4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων

Slides:



Advertisements
Παρόμοιες παρουσιάσεις
Χημεία Διαλυμάτων.
Advertisements

Διαλυτοτητα στερεων σε υγρα
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ
Παράγοντες που επιδρούν στην ταχύτητα μιας αντίδρασης
ΠΕΡΙΠΛΟΚΕΣ ΣΤΗΝ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΕΝΖΥΜΙΚΩΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΩΝ
«Αναλυτική Χημεία – Ενόργανη Ανάλυση» Ισορροπίες Οξέων - Βάσεων
ΧΗΜΕΙΑ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΤΙΚΗ ΕΞΙΣΩΣΗ.
Χημείας Θετικής Κατεύθυνσης
Μια πρόταση παρουσίασης με το PowerPoint
Χημεία Κατεύθυνσης Β΄ Λυκείου 2ο Κεφάλαιο - Θερμοχημεία
ΠΕΤΡΟΓΕΝΕΣΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΜΕΝΩΝ ΠΕΤΡΩΜΑΤΩΝ
1 ) Δυνάμεις Έλξης (διασποράς) και απώσεις (αποκλειόμενους όγκου)
«Αναλυτική Χημεία – Ενόργανη Ανάλυση»
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΕ ΑΠΛΕΣ ΧΗΜΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ
ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΤΑΘΕΡΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ
Ταχύτητα αντίδρασης Ως ταχύτητα αντίδρασης ορίζεται η μεταβολή της συγκέντρωσης ενός από τα αντιδρώντα ή τα προϊόντα στη μονάδα του χρόνου: ΔC C2.
Χημείας Θετικής Κατεύθυνσης
Χημικούς Υπολογισμούς
Σταθερά ιοντισμού Κa ασθενούς οξέος
ΧΗΜΕΙΑ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ
ΔΙΑΧΩΡΙΣΜΟΣ ΜΕ ΕΚΧΥΛΙΣΗ
Χημείας Θετικής Κατεύθυνσης
Κεφ.10 : ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ Α΄ ΛΥΚΕΙΟΥ : ΧΗΜΕΙΑ.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ (DRUG DISTRIBUTION)
Περί ρυθμιστικών διαλυμάτων
ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΤΟΙΧΕΙΟΜΕΤΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΒΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΘΕΡΜΟΔΥΝΑΜΙΚΗ.
Ιονική ισχύς Η ιονική ισχύς, Ι, ενός διαλύματος δίνεται σαν το ημιάθροισμα του γινομένου της συγκέντρωσης καθενός συστατικού του διαλύματος πολλαπλασιασμένης.
Χημείας Θετικής Κατεύθυνσης
ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΕ ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΛΥΜΑΤΑ ΓΙΝΟΜΕΝΟ ΙΟΝΤΩΝ ΝΕΡΟΥ Kw
Η σχέση που συνδέει την Κa οξέος και την Κb της συζυγούς βάσης
Οξέα … συνέχεια… 1.3 Η κλίμακα pH ως μέτρο οξύτητας
1 Μπαλωμένου Γεωργία ΑΣΠΑΙΤΕ 2011.
ΒΟΗΘΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΙΟΥ ΓΕΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΙΕΚ Μυτιλήνης
ΔΙΑΛΥΤΟΤΗΤΑ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ
Παράγοντες που επιδρούν στην ταχύτητα μίας αντίδρασης
ΚΥΡΙΑΚΗ ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΜΑΡΟΥΛΗ
Χημεία Α΄Λυκείου 4ο κεφάλαιο Περιεκτικότητες διαλυμάτων Αραίωση
Πρόβλεψη εξέλιξης ρύπανσης Βασικά ερωτήματα: Πού θα πάει ο ρύπος; Πώς θα συμπεριφερθεί; Τι θα απογίνει;
3. ΤΑΧΥΤΗΤΑ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΩΝ
ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ.
