Ι. Ιστορία της Πληροφορικής – Κυβερνητικής Βασίλης Γ. Χατζόπουλος Eπικ. Καθηγητής ΔΠΘ Επισκ.Καθηγητής στο Κολέγιο της Ευρώπης, Μπρυζ Δικηγόρος 12/11/2018 Βασίλης Γ. Χατζόπουλος

Διάγραμμα ύλης 1. Μηχανικά όντα και αυτόματα 1.1 Από πρακτικής σκοπιάς 1.2 Από ψυχολογικής σκοπιάς 1.3 Διάσπαρτες ενδείξεις και αναφορές 2. Προς την τεχνητή νοημοσύνη 2.1 Το θεωρητικό υπόβαθρο 2.2 Πρώτες πρακτικές εφαρμογές 3. Ιστορία της πληροφορικής1945 - 3.1 Θεωρητική θεμελίωση της πληροφορικής – κυβερνητική 3.2 Τεχνικές εξελίξεις 3.3 Γενιές υπολογιστών 4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής 4.1 Η χρηματοδότηση των μηχανών: εθνική άμυνα 4.2 Ανθρωπολογία των μηχανών 4.3 Κοινωνιολογία των μηχανών 4.4 Πολιτική των μηχανών Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

1. Μηχανικά όντα και αυτόματα: ο άνθρωπος δημιουργεί βοηθήματα 1.1 Από πρακτικής σκοπιάς Σκοπός: Διευκόλυνση της δράσης του ανθρώπου Διεκπεραίωση δράσεων που ξεπερνούν τις δυνατότητες του ανθρώπου Τιθάσευση του χρόνου και έλεγχος της κίνησης Κλεψύδρες και ανθρωπόμορφα ρολόγια Βάση: η γνώση Διάκριση: Αυτορρύθμιση (με ανάδραση) – αυτοματισμός 1.2 Από ψυχολογικής σκοπιάς Μοναξιά του ανθρώπινου είδους Φιλοδοξία του ανθρώπου να ομοιάσει στον Θεό και να γίνει δημιουργός Σχέδιο υπέρβασης/ παράκαμψης των γυναικών ως δημιουργών ζωής 12/11/2018

1. Μηχανικά όντα και αυτόματα: ο άνθρωπος δημιουργεί βοηθήματα (3) 1.3 Διάσπαρτες ενδείξεις και αναφορές Ήδη στην αρχαιότητα Ο Πλάτωνας αναφέρεται σε αγάλματα τόσο ζωντανά που πρέπει να προσέχει κανείς να μην δραπετεύσουν Ο μύθος του Πυγμαλίωνα: Έφτιαξε γυναικεία μορφή από ελεφαντόδοντο, την ερωτεύτηκε, η Αφροδίτη της έδωσε ζωή και αυτός δε μπορούσε να ερωτευτεί άλλην Ο από μηχανής Θεός Στην Ασία, μύθος βασιλοπούλας που διεφθάρει από ξύλινο άνδρα Και μεταγενέστερα Ο Φράνκεσταϊν (Mary Shelley, 1797-1851) Η Εύα του Μέλλοντος (Villiers de l’Isle-Adam, 1838-1889): ιδανική γυναίκα με συμπεριφορά γραμμένη σε δίσκους Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

2. Προς την τεχνητή νοημοσύνη 2.1 Το θεωρητικό υπόβαθρο Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων (80 π.χ.) Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

2. Προς την τεχνητή νοημοσύνη 2.1 Το θεωρητικό υπόβαθρο Ο υπολογιστής των Αντικυθήρων (80 π.χ.) Η λογική μηχανή του R. Lulle (1234-1315): Σειρά ομόκεντρων στεφανιών τοποθετημένα σε ειδική διάταξη ώστε όταν σχηματιζόταν μια ερώτηση να προκύπτει αυτόματα η απάντηση: όλη η γνώση βασίζεται σε μικρό πλήθος από θεμελιώδεις κατηγορίες Η πληροφορία μπορεί να κωδικοποιηθεί, ανεξάρτητα από τη σημασία των μηνυμάτων: διαχωρισμός ανάμεσα στη μορφή και στο νόημα Η μορφή ενός μηνύματος μπορεί να αποσυντεθεί σε σύμβολα και σε σήματα (+δυαδικός συμβολισμός για την κρυπτογράφηση μηνυμάτων) ‘Η σε εναλλασσόμενα φορτία ηλ. ρεύματος (διακτινισμός) Η μονάδα μέτρησης της ποσότητας της πληροφορίας: Binary digIT = BIT Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

