Εισαγωγή στην Οικονομική ΤΟΜΟΣ Α΄ David Begg S. Fischer, R. Dornbusch

18 Φυσικό Μονοπώλιο: Δημόσιο ή Ιδιωτικό;

Εθνικοποίηση και ιδιωτικοποίηση - η εξαγορά ιδιωτικών επιχειρήσεων από το δημόσιο τομέα. Ιδιωτικοποίηση - η επιστροφή των κρατικών επιχειρήσεων στην ιδιωτική ιδιοκτησία και στον ιδιωτικό έλεγχο.

Φυσικό μονοπώλιο Qm Pm Τιμή Q' Pc MR DD LAC LMC Ποσότητα Φυσικό μονοπώλιο υπάρχει όταν οι οικονομίες κλίμακας, σε έναν κλάδο, είναι τόσο ισχυρές σε σχέση με τη ζήτηση που μόνο μία επιχείρηση μπορεί να επιβιώσει. Το μονοπώλιο θα παράγει στο σημείο όπου MC=MR, με ποσότητα Qm και τιμή Pm. Τα κέρδη του ισούνται με τη χρωματισμένη επιφάνεια. Qm Pm Τιμή Q' Pc Από την πλευρά της κοινωνίας, το άριστο σημείο θα ήταν το PcQ’, όπου MSB = LMC LAC Αλλά το μονοπώλιο θα είχε ζημία αν αναγκαζόταν να παράγει στο σημείο αυτό, καθώς ισχύει LAC > AR. LMC MR DD Ποσότητα

Φυσικό μονοπώλιο (2) Τιμή LAC LMC DD Ποσότητα G Pc H E MR Q' Εναλλακτικές πολιτικές τιμολόγησης: (1) Τιμολόγηση μέσου κόστους: οι επιχειρήσεις θέτουν P=LAC στο σημείο G, άρα η απώλεια ευημερίας μειώνεται σε GHE. H G Τιμή (2) Διπλή τιμολόγηση: οι επιχειρήσεις θέτουν μία πάγια χρέωση για να καλύψουν τη ζημία που προκαλείται από την παραγωγή στο Q’ (το πράσινο ορθογώνιο) και μια τιμή ανά μονάδα (Pc) που αντανακλά το οριακό κόστος παραγωγής. LAC Q' Pc LMC E MR DD Ποσότητα

Εθνικοποίηση Μια άλλη δυνατότητα είναι η εθνικοποίηση του κλάδου και η παροχή επιδότησης για την κάλυψη της ζημίας. - η λύση αυτή ήταν δημοφιλής στην Ευρώπη στο διάστημα 1945-80. Αν οι εθνικοποιημένοι κλάδοι έχουν ζημίες, αυτό δεν αποδεικνύει ότι αποτυγχάνουν να ελαχιστοποιήσουν το κόστος ή να παράγουν στο κοινωνικά άριστο επίπεδο, - αλλά μπορεί να υπάρχει πρόβλημα όσον αφορά στα κίνητρα.

Λόγοι για την εθνικοποίηση Φυσικό μονοπώλιο Εξωτερικές επιδράσεις - π.χ. η επιδότηση των δημόσιων συγκοινωνιών (όπως στο μετρό του Λονδίνου) μπορεί να είναι η δεύτερη άριστη επιλογή αντί της τιμολόγησης της χρήσης των δρόμων. Συνέπειες διανεμητικές ή σχετιζόμενες με ζητήματα δικαιοσύνης. - π.χ. η προστασία των συγκοινωνιών στις αστικές περιοχές. Συντονισμός ενός δικτύου - π.χ. η υπηρεσία βρετανικών σιδηροδρόμων μπορεί να έχει την επίβλεψη ολόκληρου του σιδηροδρομικού δικτύου.

Λόγοι για ιδιωτικοποίηση Βελτίωση κινήτρων για την αποτελεσματικότητα στην παραγωγή - τα διευθυντικά στελέχη είναι υπόλογα στους μετόχους. - αλλά τα προστατευμένα από τον ανταγωνισμό μονοπώλια θα είναι νωθρά ανεξαρτήτως του ποιος έχει την ιδιοκτησία τους. - άρα η ιδιωτικοποίηση θα είναι περισσότερο επιτυχημένη σε περιπτώσεις όπου υπάρχει δυνητικός ανταγωνισμός. Προδέσμευση της κυβέρνησης να μην παρέμβει για πολιτικούς λόγους.

Η ιδιωτικοποίηση στην πράξη Σε σταθερές τιμές του 1997, τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις της περιόδου 1980-97 έφτασαν σχεδόν τα 67δις λίρες. Σε όρους διευρυμένης μετοχικής ιδιοκτησίας, τα αποτελέσματα ήταν περιορισμένα. Η Πρωτοβουλία Ιδιωτικής Χρηματοδότησης (ΠΙΧ) θεωρείται ως μια καινοτομική μέθοδος για την προσέλκυση της εμπειρίας του ιδιωτικού τομέα με σκοπό τη χρηματοδότηση και διαχείριση δημοσίων έργων, όπως δρόμων και νοσοκομείων.

Ρύθμιση Η ιδιωτικοποίηση δεν αφαιρεί την ανάγκη για ρύθμιση. Στο ΗΒ, η ρύθμιση έχει εφαρμοστεί μέσω της μεθόδου του ανώτατου ορίου τιμών. - οι ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις δεν επιτρέπεται να αυξήσουν την τιμή πάνω από το όριο RPI-X, δηλαδή οι πραγματικές τιμές πρέπει να μειωθούν. Ρυθμιστική αιχμαλώτιση ονομάζεται το φαινόμενο που λαμβάνει χώρα όταν το ρυθμιστικό σώμα φτάνει στο σημείο να ταυτίσει τα συμφέροντά του με αυτά της επιχείρησης τη συμπεριφορά της οποίας ρυθμίζει, - με αποτέλεσμα να καταστεί υποστηρικτής της μάλλον παρά ελεγκτής της.