Η μεταμόρφωση των πετρωμάτων συνοδεύεται από μια σειρά διεργασιών και αλλαγών του πετρώματος. Οι διεργασίες αυτές περιλαμβάνουν:  Δημιουργία ορυκτών που.
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ-ΠΡΟΣΘΕΤΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Χρήστος Γ. Αμοργιανιώτης
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ - ΑΣΚΗΣΗ 8 - ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ ΚΙΝΗΤΙΚΗΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΟ ΑΝΤΙΔΡΑΣΤΗΡΑ ΠΛΗΡΟΥΣ ΑΝΑΔΕΥΣΗΣ ΣΥΝΕΧΟΥΣ ΕΡΓΟΥ CSTR ΠΙΛΟΤΙΚΗΣ.
ΧΗΜΕΙΑ Γ’ ΛΥΚΕΙΟΥΚΕΦ.2:2.1 (α) ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ, ΕΝΘΑΛΠΙΑ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΚΑΤΑΝΟΗΣΗΣ Ποιες από τις παρακάτω μεταβολές είναι εξώθερμες;
5. ΟΓΚΟΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΕΞΟΥΔΕΤΕΡΩΣΕΩΣ -πρόκειται για τη σπουδαιότερη τάξη των ογκομετρικών μεθόδων αναλύσεως με ευρύτατη χρήση στη χημεία, τη βιολογία, τη γεωλογία,
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΔΙΑΛΥΜΑΤΩΝ Οι χημικές ενώσεις προκύπτουν μέσα από μια χημική αντίδραση με την ανάμειξη συνήθως δύο ή περισσοτέρων διαφορετικών ουσιών και αποτέλεσμα.
ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΥΤΟΜΑΤΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ Ι 7 η Διάλεξη Η ΜΕΘΟΔΟΣ ΤΟΥ ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΟΥ ΤΟΠΟΥ ΡΙΖΩΝ  Ορισμός του γεωμετρικού τόπου ριζών Αποτελεί μια συγκεκριμένη καμπύλη,
Η μονάδα ατομικής μάζας (Μ.Α.Μ. ή a.m.u. atomic mass unit) είναι η μονάδα μέτρησης της μάζας των ατόμων και ισούται με το 1/12 της μάζας του πυρήνα του.
ΗΛΕΚΤΡΙΚΕΣ ΜΕΤΡΗΣΕΙΣ ΣΦΑΛΜΑΤΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ.
ΘΕΩΡΙΑ Καταστατική εξίσωση των τέλειων αερίων Καταστατική εξίσωση των τέλειων αερίων P V = n R T.
ΚΕΦ.2.Δ: Σταθερά ιοντισμού ασθενών οξέων και βάσεων (α)
2.2 Παράμετροι οργανικής ρύπανσης
ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΜΑΚΡΟΜΟΡΙΑΚΩΝ ΑΛΥΣΙΔΩΝ
4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων
Πρόβλεψη εξέλιξης ρύπανσης
Τμ. Πολιτικών Μηχανικών ΔΠΘ
ΕΚΧΥΛΙΣΗ Μέθοδος απομόνωσης και παραλαβής μιας ή περισσότερων ενώσεων από ένα μίγμα με βάση τις διαφορές στη διαλυτότητα.
ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΥ ΜΕΓΕΘΩΝ
Οι καταστάσεις (ή φάσεις) της ύλης
ΠΥΡΟΛΥΣΗ ΒΙΟΜΑΖΑΣ.
Θερμοχημεία.
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ - ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ
ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ - ΑΓΩΓΙΜΟΤΗΤΑ
ΡΥΘΜΟΣ ΔΙΕΡΓΑΣΙΑΣ ΓΙΑ ΣΥΡΡΙΚΝΟΥΜΕΝΑ ΣΦΑΙΡΙΚΑ ΤΕΜΑΧΙΔΙΑ
Κούρτη Μαρία Βιολόγος, Msc, PhD 17 Μαρτίου 2017
Χημεία Διαλυμάτων.
Εισαγωγή στα αέρια. Τα σώματα σε αέρια κατάσταση είναι η πιο διαδεδομένη μορφή σωμάτων που βρίσκονται στο περιβάλλον μας, στη Γη. Η ατμόσφαιρα της Γης.
Ποιές ενώσεις ονομάζονται δείκτες; Που χρησιμοποιούνται οι δείκτες;
ΧΗΜΙΚΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑ. Μονόδρομη αντίδραση: 1.Είναι η αντίδραση που γίνεται προς μια μόνο κατεύθυνση. 2.Μετά το τέλος ένα τουλάχιστον από τα αντιδρώντα σώματα.
Μεταγράφημα παρουσίασης:

