Μάκρω Σονικιάν Κωνσταντοπούλειο ΓΝΝΙ-Πατησίων Αθήνα Η ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΣΕ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΟΓΚΟΥ (ΥΠΕΡΤΑΣΗ), ΤΗΣ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΙΜΑΤΩΣΗΣ (ΑΕΕ) Μάκρω Σονικιάν Κωνσταντοπούλειο ΓΝΝΙ-Πατησίων Αθήνα

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΑ ΜΕΣΑ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗΣ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Κεντρικό ΝΣ Προμήκης μυελός Υποθάλαμος & οπίσθιος λοβός υπόφυσης Περιφερικό ΝΣ Εγκεφαλικές συζυγίες Αυτόνομο ΝΣ Προσαγωγό Απαγωγό Συμπαθητικό Παρασυμπαθητικό ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΝΕΡΟΥ

ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΣ: Εγκέφαλος ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΝΣ: Εγκέφαλος Νωτιαίος μυελός ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΝΣ: Εγκεφαλικές συζυγίες Σπονδυλικά γάγγλια Σπονδυλικά νεύρα

ΠΕΡΙΦΕΡΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Αλληλεπιδρά με το εξωτερικό περιβάλλον του σώματος ΑΥΤΟΝΟΜΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ Ρυθμίζει το εσωτερικό περιβάλλον του σώματος Προσαγωγά (κεντρομόλα) νεύρα: Μεταφέρουν αισθητικά σήματα από τα εσωτερικά όργανα προς το κεντρικό νευρικό σύστημα Απαγωγά (φυγόκεντρα) νεύρα : Μεταφέρουν κινητικά σήματα από το κεντρικό νευρικό σύστημα στην περιφέρεια: Συμπαθητικό ΝΣ: Σύστημα μάχης /διέγερσης/ταχείας κινητοποίησης Παρασυμπαθητικό ΝΣ : Σύστημα ανάπαυσης/αναστολής/βραδείας ενεργοποίησης Εντερικό ΝΑ

ΝΕΥΡΙΚΟ ΚΥΤΤΑΡΟ: ΝΕΥΡΩΝΑΣ

ΑΙΣΘΗΤΙΚΟΙ ΥΠΟΔΟΧΕΙΣ

ΚΥΤΤΑΡΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΔΙΑΚΙΝΗΣΗΣ ΝΕΡΟΥ Νευρογλοιακά κύτταρα εγκεφάλου Επενδυματικά Ολιγοδενδροκύτταρα Μικρογλοιακά Αστροκύτταρα

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ ΑΙΜΑΤΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ ΑΙΜΑΤΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΕΝΔΟΘΗΛΙΟ ΑΙΜΑΤΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΣ ΦΡΑΓΜΟΣ

ΝΕΥΡΟΑΓΓΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΥΓΡΑ Ενδοθήλιο, περικύτταρα, ΝΕΥΡΟΑΓΓΕΙΑΚΗ ΜΟΝΑΔΑ Ενδοθήλιο, περικύτταρα, λείες μυϊκές ίνες, αστροκύτταρα / /νευρογλοία, νευρώνες Βασική μεμβράνη, εξωκυττάρια θεμέλια ουσία ΥΓΡΑ Αίμα Διάμεσο εγκεφαλικό υγρό (ΔΕΥ) Ενδοκυττάριο Εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) Διάμεσο εγκεφαλικό υγρό (ΔΕΥ) Θεωρείται ότι παράγεται από το σύμπλεγμα τριχοειδές - αστροκύτταρο

ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΑ ΕΝΥ, ΑΙΜΑΤΟΣ, ΔΕΥ Θεωρείται ότι το ύδωρ μετακινείται - Διαμέσου των ενδοθηλιακών κυττάρων : με απλή διάχυση - Διαμέσου των αστροκυτταρικών αποφύσεων : μέσω των υδατοπορινών (ΥΔΠ)

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΥΔΑΤΟΠΟΡΙΝΗ 4 ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΥΔΑΤΟΠΟΡΙΝΗ 4 Simard et al, Neuroscience 2004

ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕΤΑΞΥ ΑΙΜΑΤΟΣ, ΔΕΥ ΚΑΙ ΕΝΥ Χοριοειδές πλέγμα ΧΩΡΟΙ VR ΑΙΜΑ ΔΕΥ ENY ΛΕΜΦΟΣ αραχνοειδή σωμάτια Οι υδατοπορίνες ελέγχουν την ανταλλαγή υγρού μεταξύ ενδοθηλίου, νευρογλοίας και χοριοειδούς πλέγματος Δυναμική διαδικασία επικοινωνίας διπλής κατεύθυνσης

ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ - ΝΕΥΡΟΫΠΟΦΥΣΗ H αντιδιουρητική ορμόνη (ADH) και η ωκυτοκίνη (ΩΤ) Συντίθενται στους υπεροπτικούς και παρακοιλιακούς πυρήνες του υποθαλάμου Αποθηκεύονται κυρίως στον οπίσθιο λοβό της υπόφυσης σε εκκριτικά κυστίδια Απελευθερώνονται στη συστηματική κυκλοφορία και δρουν: Ως ορμόνες σε απομακρυσμένα όργανα-στόχους (ADH - νεφροί, ΩΤ - μήτρα & μαστός) Διευκολύνουν την απελευθέρωση ACTH επί stress Δρουν ως νευροδιαβιβαστές προκαλώντας αγγειοσύσπαση, αλλά και αγγειοδιαστολή

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Κατάσταση ισορροπίας Ωσμωτική πίεση πλάσματος = 275-290 mOsm/kg Δείκτης ωσμωτικότητας: Συγκέντρωση Na+ πλάσματος Υπερνατριαιμία: Υπερωσμωτικότητα Υπονατριαιμία: Υποωσμωτικότητα Οι διαταραχές ωσμωτικότητας αντανακλούν διαταραχές στο ισοζύγιο Η2Ο Υπερνατριαιμία: Έλλειμμα Η2Ο Υπονατριαιμία: Περίσσεια Η2Ο

ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΣΕ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ [ΣΕ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΥΔΑΤΟΣ = ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗΣ Na+ ΟΡΟΥ] Ωσμωυποδοχείς υποθαλάμου (υπεροπτικοί πυρήνες) Δεν είναι γνωστό αν η ADH και η δίψα δρουν διαμέσου των ίδιων ή διαφορετικών ωσμωυποδοχέων Επηρεάζουν τη δίψα και την έκκριση ADH

ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΔΙΨΑ & ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ADH Επί ωσμωτικής πίεσης πλάσματος >280-290 mOsm/kg στον άνθρωπο: Προοδευτική και σχετικά γραμμική αύξηση της έκκρισης ADH Ωσμωτικός ουδός διέγερσης δίψας: 2-5 mOsm/kg υψηλότερος από αυτόν για την έκκριση ADH Robertson et al, Am J Med 1982

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αύξηση της δίψας Απελευθέρωση ADH Ερεθισμός ωσμωυποδοχέων υποθαλάμου Αύξηση πρόσληψης εξωγενούς νερού ΑΠΩ ΣΩΛΗΝΑΡΙΟ ΥΔΑΤΟΠΟΡΙΝΗ-2 Αύξηση επαναρρόφησης Η2Ο (κατακράτηση ενδογενούς ύδατος)

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Ωσμωτική έξοδος ύδατος από τα εγκεφαλικά κύτταρα & συρρίκνωσή τους

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΥ Η2Ο Η2Ο ΔΕΥ ΔΕΥ Αποκατάσταση Συρρίκνωση Η2Ο Κ+, Na+, … οργανικά ωσμώλια… Η2Ο ΠΛΑΣΜΑ Ενεργοποίηση μεταφορέων που ευνοούν: Μετακίνηση ύδατος από το ΕΝΥ προς το ΔΕΥ Είσοδο ωσμωλίων από το πλάσμα στο ΔΕΥ και τα κύτταρα με παθητική ωσμωτική είσοδο ύδατος

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΜΕΙΩΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Μείωση παραγωγής ADH Ανίχνευση από ωσμωυποδοχείς υποθαλάμου Μείωση απελευθέρωσης ADH Μειωμένη ωσμωτικότητα πλάσματος Μείωση επαναρρόφησης Η2Ο Μείωση ωσμωτικότητας ούρων (άφθονα υπότονα ούρα)

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΜΕΙΩΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΜΕΙΩΣΗ ΩΣΜΩΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΠΡΟΣΑΡΜΟΣΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΕΝΥ Η2Ο Η2Ο ΔΕΥ Η2Ο ΔΕΥ Εξοίδηση Αποκατάσταση Η2Ο Κ+, Na+, … οργανικά ωσμώλια… Η2Ο ΠΛΑΣΜΑ Ενεργοποίηση μεταφορέων που ευνοούν : Μετακίνηση ύδατος από τα κύτταρα προς το ΔΕΥ και το ΕΝΥ Έξοδο ωσμωλίων από τα κύτταρα προς το ΔΕΥ και το πλάσμα με παθητική ωσμωτική έξοδο ύδατος

ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΓΚΟΥ Οι διαταραχές όγκου αντανακλούν διαταραχές στο ισοζύγιο Na+ Αύξηση δραστικού αρτηριακού όγκου: Περίσσεια Na+ Μείωση δραστικού αρτηριακού όγκου: Έλλειμμα Na+ Δείκτης δραστικού αρτηριακού όγκου : αρτηριακή πίεση Διαταραχές όγκου: Μεταβολές ΑΠ Υπερογκαιμία Υπέρταση Υπογκαιμία Υπόταση

