Χανιώτης Ζαννής Τσίτουρας Θάνος Πανόπουλος Άκης Πανούσος Μιχάλης ΟΞΕΙΔΙΑ Χανιώτης Ζαννής Τσίτουρας Θάνος Πανόπουλος Άκης Πανούσος Μιχάλης

Τα περισσότερα οξείδια έχουν γενικό τύπο: Σ2Οχ Τι Είναι Οξείδια; Οξείδια ονομάζονται οι (δυαδικές) ενώσεις των χημικών στοιχείων με το οξυγόνο. Τα περισσότερα οξείδια έχουν γενικό τύπο: Σ2Οχ Όπου: Σ: χημικό στοιχείο (μέταλλο ή αμέταλλο) χ: ο αριθμός οξείδωσης του στοιχείου Σ

Ονοματολογία Οξειδίων Τα οξείδια ονομάζονται με τη λέξη οξείδιο και ακολουθεί το όνομα του στοιχείου Σ. Τύπος: Οξείδιο του Σ Παραδείγματα Na2O: οξείδιο του νατρίου ή νάτριο οξείδιο (IUPAC) Al2O3: οξείδιο του αργιλίου ή αργίλιο οξείδιο FeO: οξείδιο του σιδήρου (II) ή σίδηρο (II) οξείδιο Fe2O3: οξείδιο του σιδήρου (III) ή σίδηρο (III) οξείδιο Cu2O: οξείδιο του χαλκού (I) ή χαλκό (I) οξείδιο

Όταν ένα στοιχείο (συνήθως αμέταλλο) έχει πολλούς αριθμούς οξείδωσης, σχηματίζει διάφορα οξείδια στα οποία ο αριθμός των ατόμων οξυγόνου δείχνεται με το αριθμητικό πρόθεμα μονο-, δι-, τρι- κ.λ.π. ΝΟ: μονοξείδιο του αζώτου ή άζωτο μονοξείδιο ΝΟ2: διοξείδιο του αζώτου ή άζωτο διοξείδιο Ν2Ο3: τριοξείδιο του αζώτου ή άζωτο τριοξείδιο Ν2Ο5: πεντοξείδιο του αζώτου ή διάζωτο πεντοξείδιο SΟ3: τριοξείδιο του θείου ή θείο τριοξείδιο CL2O7: επτοξείδιο του χλωρίου ή δίχλωρο επτοξείδιο

Εδικές Ονομασίες Το Ν2Ο ονομάζεται υποξείδιο του αζώτου Τα οξείδια της μορφής Σ3Ο4 ονομάζονται επιτεταρτοξείδια π.χ. Fe3O4: επιτεταρτοξείδιο του σιδήρου

Μερικά οξείδια γνωστά από την καθημερινή μας ζωή CO2: είναι το βασικό προϊόν της αναπνοής και χρησιμοποιείται στην φωτοσύνθεση. Είναι υπεύθυνο για το φαινόμενο του θερμοκηπίου. NO, NO2, SO2, CO: γνωστοί ατμοσφαιρικοί ρύποι CaO: ο κοινός ασβέστης που χρησιμοποιείται στις οικοδομικές εργασίες Fe2O3, Al2O3: χρησιμοποιούνται για τη βιομηχανική παρασκευή των μετάλλων Fe και Al

Ταξινόμηση Οξειδίων Τα οξείδια, ανάλογα με τη χημική τους συμπεριφορά μπορούν να διακριθούν σε όξινα, βασικά και επαμφοτερίζοντα οξείδια.