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων Απαιτείται γνώση των διεργασιών που ελέγχουν τη μεταφορά, τις χημικές μετατροπές και τελικά την τύχη αυτών των ρύπων μετά από την εκπομπή τους. Θα αναφερθούμε σε συγκεκριμένες φυσικοχημικές ιδιότητες των ρύπων (με έμφαση στις οργανικές ενώσεις) οι οποίες καθορίζουν τον τρόπο με τον οποίο αυτοί αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον. Οι βασικές φυσικοχημικές ιδιότητες/διεργασίες στις οποίες θα αναφερθούμε είναι οι παρακάτω: α) Ο συντελεστής λιποφιλίας (ή συντελεστής οκτανόλης/νερού) β) Η διαλυτότητα στο νερό γ) Ο συντελεστής προσρόφησης δ) Ο συντελεστής βιοσυγκέντρωσης ε) Η σταθερά Henry 1

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.1 Συντελεστής λιποφιλίας (KOW) Λιπόφιλη (υδρόφοβη) ένωση: πολύ περιορισμένη διαλυτότητα στο νερό, διαλυτή σε μη πολικούς (οργανικούς) διαλύτες όπως επίσης και στα λίπη και λιπίδια. Αναμένεται υψηλή συσσώρευση στους λιπώδεις ιστούς και εύκολη προσρόφηση στην οργανική φάση του εδάφους ή των ιζημάτων. Η υδροφοβικότητα μίας ένωσης καθορίζεται από την μοριακή δομή της. PCBs , PAHs είναι από τις πλέον υδρόφοβες ενώσεις. Ο λιποφιλικός χαρακτήρας μίας ένωσης ποσοτικοποιείται μέσω της τάσης της ένωσης να κατανέμεται μεταξύ του πρότυπου οργανικού διαλύτη n-οκτανόλη (CH3(CH2)7OH) και του νερού. Συντελεστής λιποφιλίας (ή κατανομής οκτανόλης/νερού Κow) μίας ένωσης Α: KOW = [Αοκτ.]/ [Ανερό] (4.1) όπου [Αοκτ.]και [Ανερό] οι συγκεντρώσεις της Α στην οκτανόλη και στο νερό αντίστοιχα. Τιμές KOW: 10-3 – 107 με τις μεγαλύτερες τιμές να αντιστοιχούν σε αυξανόμενη υδροφοβικότητα Ενώσεις με σχετικά χαμηλές τιμές KOW (<10) τείνουν να είναι περισσότερο υδρόφιλες. Παρουσιάζουν κατά συνέπεια χαμηλή προσρόφηση στα στερεά υλικά (χώματα, ιζήματα) που περιέχουν οργανικό άνθρακα καθώς και χαμηλή βιοσυσσώρευση. Εχει παρατηρηθεί πειραματικά σχέση αντίστροφης αναλογίας μεταξύ του συντελεστή Κow και της διαλυτότητας στο νερό (Swsat) για μια πλειάδα χημικών ενώσεων.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.1 Συντελεστής λιποφιλίας (KOW) Ο προσδιορισμός της τιμής του συντελεστή κατανομής μπορεί να γίνει είτε πειραματικά είτε θεωρητικά μέσω υπολογισμών. Χημική ένωση logKOW TCDD (διοξίνη) 6.53 Τεστοστερόνη 3.32 DDT 6.20 Methoxyclor 5.08 Οξικός αιθυλεστέρας (CH3COOCH2CH3) 0.73

