Πρώιμη Νεοελληνική περίοδος Διάλεκτοι και Τουρκοκρατία
Διάδοση του Ερωτόκριτου
Ερωτόκριτος, Κρήτη, 16ος-17ος Άδικον είν', Pωτόκριτε, ετούτα να τα κάνεις, βλέπε μ' αυτάνα έτσ' άδικα να μην την αποθάνεις. Θωρείς την, πώς ευρίσκεται, μ' ακόμη δεν πιστεύγεις Ίντ' άλλα μεγαλύτερα σημάδια τση γυρεύγεις; Tα πλούτη και την Aφεντιάν αρνήθηκε για σένα, 725 πάντά'ν' τα χείλη τση πρικιά, τα μάτια τση κλαημένα. Zει με τσι κακοριζικιές, θρέφεται με τους πόνους, και μες στη βρομερή φλακήν εδά'χει πέντε χρόνους.
Κατζούρμπος, Κρήτη, 16ος ΔΑ. Εις τον ποέτα βρίσκομε τον κωμικόν γραμμένο κι' έτσι από τον Τερέντσιο καλά ξεδηγημένο, πως γιατί αγάπα ο Πάμφιλος την όμορφη Γλυτσέρε με δίχως ύπν' ολότελα le notti απέρνα intiere, και πως τον κύρη του ποσώς δεν τον εψήφα πλιο του, 120 μηδέ ποτέ του ελόγιαζε να πηαίνη στο σκολειό του. Και στένω τ' αργομέντο μου στο Νικολό απάνω και κονκλουδέρω μοναχάς το πως τον κόπο χάνω να τ' αρμηνεύγω δασκαλιές, κι' ο κύρης του όχ την άλλη τσι πλερωμές in verità να μου κρεσέρη πάλι. 125 ΓΙΑ. Μα την αλήθεια, τάσσω σου και να σου τσι σκολάσω, κι' ουδέ τορνέσι μετά σε δε θέλω πλιο να χάσω. Δεν θέλω να 'χω τον κακό και τον ψυχρό του χρόνο· σώνει ό,τι χάνω μοναχάς 'ς τσι πολτικές του μόνο.
Η επιρροή της Τουρκικής Λεξιλόγιο: μπακάλης, σοκάκι, μπογιά, τσέπη, τενεκές, τεμπέλης, ατζαμής, μπόλικο, κεφτές, χαλβάς, τσουβάλι, καραγκιόζης, φουκαράς, τσογλάνι, καλούπι... Λέξεις που χάθηκαν / χάνονται: ασκέρι, κεμέρι (=ζώνη), τσιρακλίκι (μαθητεία), μπαξές, παράς Όμοιες εκφράσεις: ορίστε – buyurun Περαστικά – geçmis olsun Γεια στα χέρια σου – eline saĝlik
Σοφιανός (16ος αι.) «...και μη βαρυγομήση τινάς αν εκείνα που εις πολλούς χρόνους και καιρούς με πολύν κόπον και καλούς διδασκάλους μετά βίας μαθαίνονται, τώρα να τα βλέπουν εις τέτοιαν γλώσσαν κοινήν όπου και οι γυναίκες σχεδόν να την γρυκούν, ότι...δια τούτο οι νέοι θέλουν αφήσει να μηδέν σπουδάζουν στα μαθήματα τα ελληνικά...»