Εμπλεκόμενοι υποδοχείς ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΟΓΚΟΥ Εμπλεκόμενοι υποδοχείς Καρδιοπνευμονικοί υποδοχείς Μεγάλων θωρακικών φλεβών δεξιού κόλπου (απελευθέρωση ωκυτοκίνης & κολπικού νατριουρητικού πεπτιδίου) Καρδιακών κοιλοτήτων (απελευθέρωση νατριουρητικών πεπτιδίων) Νεφρικοί τασεοϋποδοχείς κυττάρων παρασπειραματικής συσκευής (άξονας ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης) Τασεοϋποδοχείς καρωτιδικών κόλπων και αορτικού τόξου (ΣΝΣ - νορεπινεφρίνη) Τασεοϋποδοχείς υποθαλάμου ;;;;

ΑΥΞΗΣΗ ΟΓΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Αυξημένη πρόσληψη NaCl Αύξηση [Na+] ορού Διάταση καρδιακών κόλπων αορτικού τόξου, καρωτίδων Μείωση απελευθέρωσης ρενίνης Μείωση σχηματισμού αγγειοτενσίνης ΙΙ Μείωση GFR Μείωση επαναρρόφησης Na+ από τους νεφρούς Αύξηση αποβολής Na+ στα ούρα (νατριούρηση) Αυξημένη ωσμωτική απώλεια Η2Ο στα ούρα Μείωση όγκου αίματος Μειωμένη απελευθέρωση αλδοστερόνης Αυξημένη πρόσληψη NaCl Αύξηση [Na+] ορού Αυξημένη ωσμωτική μετακίνηση Η2Ο προς το πλάσμα Υποδοχείς παρασπειραματικής συσκευής Υποδοχείς καρδιοπνευμονικοί ΑΥΞΗΣΗ ΟΓΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Διέγερση καρδιοπνευμονικών υποδοχέων Απελευθέρωση νατριουρητικού πεπτιδίου Απελευθέρωση ωκυτοκίνης

ΑΥΞΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΑΥΞΗΣΗ ΟΓΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΑΥΞΗΣΗ ΑΡΤΗΡΙΑΚΗΣ ΠΙΕΣΗΣ Διέγερση υποδοχέων αορτικού τόξου & καρωτιδικών κόλπων Αναστολή αγγειοκινητικού κέντρου Αναστολή παρακοιλιακών πυρήνων υποθαλάμου Ενεργοποίηση καρδιοανασταλτικού κέντρου Αναστολή ΣΝΣ Αγγειοδιαστολή, μείωση αντιστάσεων, μείωση ΑΠ ADH Μείωση Καρδιακής συχνότητας Συσπαστικότητας Όγκου παλμού Μείωση ΑΠ Νεφρική αγγειοδιαστολή, αύξηση GFR, διούρησης, μείωση όγκου/ΑΠ Αύξηση διούρησης Μείωση όγκου/ΑΠ

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΜΕΙΩΣΗ ΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΜΕΙΩΣΗ ΔΡΑΣΤΙΚΟΥ ΟΓΚΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ Υποδοχείς καρωτιδικών κόλπων & αορτικού τόξου Υποδοχείς παρασπειραματικής συσκευής Απελευθέρωση ρενίνης Σχηματισμός αγγειοτενσίνης ΙΙ Ενεργοποίηση παρακοιλιακών πυρήνων Ενεργοποίηση καρδιοεπιταχυντικού κέντρου Διέγερση ΣΝΣ Αναστολή ΠΣΝΣ Διέγερση αγγειοκινητικού κέντρου Απελευθέρωση αλδοστερόνης Αγγειοσύσπαση Κατακράτηση Na+ Αγγειοσύσπαση, αύξηση αντιστάσεων, αύξηση ΑΠ ADH Αύξηση Καρδιακής συχνότητας Συσπαστικότητας Όγκου παλμού Αύξηση ΑΠ Αύξηση όγκου / ΑΠ Κατακράτηση νερού, μείωση διούρησης Αγγειοσύσπαση

ΕΚΚΡΙΣΗ ADH ΕΡΕΘΙΣΜΑΤΑ Αύξηση ωσμωτικότητας Μείωση ΔΑΟ / ΑΠ Αύξηση ωσμωτικότητας Μείωση ΔΑΟ / ΑΠ

ΕΚΚΡΙΣΗ ADH ΕΠΙ ΜΕΙΩΣΗΣ ΟΓΚΟΥ / ΑΠ μόνο επί σημαντικής πτώσης της ΑΠ Επί σημαντικής μείωσης όγκου/ΑΠ ADH εκκρίνεται ακόμη και επί χαμηλής ωσμωτικότητας πλάσματος Dunn et al, J Clin Invest 1973

ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ & ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΑΡΔΕΥΣΗΣ ΑΡΔΕΥΣΗ = ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΡΟΗ ΑΙΜΑΤΟΣ Αγγειακές αντιστάσεις Διάμετρος αγγείου Περιεκτικότητα αρτηριακού αίματος σε O2, CO2 Hb πλάσματος Πίεση αιματικής παροχής (ΠΕΑΠ) Μέση αρτηριακή πίεση (ΜΑΠ) Ενδοκρανιακή πίεση (ΕΚΠ) ΠΕΑΠ = ΜΑΠ - ΕΚΠ Αγγειοδιαστολή Αύξηση άρδευσης Αγγειοσύσπαση Στένωση Απόφραξη Μείωση ΠΕΑΠ Κίνδυνος ισχαιμίας (Αιμορραγία, καρδιακή ανεπάρκεια…) Αύξηση ΠΕΑΠ Κίνδυνος εγκεφαλικού (Υπερυδάτωση, υπέρταση…) οιδήματος Μείωση άρδευσης θρόμβωση εμβολή έμφρακτο Επί σταθερής ΕΚΠ η άρδευση του εγκεφάλου εξαρτάται από τη διάμετρο των αγγείων και τη ΜΑΠ

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ Δυνατότητα εγκεφάλου να διατηρεί την άρδευσή του παρά τις διακυμάνσεις της παροχής αίματος προς αυτόν Στόχος: διατήρηση Προμήθειας οξυγόνου & θρεπτικών ουσιών Απομάκρυνση CO2 & άχρηστων προϊόντων μεταβολισμού Μείωση όγκου/ΑΠ/ΠΕΑΠ Αγγειοδιαστολή Αύξηση όγκου/ΑΠ/ΠΕΑΠ Αγγειοσύσπαση

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ & ΜΑΠ

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗ ΣΕ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΧΡΟΝΙΑ ΥΠΟΤΑΣΗ Serrador et al, J Appl Physiol 2001 ΚΥΗΣΗ Cipolla , Hypertension 2007

ΑΠΩΛΕΙΑ ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΣΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟ ΟΙΔΗΜΑ Αύξηση ενδοκρανιακής πίεσης ΠΕΑΠ = ΜΑΠ – ΕΚΠ Μείωση εγκεφαλικής παροχής Μείωση εγκεφαλικής ροής ΙΣΧΑΙΜΙΑ

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΙΣΧΑΙΜΙΑ - ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΑΡΧΙΚΗ (πρώτα λεπτά): ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΝΕΚΡΩΣΗ Μείωση φωσφορικών υψηλής ενέργειας Μείωση ΑΤΡ / ηλεκτρική ανεπάρκεια Ανεπάρκεια αντλιών Na+/K+ Οξεία είσοδος Na+, CI-, H2O Κυτταροτοξικό οίδημα Κυτταρική λύση Κυτταρικός θάνατος (νέκρωση)

ΠΕΡΙΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΠΕΡΙΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΙΣΧΑΙΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΧΗ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΕΠΑΝΑΙΜΑΤΩΣΗΣ Μυογενής, νευροδιαβιβαστές /ΠΣΝΣ: χάλαση μυικών ινών εγκεφαλικών αγγείων Αγγειοδιαστολή Απελευθέρωση γλουταμινικού σε συνάψεις, απελευθέρωση ΝΟ από ενδοθήλιο Αγγειογένεση σε ισχαιμούσα περιοχή Αύξηση αιμάτωσης Αύξηση προσφοράς οξυγόνου Απομάκρυνση τοξικών μεταβολιτών οξειδωτικού stress ΠΡΩΤΗ ΦΑΣΗ (έως 6 ώρες):

ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΗ ΙΣΧΑΙΜΙΑ - ΚΑΤΑΡΡΑΚΤΗΣ ΑΠΟΠΤΩΣΗΣ ΔΕΥΤΕΡΗ ΦΑΣΗ (6-72 ώρες) : ΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΠΟΠΤΩΣΗ Μείωση ΑΤΡ / ανεπάρκεια ενέργειας Τοξική διεγερσιμότητα νευρώνων Υπέρμετρη παραγωγή γλουταμινικού Διάνοιξη διαύλων για μετακίνηση ιόντων Αύξηση παραγωγής ΝΟ κ ελευθέρων ριζών / φλεγμονή Αποδόμηση κυτταρικών λιπιδίων και πρωτεϊνών Ρήξη έλικας DNA Μιτοχονδριακές βλάβες Ενεργοποίηση παράγοντα απόπτωσης AIF Κυτταρικός θάνατος με απόπτωση

PENUMBRA - ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΣ ΑΠΟΠΤΩΤΙΚΟΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