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.2 Διαλυτότητα στο νερό Η διαλυτότητα των οργανικών ενώσεων στο νερό είναι ένας από τους κυριότερους παράγοντες που επηρεάζουν την τύχη αυτών των ενώσεων στο περιβάλλον. Χημικές ενώσεις με υψηλή διαλυτότητα στο νερό παρουσιάζουν χαμηλούς συντελεστές προσρόφησης και βιοσυσσώρευσης και αποδομούνται πιο εύκολα από τους μικροοργανισμούς. Διαλυτότητα Swsat: Η μέγιστη ποσότητα μιας χημικής ένωσης που διαλύεται σε καθαρό νερό σε μία ορισμένη θερμοκρασία. Μονάδες: mg/L, μg/L, g/Kg, moles/L, moles/Kg, ppm, ppb. Κατά την ανάμιξη μίας οργανικής ένωσης (Ο) με το νερό (Ν) προκύπτει ένα μη ιδανικό διάλυμα (οι διαμοριακές δυνάμεις μεταξύ των μορίων Ο και Ν είναι διαφορετικής ισχύος από εκείνες μεταξύ των όμοιων μορίων (ενδομοριακές). Η μη ιδανικότητα εκφράζεται με τον συντελεστή ενεργότητας της οργανικής ένωσης στην υδατική φάση (water phase, w), γwsat. γwsat > 1 για μία υγρή οργανική ένωση που αναμιγνύεται δύσκολα με το νερό και < 1 στην αντίθετη περίπτωση. Γενικά η διαλυτότητα μίας οργανικής ένωσης Swsat είναι αντιστρόφως ανάλογη του συντελεστή ενεργότητάς της σε υδατικό διάλυμα (γwsat ). 4

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.2 Διαλυτότητα στο νερό (συνέχεια) Σε μίγματα οργανικών ενώσεων (πχ. βενζίνη που είναι μίγμα υδρογονανθράκων) η συγκέντρωση ενός συστατικού i στην υδατική φάση (Cwi) είναι συνάρτηση του μοριακού κλάσματος του συστατικού στο μίγμα (xi) και φυσικά εξαρτάται και από τη διαλυτότητα του συστατικού στο νερό (Swi). Συγκεκριμένα ισχύει ότι: Cwi = Swi * xi Παράδειγμα: Μίγμα υδρογονανθράκων περιέχει βενζόλιο σε αναλογία 1ο/οο. Ποια είναι η συγκέντρωση ισορροπίας του βενζολίου στο νερό σε θερμοκρασία 25οC και πως συγκρίνεται με την ανώτατη επιτρεπτή τιμή των 35 μg/l; Δίνεται για το βενζόλιο ότι Sw = 1800 mg/l. Λύση: Cw = 1800*0.001 = 1.8 mg/l = 1800 μg/l που είναι 51 φορές πάνω από την ανώτατη επιτρεπτή τιμή. Η μέγιστη επιτρεπόμενη αναλογία βενζολίου στο μίγμα υδρογονθράκων είναι 35/1.800.000 = 1.94*10-5 = 0.0194 ο/οο.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.2 Διαλυτότητα στο νερό (συνέχεια) Παράγοντες που επηρεάζουν τη διαλυτότητα: α) Θερμοκρασία, β) Αλατότητα, γ) Διαλυμένη οργανική ύλη και δ) pH. α) Θερμοκρασία Για θερμοκρασίες μεταξύ 0οC – 35οC οι διαλυτότητες των οργανικών υγρών μεταβάλλονται το πολύ κατά μία τάξη μεγέθους Εξάρτηση της διαλυτότητας (Swsat) από την θερμοκρασία για υγρές οργανικές ενώσεις: log Swsat = - ΔHs/[2.303RT] + σταθερά (4.2) όπου ΔHs είναι η ενθαλπία διάλυσης, R η παγκόσμια σταθερά των αερίων και Τ η απόλυτη θερμοκρασία. Αν η ενθαλπία διάλυσης είναι αρνητική (ΔHs < 0 εξώθερμη διάλυση) τότε η γραφική παράσταση του log Swsat σε συνάρτηση με το 1/Τ έχει θετική κλίση και κατά συνέπεια η αύξηση της θερμοκρασίας (μείωση του 1/Τ) αντιστοιχεί σε μείωση της διαλυτότητας. Τα αντίθετα ισχύουν για ενδόθερμη διάλυση (οπότε ΔΗs > 0). ΔHs στις συνήθεις θερμοκρασίες είναι πολύ κοντά στο 0 και μπορεί κάποιες φορές ν’ αλλάζει πρόσημο με αύξηση της θερμοκρασίας. Π.χ. για το βενζόλιο ΔHs < 0 για Τ ≤ 15οC και ΔHs > 0 για Τ ≥ 20οC. Άρα για Τ ≤ 15οC η διαλυτότητα μειώνεται με αύξηση της Τ, ενώ για Τ ≥ 20οC η διαλυτότητα αυξάνεται με αύξηση της Τ. 6

