(Κατηγορία Ι – Εκπαιδευτικό περιβάλλον) 1) Διαπροσωπικές Σχέσεις και Προσδοκίες, 2)Παιδαγωγικό Κλίμα Σχολικής Τάξης, 3)Οργάνωση της Σχολικής Τάξης 1
Από μια θέση κύρους; 2 Πως κερδίζουμε το μαθητή; Properties (Ιδιότητες) Behaviors (Συμπεριφορές)
είναι η άνευ όρων αναγνώριση από εκείνους που καλούνται να υπακούσουν Ο μεγαλύτερος εχθρός του κύρους είναι επομένως η περιφρόνηση και ο πιο σίγουρος τρόπος υπονόμευσης του το γέλιο. Arendt H., «Περί βίας», ό.π., σ
ένα άτομο ή μία ομάδα που ένα άτομο ή μία ομάδα που στερείται τα νόμιμα μέσα για να πραγματοποιήσει τις προσδοκίες στερείται τα νόμιμα μέσα για να πραγματοποιήσει τις προσδοκίες που του καλλιέργησε η ίδια η κοινωνία, που του καλλιέργησε η ίδια η κοινωνία, έχει μεγάλες πιθανότητες να καταφύγει σε παράνομα μέσα ή και σε εκρήξεις βίας έχει μεγάλες πιθανότητες να καταφύγει σε παράνομα μέσα ή και σε εκρήξεις βίας. Merton
;
άνιση κατανομή εξουσίας και δύναμης ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές απορρέουν από την άνιση κατανομή εξουσίας και δύναμης. Εφόσον οι εκπαιδευτικοί σε σχέση με τους μαθητές «κατέχουν την εξουσία του καταναγκασμού, της επιβράβευσης και του ειδικού» η εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι αμοιβαία. ο θεσμός του σχολείου είναι ένας θεσμός που παράγει βία Μ’ αυτή την έννοια ο θεσμός του σχολείου είναι ένας θεσμός που παράγει βία άνιση κατανομή εξουσίας και δύναμης ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές απορρέουν από την άνιση κατανομή εξουσίας και δύναμης. Εφόσον οι εκπαιδευτικοί σε σχέση με τους μαθητές «κατέχουν την εξουσία του καταναγκασμού, της επιβράβευσης και του ειδικού» η εκπαιδευτική διαδικασία δεν είναι αμοιβαία. ο θεσμός του σχολείου είναι ένας θεσμός που παράγει βία Μ’ αυτή την έννοια ο θεσμός του σχολείου είναι ένας θεσμός που παράγει βία
άμεση- ορατή έμμεση - συγκαλυμμένη μέσω των απαξιωτικών συμπεριφορών κατά την εκπαιδευτική διαδικασία Με συμπεριφορές που ενισχύουν: τoν αποκλεισμό, την περιθωριοποίηση, την ετικετοποίηση & τον στιγματισμό των μαθητών κατά τη διάρκεια και εξέλιξη της εκπαιδευτικής διαδικασίας. από την μεριά των μαθητών από την πλευρά των εκπαιδε υτικών
Ο δάσκαλος –εάν δεν αποτελεί ο ίδιος στόχο λόγω της αυταρχικής συμπεριφοράς του – στήνεται στον τοίχο ως εκφραστής ενός συνοπτικού και άδικου κοινωνικού συστήματος.
