Ανδρέας Αυγερινός Τ.Ε.Φ.Α.Α. – Δ.Π. Θράκης aavgerin@phyed.duth.gr 321 - Διάλεξη Νο 4 Μέθοδοι αξιολόγησης της φυσικής δραστηριότητας Ανδρέας Αυγερινός Τ.Ε.Φ.Α.Α. – Δ.Π. Θράκης aavgerin@phyed.duth.gr 321- Διάλεξη Νο 2 Μέθοδοι αξιολόγησης της φυσικής δραστηριότητας Ανδρέας Γ. Αυγερινός Τ.Ε.Φ.Α.Α. – Δ.Π. Θράκης aavgerin@phyed.duth.gr Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Σύνοψη Διάλεξης Σπουδαιότητα της αξιόπιστης αξιολόγησης της Φ.Δ. Επίκαιρες δυνατότητες αξιολόγησης της Φ.Δ. Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα των σύγχρονων μεθόδων αξιολόγησης της Φ.Δ. Ιδιαιτερότητες στην αξιολόγηση της ΦΔ των παιδιών Κριτήρια επιλογής της καταλληλότερης μεθόδου αξιολόγησης της ΦΔ με βάση τους στόχους της έρευνάς σας. Τι γνωρίζουμε και τι πρέπει να μάθουμε; Σύνοψη Διάλεξης Σπουδαιότητα της αξιόπιστης αξιολόγησης της Φ.Δ. Επίκαιρες δυνατότητες αξιολόγησης της Φ.Δ. Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα των σύγχρονων μεθόδων αξιολόγησης της Φ.Δ. Κριτήρια επιλογής της καταλληλότερης μεθόδου αξιολόγησης της ΦΔ με βάση τους στόχους της έρευνάς σας. Ιδιαιτερότητες στην αξιολόγηση της ΦΔ των παιδιών Τι γνωρίζουμε και τι πρέπει να μάθουμε; 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Λέξεις - Κλειδιά Physical activity assessment Motion sensor CSA Tritrac / Caltrac / Heart rate monitoring Biotrainer Physiological monitoring of physical activity Exercise Epidemiology Instrumentation Heart rate monitoring Doubly labeled water / energy expenditure Physical activity questionnaire Accelerometer/pedometer/ Λέξεις – Κλειδιά Physical activity assessment Motion sensor CSA Tritrac / Caltrac / Heart rate monitoring Biotrainer Physiological monitoring of physical activity Exercise Epidemiology Instrumentation Heart rate monitoring Doubly labeled water / energy expenditure Physical activity questionnaire Accelerometer/pedometer/ 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Σκοπός της διάλεξης είναι… Να κατανοήσουν οι φοιτητές βασικά σημεία των σύγχρονων μεθόδων για την αξιολόγηση της ΦΔ σε παιδιά και ενήλικες. Να κατανοήσουν ζητήματα που σχετίζονται με την εγκυρότητα και αξιοπιστία των διαφόρων μεθόδων αξιολόγησης της ΦΔ. Να εμβαθύνουν σε ειδικά θέματα που σχετίζονται με τη μέτρηση/αξιολόγηση της ΦΔ σε νέους, ενήλικες, ηλικιωμένους και ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού. Σκοπός της διάλεξης είναι… Να κατανοήσουν οι φοιτητές βασικά σημεία των σύγχρονων μεθόδων για την αξιολόγηση της ΦΔ σε παιδιά και ενήλικες. Να κατανοήσουν ζητήματα που σχετίζονται με την εγκυρότητα και αξιοπιστία των μεθόδων αξιολόγησης της ΦΔ. Να εμβαθύνουν σε ειδικά θέματα που σχετίζονται με τη μέτρηση/αξιολόγηση της ΦΔ σε νέους, ενήλικες, ηλικιωμένους και ειδικές κατηγορίες του πληθυσμού. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Στο τέλος της διάλεξης θα πρέπει….. Να έχετε κατανοήσει τα ερευνητικά δεδομένα που σχετίζονται με την εγκυρότητα και αξιοπιστία των μεθόδων αξιολόγησης της ΦΔ. Να γνωρίζετε τα επιμέρους μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα κάθε μεθόδου ώστε να μπορείτε να εκτιμήσετε το μέγεθος του πιθανού σφάλματος στην έρευνα που μελετάτε ή θα διεξάγετε. Να μπορείτε κριτικά να επιλέξετε την καταλληλότερη μέθοδο αξιολόγησης της ΦΔ για την έρευνά σας. Στο τέλος της διάλεξης θα πρέπει ….. Να έχετε κατανοήσει τα ερευνητικά δεδομένα που σχετίζονται με την εγκυρότητα και αξιοπιστία των μεθόδων αξιολόγησης της ΦΔ. Να γνωρίζετε τα επιμέρους μειονεκτήματα και πλεονεκτήματα κάθε μεθόδου ώστε να μπορείτε να εκτιμήσετε το μέγεθος του πιθανού σφάλματος σε κάθε μέθοδο. Να μπορείτε κριτικά να επιλέξετε την καταλληλότερη μέθοδο αξιολόγησης της ΦΔ για την έρευνά σας. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Επιχειρησιακοί ορισμοί Physical activity (φυσική δραστηριότητα) Exercise (άσκηση) Health (υγεία) Health related fitness (φυσική κατάσταση για υγεία) Validity (εγκυρότητα) Reliability (αξιοπιστία) Για να μιλάμε την ίδια γλώσσα! Επιχειρησιακοί ορισμοί: Για να μιλάμε την ίδια γλώσσα!!! Physical Activity Any bodily movement produces by skeletal muscles that results in energy expenditure (Caspersen, Powell and Christensen, 1985). Exercise Planned, structured, and repetitive bodily movement done to improve or maintain one or more components of physical fitness (Caspersen, Powell and Christensen, 1985). Health The World Health Organization has defined health as: “a state of complete physical, mental, and social well-being and not merely the absence of disease or infirmity” (WHO, 1948). More recently it has been seen more broadly as a resource for everyday life, not the objective of living; and a positive concept emphasizing social and personal recourses, as well as physical capacities (WHO, 1986). Health related fitness components Cardiorespiratory endurance (or aerobic fitness), b. Muscular endurance, c. Muscular strength, d. Body composition, e. Flexibility (Caspersen, Powell and Christensen, 1985). Reliability:Η αξιοπιστία μιας μέτρησης αναφέρεται στη σταθερότητά της. Έννοια της αξιοπιστίας