Ευθείες και πλάγιες ερωτήσεις Οι ερωτηματικές προτάσεις χωρίζονται σε ευθείες και πλάγιες. Οι ευθείες ερωτήσεις είναι κύριες προτάσεις και στο γραπτό λόγο παίρνουν ένα ερωτηματικό. Πότε θα φύγεις; Οι πλάγιες ερωτήσεις είναι δευτερεύουσες προτάσεις και στο γραπτό λόγο δεν παίρνουν ερωτηματικό. Ονομάζονται έτσι, γιατί η ερώτηση δε γίνεται άμεσα, αλλά μεταφέρεται από κάποιο άλλο πρόσωπο. Εξαρτώνται πάντα από μια κύρια πρόταση. Τον ρώτησε πότε θα φύγει.

Οι ερωτηματικές προτάσεις, ευθείες και κύριες, ανάλογα με την απάντηση που δέχονται χωρίζονται σε ολικής άγνοιας και μερικής άγνοιας. δέχονται ως απάντηση δεν μπορούν να απαντηθούν ένα Ναι ή ένα Όχι με ένα Ναι ή ένα Όχι ή κάποια ισοδύναμη λέξη (π.χ. βέβαια, ασφαλώς, φυσικά, καθόλου κ.τ.λ.). Θα έρθεις μαζί μου;  Πότε θα φύγεις; (Ολικής άγνοιας)           (Μερικής άγνοιας)

Οι ερωτηματικές προτάσεις ανάλογα με το αν έχουν ένα ή δύο μέλη ονομάζονται μονομελείς και διμελείς.  Θα φύγεις;  Θα φύγεις ή θα μείνεις; (Μονομελής)   (Διμελής)

Οι ερωτήσεις ανάλογα με το τι επιδιώκει ο ομιλητής χωρίζονται σε: γνήσιες (ζητάμε πραγματικά μια πληροφορία),  ρητορικές (ο ομιλητής θεωρεί δεδομένη την απάντηση), ερωτήσεις προσταγής. Τι ώρα φεύγει το λεωφορείο; (γνήσια, ζητάμε να μάθουμε κάτι που δεν ξέρουμε) Δεν αξίζει η φύση το θαυμασμό μας; (ρητορική, ο ομιλητής θεωρεί δεδομένο ότι η φύση είναι αξιοθαύμαστη) Κλείνεις μια στιγμή την πόρτα; (προσταγής, ζητάμε από κάποιον να κάνει κάτι για μας)

Όταν ένας ομιλητής μεταφέρει μια ευθεία ερώτηση σε κάποιον άλλο, τότε λέγεται πλάγια ερώτηση ή πλάγια ερωτηματική πρόταση. Οι πλάγιες ερωτηματικές προτάσεις είναι δευτερεύουσες ονοματικές προτάσεις και: εξαρτώνται από ρήματα που σημαίνουν ερώτηση, απορία, αμφιβολία, γνώση, αίσθηση, κ.λπ., π.χ. ρωτώ, εξετάζω, απορώ, θαυμάζω, αμφιβάλλω, λέω, εξηγώ, σκέφτομαι, δείχνω, θυμάμαι, γράφω, βλέπω, κοιτάζω, μαθαίνω, πληροφορούμαι, ακούω, υποθέτω, μαντεύω, καταλαβαίνω, υπολογίζω, προσπαθώ, πασχίζω κ.ά.

χρησιμοποιούνται: α. ως αντικείμενο, π.χ. Ρώτησε τι ώρα είναι. Υπολόγισε πόσο κάνουν όλα αυτά. Δεν ξέρω τι να πω. β. ως υποκείμενο, π.χ.    Είναι απίστευτο πόσο με ταλαιπωρείς.    Είναι ανεξήγητο πώς δουλεύει αυτή η μηχανή.    Είναι ζήτημα αν έφαγε μισό πορτοκάλι. γ. ως επεξήγηση ουσιαστικών με συγγενική σημασία με παραπάνω ρήματα, δεικτικών και αόριστων αντωνυμιών, π.χ.      Στην ερώτηση μου, αν θα έρθει μαζί μας, δεν απάντησε.      Αυτό δεν καταλαβαίνω, πού γυρνάει τέτοια ώρα.      Κάτι σκέφτηκα, μήπως τα κάνει όλα αυτά επίτηδες.

εισάγονται: α. όταν είναι ολικής άγνοιας με το ερωτηματικό μόριο αν  ή το μη, μήπως, μην τυχόν ·  Είναι ζήτημα αν έφαγε μισό πορτοκάλι. ·  Ρώτα τον περιπτερά μήπως ξέρει την οδό Αριστοτέλους. β. όταν είναι μερικής άγνοιας με τις ερωτηματικές αντωνυμίες τι, ποιος, πόσος  ή τα ερωτηματικά επιρρήματα πού, πότε, πώς, πόσο, άραγε, τάχα κ.λπ. ή το σύνδεσμο γιατί. ·   Με ρώτησε τι ώρα είναι. ·   Ο αστυνομικός κατάλαβε ποιος ήταν ο ένοχος. ·   Πρέπει να μου πεις πού θα πάτε

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω ερωτήσεις ως ευθείες ή πλάγιες, ολικής ή μερικής άγνοιας, μονομελείς ή διμελείς: -Πότε θα πάμε εκδρομή; ευθεία – μερικής άγνοιας -Θα δεχτείς ή θα αρνηθείς την πρότασή μου; ευθεία - διμελής -Τον ρώτησε αν επιθυμεί να αγοράσει ένα βιβλίο. πλάγια – ολικής άγνοιας -Απορώ τι σκεφτόσουν. πλάγια – μερικής άγνοιας -Αναρωτιέμαι αν είσαι μαθητής ή αν είσαι φοιτητής. πλάγια - διμελής -Θα πάρουμε μαζί μας και τον Παύλο; ευθεία – ολικής άγνοιας

Ποιες από τις παρακάτω ερωτήσεις είναι γνήσιες, ρητορικές ή προσταγής: -Τι μαγείρεψες σήμερα; γνήσια -Είναι κατάσταση αυτή; ρητορική -Πώς λένε τον αδερφό του Παύλου; -Πώς να μην θυμώσω με τα καμώματά σου; -Θα μου δώσεις –σε παρακαλώ-το μολύβι σου; προσταγής -Είναι να μην απορείς με το θράσος του;