Γλώσσα και μεταγλώσσα

Διάκριση : «γλώσσα» – «μεταγλώσσα» «Μεταγλώσσα» είναι το γλωσσικό πλαίσιο μέσα στο οποίο είναι δυνατόν να περιγραφεί και να μελετηθεί μια άλλη γλώσσα (: η «γλώσσα-αντικείμενο»). Η ίδια η μεταγλώσσα θεωρείται δεδομένη ως προς τη σύνταξη και τη σημασιολογία της.

Παράδειγμα Η ελληνική ως μεταγλώσσα είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο μελετάται η γλώσσα-αντικείμενο αγγλικά. Σύνταξη. Στη συντακτική πλευρά της γλώσσας τοποθετούνται οι κανόνες σχηματισμού λέξεων και προτάσεων. Σημασιολογία. Στη σημασιολογική πλευρά της γλώσσας τοποθετούνται τα νοήματα και η αποτίμηση της αλήθειας ή του ψεύδους.

Από την εποχή του Leibniz, παρατηρείται μια συνεχής προσπάθεια για τη δημιουργία τεχνητών, δηλαδή τυπικών γλωσσών με σκοπό την αυστηρή διατύπωση των επιστημονικών προβλημάτων.

Όταν μελετάμε μια τυπική γλώσσα (πχ Όταν μελετάμε μια τυπική γλώσσα (πχ. Προτασιακό Λογισμό) τότε η μεταγλώσσα είναι η φυσική μας γλώσσα (πχ. ελληνικά) και η γλώσσα-αντικείμενο είναι ο Προτασιακός Λογισμός.

Μαθαίνουμε τη σύνταξη και τη σημασιολογία των ελληνικών εντός του πλαισίου των ελληνικών. Ποια είναι η μεταγλώσσα και ποια είναι η γλώσσα-αντικείμενο;

Φαινομενική αυτοαναφορικότητα που δεν εμποδίζει την μελέτη της ίδιας της γλώσσας μέσω της οποίας εκφραζόμαστε. Ιεραρχία γλωσσών.

Η «φαινομενική αυτοαναφορικότητα» οδήγησε στην ανάδυση διαφόρων παραδόξων όπως το «παράδοξο του ψεύτη». «Είμαι ψεύτης» Εάν αυτό που είπα είναι αληθές τότε είμαι ψεύτης και άρα, αυτό που είπα είναι ψευδές. Εάν αυτό που είπα είναι ψευδές τότε δεν είμαι ψεύτης και άρα, αυτό που είπα είναι αληθές.

Το παράδοξο αυτό εμφανίζεται όταν αναμειγνύονται τα δύο διαφορετικά επίπεδα, το γλωσσικό και το μεταγλωσσικό. Αλλά, δεν επιτρέπεται αυτή η ανάμειξη διότι πρόκειται για διαφορετικά επίπεδα ιεραρχικά δομημένα.

Η φιλοσοφία της επιστήμης, η φιλοσοφία της γλώσσας, η σύγχρονη λογική κλπ. εκφράζουν «μεταθεωρητικό λόγο». Παραδείγματα: Τι είναι μια φυσική θεωρία, τι είναι μια μαθηματική θεωρία, τι είναι μια θεωρία εν γένει (ερωτήματα της περιοχής της μεταθεωρίας) Ο χώρος όπου αναπτύσσονται οι θεωρίες είναι η γλώσσα. Ο χώρος όπου μελετώνται οι θεωρίες είναι η μεταγλώσσα.