ιδιοπαθής (ανοσολογική καταστροφή, το πιο συχνό) Γ + Α Ιατρογενής: μιτοτάνη (συν. παροδικός, Γ > Γ+ Α) κετοκοναζόλη, τριλοστάνη αμφοτερ. επινεφριδεκτομή: μόνιμος Γ + Α Άλλα αίτια (πολύ σπάνια) κοκκιωματώδης αδρεναλίτιδα, μυκητιακή αδρεναλίτιδα μεταστατικά νεοπλάσματα, λέμφωμα (Γ) έμφρακτα, αιμορραγίες, αμυλοείδωση επινεφριδίων

CRH ? ACTH ατροφία επινεφριδίων ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑ (ΙΙ) Β) ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗΣ CRH ? ACTH ατροφία επινεφριδίων Γ >> Γ + Α Αλλοιώσεις (π.χ. μη λειτουργικά νεοπλάσματα, φλεγμονή, τραύματα) υπόφυσης – υποθάλαμου Συγγενής (+ υποφυσιακός νανισμός) Απότομη διακοπή θεραπείας με γλυκοκορτικοειδή Οξεϊκή μεγοιστρόλη (Γ) Υποφυσεκτομή Ιδιοπαθής (πολύ σπάνια)

Α) ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ (Ι) Α) ΕΛΛΕΙΨΗ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ Απώλεια Η2Ο-Να Μη απέκκριση Κ (+ μετακίνηση Κ από ICF στο ECF) Αφυδάτωση, Να Υπερκαλιαιμία Ολιγαιμία, υπόταση Κατάπτωση, ναυτία ΚΛΟΑ αζωθαιμία (προνεφρική) Μυϊκή αδυναμία συσταλτικότητα μυοκαρδίου Αρρυθμίες

Β) ΕΛΛΕΙΨΗ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ ΠΑΘΟΓΕΝΕΙΑ (ΙΙ) Β) ΕΛΛΕΙΨΗ ΓΛΥΚΟΚΟΡΤΙΚΟΕΙΔΩΝ αντοχή στο stress κατάπτωση-λήθαργος ανορεξία-έμετοι-διάρροια κοιλιακός πόνος Σ.Β. υπόταση αναιμία γλυκόζη

Α) ΟΞΕΙΑ ΜΟΡΦΗ (1/3 των περιστατικών) ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ (Ι) Α) ΟΞΕΙΑ ΜΟΡΦΗ (1/3 των περιστατικών) Ιστορικό χρόνιας μορφής Συμπτώματα μετά από stress Αδυναμία-κατάπτωση Χ.Ε.Τ., αδύναμος σφυγμός, αφυδάτωση, υποογκαιμία Βραδυκαρδία, αρρυθμίες Έμετοι, διάρροια Κοιλιακός πόνος Υποθερμία Shock, θάνατος

ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΙΚΟΝΑ (ΙΙ) Β) ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΡΦΗ Χρόνια διαδρομή με υφέσεις-εξάρσεις (stress) πιθ. προηγούμενα επεισόδια που ανταποκρίθηκαν σε μη ειδική θεραπεία (οροί, γλυκοκορτικοειδή) Κατάπτωση-λήθαργος, μυϊκή αδυναμία, μυϊκός τρόμος Χ.Ε.Τ., αδύναμος σφυγμός, αφυδάτωση Βραδυκαρδία Ανορεξία, έμετοι, αναγωγές (?), διάρροια, μέλαινα, Κοιλιακός πόνος Υποθερμία-μυϊκός τρόμος Απώλεια ΣΒ Πολυδιψία-πολυουρία

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ (Ι) Α) CBC PCV (10-71%): ίσως να μη διαπιστωθεί πριν την ενυδάτωση του ζώου PCV + ΤΡ (λόγω αφυδάτωσης) εωσινόφιλα (8-20%) λεμφοκύτταρα (10-20%)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ (ΙΙ) Β) ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ Να - Κ – Να/Κ < 25 (ή < 27) πρωτογενής (90-95%). Αν όχι άτυπος (αρχικά στάδια) δευτερογενής προηγούμενη χορήγηση ορών δευτερογενής: συνήθως όχι Cl: πρωτογενής (40%) BUN-Κρεατινίνη-Ρ (80%): πρωτογενής > δευτερογενής Γλυκόζη (3-37%) γλυκογονογένεση- γλυκονεογένεση ευαισθησία υποδοχέων ινσουλίνης ALT ή/και AST (30%) Ca (30-62%): στα πιο βαριά περιστατικά ( απέκκριση)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ (ΙΙΙ) Γ) ΟΥΡΑ SG > 1030 SG < 1030 (50-88%) + προνεφρική αζωθαιμία Προσοχή: Δ.Δ. από Ν.Α. Απώλεια υπεροσμωτικού περιβάλλοντος μυελώδους μοίρας

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ (ΙV) Δ) ΗΚΓ (μόνο στο Σ) Διαταραχές (50%) λόγω Κ (κυρίως) Να, Ca μεταβολική οξέωση αιμάτωση μυοκαρδίου Πιο ευρύ-επίπεδο Ρ Μακρύ PR Πιο ψηλό Τ Πιο χαμηλό-επιμηκυμένο QRS Βραδυκαρδία Κολπική ασυστολία Κοιλιακές εκτακτοσυστολές

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ (V) Ε) ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΤΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ Υποογκαιμία μικροκαρδία διάμετρος πνευμονικών αγγείων διάμετρος οπίσθιας κοίλης φλέβας μικρό ήπαρ Μεγαοισοφάγος ? Μειωμένες διαστάσεις επινεφριδίων στο υπερηχογράφημα ?

