ΟΞΕΑ Μαρίνα Κουτσού

Svante Arrhenius 1859-1927 Οξέα είναι οι ηλεκτρολύτες που όταν διαλυθούν στο νερό ελευθερώνουν κατιόντα υδρογόνου Η+ Μαρίνα Κουτσού

ισχυρά οξέα ασθενή οξέα   HCl ……………………………… H2SO4………………………… HNO3 ………………………… HBr……………………………… HI ………………………………… HClO4 ………………………….. CH3COOH……………………… H3PO4 …………………………… HNO2…………………………… H2CO3 …………………………… ΗF ………………………………… HCN ……………………………… και όλα τα υπόλοιπα υδροχλωρικό οξύ οξικό οξύ θειικό οξύ φωσφορικό οξύ νιτρικό οξύ νιτρώδες οξύ υδροβρωμικό οξύ ανθρακικό οξύ υδροιωδικό οξύ υδροφθορικό οξύ υπερχλωρικό οξύ υδροκυανικό οξύ Μαρίνα Κουτσού

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ των ισχυρών και ασθενών οξέων; Tα ισχυρά οξέα διίστανται (ιοντίζονται) πλήρως σε ιόντα . Τα ασθενή οξέα διίστανται μερικώς σε ιόντα (στο διάλυμα συνυπάρχουν αδιάστατα μόρια και ιόντα) πλήρης διάσταση ισχυρά οξέα: H2O HCl (g) H+ (aq) + Cl- (aq) ασθενή οξέα: HF (g) H2O μερική διάσταση H+ (aq) + F- (aq) Μαρίνα Κουτσού

Στα υδατικά του διαλύματα υπάρχουν μόνο κατιόντα Η+ και ανιόντα Cl- HCl: Ισχυρό οξύ. Στα υδατικά του διαλύματα υπάρχουν μόνο κατιόντα Η+ και ανιόντα Cl- Μαρίνα Κουτσού

HF: Ασθενές οξύ. Στα υδατικά του διαλύματα υπάρχουν μόρια HF , κατιόντα Η+ και ανιόντα F- Μαρίνα Κουτσού

Ανάλογα με τον αριθμό κατιόντων υδρογόνου που μπορούν να ελευθερωθούν από ένα μόριο οξέως κατά τη διάστασή του, τα οξέα ταξινομούνται σε: μονοπρωτικά διπρωτικά πολυπρωτικά HCl H2S H3PO4 HNO3 H2CO3 Μαρίνα Κουτσού

Οξειδοαναγωγής Διπλής αντικατάστασης ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΞΕΩΝ Οξειδοαναγωγής Διπλής αντικατάστασης Μαρίνα Κουτσού

Ι) Μη διασπώμενα οξειδωτικά οξέα (π.χ. HCl, αραιό H2SO4) και μέταλλο. ΜΕΤΑΛΛΟ + ΟΞΥ ΑΛΑΣ + ΑΕΡΙΟ ΥΔΡΟΓΟΝΟ Ισχύει για μέταλλο δραστικότερο του Η, π.χ Zn, Mg, Fe, Al. Δεν αντιδρούν: Cu, Hg, Ag, Pt, Au Οξέα: εκτός αραιό ή πυκνό HNO3 , π/θ Η2SO4 (πυκνό/θερμό) Μαρίνα Κουτσού

Παραδείγματα Zn (s) + 2 HCl (aq)  ZnCl2 + H2 Fe (s) + αραιό H2SO4 (aq)  FeSO4 + H2 Mg (s) + 2CH3COOH (aq)  (CH3COO)2Mg + H2 Το αέριο υδρογόνο Η2 καίγεται με χαρακτηριστική έκρηξη! Τα Mg, Fe, Ca, Zn σχηματίζουν άλατα με Α.Ο (σθένος) = +2 To Al σχηματίζει άλατα με Α.Ο (σθένος) = +3 Μαρίνα Κουτσού

Μέταλλο Μ + Διασπώμενα Οξέα Μ + πυκνό - θερμό H2SO4  θειικό άλας + SO2 + H2O Μ + πυκνό HΝΟ3  νιτρικό άλας + ΝO2 + H2O Μ + αραιό HΝΟ3  νιτρικό άλας + ΝO + H2O Όπου, Μ: μέταλλο εκτός Pt και Au. Στο άλας που προκύπτει, το μέταλλο συνήθως έχει το μεγαλύτερο αριθμό οξείδωσης του. Θυμάμαι ότι ο Fe σε αυτές τις αντιδράσεις σχηματίζει άλατα με Α.Ο=+3, δηλαδή Fe(NO3)3 , Fe2(SO4)3 Θ Μαρίνα Κουτσού

