«№19 М.Мақатаев атындағы жалпы орта мектебі» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің химия пәнінің мұғалімі Битабарова Хадиша Исабековна Сандық есептер . Құрамында белгілі қоспасы бар басқа заттың массасын реакция теңдеуі бойынша есептеу 9-сынып

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың металдар тарауынан алған білімін жаңа ұғымдармен толықтыру, олардың қасиеттері туралы терең түсінік беру. Химиялық реакцияға түсетін таза заттың массасын есептеуді білу. Тақырыптың мазмұнымен таныстыру арқылы , есеп шығару туралы мағлұмат беріп, өз бетінше топпен жұмыс істеу қабілеттерін арттыру

Күтілетін нәтиже: Оқушылар сандық есептер шығаруды меңгереді, ойын жеткізе білуге үйренеді, ойын тиянақтап жеткізе білуге, тапсырмаларды қатесіз шығаруға дағдыланады

І. « Кім көп біледі?» (теориялық білімдерін сұрақтарға жауап беру арқылы өз ойларын жеке жұмыс арқылы жеткізеді)

І-топ. Кальций 1-карточка. Кальций атомынан валенттік элетрондарды кетергеннен кейін пайда болған бөлшек элетрондық құрылысы жөнінен алғанда қай инертті газдың атомына және қай галоген ионына ұқсас? 2-каротчка. Кальций атомы кальций ионына айналатын әртүрлі төрт реакция теңдеулерін жазыңдар. 3-карточка. Құрылысшылардың сөндірілмеген ізбесті «қайнатпа», ал сөндірілген ізбесті «үлпілдек» деп атайтын себебі неліктен? 4-каротчка. Жанып жаткан металл кальцийді су құйып өшіруге болмайтыны неліктен? 5-карточка. Кальцийдің: а) тотығатын, б) тотықсызданатынын; в) тотығу дәрежесі өзгермейтін кезіндегі реакция теңдеулерін келтіріңдер.

І-топ. Кальций 1-Жауабы: инертті газдан аргонға, ал галоген иондарынан хлор ионына ұқсас. 2-Жауабы. Са + 2Н2О → Са(ОН)2 + Н2 Са + Н2 → СаН2 3Са + N2→ Са3N2 4Са + 10НNО3→ 4Са(NО3)2 + NН4NО3 + 3Н2О 3-Жауабы. Себебі, сөндірілмеген әк суға салғанда бұрқылдап қайнайды, ал сөндірілген әк үлпілдек келеді. 4-Жауабы: Себебі, жанып жатқан кальций сумен әрекеттесіп кальций гидроксидің түзеді. 5-Жауабы. а) СаСІ2 → Са + СІ2 б) Са + Н2 → СаН2 в) Са О+ Н2О → Са(ОН)2

ІІ-топ. Темір. Темір жөнінде мақал-мәтелдер: «Көптің аузы-темір талқы» «Темірші – көміршіге үйір» «Темірді қызған кезде соқ» «Болат қайнауда шынығады Батыр майданда шынығады» «Алмас пышақ қап түбінде жатпас» «Темірдің бір басы-ыстық, бір басы-суық» «Темір кессең қысқа кес, Ұзартуың оңай. Ағаш кессең ұзын кес, Қысқартуың оңай». «Болат бүгілмес-морт сынар». «Оқ жетпес жерге қылыш сілтеме». «Болған іске болаттай берік бол»Төзімі темірдей- қайратты деген мағынада

AICI3 + 3 NaOH → AI(OH)3 ↓ + 3NaCI 2AI(OH)3 → AI2O3+ 3H2O ІІІ-топ. Алюминий. Мына өзгерістерді жүзеге асыратын реакция теңдеулерін жаз: Al→Al2O3→ AICI3 →Al(NO3)3 → AI(OH)3 → Al2O3→Al Шешуі: 4AI + 3O2 → 2AI2O3 AI2O3+ 6HCI→ 2AICI3+ 3H2O AICI3 + 3 NaOH → AI(OH)3 ↓ + 3NaCI 2AI(OH)3 → AI2O3+ 3H2O 2AI2O3 → 4AI + 3O2

Қапшықтағы есептер (есептер шығару) Есепті шығарарда оны мұқият оқып және есепте не туралы айтылып тұрғаның анықтау керек. Химиялық процесс пе немесе тек қана зат туралы ма? Бірінші жағдайда реакция теңдеуін жазады, ал екінші жағдайда –заттың формуласы жазылады.