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ Ν.Α. Παθήσεις πεπτικού (χρόνια φλεγμονώδης νόσος, τριχουρίδωση, σύνδρομο χολωδών εμέτων κλπ) Παγκρεατίτιδα Άλλα αίτια επεισοδιακής γενικευμένης μυϊκής αδυναμίας

Α) ΤΟΥ ΥΠΟΦΛΟΙΟΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΣΜΟΥ ΔΙΑΓΝΩΣΗ (Ι) Α) ΤΟΥ ΥΠΟΦΛΟΙΟΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΣΜΟΥ Δοκιμή διέγερσης με ACTH 1 1 Υποφλοιοεπινεφριδισμός Υγιή ζώα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ (ΙΙ) Β) ΤΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ Πρωτογενής Δευτερογενής Πρωτογενής Δευτερογενής Κ, Να, Να/Κ συν. ΝΑΙ συν. ΌΧΙ Αλδοστερόνη πριν και μετά την ACTΗ ΟΧΙ αύξηση Αύξηση ?? Ενδογενής ACTH συν. συν.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ (I) Α) ΟΞΕΙΑ ΜΟΡΦΗ NS: 20-100ml/Kg/h IV x 1-3 h προοδευτικά μείωση Γλυκοκορτικοειδή IV δεξαμεθαζόνη (0,1-2mg/Kg IV/2-6 h) ή νατριούχος σουκινική πρεδνιζολόνη (4-20mg/Kg/2-6 h) Πιβιλική δεσοξυκορτικοστερόνη: 2,2mg/Kg IM (άπαξ) Αντιμετώπιση Κ συνήθως αρκεί ο NS πιθ. γλυκόζη + ινσουλίνη, Ca, NaHCO3 Αντιμετώπιση οξέωσης (συνήθως αρκεί ο NS) Αντιμετώπιση υπογλυκαιμίας: D 5% (ή 35% αν προκαλεί συμπτώματα) IV Αντιμετώπιση υποθερμίας, αιμορραγιών από πεπτικό

ΘΕΡΑΠΕΙΑ (IΙ) Β) ΧΡΟΝΙΑ ΜΟΡΦΗ Αλατοκορτικοειδή (μόνο στον πρωτογενή) οξεϊκή φθοριοκορτιζόνη πιβιλική δεσοξυκορτικοστερόνη (DOCP) Γλυκοκορτικοειδή (χρειάζονται στο 50% των περιστατικών του πρωτογενή και στο σύνολο των περιστατικών του δευτερογενή) πρεδνιζολόνη NaCl ΠΡΟΓΝΩΣΗ: ευνοϊκή

ΟΞΕΙΚΗ ΦΘΟΡΙΟΚΟΡΤΙΖΟΝΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ (IΙΙ) ΟΞΕΙΚΗ ΦΘΟΡΙΟΚΟΡΤΙΖΟΝΗ Δράση: Γ + Α Αρχική δόση: 0,01mg/Kg ΒID PO Έλεγχος: Κ, Να, BUN, κρεατινίνη/1-2 εβδ. /3-4 μήνες Τροποποιήσεις δόσης: κατά 0,05-0,1mg/ζώο SID Συνήθης δόση συντήρησης: 0,02-0,03mg/Kg SID Παρενέργειες (30%): π.π., πολυφαγία, ΣΒ, ιατρογενής Cushing

ΠΙΒΙΛΙΚΗ ΔΕΣΟΞΥΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΝΗ (DOCP) ΘΕΡΑΠΕΙΑ (IV) ΠΙΒΙΛΙΚΗ ΔΕΣΟΞΥΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΝΗ (DOCP) Ενδείξεις: παρενέργειες, κόστος ή μη ανταπόκριση στη φθοριοκορτιζόνη Δράση: Α (ασθενής Γ) Αρχική δόση: 2,2mg/kg IM ή SC/3-4 εβδ Έλεγχος (μετά τις 3 πρώτες εγχύσεις): Κ, Να, BUN, κρεατινίνη στις 2,3,4 εβδ. ρύθμιση συχνότητας χορήγησης Παρενέργειες: πολύ σπάνιες

ΘΕΡΑΠΕΙΑ (V) ΠΡΕΔΝΙΖΟΛΟΝΗ Αν χορηγείται οξεϊκή φθοριοκορτιζόνη χρειάζεται στο 50% των περιστατικών Αρχική δόση: 0,2-0,4mg/Kg SID PO Δόση συντήρησης: εξατομίκευση x 2-10 σε stress (χειρουργικές επεμβάσεις, τραύματα, συστηματικά νοσήματα κλπ)

ΘΕΡΑΠΕΙΑ (VΙ) NaCl Ενδείξεις: αν με τη θεραπεία το Κ είναι φυσιολογικό αλλά το Να παραμένει μειωμένο Δόση: 1-5g/ζώο/ημέρα PO Δράση: ίσως μειώσει τη δόση της οξεϊκής φθοριοκορτιζόνης