2. Προς την τεχνητή νοημοσύνη (2) 2.2 Πρώτες πρακτικές εφαρμογές Υπολογιστικές μηχανές από τον 18ο αι., για να καλύψουν τις ανάγκες του μοντέρνου κράτους και των συγκεντρωτικών πολιτικών και οικονομικών συστημάτων Οι οποίες αποτελούνται από εκατοντάδες ή χιλιάδες περιστρεφόμενων οδοντωτών τροχών εγκοπή – δόντι = δυαδική πληροφορία Αντικατάσταση τροχών από κινητές πλάκες με εγκοπή (20 αι) Αντικατάσταση πλακών από ηλεκτρομηχανικούς μεταγωγείς (τηλεφωνικούς) τύπου «ανοιχτό – κλειστό» Αντικατάσταση από λυχνίες κενού, μεταγάγουν χιλιάδες φορές/δευτερόλεπτο λόγω έλλειψης τριβής  Ο Mark 1 του Harvard (1940) είχε μήκος 16,6μ, ύψος 2,6μ, αποτελούνταν από 800.000 στοιχεία, ζύγιζε 5 τόνους και κατανάλωνε μερικούς τόνους πάγο/ημέρα για να ψύχεται Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

2. Προς την τεχνητή νοημοσύνη (2) Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

3. Ιστορία της πληροφορικής 1945- 3.1 Θεωρητική θεμελίωση της πληροφορικής – κυβερνητικής Ο ουγγρικής καταγωγής Φον Νόυμαν (Von Neumann) ξεφεύγει από τη λογική του μηχανικού υπολογισμού και χρησιμοποιεί τη λογική και τα μαθηματικά Ο άγγλος Τιούριγκ (Turing) αναπτύσσει τη θεωρία των αλγορίθμων Ο αυστριακός Βίνερ (Wiener) θεμελιώνει την κυβερνητική και,πρώτος, θίγει τα ανακύπτοντα ηθικά ζητήματα Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

3. Ιστορία της πληροφορικής 1945- (2) Διαφορά μεταξύ πληροφορικής – κυβερνητικής: Η πληροφορική ασχολείται με τη μεταφορά και χρήση της πληροφορίας, ενώ για την κυβερνητική η πληροφορία είναι ένα μέσο, το αντικείμενο της έρευνας είναι η επιτυγχανόμενη επικοινωνία (λογική χρήση της πληροφορίας)  Πιο ανθρωπιστική επιστήμη, η οποία βασίζεται στη διάκριση ανάμεσα στις αιτιοκρατικές και στις αναδραστικές συμπεριφορές. Κοντά στην τεχνητή νοημοσύνη και στην κατασκευή ανθρωπόμορφων ρομπότ. Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

3. Ιστορία της πληροφορικής 1945- (3) 3.2 Τεχνικές εξελίξεις 3.2.1 Η αρχιτεκτονική βασίζεται στο μοντέλο Von Neumann: Μνήμη: για αποθήκευση πληροφορίας & προγραμμάτων Λογική μονάδα: για την επεξεργασία της πληροφορίας Μονάδα ελέγχου: για το συγχρονισμό της εσωτερικής λειτουργίας Μονάδες εισόδου – εξόδου: πληκτρολόγια, οθόνες, εκτυπωτές Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

3. Ιστορία της πληροφορικής 1945- (4) 3.2. Τεχνικές εξελίξεις (2) 3.2.1 Εισαγωγή τεχνικών καινοτομιών Αντικατάσταση λυχνίας από κρυσταλλοτριόδιο (τρανζίστορ) Αντικατάσταση τρανζίστορ από ολοκληρωμένα κυκλώματα (IC): λογική μονάδα + μονάδα ελέγχου Χρήση εσωτερικής μνήμης (ROM & RAM) Πάντρεμα IC με μνήμη: μικροεπεξεργαστής (intel 4004) Χρήση γλωσσών προγραμματισμού: Fortran, Pascal, ASCII, Basic, Java) Συρρίκνωση μεγέθους Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