Ο παλληκαρισμός ή το νταηλίκι Ο παλληκαρισμός ή το νταηλίκι που κάνει τον «βίο αβίωτο» στους αδύναμους συμμαθητές και αυξάνει τη σχολική απόρριψη και αποτυχία εκρηκτικό μείγμα δεν είναι παρά ένα εκρηκτικό μείγμα που προκύπτει από τον συνδυασμό : αρνητικής εικόνας για τον εαυτό της αρνητικής εικόνας για τον εαυτό τους αρνητικής εικόνας για το σχολείο και τον δάσκαλο και της αρνητικής εικόνας για το σχολείο και τον δάσκαλο άμεση- ορατή έμμεση - συγκαλυμμένη
να παρέμβουν διορθωτικά και ενδυναμωτικά κι όχι να δώσουν στην κατάσταση αυτή τον μη αναστρέψιμο χαρακτήρα μιας κακής μοίρας. Το κρίσιμο σταυροδρόμι ανάμεσα σε μια «επιθετικότητα φόβου» και μια «εγκληματικότητα οργής» εντοπίζεται εκεί: σχολική ομάδα στη διαδικασία εκ – τοπισμού του παιδιού από τη σχολική ομάδα των ομοίων του να παρέμβουν διορθωτικά και ενδυναμωτικά κι όχι να δώσουν στην κατάσταση αυτή τον μη αναστρέψιμο χαρακτήρα μιας κακής μοίρας. Το κρίσιμο σταυροδρόμι ανάμεσα σε μια «επιθετικότητα φόβου» και μια «εγκληματικότητα οργής» εντοπίζεται εκεί: σχολική ομάδα στη διαδικασία εκ – τοπισμού του παιδιού από τη σχολική ομάδα των ομοίων του
οργανωτικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες στον χώρο του σχολείου, όπως : συνεργασίας χαμηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των δασκάλων και μαθητών μέσα στην τάξη δασκάλων και μεταξύ των ίδιων των δασκάλων, απόδοσης χαμηλό επίπεδο απόδοσης των μαθητών, κανόνων αδιαφορία και μη τήρηση των κανόνων της τάξης, ομάδα η θέση των μαθητών μέσα στην ομάδα των συνομηλίκων Β. Αρτινοπούλου οργανωτικοί ή περιβαλλοντικοί παράγοντες στον χώρο του σχολείου, όπως : συνεργασίας χαμηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ των δασκάλων και μαθητών μέσα στην τάξη δασκάλων και μεταξύ των ίδιων των δασκάλων, απόδοσης χαμηλό επίπεδο απόδοσης των μαθητών, κανόνων αδιαφορία και μη τήρηση των κανόνων της τάξης, ομάδα η θέση των μαθητών μέσα στην ομάδα των συνομηλίκων Β. Αρτινοπούλου
1) προσπαθεί να προκαλέσει και να ενδιαφέρον κρατήσει το ενδιαφέρον τους κατά τη διάρκεια του μαθήματος, συνεργασία 2) ενθαρρύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία και τη συνεργασία μέσα στην τάξη, στηρίζει 3) αποδίδει θετική αξία στην επιτυχία και στηρίζει ψυχολογικά δυνατούς και αδύναμους μαθητές και κανόνες 4) θέτει ξεκάθαρους κανόνες συμπεριφοράς. Κεδράκα Κ., Τσαγκαράκης Μ., ό.π., σ.19. 1) προσπαθεί να προκαλέσει και να ενδιαφέρον κρατήσει το ενδιαφέρον τους κατά τη διάρκεια του μαθήματος, συνεργασία 2) ενθαρρύνει τη διαπροσωπική επικοινωνία και τη συνεργασία μέσα στην τάξη, στηρίζει 3) αποδίδει θετική αξία στην επιτυχία και στηρίζει ψυχολογικά δυνατούς και αδύναμους μαθητές και κανόνες 4) θέτει ξεκάθαρους κανόνες συμπεριφοράς. Κεδράκα Κ., Τσαγκαράκης Μ., ό.π., σ.19.
την επίδοση, τα επιτεύγματα και την εν γένει συμπεριφορά των παιδιών. ταραξίες Οι μαθητές που, αβασάνιστα, χαρακτηρίζονται μερικές φορές ως ταραξίες, παρείσακτοιανεπιθύμητοι νιώθουν συχνά παρείσακτοι και ανεπιθύμητοι στη σχολική κοινότητα αντιδρούν έντονα, βίαια και για τον λόγο αυτό αντιδρούν έντονα, βίαια και καταστροφικά. ανταποδίδουν τα αισθήματα άρνησης και επιθετικότητας Μ’ αυτόν τον τρόπο ανταποδίδουν τα αισθήματα άρνησης και επιθετικότητας που αισθάνθηκαν ότι εισέπραξαν από το προσωπικό του σχολείου την επίδοση, τα επιτεύγματα και την εν γένει συμπεριφορά των παιδιών. ταραξίες Οι μαθητές που, αβασάνιστα, χαρακτηρίζονται μερικές φορές ως ταραξίες, παρείσακτοιανεπιθύμητοι νιώθουν συχνά παρείσακτοι και ανεπιθύμητοι στη σχολική κοινότητα αντιδρούν έντονα, βίαια και για τον λόγο αυτό αντιδρούν έντονα, βίαια και καταστροφικά. ανταποδίδουν τα αισθήματα άρνησης και επιθετικότητας Μ’ αυτόν τον τρόπο ανταποδίδουν τα αισθήματα άρνησης και επιθετικότητας που αισθάνθηκαν ότι εισέπραξαν από το προσωπικό του σχολείου