Ισοσταθμίζω τις χημικές εξισώσεις με τα διασπώμενα οξέα, εφαρμόζοντας τους κανόνες οξειδοαναγωγής Μαρίνα Κουτσού

οξείδωση 1 +1 +5 +2 αναγωγή 3 3 Αg + HNO3  AgNO3 + NO + H2O 4 3 2 οξείδωση 1 +1 αραιό/θ 3 Αg + HNO3  AgNO3 + NO + H2O 4 3 2 +5 +2 αναγωγή 3 Ο Αg οξειδώνεται από 0 σε +1. Τοποθετούμε τη μεταβολή του Α.Ο (1) σαν συντελεστή μπροστά από το NO. Το Ν ανάγεται από + 5 σε +2. Άρα για τον AgNO3 βάζω το συντελεστή 3 Διορθώνω τα άτομα Αg στα αντιδρώντα Ισοσταθμίζω τα άτομα Ν στα αντιδρώντα. Θυμάμαι να υπολογίσω και τα άτομα Ν, που υπάρχουν στο νιτρικό άλας. Έχω συνολικά 4 άτομα Ν στα προϊόντα, βάζω το συντελεστή 4 μπροστά από HΝΟ3 , για να γίνουν και στα αντιδρώντα 4. Στην αντίδραση αυτή, ένα μέρος του νιτρικού οξέος ανάγεται και ένα μέρος σχηματίζει το νιτρικό άλας Ισοσταθμίζω τα άτομα Η. Έχω 4 άτομα Η στα αντιδρώντα, βάζω το συντελεστή 2, μπροστά από το Η2Ο στα προϊόντα. Μαρίνα Κουτσού

οξείδωση 2 +2 +5 +4 αναγωγή 1 Zn + HNO3  Zn(NO3 )2 + NO2 + H2O 4 2 2 οξείδωση 2 +2 πυκνό Zn + HNO3  Zn(NO3 )2 + NO2 + H2O 4 2 2 +5 +4 αναγωγή 1 Ο Zn οξειδώνεται από 0 σε +2. Τοποθετούμε τη μεταβολή του Α.Ο (2) σαν συντελεστή μπροστά από το NO2. Το Ν ανάγεται από + 5 σε +4. Άρα για τον Zn(NO3 )2 βάζω το συντελεστή 1 Ισοσταθμίζω τα άτομα Ν στα αντιδρώντα. Θυμάμαι να υπολογίσω και τα άτομα Ν, που υπάρχουν στο νιτρικό άλας. Έχω συνολικά 4 άτομα Ν στα προϊόντα, βάζω το συντελεστή 4 μπροστά από HΝΟ3 , για να γίνουν και στα αντιδρώντα 4. Στην αντίδραση αυτή, ένα μέρος του νιτρικού οξέος ανάγεται και ένα μέρος σχηματίζει το νιτρικό άλας Ισοσταθμίζω τα άτομα Η. Έχω 4 άτομα Η στα αντιδρώντα, βάζω το συντελεστή 2, μπροστά από το Η2Ο στα προϊόντα. Μαρίνα Κουτσού

Αντιδράσεις διπλής αντικατάστασης ή μεταθετικές Για να πραγματοποιηθούν πρέπει να σχηματίζεται: Ίζημα (π.χ. PbCl2 , BaSO4, κλπ) Ασθενής ηλεκτρολύτης (π.χ H2O, CH3COOH) Αέριο ή πτητική ουσία (π.χ CO2, HBr, HCl) Μαρίνα Κουτσού

Ευδιάλυτες - Δυσδιάλυτες Ουσίες Ευδιάλυτα Δυσδιάλυτα (σχηματίζουν ίζημα) Όλα τα νιτρικά άλατα (ΝΟ3- ) _________ Τα χλωριούχα, βρωμιούχα, ιωδιούχα άλατα, εκτός AgX, PbX2 ( X:Cl-, Br-, I-)   AgX, PbX2 ( X:Cl-, Br-, I-) Τα θειικά άλατα (SO42- ), εκτός BaSO4, Ag2SO4, PbSO4 BaSO4, Ag2SO4, PbSO4 , CaSO4 Τα άλατα των αλκαλίων και του αμμωνίου (Κ+, Νa+, NH4+) Το KHCO3 και NaHCO3 είναι μερικώς διαλυτά Όλα τα ανθρακικά άλατα (CO32- ), Π.χ CaCO3, BaCO3 Όλα τα θειούχα άλατα (S2- ) Όλα τα φωσφορικά άλατα (PO43- ) Εκτός τα άλατα των αλκαλίων και του αμμωνίου KOH, NaOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 Όλα τα υδροξείδια των μετάλλων εκτός από KOH, NaOH, Ca(OH)2, Ba(OH)2 Μαρίνα Κουτσού