έχει δύο διαστάσεις: την εξωτερική αξιοπιστία και την εσωτερική αξιοπιστία. Η εξωτερική αξιοπιστία αναφέρεται στο βαθμό σταθερότητας της μέτρησης στο χρόνο. Η εσωτερική αξιοπιστία έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε σχέση με κλίμακες ερωτήσεων που περιλαμβάνουν αρκετές υπο-ερωτήσεις. Η εσωτερική αξιοπιστία απαντά στην ερώτηση σε ποιο βαθμό κάθε κλίμακα διερευνά μια μόνο έννοια και κατά συνέπεια κατά πόσο οι επιμέρους ερωτήσεις της κλίμακας έχουν εσωτερική σταθερότητα. Validity: Η εγκυρότητα μιας μέτρησης/test/δοκιμασίας αναφέρεται σε ποιο βαθμό η συγκεκριμένη μέτρηση αξιολογεί στην πραγματικότητα την έννοια που υποτίθεται ότι μετρά (πχ η έννοια μπορεί να είναι η μέτρηση της ΦΔ). Υπάρχουν τα παρακάτω είδη εγκυρότητας: Face Validity: the measure apparently reflects the content of the concept in question. Concurrent Validity: The researcher employs a criterion on which people are known to differ and which is relevant to the concept in question. Predictive Validity: The researcher uses a future criterion measure, rather than a contemporaneous one as in the case of concurrent validity. Construct Validity: The researcher is encouraged to deduce hypotheses from a theory that is relevant to the concept. Convergent Validity: The researcher is concerned to demonstrate that the measure harmonizes with another measure. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Γιατί είναι σημαντική η ακριβής αξιολόγηση της ΦΔ; Εισαγωγή Για να κατανοήσουμε: α) τη σχέση μεταξύ ΦΔ και υγείας, και β) γιατί ορισμένοι άνθρωποι είναι φυσικά δραστήριοι ή ‘προσκολλώνται’ σε προγράμματα άσκησης ενώ ορισμένοι άλλοι προτιμούν τον καθιστικό τρόπο ζωής. γ) για να σχεδιάσουμε αποτελεσματικά προγράμματα παρέμβασης και να τα αξιολογήσουμε αξιόπιστα. Ωστόσο, η ΦΔ εξ ορισμού δεν είναι μια απλή έννοια. Γιατί είναι σημαντική η ακριβής αξιολόγηση της ΦΔ; Για να κατανοήσουμε: α) τη σχέση μεταξύ ΦΔ και υγείας, και β) γιατί ορισμένοι άνθρωποι ‘προσκολλώνται’ σε προγράμματα άσκησης ενώ ορισμένοι άλλοι προτιμούν τον καθιστικό τρόπο ζωής. γ) για να σχεδιάσουμε αποτελεσματικά προγράμματα παρέμβασης και να τα αξιολογήσουμε αξιόπιστα. Ωστόσο, η ΦΔ εξ ορισμού δεν είναι μια απλή έννοια. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Αξιολόγηση της Φ.Δ. Εισαγωγή Η ΦΔ είναι δύσκολο να μετρηθεί επειδή είναι μια σύνθετη συμπεριφορά. Πρακτικά εμπεριέχει μια δέσμη συμπεριφορών που θεωρητικά συμπεριλαμβάνουν όλες τις κινήσεις του ανθρώπινου σώματος, από την πιο ελαφρά εκούσια κίνηση μέχρι το αγωνιστικό δέκαθλο. Οι βασικές διαστάσεις της ΦΔ περιγράφονται στο ακρωνύμιο FITT. Για κάποιους συγκεκριμένους σκοπούς είναι επιθυμητό να αξιολογήσουμε όλες τις διαστάσεις της FITT. Αξιολόγηση της Φυσικής Δραστηριότητας Η ΦΔ είναι δύσκολο να μετρηθεί επειδή είναι μια σύνθετη συμπεριφορά. Πρακτικά εμπεριέχει μια δέσμη συμπεριφορών που θεωρητικά συμπεριλαμβάνουν όλες τις κινήσεις του ανθρώπινου σώματος, από την πιο ελαφρά εκούσια κίνηση μέχρι το αγωνιστικό δέκαθλο (ήτοι, αντικείμενο έρευνας συνήθως είναι επαγγελματική δραστηριότητα, οικιακές εργασίες, δραστηριότητες αναψυχής, αγωνιστικά σπορ, και προσχεδιασμένη άσκηση με στόχο τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης ή της υγείας). Επειδή το ανθρώπινο σώμα συμμορφώνεται στο νόμο της διατήρησης της ενέργειας και πρέπει να προμηθεύεται ‘καύσιμα’ αντλώντας ενέργεια από το φαγητό, συχνά οι μετρήσεις της ΦΔ εκφράζονται σε σχέση με την ενεργειακή δαπάνη. Εναλλακτικά, η ΦΔ μπορεί εκφραστεί ως την ποσότητα εργασίας που επιχειρήθηκε (watts), ως χρόνος εμπλοκής σε δραστηριότητα (λεπτά, ώρες), ως ‘δόσεις’ δραστηριότητας (counts) ή ως αριθμός που είναι το αποτέλεσμα των απαντήσεων του ερωτούμενου σε ένα ερωτηματολόγιο. Είναι φανερό όμως ότι κάθε επιμέρους προσέγγιση αξιολογεί/μετρά μόνο μία διάσταση αυτού που ονομάζεται ‘συνηθισμένη’ ή ‘τυπική’ συμπεριφορά ως προς τη ΦΔ (habitual PA). Οι βασικές διαστάσεις της ΦΔ περιγράφονται στο ακρωνύμιο FITT. Frequency πόσο συχνά Intensity πόσο έντονα Time με τι διάρκεια Type (Mode) με τι ασκήσεις / δραστηριότητες Ωστόσο, υπάρχει μια 5η διάσταση που συχνά παραβλέπεται και αφορά στις συνθήκες που εκτελείται η ΦΔ και στο σκοπό της ΦΔ. [Στη διάλεξη Νο2 φάνηκε ότι οι οδηγίες συνταγογράφησης της άσκησης (exercise recommendations) βασίζονται στην FITT αρχή και κάθε διάσταση της FITT επιφέρει διαφορετικά οφέλη επηρεάζοντας διαφορετικούς δείκτες που σχετίζονται με την υγεία]. Για κάποιους συγκεκριμένους σκοπούς είναι επιθυμητό να αξιολογήσουμε όλες τις διαστάσεις της FITT (για παράδειγμα, αν θέλουμε να μάθουμε πόσα νέα άτομα σε μια περιοχή καλύπτουν τις οδηγίες του ACSM). Σε άλλες περιπτώσεις είναι αρκετό να αξιολογήσουμε το συνολικό όγκο της ΦΔ (volume of physical activity). Σ’ αυτή την περίπτωση η πιο διαδεδομένη αξιολόγηση του όγκου της ΦΔ είναι η μέτρηση της ενεργειακής δαπάνης (kcal). Αυτή η αξιολόγηση είναι χρήσιμη για παράδειγμα σε μελέτες και προγράμματα που σχετίζονται με τον έλεγχο του σωματικού βάρους. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Energy expenditure Εισαγωγή Ο όρος ‘ενεργειακή δαπάνη’ δεν είναι συνώνυμος με τη φυσική δραστηριότητα ή την άσκηση. Η ίδια ενεργειακή δαπάνη μπορεί να είναι αποτέλεσμα συμμετοχής σε πολύ υψηλής έντασης άσκηση για λίγο χρόνο, ή αποτέλεσμα συμμετοχής σε ήπια δραστηριότητα που διήρκεσε πολύ περισσότερο χρόνο. Είναι φανερό όμως ότι στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό τόσο σε φυσιολογικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. Energy expenditure Ο όρος ‘ενεργειακή δαπάνη’ δεν είναι συνώνυμος με τη φυσική δραστηριότητα ή την άσκηση. Η ίδια ενεργειακή δαπάνη μπορεί να είναι αποτέλεσμα συμμετοχής σε πολύ υψηλής έντασης άσκηση για λίγο χρόνο, ή αποτέλεσμα συμμετοχής σε ήπια δραστηριότητα που διήρκεσε πολύ περισσότερο χρόνο. Είναι φανερό όμως ότι στις δύο περιπτώσεις το αποτέλεσμα είναι διαφορετικό τόσο σε φυσιολογικό όσο και σε ψυχολογικό επίπεδο. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Εισαγωγή Τυπική συμπεριφορά ως προς τη φυσική δραστηριότητα (habitual PA). Ερώτημα Πόσο σταθερή είναι η συμμετοχή σε ΦΔ ως συμπεριφορά; Σκεφτείτε τους εαυτούς σας στα μαθητικά σας χρόνια και σήμερα! Πότε είχατε πιο σταθερό πρόγραμμα; Η πλειοψηφία των ωφελειών στην υγεία είναι αποτέλεσμα της συμμετοχής σε τακτική ΦΔ για μια περίοδο που διαρκεί αρκετές βδομάδες, μήνες ή χρόνια. Πολλοί ερευνητές επιθυμούν να πληροφορηθούν για την ‘τυπική’ ή ‘συνηθισμένη’ ΦΔ (habitual physical activity) και η οποία αντιπροσωπεύει διαχρονικά χαρακτηριστικά της συμπεριφοράς. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι δεν έχουν ‘τυπική’ συμπεριφορά ως προς τη ΦΔ. Αυτό συμβαίνει διότι τόσο ο τύπος (type/mode) όσο και η ποσότητα της ΦΔ αλλάζει στο ίδιο άτομο από μέρα σε μέρα, από εποχή σε εποχή και χρονιά σε χρονιά! Αυτό είναι περισσότερο εμφανές στα παιδιά και τους ηλικιωμένους. Ερώτημα Πόσο σταθερή είναι η συμμετοχή σε ΦΔ ως συμπεριφορά; Σκεφτείτε τους εαυτούς σας στα μαθητικά σας χρόνια και σήμερα! Πότε είχατε πιο σταθερό πρόγραμμα; 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Επίκαιρες δυνατότητες αξιολόγησης της Φ.Δ. Ένας τρόπος αξιολόγησης της ΦΔ είναι να ρωτηθούν οι άνθρωποι για να ανακαλέσουν τη ‘συνηθισμένη’ ή ‘τυπική’ τους ΦΔ. Βέβαια, μ’ αυτό τον τρόπο συνήθως γίνεται υπεραπλούστευση μιας πολύ σύνθετης συμπεριφοράς, αλλά παρά την αδυναμία αυτή οι σχετικές μέθοδοι σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πολύ χρήσιμες (πχ στους ηλικιωμένους). Αξιολόγηση της Φυσικής Δραστηριότητας Ένας τρόπος αξιολόγησης της ΦΔ είναι να ρωτήσεις τους ανθρώπους (για να ανακαλέσουν τη ‘συνηθισμένη’ ή ‘τυπική’ τους ΦΔ). Βέβαια, μ’ αυτό τον τρόπο συνήθως γίνεται υπεραπλούστευση μιας πολύ σύνθετης συμπεριφοράς, αλλά παρά την αδυναμία αυτή οι σχετικές μέθοδοι σε ορισμένες περιπτώσεις είναι πολύ χρήσιμες (πχ στους ηλικιωμένους). 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Επίκαιρες δυνατότητες αξιολόγησης της Φ.Δ. Η κύρια στρατηγική για να αξιολογηθεί η ΦΔ ενός ατόμου ή ενός πληθυσμού εκτός εργαστηρίου αφορά στη μέτρησή της για λίγες μέρες. Πώς; Ερώτημα: ‘Πόσες μέρες πρέπει να αξιολογηθεί /μετρηθεί η ΦΔ πριν αποφανθούμε για την ‘τυπική’ συμπεριφορά του υποκειμένου;’ Με ερωτηματολόγιο (self report) Με κάποια αντικειμενική μέθοδο Αξιολόγηση της Φυσικής Δραστηριότητας Μια άλλη στρατηγική για να αξιολογηθεί η ΦΔ αφορά στη μέτρησή της για λίγες μέρες. Αυτή η αξιολόγηση μπορεί να γίνει είτε με ένα δομημένο ερωτηματολόγιο (self-report) ή με κάποια αντικειμενική μέθοδο αξιολόγησης της ΦΔ. Ωστόσο, το σημαντικό ερώτημα είναι Πόσες μέρες πρέπει να αξιολογηθεί /μετρηθεί η ΦΔ πριν αποφανθούμε για την ‘τυπική’ συμπεριφορά του υποκειμένου; Η μέθοδος του ερωτηματολογίου είναι η πιο πρακτική και οικονομικά συμφέρουσα μέθοδος για μελέτες που εμπλέκουν μεγάλες πληθυσμιακές ομάδες. Αρκετές αντικειμενικές μέθοδοι όπως η παρατήρηση, το doubly labeled water, καταγραφείς της καρδιακής λειτουργίας, τα επιτυγχυσιόμετρα, και οι αλλαγές στη φυσική κατάσταση αποτελούν τα βασικά κριτήρια για την εδραίωση της εγκυρότητας των ερωτηματολογίων. Δεν υπάρχει ‘το απόλυτο κριτήριο’ (gold standard) για την πιστοποίηση της εγκυρότητας των διαφόρων οργάνων/μεθόδων μέτρησης της ΦΔ. Έτσι, οι μέθοδοι που επιλέγονται για να αξιολογήσουν τη ΦΔ διαφοροποιούνται με βάση τη φύση της ερευνητικής ερώτησης η οποία πρέπει να απαντηθεί. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Επίκαιρες δυνατότητες αξιολόγησης της Φ.