βλ. Μπαρης
(0-30) Ελλιπής(31-60) Επαρκής (61-80) ' Πολύ Καλός(81-100) ' Εξαιρετικός Ελλιπής, εφόσον στην πορεία της σχολικής χρονιάς παραμελεί τον χώρο και την παιδαγωγική λειτουργικότητα της τάξης δεν φροντίζει για τη θέσπιση κανόνων, δεν μεριμνά για τη διαχείριση προβλημάτων συμπεριφοράς και, κυρίως δεν αντιμετωπίζει ανάρμοστες μορφές συμπεριφοράς των μαθητών με παιδαγωγικό τρόπο. Επαρκής, εφόσον στην πορεία της σχολικής χρονιάς διαμορφώνει,, κατάλληλα τον χώρο, ώστε να είναι ασφαλής και παιδαγωγικά λειτουργικός (π.χ., πίνακας ανάρτησης μαθητικών εργασιών), και παράλληλα, αξιοποιεί λειτουργικά τον διδακτικό χρόνο Ορίζει ο ίδιος, ή με τη συνδρομή των μαθητών, τους κανόνες της τάξης, την τήρηση των οποίων απαιτεί, χωρίς παρεκκλίσεις και αντιφάσεις, από όλους τους μαθητές. i) εμπλέκει την πλειονότητα των μαθητών σε μαθησιακή αξιοποίηση του διδακτικού χρόνου, ii) δημιουργεί όρους θέσπισης και τήρησης των κανόνων συμπεριφοράς, ενεργοποιώντας και εμπλέκοντας, ατομικά ή σε συνεργασία με άλλον εκπαιδευτικό, τους μαθητές στη διαμόρφωση κανόνων συμπεριφοράς στην τάξη, iii) παρακολουθεί με διακριτικότητα την τήρηση των θεσπισμένων κανόνων iv) ανατροφοδοτεί θετικές μορφές συμπεριφοράς κ.λπ v) εμπλέκει ενεργά την τάξη στην παρακολούθηση των συστηματικών παραβάσεων vi) αξιοποιεί, τα διαφοροποιημένα κοινωνικοπολιτισμικά δεδομένα της σχολικής μονάδας, i) φροντίζει για την ομαλή ένταξη στις μαθητικές ομάδες και στη σχολική ζωή όλων ανεξαιρέτως των μαθητών,, ii) μελετά βαθύτερα τα αίτια και τις συνθήκες δύσκολων περιπτώσεων μαθητικής συμπεριφοράς ("βιογραφία" μαθητικού παραπτώματος), iii) εξετάζει ποιες από τις αντιδράσεις των μαθητών αποβλέπουν στην προσέλκυση προσοχής, αναγνώρισης, αποδοχής και δεν δρα εν θερμώ, αλλά επεξεργάζεται πλάνο για την αντιμετώπισή τους, στο οποίο θέτει όρια και ορίζει συνέπειες, v) εμπλέκει και άλλους συναδέλφους στη διαμόρφωση του πλάνου για κοινή στάση και, όπου κρίνεται σκόπιμο και εφικτό, και τους μαθητές Π.Δ. 152
(0-30) Ελλιπής (31-60) Επαρκής(61-80) Πολύ Καλός(81-100) Εξαιρετικός Ελλιπής, εφόσον στην πορεία της σχολικής χρονιάς μεταξύ αυτού και των μαθητών διαπιστώνεται απουσία σχέσεων, δεν υπάρχει πνεύμα και συμπεριφορά συνεκτικής τάξης, δεν διατυπώνονται, ούτε καν έμμεσα, προσδοκίες για τη μάθηση, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη συμπεριφορά των μαθητών. Επαρκής, εφόσον στην πορεία της σχολικής χρονιάς αναπτύσσει σχέσεις σεβασμού μεταξύ αυτού και των μαθητών, αμοιβαίας αποδοχής και αλληλοβοήθειας μεταξύ των μαθητών που προσδίδουν συνεκτικότητα στη σχολική τάξη, δηλώνει με σαφήνεια τι ελπίζει και αναμένει από τους μαθητές και ανατροφοδοτεί τις θε τικές μορφές διαπροσωπικών σχέσεων. δημιουργεί, με λόγια και πράξεις, συνθήκες αποδοχής, στήριξης και ενθάρρυνσης για όλους ανεξαιρέτως τους μαθητές. Εκφράζει με λόγια και με πράξεις υψηλές, αλλά ρεαλιστικές, προσδοκίες για τη μάθηση, τις διαπροσωπικές σχέσεις και τη συμπεριφορά των μαθητών. i) αξιοποιεί στην πορεία της σχολικής χρονιάς όποιον άλλον τρόπο κρίνει παιδαγωγικά κατάλληλο, για τη δημιουργία θετικών δια προσωπικών σχέσεων και τη διατύπωση παιδαγωγικών προσδοκιών. Εξαιρετικός, εφόσον, πλέον των προϋποθέσεων της προηγούμενης υποπερίπτωσης, έχει αναπτύξει στάσεις και ικανότητες συλλογικότητας, συντονισμού και θετικής διαχείρισης διαπροσωπικών διαφωνιών και συγκρούσεων.