3. Ιστορία της πληροφορικής 1945- (5) 3.3 Γενιές υπολογιστών 1η: 1940-50: λυχνίες, μνήμες τυμπάνων, κτλ 2η: 1950-60: τρανζίστορ, μαγνητικές μνήμες, κτλ 3η: 1960-70: ολοκληρωμένα κυκλώματα, RAM/ROM 4η: 1970-90: μικροεπεξεργαστές, δίκτυα, βάσεις δεδομένων, έμπειρα συστήματα 5η: 1990 -??: έξυπνες μηχανές με αυξημένη ικανότητα επικοινωνίας με τον εξωτερικό κόσμο Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής 4.1 Χρηματοδότηση των μηχανών: λόγοι εθνικής άμυνας Ο υπολογισμός των πινάκων βολών (τύπος όπλου, βλήματος, θέση στόχου, ταχύτητα ανέμου, θερμοκρασία: για κάθε ζεύγος όπλου βλήματος 2000 – 4000 πιθανές τροχιές, κάθε τροχιά σε 750 πολλαπλασιασμούς των 10 αριθμών  ένας άνθρωπος 3 ημέρες για μια τροχιά) Η αποκρυπτογράφηση των γερμανικών μηνυμάτων Το δίκτυο ηπειρωτικής άμυνας SAGE κάτω από συνθήκες ψυχρού πολέμου (κεντρικός υπολογιστής, με 100 ραντάρ (input) και 50 τερματικά (output) σε πραγματικό χρόνο (real time) δίνει σαφείς οδηγίες σε χρόνο μικρότερο της ανθρώπινης αντιληπτικότητας) Πολιτική εφαρμογή: SABRE Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής (2) 4.1 Χρηματοδότηση των μηχανών: λόγοι εθνικής άμυνας (2) Kύκλος παραγωγής: Παραγγελία στρατού Τελειοποιημένη και ακριβή μηχανή για την άμυνα Μεταφορά τεχνολογίας και απλούστευση προδιαγραφών Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής (3) 4.2 Ανθρωπολογία των μηχανών Από τον σκεπτικισμό στην αναγνώριση της αναγκαιότητας των μηχανών Στη μυθοποίηση (επίλυση του προβλήματος της προέλευσης του ανθρώπου) Σκεπτόμενες μηχανές; Αρκεί η μηχανή να συμπεριφέρεται λογικά «σα να σκέπτεται». Σχόλιο μετά τη χρήση η/υ για την πρόγνωση των προεδρικών εκλογών ΗΠΑ του 1951: «το πρόβλημα με τις μηχανές είναι ο άνθρωπος» Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής (4) 4.3 Κοινωνιολογία των μηχανών (Wiener): «μια κοινωνία όπου για να ζήσει κανείς πραγματικά πρέπει να κατέχει επαρκή πληροφορία, όπου η ζωή είναι συμμετοχή σε αυτό το συνεχές ρεύμα με το οποίο η πληροφορία ανταλλάσσεται». Αντίθετη είναι η αντιμετώπιση της πληροφορίας ως εμπορεύματος και, άρα, ο περιορισμός της: «Η επιθυμία για εξαγωγή κέρδους από αυτό το ουσιαστικό για την επιβίωση της ανθρωπότητας στοιχείο, που είναι η πληροφορία, κατατεμαχίζει την ‘επικοινωνιακή ακεραιότητα’ των ανθρώπων και περιορίζει τις προσαρμοστικές ικανότητες του ανθρωπίνου είδους». Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής (5) 4.4 Πολιτική των μηχανών: Από τον «μεγάλο αδερφό» στον εκδημοκρατισμό της τεχνολογίας μέσω της μικροπληροφορικής 4.4.1 Η «επιβολή» των πρώτων η/υ: Με βάση την τεχνική του «καταμερισμού χρόνου» ένας κεντρικός συγκεντρωτικός η/υ, δομημένος με βάση το μοντέλο της ορθολογικής στρατιωτικής οργάνωσης εξυπηρετεί πολλά τερματικά εισβολή στην καθημερινή ζωή από παγερά, άψυχα και απόμακρα τέρατα, υπηρετούμενα από μια κάστα «ιερέων», τεχνικών της επικοινωνίας Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής (6) 4.4 Πολιτική των μηχανών (2): 4.4.2 Αντιδράσεις (// χρήση η/υ σε Κορέα & Βιετνάμ) Αντιδραστικά περιοδικά Δημιουργία του Community memory, είδους chat, με τερματικά διάσπαρτα στο Λ.Α., όπου ανταλλάσσονται πληροφορίες με τρόπο αμφίδρομο Σχεδιασμός και δημιουργία μικροϋπολογιστών από περιθωριακές ομάδες χίπυς, χασικλήδων, ροκάδων, ειρηνιστών μέσα σε σκηνές και σε γκαράζ. Τα έσοδα του πρώτου Apple διατέθηκαν για δύο φεστιβάλ ροκ. Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018

4. Οικονομία και κοινωνία της ανάπτυξης της πληροφορικής (7) 4.4 Πολιτική των μηχανών (3): 4.4.3 Υιοθέτηση των «προσωπικών υπολογιστών» από τη βιομηχανία (Digital’74, IBM’81): Μηχανές που δεν εξυπηρετούσαν καμία συγκεκριμένη χρήση αλλά τη λανθάνουσα ανάγκη να χρησιμοποιηθεί η νέα τεχνολογία σύμφωνα με τα προσωπικά ενδιαφέροντα. 4.4.4 Εξοικείωση του μεγάλου κοινού: γραφείο – σπίτι 4.4.5 Γενίκευση χρήσης και σύνδεση των η/υ με τα τηλεπικοινωνιακά μέσα Βασίλης Γ. Χατζόπουλος 12/11/2018