Δ. Εργαστηριακές μέθοδοι Μέτρηση ενεργειακής δαπάνης Βιομηχανικές μέθοδοι εκτίμησης της ενεργειακής δαπάνης Μέθοδοι πεδίου -Doubly labeled water -Behavioral observation and time/motion analyses -Diary method -Questionnaires and interviews -Movement assessment divices -Εκτίμηση της ενεργειακής δαπάνης από φυσιολογικές παραμέτρους (θερμοκρασία σώματος, πίεση αίματος, ηλεκτρομυογραφία, καρδιακός παλμός, κά). -Σύνθετες μέθοδοι εκτίμησης της ενεργειακής δαπάνης. Αξιολόγηση της Φυσικής Δραστηριότητας Στις μέρες μας υπάρχει μια πλειάδα μεθόδων (περισσότερες από 12) για την αξιολόγηση της ΦΔ και της ενεργειακής δαπάνης. Ωστόσο, κάθε μέθοδος έχει πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα. Εργαστηριακές μέθοδοι Μέτρηση ενεργειακής δαπάνης Βιομηχανικές μέθοδοι εκτίμησης της ενεργειακής δαπάνης Μέθοδοι πεδίου -Doubly labeled water -Behavioral observation and time/motion analyses -Diary method -Questionnaires and interviews -Movement assessment divices -Εκτίμηση της ενεργειακής δαπάνης από φυσιολογικές παραμέτρους (θερμοκρασία σώματος, πίεση αίματος, ηλεκτρομυογραφία, καρδιακός παλμός, κά). -Σύνθετες μέθοδοι εκτίμησης της ενεργειακής δαπάνης. Στις μέρες απαιτούνται έγκυρες και αξιόπιστες μέθοδοι αξιολόγησης της ΦΔ και της ενεργειακής δαπάνης που παράλληλα να μην επηρεάζουν την συμπεριφορά του υποκειμένου, να είναι εύκολες στη χρήση, και να δίνουν συγκεκριμένες πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά της ΦΔ (με βάση τις παραμέτρους FITT). Οι υπάρχουσες μέθοδοι σήμερα μπορούν κατηγοριοποιηθούν σύμφωνα με το κατά πόσο μετρούν: α) άμεσα (πχ παρατήρηση) ή έμμεσα τη ΦΔ (πχ ερωτηματολόγιο), β) την ενεργειακή δαπάνη (ως αποτέλεσμα της ΦΔ), γ) τη φυσιολογική ανταπόκριση του οργανισμού κατά τη διάρκεια της ΦΔ (πχ καρδιακούς παλμούς), δ) τις φυσιολογικές προσαρμογές στη ΦΔ (πχ βελτίωση της μέγιστης πρόσληψης οξυγόνου ή την πίεση αίματος κά.), ε) την ίδια την κίνηση (πχ επιταχυνσιόμετρο). 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Εργαστηριακές Μέθοδοι Μέτρηση της ενεργειακής δαπάνης με: Heat production – calorimetry Oxygen consumption Respiration Chamber Βιομηχανικές μέθοδοι εκτίμησης ενερ. δαπάνης Photography Force platform (δυναμοδάπεδο) Εργαστηριακές Μέθοδοι Οι μέθοδοι εργαστηρίου είναι ακριβείς, αλλά δεν είναι χρήσιμες για μετρήσεις πεδίου στη μέτρηση της ΦΔ και της ενεργειακής δαπάνης. Δεν χρησιμοποιούνται σε επιδημιολογικές μελέτες για την αξιολόγηση της τυπικής ΦΔ (κόστος, πολυπλοκότητα). Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα χρήσιμες διότι: α) χρησιμοποιούνται για καθορίσουν το ενεργειακό κόστος συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. β) χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες μελέτες εργαστηρίου όπου απαιτείται υψηλή ακρίβεια στη μέτρηση. γ) χρησιμοποιούνται ως κριτήρια για την αξιολόγηση της εγκυρότητας (convergent validity) άλλων οργάνων μέτρησης της ΦΔ (ερωτηματολόγια, επιταγχυσιόμετρα κά) 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) Doubly labeled water (DLW): 1 Χαρακτηριστικά Είναι η πιο ακριβής μέθοδος, αλλά και με το υψηλότερο κόστος Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εργαστήριο και πεδίο Η πιο κατάλληλη για μελέτες αξιολόγησης της εγκυρότητας άλλων μεθόδων μέτρησης της ΦΔ. Μέθοδοι Πεδίου (field methods) - Doubly labeled water (DLW): Είναι η πιο ακριβής μέθοδος, αλλά και με το υψηλότερο κόστος Μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε εργαστήριο και πεδίο Η πιο κατάλληλη για μελέτες αξιολόγησης της εγκυρότητας άλλων μεθόδων μέτρησης της ΦΔ. Η φιλοσοφία της μεθόδου. Η αρχή της μεθόδου είναι απλή. Το υποκείμενο πίνει μια ποσότητα νερού που περιέχει μια καθορισμένη ποσότητα ισοτόπων υδρογόνου (hydrogen) και οξυγόνου (oxygen). Η συγκέντρωση των ισοτόπων πρέπει να είναι υψηλότερη από αυτή που συναντιέται στη φύση. Μετά από μερικές ώρες τα ισότοπα κατανέμονται ισόρροπα στο νερό του σώματος. Το labeled hydrogen προοδευτικά αποβάλλεται από τον οργανισμό με τη μορφή νερού (2Η2Ο), κυρίως με τα ούρα, τον ιδρώτα και την αναπνοή. Το labeled oxygen επίσης αποβάλλεται από τον οργανισμό σαν νερό (Η218Ο) αλλά και σαν διοξείδιο του άνθρακα (C18O2). Από τη διαφορά στο ρυθμό απαλοιφής στα δύο ισότοπα, είναι δυνατός ο υπολογισμός του C18O2. Στη συνέχεια, γνωρίζοντας ή εκτιμώντας το αναπνευστικό πηλίκο, μπορεί να υπολογιστεί η προσλαμβανόμενη ποσότητα οξυγόνου για τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα της μεθόδου DLW α) Πλεονεκτήματα: η πιο ακριβής από τις διαθέσιμες μεθόδους (στις μέρες μας αποτελεί το gold standard), κατάλληλη για παιδιά και ενήλικες, μετρά ενεργειακή δαπάνη για ικανοποιητικό διάστημα (1-3 βδομάδες), είναι ασφαλής και δεν ταλαιπωρεί το υποκείμενο ή επιδρά στη συμπεριφορά του ως προς τη ΦΔ όπως συμβαίνει με άλλες μεθόδους. Β) Μειονεκτήματα: Υψηλό κόστος ($400-$600 για κάθε δοκιμαζόμενο), η ανάλυση είναι επίσης δαπανηρή και απαιτεί ειδικό εξοπλισμό, μετρά ενεργειακή δαπάνη για πολλές μέρες με αποτέλεσμα να μην δίνει πληροφορίες για συγκεκριμένες χρονικές περιόδους ή συγκεκριμένες δραστηριότητες. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) Behavioral Observation & Time/Motion Analyses 2 Χαρακτηριστικά Αξιόπιστη μέθοδος χωρίς να είναι ιδιαίτερα ακριβή Ιδιαίτερα χρήσιμη στις μικρές ηλικίες Δίνει πολλαπλή πληροφορία (χρόνο, ένταση, είδος δραστηριότητας, ενεργειακό κόστος δραστηριοτήτων) Μειονέκτημα ότι συχνά το υποκείμενο αλλάζει την συμπεριφορά του όταν γνωρίζει ότι παρατηρείται. Μέθοδοι Πεδίου (field methods) -Behavioral Observation & Time/Motion Analyses Χαρακτηριστικά Αξιόπιστη μέθοδος χωρίς να είναι ιδιαίτερα ακριβή. Ιδιαίτερα χρήσιμη στις μικρές ηλικίες όπου άλλες μέθοδοι δεν είναι κατάλληλες (πχ ερωτηματολόγιο). Δίνει πολλαπλή πληροφορία (χρόνο, ένταση, είδος δραστηριότητας, και έμμεσα υπολογίζεται το ενεργειακό κόστος των δραστηριοτήτων που εμπλέκεται το υποκείμενο). Μειονέκτημα ότι συχνά το υποκείμενο αλλάζει την συμπεριφορά του όταν γνωρίζει ότι παρατηρείται. Η φιλοσοφία της μεθόδου. Η συμπεριφορά του υποκειμένου καταγράφεται μέσα από μια συστηματική παρατήρηση και κωδικοποιείται σε εύχρηστα δεδομένα προς ανάλυση. Η καταγραφή της συμπεριφοράς μπορεί να γίνει μέσα από απλή παρατήρηση ή από σύνθετη παρατήρηση (κάμερα και video). Με τη σύνθετη παρατήρηση μειώνεται το κόστος και αυξάνεται η αξιοπιστία της μεθόδου. Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα της μεθόδου α) Πλεονεκτήματα: Ακριβής και αξιόπιστη. Β) Μειονεκτήματα: Κοστίζει αρκετά για να εκπαιδεύσεις τους παρατηρητές, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί μαζικά (ένας παρατηρητής κατά υποκείμενο), χρήσιμη μόνο στις περιπτώσεις όπου είναι δυνατή η παρατήρηση (πχ στην αυλή ενός σχολείου), συχνά διαφοροποιείται η συμπεριφορά των δοκιμαζόμενων επειδή γνωρίζουν ότι παρατηρούνται. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) The Diary Method 3 Χαρακτηριστικά Αξιολογεί τη συνηθισμένη ΦΔ. Ο δοκιμαζόμενος σημειώνει σε τακτά χρονικά διαστήματα τη δραστηριότητά του. Η καταγραφή γίνεται σε ειδική φόρμα που αργότερα αναλύεται. Μέθοδοι Πεδίου (field methods) - The Diary Method Η φιλοσοφία της μεθόδου. Το υποκείμενο καταγράφει σε ημερολόγιο σε συγκεκριμένες προκαθορισμένες χρονικές περιόδους τη φυσική του δραστηριότητα. Η καταγραφή μπορεί να γίνεται σε χρονικά διαστήματα που η έκτασή τους μπορεί να είναι από ένα λεπτό μέχρι 4 ώρες. Η καταγραφή γίνεται σε μια προσχεδιασμένη έντυπη φόρμα ή σε ειδικές ηλεκτρονικές συσκευές καταγραφής που χειρίζονται όμως από το υποκείμενο. Στην φόρμα συνήθως υπάρχουν καταγραφές για συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικές με τη δραστηριότητα που βοηθούν στον υπολογισμό της ενεργειακής δαπάνης [διάρκεια δραστηριότητας, ένταση με την οποία εκτελέστηκε (ελαφρά, μέτρια, υψηλή, πολύ υψηλή), τύπος δραστηριότητας]. Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα της μεθόδου α) Πλεονεκτήματα: Δεν έχει υψηλό κόστος, συλλέγονται συγχρόνως δεδομένα από πολλά υποκείμενα, είναι δυνατός ο υπολογισμός της ενεργειακής δαπάνης της ΦΔ των υποκειμένων. Β) Μειονεκτήματα: Κοστίζει αρκετά και είναι χρονοβόρα η επεξεργασία των δεδομένων που συλλέγονται. Απαιτείται απόλυτη συνεργασία και προσήλωση από τον δοκιμαζόμενο ώστε να καταγραφούν ακριβείς πληροφορίες. Διαφορετικά το υποκείμενο συχνά βαριέται και ξεχνά να σημειώσει τις απαραίτητες πληροφορίες ή καταγράφει λάθος δεδομένα. Είναι ακατάλληλη για παιδιά κάτω των 10 ετών. Αυξάνεται η ανακρίβεια στον υπολογισμό της ενεργειακής δαπάνης μεταξύ διαφορετικών δοκιμαζόμενων που δίνουν ανάλογες πληροφορίες για τη φυσική τους δραστηριότητα αλλά έχουν διαφορετικό επίπεδο fitness (οι λιγότερο fit υπερτιμούν την ένταση των δραστηριοτήτων). Οι πίνακες ενεργειακής δαπάνης των διάφορων δραστηριοτήτων δεν είναι κατάλληλοι για τον υπολογισμό της ενεργειακής δαπάνης των παιδιών και των νέων. Τέλος, επειδή τα υποκείμενα γνωρίζουν ότι πρέπει να καταγράψουν τη δραστηριότητά τους, συχνά διαφοροποιούν τη συμπεριφορά τους. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) α Questionnaires & Interviews 4 Χαρακτηριστικά Αξιολογεί κυρίως την ‘τυπική’ ΦΔ αλλά υπάρχουν πολλά που αξιολογούν την επαγγελματική ΦΔ, και τη ΦΔ αναψυχής. Υπάρχει πλήθος διαθέσιμων οργάνων, αλλά ελάχιστα έχουν υποβληθεί σε αυστηρές κρίσεις εγκυρότητας και αξιοπιστίας. Στη συνέντευξη η εμπειρία του ερευνητική είναι καθοριστικός παράγοντας ακρίβειας Η μέθοδος καλύπτει αναδρομική χρονική περίοδο 24 ωρών, βδομάδας, 3 μήνες ή την τελευταία χρονιά. Μέθοδοι Πεδίου (field methods) - Questionnaires & Interviews Χαρακτηριστικά Αξιολογεί κυρίως την ‘τυπική’ ΦΔ αλλά υπάρχουν πολλά που αξιολογούν την επαγγελματική ΦΔ, και τη ΦΔ αναψυχής. Υπάρχει πλήθος διαθέσιμων οργάνων, αλλά ελάχιστα έχουν υποβληθεί σε αυστηρές κρίσεις εγκυρότητας και αξιοπιστίας. Στη συνέντευξη η εμπειρία του ερευνητική είναι καθοριστικός παράγοντας ακρίβειας Η μέθοδος καλύπτει αναδρομική χρονική περίοδο 24 ωρών, βδομάδας, 3 μήνες ή την τελευταία χρονιά. Η φιλοσοφία της μεθόδου. Με τα ερωτηματολόγια και τις συνεντεύξεις συλλέγουν συνήθως πληροφορίες για την τυπική ΦΔ (habitual PA) των υποκειμένων και μπορούν να έχουν αρκετές μορφές. Για παράδειγμα μπορεί να είναι ένα δομημένο ερωτηματολόγιο σε έντυπη μορφή που συμπληρώνεται από τον ερωτούμενο άμεσα ή μπορεί να αποστέλλεται και να συλλέγεται ταχυδρομικά, χωρίς την παρουσία του ερευνητή. Σε άλλες περιπτώσεις τις ερωτήσεις της υποβάλλει ο ίδιος ο ερευνητής και κρατά σημειώσεις σε μία προκαθορισμένη φόρμα καταγραφής των απαντήσεων, είτε άμεσα ή μέσω τηλεφωνικής συνέντευξης. Κάποιες φορές μπορεί να γίνεται συνδυασμός, ήτοι, ο ερωτούμενος να συμπληρώνει μία έντυπη [ή ηλεκτρονική φόρμα μέσω διαδικτύου] και στη συνέχεια, ο ερευνητής αφού μελετήσει τις απαντήσεις να ζητά πρόσθετες διευκρινίσεις ή να διασταυρώνει την ακρίβεια των απαντήσεων.  