(0-30) Ελλιπής(31-60) Επαρκής (61-80) Πολύ Καλός(81-100) Εξαιρετικός Ελλιπής, εφόσον, στην πορεία της σχολικής χρονιάς μεταξύ αυτού και των μαθητών, υπάρχει ουδέτερο έως και ψυχρό κλίμα και αρκετοί μαθητές βιώνουν με αρνητικό τρόπο και έχουν αρνητικές στάσεις προς τη σχολική ζωή της τάξης με αποτέλεσμα να παραμένουν αδιάφοροι και Αποστασιοποιημένοι i)καλλιεργεί στους μαθητές συνθήκες ανάπτυξης θετικών στάσεων προς τον εκπαιδευτικό, τους συμμαθητές, τα διδασκόμενα μαθήματα και προς τον ίδιο τον εαυτό τους και ενθαρρύνει με θετικές ανατροφοδοτήσεις την αναμενόμενη συμπεριφορά, τη διατύπωση απόψεων και την έκφραση συναισθημάτων. ii) δημιουργεί στην τάξη, με ρητές δηλώσεις και συμβολικά μέσα, κλίμα ενδιαφέροντος για τη μάθηση και εκτίμησης για τη γνώση, και iii) φροντίζει να ευαισθητοποιεί τους μαθητές σε θέματα αποφυγής διακρίσεων. i) δημιουργεί στην τάξη, με «ρητές δηλώσεις» και συμβολικά μέσα, κλίμα αναζήτησης και δημιουργικότητας και, παράλληλα, ενθαρρύνει, τη διατύπωση τεκμηριωμένων προτάσεων, εναλλακτι κών λύσεων και καλλιεργεί κλίμα υπεύθυνης και συνεπούς συμπεριφοράς και αποδοχής του κοινωνικά, πολιτιστικά, διαφορετικού «άλλου», ii) εμπεδώνει δημοκρατικό τρόπο επικοινωνίας και επίλυσης θεμάτων, αποφεύγει τον διδακτισμό σε θέματα αξιακά, ενώ παράλληλα υιοθετεί δημοκρατικό τρόπο επικοινωνίας, με στόχο να ενθαρρύνει την ελεύθερη έκφραση με βάση λογικά, αξιακά επιχειρήματα και παράθεση δεδομένων. iii) αξιοποιεί στην πορεία της σχολικής χρονιάς όποιον άλλον τρόπο κρίνει παιδαγωγικά κατάλληλο, με βάση την ηλικία και τις ανάγκες των μαθητών της τάξης του, τα διαφοροποιημένα κοινωνικοπολιτισμικά δεδομένα της σχολικής μονάδας, για τη δημιουργία θετικού παιδαγωγικού κλίματος. Εξαιρετικός, εφόσον, πλέον των προϋποθέσεων της προηγούμενης υποπερίπτωσης, -εμπεδώνει δημοκρατικό τρόπο επικοινωνίας και επίλυσης θεμάτων, καλλιεργεί, κατά περίπτωση ηλικία ςκαι μαθήματος στάσεις και ικανότητες τεκμηριωμένης διαλεκτικής αντιπαράθεσης επί θέσεων, κρίσεων και προτάσεων και σύνθεσης αντιθέτων, ενθαρρύνει την ύπαρξη και ενίσχυση κλίματος συλλογικότητας και πρωτοβουλίας, την ανάληψη ομαδικών πρωτοβουλιών για την οργάνωση εκδηλώσεων καθώς και δράσεων για την επίλυση προβλημάτων και τη μελέτη θεμάτων και, παράλληλα, συμμετέχει σε προγράμματα κοινωνικο-συναισθηματικού προσανατολισμού, όπως για παράδειγμα προγράμματα ευαισθητοποίησης κατά της σχολικής βίας ή διευκόλυνσης της μετάβασης μαθητών από τη μία σχολική βαθμίδα στην άλλη.