Όξινα οξείδια ή ανυδρίτες οξέων Όξινα οξείδια είναι κυρίως τα οξείδια των αμετάλλων, π.χ. CO2. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και ορισμένα οξείδια μετάλλων στα οποία το μέταλλο έχει αριθμό οξείδωσης μεγαλύτερο του 3 (Mn2O7). Ονομάζονται ανυδρίτες οξέων, επειδή προκύπτουν από τα αντίστοιχα οξυγονούχα οξέα, αν αφαιρέσουμε όλα τα άτομα υδρογόνου που περιέχουν με τη μορφή νερού (δλδ, με πλήρη αφυδάτωση). Ο ανυδρίτης και το αντίστοιχο οξύ περιέχουν στο μόριό τους το κεντρικό στοιχείο (S,P,N….) με τον ίδιο αριθμό οξείδωσης. Οι ανυδρίτες οξέων συμπεριφέρονται όπως τα αντίστοιχα οξέα και αντιδρούν με βάσεις. Οι περισσότεροι ανυδρίτες οξέων αντιδρούν με το νερό και σχηματίζουν τα αντίστοιχα οξέα (μέθοδος παρασκευής οξέων)

Βασικά οξείδια ή ανυδρίτες βάσεων Tα βασικά οξείδια είναι οξείδια μετάλλων στα οποία το μέταλλο έχει αριθμό οξείδωσης μεγαλύτερο ή ίσο του 3 (π.χ. Na2O, CaO, Fe2O3 ) Ονομάζονται ανυδρίτες βάσεων, επειδή προκύπτουν (θεωρητικά) από τις αντίστοιχες βάσεις, αν αφαιρέσουμε όλα τα άτομα υδρογόνου που περιέχουν τη μορφή Η2Ο (δηλαδή με πλήρη αφυδάτωση). Τόσο ο ανυδρίτης όσο και η αντίστοιχη βάση περιέχουν το μέταλλο με τον ίδιο αριθμό οξείδωσης π.χ. Fe2O3 (III) και Fe2(OH)3 (III). Έτσι με βάση τον ανυδρίτη μπορούμε να βρίσκουμε εύκολα την αντίστοιχη βάση και αντίστροφα. Οι ανυδρίτες βάσεων συμπεριφέρονται όπως οι αντίστοιχές βάσεις και αντιδρούν με οξέα (εξουδετέρωση) και γι’ αυτό ονομάζονται βασικά οξείδια. Ορισμένα μόνο βασικά οξείδια (Na2O, K2O, CaO, BaO) αντιδρούν με το Η2Ο και σχηματίζουν τα αντίστοιχα υδροξείδια (μέθοδος παρασκευής βάσεων)

Τα κυριότερα οξείδια με τα αντίστοιχα οξέα και τις αντίστοιχες βάσεις Οξέα Ανυδρίτες H2SO4 SO3 H2SO3 SO2 HNO3 N2O5 HNO2 N2O3 H2CO3 CO2 H3PO4 P2O5 Βάσεις Ανυδρίτες MOH M2O M(OH)2 MO M(OH)3 M2O3

Επαμφοτερίζοντα οξείδια Επαμφοτερίζοντα είναι ορισμένα οξείδια τα οποία ανάλογα με τις συνθήκες συμπεριφέρονται άλλοτε ως όξινα και άλλοτε ως βασικά οξείδια. Επαμφοτερίζοντα είναι ορισμένα οξείδια των μετάλλων π.χ. ZnO, Al2O3, SnO, PbΟ Τα επαμφοτερίζοντα οξείδια όταν αντιδρούν με βάσεις, συμπεριφέρονται ως οξέα ενώ όταν αντιδρούν με οξέα συμπεριφέρονται ως βάσεις. Για παράδειγμα το Al2O3, ανάλογα με τις συνθήκες, συμπεριφέρεται ως το οξύ H3AlO3 (αργιλικό οξύ) ή ως η βάση Al(OH)3 (υδροξείδιο του αργιλίου) Υπάρχουν ορισμένα οξείδια τα οποία δεν εμφανίζουν όξινο ή βασικό χαρακτήρα και χαρακτηρίζονται ως ουδέτερα οξείδια. Για παράδειγμα, τα οξείδια CO και NO