Ο συγκεκριμένος σκοπός της έρευνας καθορίζει τη διαδικασία συλλογής δεδομένων καθώς και το περιεχόμενο των ερωτήσεων προς απάντηση. Για παράδειγμα, αν ο στόχος της έρευνας σχετίζεται με την παχυσαρκία, τότε το επίκεντρο του ενδιαφέρονται πρέπει να επικεντρώνεται στην συνολική εκτίμηση της ενεργειακής δαπάνης. Αν το ενδιαφέρον εστιάζεται στην οστεοπόρωση των γυναικών, τότε το ενδιαφέρον των ερωτήσεων πρέπει να επικεντρώνεται στη μεταφορά βαρών ή υπερνίκηση αντιστάσεων.  Οι διαδικασίες και οι φόρμες των ερωτηματολογίων και των συνεντεύξεων διαφέρουν ανάλογα με το αν ο ερευνητής επιδιώκει απλά να κατατάξει τα υποκείμενα σε κατηγορίες/επίπεδα ανάλογα με τη φυσική τους δραστηριότητα (πχ υποκινητικοί – μέτρια δραστήριοι – δραστήριοι που καλύπτουν τις οδηγίες του ACSM – πολύ δραστήριοι) ή επιδιώκει να καθορίσει ένα ακριβές σκορ ή την ενεργειακή δαπάνη για κάθε υποκείμενο ξεχωριστά.  Τα ερωτηματολόγια και οι συνεντεύξεις πρέπει να επιδιώκουν κατά κανόνα αντικειμενικές απαντήσεις από τα υποκείμενα ώστε να είναι εύκολη η κωδικοποίηση των απαντήσεων για περαιτέρω ανάλυση. Πλεονεκτήματα & μειονεκτήματα της μεθόδου α) Πλεονεκτήματα: Έχει χαμηλό κόστος, συλλέγονται συγχρόνως δεδομένα από πολλά υποκείμενα, είναι δυνατός ο υπολογισμός της ενεργειακής δαπάνης της ΦΔ των υποκειμένων, δεν επηρεάζεται η ΦΔ των υποκειμένων όπως συμβαίνει με άλλες μεθόδους, δεν ταλαιπωρούνται τα υποκείμενα με επίπονη καταγραφή ή προσήλωση σε αυστηρά ερευνητικά πρωτόκολλα, μπορεί να εφαρμοστεί σε ποικίλες συνθήκες σε όλα τα άτομα μεγαλύτερα των 10 ετών. Β) Μειονεκτήματα: Είναι ακατάλληλη για παιδιά κάτω των 10 ετών, τα υποκείμενα συχνά αδυνατούν να ανακαλέσουν στη μνήμη τους σημαντικές για τον ερευνητή δραστηριότητες ή δεν μπορούν να θυμηθούν τι έκαναν στις περιπτώσεις που το ερωτηματολόγιο ανακαλεί μνήμες για μεγάλο χρονικό διάστημα (ειδικά στα παιδιά και τους ηλικιωμένους), τα ερωτηματολόγια πρέπει πάντα να προσαρμόζονται στην ηλικία και το μορφωτικό επίπεδο των υποκειμένων, οι συνεντεύξεις είναι συχνά χρονοβόρες, ο υπολογισμός της ενεργειακής δαπάνης μέσα από πίνακες δραστηριοτήτων δεν είναι ακριβής για όλες τις κατηγορίες του πληθυσμού (πχ γυναίκες, παιδιά, ηλικιωμένοι), υπάρχει δυσκολία στην εκτίμηση της έντασης των δραστηριοτήτων και του χρόνου που εμπλέκονται σ’ αυτήν τα υποκείμενα, υπάρχει δυσκολία να εδραιωθεί η εγκυρότητα και η αξιοπιστία των ερωτηματολογίων. Τα μειονεκτήματα αυτά είναι πιο έντονα όταν η μέθοδος χρησιμοποιείται σε παιδιά και ηλικιωμένους. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) β Questionnaires & Interviews 4 Ιδιαιτερότητες στα παιδιά Ξεχνούν εύκολα-ανακαλούν δύσκολα. Δεν έχουν σταθερές ρουτίνες στη ΦΔ – είναι δραστήρια κάθε φορά που έχουν την ευκαιρία και εμπλέκονται σε ένα εύρος δραστηριοτήτων. Η γλώσσα πρέπει να είναι απλή για να κατανοούν τις ερωτήσεις. Δύσκολα είναι ακριβή στην ανάκληση του χρόνου και της έντασης των ΦΔ-σπορ. Η επικέντρωση πρέπει να γίνεται σε καθημερινές ρουτίνες (μετακίνηση, ΦΔ στο σχολείο, ΦΔ τα απογεύματα, συμμετοχή σε οργανωμένα σπορ κά) Ιδιαιτερότητες στα παιδιά Ξεχνούν εύκολα-ανακαλούν δύσκολα. Δεν έχουν σταθερές ρουτίνες στη ΦΔ – είναι δραστήρια κάθε φορά που έχουν την ευκαιρία και εμπλέκονται σε ένα εύρος δραστηριοτήτων. Συχνά συναντούν δυσκολίες στην κατανόηση των ερωτήσεων και στη διαδικασία συμπλήρωσης των φορμών. Δύσκολα είναι ακριβή στην ανάκληση του χρόνου και της έντασης των ΦΔ-σπορ. Η επικέντρωση πρέπει να γίνεται σε καθημερινές ρουτίνες (μετακίνηση, ΦΔ στο σχολείο, ΦΔ τα απογεύματα, συμμετοχή σε οργανωμένα σπορ κά) Μελετήστε στη βιβλιογραφία το σχετικό άρθρο Αυγερινός Α., Αργυροπούλου Τ., Almond L. και Μιχαλοπούλου Μ. (2000). Ένα νέο όργανο αξιολόγησης της ενεργειακής δαπάνης: Αξιοπιστία και συγκλίνουσα εγκυρότητα του Ερωτηματολογίου Φυσικής Δραστηριότητας και Τρόπου Ζωής. Αθλητική Απόδοση & Υγεία, 2, 4, 281-300. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) Movement Assessment Devices: Pedometers & Motion Counters 5 Χαρακτηριστικά Είναι φτηνές συσκευές που εκτιμούν την τυπική ΦΔ για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να ταλαιπωρούν το υποκείμενο. Ωστόσο, μετρούν μόνο οριζόντιες μετακινήσεις και αδυνατούν να καταγράψουν άλλες μορφές κίνησης (ποδηλασία, κολύμβηση, άρση βαρών, ανέβασμα σκαλοπατιών κά). Υπάρχουν αρκετά μειονεκτήματα ως προς την αξιοπιστία των μετρήσεων. To pedometer είναι μια μηχανική συσκευή που μετρά τα βήματα ή την απόσταση που καλύπτει το υποκείμενο. Tα motion counters (πχ accelerometer) μετρά την επιτάχυνση του Κ.Β. σώματος ως προς μία ή περισσότερες κατευθύνσεις. Παράλληλα δίνουν πληροφορίες για την ένταση της δραστηριότητας και ορισμένες μπορούν να προσδιορίσουν και την ενεργειακή δαπάνη (CSA, Caltrac, Tri-Trac) Μέθοδοι Πεδίου (field methods) Movement Assessment Devices: Pedometers & Motion Counters Η φιλοσοφία της μεθόδου. To pedometer είναι μια μηχανική συσκευή που μετρά τα βήματα ή την απόσταση που καλύπτει το υποκείμενο. To accelerometer μετρά την επιτάχυνση του Κ.