Массасы 30 г мыс пен алюминий қоспасына концентрлі азот қышқылымен әсер еткенде 13,44 л газ (қ.ж.) бөлінді. Қоспаның құрамы Шешуі: Сu + 4HNO3→ Cu(NO3)3 + 2NO2↑ + Н2О М(Cu)= 64 г/моль m(Cu) = ν · М(Cu) = 1 моль · 64 г/моль = 64 г Vm = 22,4 л/моль V(NO2) = ν · Vm = 2 моль · 22,4 л/моль = 44,8 л х г Cu -----13,44 л NO2 64 г Cu ----44,8 л NO2 m(АІ) = 30 г – 19,2 г = 10,8 г m(Cu) = 19,2 г; m(АІ) = 10,8 г

1 л хлор мен 2 л сутегі газдарын араластырады, осы қоспадан алынатын хлорлысутектің массасы мен көлемі. Шешуі: H2+ СІ2→2HСІ Vм(СІ2) = 22,4 л/моль Vм(H2) = 22,4 л/моль V(H2) = ν · Vm = 1 моль · 22,4 л/моль = 22,4 л М(НСІ)= 36,5 г/моль m(НСІ) = ν · М(НСІ) = 2 моль · 36,5 г/моль = 73 г х г НСІ ---- 1 л Н2 73 г НСІ ---- 22,4 л Н2 Vм = 22,4 л/моль V(НСІ) = ν · Vm = 2 моль · 22,4 л/моль = 44,8 л х л НСІ ---- 1 л Н2 44,8 л НСІ ---- 22,4 л Н2

Металл күйіндегі алюминий мен оның оксидінен тұратын 9 г қоспаға натрий гидроксидінің ерітіндісімен әсер еткенде 3,36 литр (қ.ж.) газ бөлінген. Қоспаның проценттік құрамы: Шешуі: 2АІ + 2NaOH + 6Н2О → 2Na[АІ(OH)4] + 3Н2 АІ2О3 + 2NaOH + 3Н2О → 2Na[АІ(OH)4] М(АІ) = 27 г/моль m(АІ) = ν · М(АІ) = 2 моль · 27 г/моль = 54 г Vм (Н2) = 67,2 л/моль V(Н2) = ν · Vm = 3 моль · 22,4 л/моль = 67,2 л х г АІ ----- 3,36 л Н2 54 г АІ ----- 67,2 Н2 m(АІ2О3) = 9 г – 2,7 г = 6,3 г

Массасы 10 грамм мыс пен мырыштың қоспасы ( мыстың массалық үлесі 39 %) тұз қышқылымен әрекеттескенде бөлінетін газдың көлемі (қ.ж.,литрмен)? Шешуі: Zn + 2НСІ→ ZnСІ2 + Н2 Cu + 2НСІ М(Zn) = 65 г/моль m(Zn) = ν · М(Zn) = 1 моль · 65 г/моль = 65 г Vм = 22,4 л/моль V(Н2) = ν · Vm = 1 моль · 22,4 л/моль = 22,4 л 10 г Cu ----- 100 % х г Cu ---- 39 % m(Zn) = 10 г – 3,9 г = 6,1 г 6,1 г Zn ----- х л Н2 65 г Zn ----- 22,4 л Н2

ІІ-топ. Темір. Темір жөнінде мақал-мәтелдер: «Көптің аузы-темір талқы» «Темірші – көміршіге үйір» «Темірді қызған кезде соқ» «Болат қайнауда шынығады Батыр майданда шынығады» «Алмас пышақ қап түбінде жатпас» «Темірдің бір басы-ыстық, бір басы-суық» «Темір кессең қысқа кес, Ұзартуың оңай. Ағаш кессең ұзын кес, Қысқартуың оңай». «Болат бүгілмес-морт сынар». «Оқ жетпес жерге қылыш сілтеме». «Болған іске болаттай берік бол»Төзімі темірдей- қайратты деген мағынада

Үйге тапсырма: Тарау бойынша қайталау, бақылау жұмысына дайындық Үйге тапсырма: Тарау бойынша қайталау, бақылау жұмысына дайындық

Сабаққа қатысқан оқушыларды марапаттау. Қорытынды: РЕФЛЕКСИЯ / оқушы өз ойларын , сабақтан алған әсерлерін жеткізу/

Шаблон презентации «Сказочный» Шаблон презентации «Сказочный»