Το ευρωπαϊκό θέατρο του 20ού αιώνα (1900-1960) Ενότητα 5 & 6 Φουτουρισμός- Νταντά- Υπερρεαλισμός Αγγελική Ρόζη Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα Θεατρικών Σπουδών

Στόχοι της ενότητας Oι ορισμοί των όρων «Φουτουρισμός», «Νταντά» και «Υπερρεαλισμός» Τα κινήματα και η πρωτοποριακή αισθητική της παράστασης

Περιεχόμενα Φουτουρισμός Νταντά Υπερρεαλισμός 1. Η παράδοση της θεατρικής πρωτοπορίας στο Παρίσι 2. Η ομάδα των υπερρεαλιστών και η σχέση τους με το θέατρο

Φουτουρισμός- Νταντά- Υπερρεαλισμός Τα τρία κινήματα και η πρωτοποριακή αισθητική της παράστασης που εισάγουν: Η ιδιαίτερη χρήση της γλώσσας Η εικαστική διαμόρφωση του σκηνικού περιβάλλοντος Η συμμετοχή της «μουσικής» Η παρουσία και η «δράση» των ηθοποιών στη σκηνή Η νέα σχέση με το κοινό

Φουτουρισμός Ο φουτουρισμός συνδυάζει την πολιτική πράξη με την τέχνη και απευθύνεται σε ένα μαζικό κοινό. Οι μηχανές, ο ηλεκτρισμός, η ταχύτητα λειτουργούν ταυτόχρονα ως μοντέλα, θέματα προς «αναπαράσταση», αλλά και ως υλικό για την καλλιτεχνική παραγωγή. Η εφαρμογή της φουτουριστικής αισθητικής στο θέατρο εκφράζεται στις φουτουριστικές βραδιές μέσα από τις οποίες αναπτύσσεται η έννοια του συνθετικού θεάτρου.

Φουτουρισμός Στόχος των φουτουριστών είναι να παρουσιάσουν ένα «συνθετικό» θέαμα, το οποίο σε πολύ σύντομο χρόνο να «συμπυκνώνει» ένα μεγάλο αριθμό εικόνων και καταστάσεων. Σε ένα «γεωμετρικά» διαμορφωμένο σκηνικό χώρο («μια άχρωμη ηλεκτρομαγνητική αρχιτεκτονική, την οποία «ζωντανεύουν» τα χρώματα που εκπέμπει μια πηγή ηλεκτρικού φωτισμού») οι ηθοποιοί, ως «κινούμενα» σχήματα, εκφέρουν τον αποσπασματικό λόγο της φουτουριστικής «ποίησης».

Φουτουρισμός Εικόνα 1: http://www.wikiart.org/en/umberto-boccioni/a-futurist-evening-in-milan#supersized-artistPaintings-260477

Νταντά Η «παραστατική» λογική των εκδηλώσεων που διοργανώνουν οι ντανταϊστές Η χρήση στοιχείων από μορφές λαϊκού θεάματος, η αισθητική του πρωτογονισμού Η άμεση επαφή και η επιθετική διάθεση απέναντι στο κοινό Ο ρόλος του «υπερ-καλλιτέχνη», του ηθοποιού-περφόρμερ-συγγραφέα-σκηνοθέτη.

Νταντά Ο παραστασιακός χώρος: ένα αδιαμόρφωτο περιβάλλον που «ζωντανεύει» από τους ήχους-λέξεις, τις κινήσεις και τις εικαστικές παρεμβάσεις του ηθοποιού-καλλιτέχνη Στοιχεία «δραματουργίας»: Η «εκρηκτική» αποδόμηση της γλώσσας, η μετατροπή της σε ήχους που δεν παράγουν κάποιο αναγνωρίσιμο νόημα. Εικόνα 2: http://3.bp.blogspot.com/-zVmar0GzO54/Tqa_ckx8jZI/AAAAAAAAH3M/O8N5r6eqYcM/s1600/costumes.jpg

Υπερρεαλισμός 1. Η παράδοση της θεατρικής πρωτοπορίας στο Παρίσι Ο Alfred Jarry (1873-1907) και το σκάνδαλο που προκάλεσε η παράσταση του Βασιλιά Ουμπού το 1896 Ο Guillaume Apollinaire (1880-1918) και η επινόηση του όρου «υπερρεαλιστικός» στο έργο του Οι μαστοί του Τειρεσία Η παράσταση του «ρεαλιστικού μπαλέτου» Παρέλαση, το 1917 (Jean Cocteau, Pablo Picasso, Eric Satie)

Υπερρεαλισμός 2. Η ομάδα των υπερρεαλιστών και η σχέση τους με το θέατρο ( Θεατρικά σκετς, ντανταϊστικές παραστάσεις) Η ίδρυση του θεάτρου Alfred Jarry από τους Antonin Artaud, Robert Aron και Roger Vitrac) Η προώθηση μιας νέας αντίληψης για τη δραματουργία, τη σκηνική πρακτική και την επίδραση της τέχνης αυτής στον θεατή Εικόνα 3: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:AlfredJarry_UbuRoi_Program.jpg

Τέλος Ενότητας

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες Εικόνα 1:http://www.wikiart.org/en/umberto-boccioni/a-futurist-evening-in-milan#supersized-artistPaintings-260477 Εικόνα 2:http://3.bp.blogspot.com/-zVmar0GzO54/Tqa_ckx8jZI/AAAAAAAAH3M/O8N5r6eqYcM/s1600/costumes.jpg Εικόνα 3: http://commons.wikimedia.org/wiki/File:AlfredJarry_UbuRoi_Program.jpg