Β. σώματος ως προς μία ή περισσότερες κατευθύνσεις. Χαρακτηριστικά Είναι φτηνές συσκευές που εκτιμούν την τυπική ΦΔ για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να ταλαιπωρούν το υποκείμενο. Ωστόσο, μετρούν μόνο οριζόντιες μετακινήσεις και αδυνατούν να καταγράψουν άλλες μορφές κίνησης (ποδηλασία, κολύμβηση, άρση βαρών, ανέβασμα σκαλοπατιών κά). Υπάρχουν αρκετά μειονεκτήματα ως προς την αξιοπιστία των μετρήσεων. Tα motion counters (πχ accelerometers) μετρούν την επιτάχυνση του Κ.Β. σώματος ως προς μία ή περισσότερες κατευθύνσεις. Παράλληλα δίνουν πληροφορίες για την ένταση της δραστηριότητας και ορισμένα από αυτά μπορούν να προσδιορίσουν και την ενεργειακή δαπάνη του υποκειμένου (CSA, Caltrac, Tri-Trac) Σύγχρονες μελέτες δείχνουν ότι τα επιταχυνσιόμετρα είναι έγκυρα και αξιόπιστα όργανα για την αξιολόγηση της ΦΔ Απαιτούνται 4-6 μέρες καταγραφής για την αντικειμενική αποτύπωση της ΦΔ των υποκειμένων Πλεονεκτήματα Υψηλή ακρίβεια και αξιοπιστία Δίνουν πολλαπλή πληροφορία για τη ΦΔ του υποκειμένου Εύκολα στη χρήση και την αποκωδικοποίηση των δεδομένων. Μπορεί να γίνει καταγραφή για πολλές συνεχόμενες μέρες χωρίς την παρουσία του ερευνητή. Χρησιμοποιείται σε όλο το εύρος των ηλικιών. Κατάλληλα να χρησιμοποιηθούν ως κριτήρια για την αξιολόγηση της συγκλίνουσας εγκυρότητας ερωτηματολογίων ή συνεντεύξεων. Μειονεκτήματα Μετρούν μόνο οριζόντιες μετακινήσεις και αδυνατούν να καταγράψουν άλλες μορφές κίνησης (ποδηλασία, κολύμβηση, άρση βαρών, ανέβασμα σκαλοπατιών κά). Έτσι, υπάρχουν αρκετά μειονεκτήματα ως προς την αξιοπιστία των μετρήσεων όταν το υποκείμενο εμπλέκεται τακτικά σε δραστηριότητες που αδυνατεί να καταγράψει το όργανο. Δεν μπορούν χρησιμοποιηθούν μαζικά γιατί η κάθε συσκευή κοστίζει αρκετά. Συχνά, τα υποκείμενα τα μετακινούν από τη θέση που ορίζει ο ερευνητής, ξεχνούν να τα προσαρμόσουν ή ενοχλούνται από την χρονικά παρατεταμένη προσαρμογή στο σώμα τους. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Μέθοδοι Πεδίου (field methods) Εκτίμηση ενεργειακής δαπάνης από τη φυσιολογική ανταπόκριση του οργανισμού στη δραστηριότητα 6 Καταγραφή της θερμοκρασίας σώματος Πίεση αίματος Εξαερισμός Ηλεκτρομυογραφία Καταγραφή της καρδιακής λειτουργίας Σύνθετες μέθοδοι αξιολόγησης της ΦΔ Μέθοδοι Πεδίου (field methods) Εκτίμηση ενεργειακής δαπάνης από τη φυσιολογική ανταπόκριση του οργανισμού στη δραστηριότητα Σ’ αυτή την κατηγορία μεθόδων αξιολόγησης της ΦΔ εντάσσονται μέθοδοι που βασίζονται στις καινοτομίες που προσφέρει η σύγχρονη τεχνολογία και επιστήμη (ιατρική, τηλεμετρία, ηλεκτρονικές συσκευές κά). Υπάρχει ένας αριθμός μεθόδων που αντικατοπτρίζουν την ενεργειακή δαπάνη του υποκειμένου ως αποτέλεσμα της συμμετοχής του σε ΦΔ. Ωστόσο, η καταγραφή της καρδιακής λειτουργίας είναι η πιο πρακτική μέθοδος για τη χρήση σε μετρήσεις πεδίου. Τα Heart Rate Monitors που υπάρχουν σήμερα στο εμπόριο (πχ Polar) έχουν προσιτό κόστος και δίνουν τη δυνατότητα άμεσης και συνεχούς καταγραφής και αποθήκευσης της καρδιακής λειτουργίας του υποκειμένου χωρίς να επηρεάζουν την τυπική του δραστηριότητα. 4-5 καταγραφής (συμπεριλαμβάνοντας και το σαββατοκύριακο) δίνουν μια αξιόπιστη εικόνα της ΦΔ. Παρά τα εμφανή πλεονεκτήματα της μεθόδου, υπάρχουν όπως και στις άλλες μεθόδους ορισμένα βασικά μειονεκτήματα. Ειδικότερα, η καρδιακή λειτουργία επηρεάζεται άμεσα από καταστάσεις άσχετες με τη ΦΔ όπως το στρες και τις έντονες συναισθηματικές φορτίσεις του υποκειμένου, καθώς επίσης και από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος. Η χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου σε συνδυασμό με καταγραφείς κίνησης δίνουν μια υψηλής ακρίβειας μέτρηση της ΦΔ. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα των σύγχρονων μεθόδων αξιολόγησης της Φ.Δ. Κόστος μεθόδου vs ακρίβεια στη μέτρηση Επιδημιολογικές μελέτες vs περιορισμένος αριθμός υποκειμένων Είδος πληροφορίας: σύνθετη vs απλή πληροφορία Επεξεργασία των δεδομένων Πλεονεκτήματα – μειονεκτήματα των σύγχρονων μεθόδων αξιολόγησης της Φ.Δ. Κόστος μεθόδου vs ακρίβεια στη μέτρηση Επιδημιολογικές μελέτες vs περιορισμένος αριθμός υποκειμένων Είδος πληροφορίας: σύνθετη (πχ ενεργειακή δαπάνη, είδος δραστηριότητας) vs απλή πληροφορία (χρόνος εμπλοκής, αριθμός βημάτων) Επεξεργασία των δεδομένων 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

? Κριτήρια επιλογής της καταλληλότερης μεθόδου αξιολόγησης της ΦΔ για την έρευνά σας. Ποιος είναι ο σκοπός της έρευνας; Πόσο σημαντική είναι η ακρίβεια των μετρήσεων; Πόσο χρόνο διαθέτετε για τη συλλογή των δεδομένων; Ποιος είναι ο προϋπολογισμός για την έρευνα; Τι χαρακτηριστικά έχει το δείγμα από το οποίο θα συλλεχθούν οι πληροφορίες (πχ παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με ειδικά προβλήματα κά) Πόσο εξοικειωμένοι είστε με σύνθετες διαδικασίες ανάλυσης των δεδομένων σας; Είναι διαπιστωμένη η εγκυρότητα και αξιοπιστία της μεθόδου που επιλέγετε στο συγκεκριμένο δείγμα; (ειδικά για ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις). Σε ποιο περιβάλλον θα συλλεχθούν τα δεδομένα; ? Κριτήρια επιλογής της καταλληλότερης μεθόδου αξιολόγησης της ΦΔ για την έρευνά σας. Ποιος είναι ο σκοπός της έρευνας; Πόσο σημαντική είναι η ακρίβεια των μετρήσεων; Πόσο χρόνο διαθέτετε για τη συλλογή των δεδομένων; Ποιος είναι ο προϋπολογισμός για την έρευνα; Τι χαρακτηριστικά έχει το δείγμα από το οποίο θα συλλεχθούν οι πληροφορίες (πχ παιδιά, ηλικιωμένοι, άτομα με ειδικά προβλήματα κά) Πόσο εξοικειωμένοι είστε με σύνθετες διαδικασίες ανάλυσης των δεδομένων σας; Είναι διαπιστωμένη η εγκυρότητα και αξιοπιστία της μεθόδου που επιλέγετε στο συγκεκριμένο δείγμα; (ειδικά για ερωτηματολόγια και συνεντεύξεις). Σε ποιο περιβάλλον θα συλλεχθούν τα δεδομένα; 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Σύνοψη / Σημεία-κλειδιά ΣΥΝΟΨΗ Επειδή η ΦΔ είναι σύνθετη συμπεριφορά, καμία διαθέσιμη μέθοδος δεν μπορεί να αποτυπώσει όλες τις διαστάσεις της. Καμία μέθοδος δεν ενσωματώνει όλα τα κριτήρια για να καθίσταται ‘ιδανική’ για τη μέτρηση της ΦΔ. Η χρήση συνδυαστικών μεθόδων υπόσχεται μια ικανοποιητική αποτύπωση της ΦΔ του πληθυσμού που ερευνάται. Η επιλογή της μεθόδου είναι συνδυασμός το ερευνητικό πρόβλημα, και τα συγκεκριμένα δεδομένα της μελέτης όπως ο αριθμός και τα χαρακτηριστικά του δείγματος, ο χρόνος, το περιβάλλον και ο προϋπολογισμός. Στον επόμενο πίνακα παρουσιάζεται μία σύνοψη των χαρακτηριστικών των διαφόρων μεθόδων για την αξιολόγηση της ΦΔ. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

321 - Διάλεξη Νο4

Μέτρηση της Φυσικής Δραστηριότητας Τι γνωρίζουμε και τι πρέπει να μάθουμε; Τι πρέπει να μάθουμε στο άμεσο μέλλον: Ανάγκη βελτίωσης της εγκυρότητας και αξιοπιστίας των ερωτηματολογίων και των συνεντεύξεων για συγκεκριμένες κατηγορίες του πληθυσμού. Περισσότερη έρευνα στο να βοηθήσουμε τα άτομα να ανακαλούν ευκολότερα και με περισσότερη ακρίβεια πληροφορίες που σχετίζονται με την εμπλοκή τους σε ΦΔ. Χρειάζεται περισσότερη έρευνα για τον ακριβή προσδιορισμό του ενεργειακού κόστους των διάφορων δραστηριοτήτων για όλες τις κατηγορίες του πληθυσμού (ειδικά για παιδιά, ενήλικες γυναίκες και ηλικιωμένους). Αυτό είναι πολύ χρήσιμο για την αύξηση της ακρίβειας των οργάνων που μετατρέπουν τις καταγραφές σε ενεργειακή δαπάνη. Περισσότερη έρευνα για τον ακριβή προσδιορισμό της έντασης στα ερωτηματολόγια και τα ημερολόγια. Κατασκευή πιο οικονομικών φορητών οργάνων μέτρησης της ΦΔ. Περισσότερη έρευνα στον προσδιορισμό της εγκυρότητας και αξιοπιστίας των διαθέσιμων μεθόδων μέτρησης (ειδικά των ερωτηματολογίων). 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Quiz ανακεφαλαίωσης (30 min) Ποιες τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των ερωτηματολογίων; Με ποιες προϋποθέσεις θα τα χρησιμοποιήσετε σε παιδιά; Γιατί οι σύνθετες μέθοδοι αξιολόγησης της ΦΔ πλεονεκτούν έναντι μιας μεθόδου; Με ποια κριτήρια θα επιλέξετε την καταλληλότερη μέθοδο αξιολόγησης της ΦΔ σε σχέση με τα δεδομένα της έρευνάς σας; Ποια μέθοδο διαλέγατε για να ερευνήσετε τη ΦΔ ατόμων με σύνδρομο down; Γιατί; Η απάντηση των ερωτήσεων είναι ατομική. Η έκταση των απαντήσεων συνολικά δεν πρέπει να ξεπεράσει τις 400 λέξεις! 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Ατομική εργασία εμπέδωσης Χρησιμοποιώντας τις λέξεις-κλειδιά προβείτε σε σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο. Εντοπίστε σε σχέση με τις ομάδες εργασίας τα εξής: Ομάδα Α: Ερωτηματολόγια ΦΔ Ομάδα Β: Μέτρηση ΦΔ σε παιδιά Ομάδα Γ: Μέτρηση της ΦΔ σε ενήλικες Ομάδα Δ: Μέτρηση της ΦΔ σε ηλικιωμένους Ομάδα Ε: Μέτρηση της ΦΔ σε άτομα με ειδικές ανάγκες Ομάδα ΣΤ: Αξιολόγηση της ΦΔ με βηματόμετρο. Ανταλλάξετε τη βιβλιογραφία με e-mail. Ατομική εργασία εμπέδωσης Χρησιμοποιώντας τις λέξεις-κλειδιά προβείτε σε σχετική αναζήτηση στο διαδίκτυο. Εντοπίστε σε σχέση με τις ομάδες εργασίας τα εξής: Ομάδα Α: Ερωτηματολόγια ΦΔ Ομάδα Β: Μέτρηση ΦΔ σε παιδιά Ομάδα Γ: Μέτρηση της ΦΔ σε ενήλικες Ομάδα Δ: Μέτρηση της ΦΔ σε ηλικιωμένους Ανταλλάξετε τη βιβλιογραφία με e-mail. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4

Βιβλιογραφία Υποχρεωτική Βιβλιογραφία Dishman, R. K., Washburn, R. A. & Schoeller, D. A. (2001). Measurement of physical activity. Quest, 53, 3, 295-309. Kohl, H. W., Fulton, J. E., & Caspersen, C. J. (2000). Assessment of physical activity among children and adolescents: a review and synthesis. Preventive Medicine, 31, S54-S76. Αυγερινός Α., Αργυροπούλου Τ., Almond L. και Μιχαλοπούλου Μ. (2000). Ένα νέο όργανο αξιολόγησης της ενεργειακής δαπάνης: Αξιοπιστία και συγκλίνουσα εγκυρότητα του Ερωτηματολογίου Φυσικής Δραστηριότητας και Τρόπου Ζωής. Αθλητική Απόδοση & Υγεία, 2, 4, 281-300. Υποχρεωτική Βιβλιογραφία Dishman, R. K., Washburn, R. A. & Schoeller, D. A. (2001). Measurement of physical activity. Quest, 53, 3, 295-309. Kohl, H. W., Fulton, J. E., & Caspersen, C. J. (2000). Assessment of physical activity among children and adolescents: a review and synthesis. Preventive Medicine, 31, S54-S76. Αυγερινός Α., Αργυροπούλου Τ., Almond L. και Μιχαλοπούλου Μ. (2000). Ένα νέο όργανο αξιολόγησης της ενεργειακής δαπάνης: Αξιοπιστία και συγκλίνουσα εγκυρότητα του Ερωτηματολογίου Φυσικής Δραστηριότητας και Τρόπου Ζωής. Αθλητική Απόδοση & Υγεία, 2, 4, 281-300. 321 - Διάλεξη Νο4 Μάθημα 731 - Διάλεξη Νο 4