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.2 Διαλυτότητα στο νερό (συνέχεια) α) Θερμοκρασία Για τα στερεά και τα αέρια η ενθαλπία διάλυσης επηρεάζεται κυρίως από την αλλαγή φάσης. Διάλυση στερεού σε υγρό η ενθαλπία λόγω αλλαγής φάσης είναι θετική (καθώς η υγρή κατάσταση της ύλης είναι υψηλότερη ενεργειακά από τη στερεή) και η αντίστοιχη ΔHs > 0 (ενδόθερμη διάλυση). (Διαλυτότητα αυξάνεται με θερμοκρασία) Διάλυση διάλυση αερίου σε υγρό, η ενθαλπία λόγω αλλαγής φάσης είναι αρνητική (καθώς η υγρή κατάσταση της ύλης είναι χαμηλότερη ενεργειακά από την αέρια) και η ΔHs < 0 (εξώθερμη διάλυση). β) Αλατότητα Η παρουσία αλάτων στα φυσικά νερά έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της διαλυτότητας των ουδέτερων οργανικών μορίων. Π.χ. η διαλυτότητα των πολυαρωματικών υδρογονανθράκων στο θαλάσσιο νερό είναι 30-60% μικρότερη από εκείνη που εμφανίζουν σε απoσταγμένο νερό («salting out effect») Μια εμπειρική σχέση που συνδέει την διαλυτότητα με και χωρίς την παρουσία αλάτων είναι η ακόλουθη: log [Swsat/ Sw,saltsat] = Ks [salt]t (4.3) [salt]t = η ολική συγκέντρωση των αλάτων και Ks = σταθερά Setschenow

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.2 Διαλυτότητα στο νερό (συνέχεια) γ) Διαλυμένη οργανική ύλη Στα φυσικά νερά υπάρχουν διαλυμένα οργανικά υλικά όπως τα χουμικά και φουλβικά οξέα, τα οποία αυξάνουν την διαλυτότητα, π.χ. η παρουσία 500 mg/L χουμικών οξέων αυξάνει την διαλυτότητα του DDT 20 ως 40 φορές. Επίσης η παρουσία επιφανειοδραστικών (τασιενεργών) ενώσεων στα φυσικά νερά (π.χ. λόγω των απορρυπαντικών) αυξάνει τη διαλυτότητα των διαφόρων οργανικών ενώσεων στο νερό δ) pH H συγκέντρωση των ιόντων Η+ επηρεάζει επίσης την διαλυτότητα των οργανικών ενώσεων, π.χ. για πολλά οργανικά οξέα αυξανομένου του pH αυξάνεται και η διαλυτότητα τους. Ακόμα και η διαλυτότητα ουδέτερων οργανικών ενώσεων (αλκάνια, χλωριωμένοι υδρογονάνθρακες) επηρεάζεται από το pH.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης Ρόφηση (sorption): Γενικά η διαδικασία με την οποία μία χημική ουσία συνδέεται σε μία στερεή φάση Προσρόφηση (adsorption): εκφράζει το φαινόμενο της συσσώρευσης μίας χημικής ουσίας στη διεπιφάνεια (ή διεπαφή ή διδιάστατη διαχωριστική επιφάνεια) στερεού – υγρού (πχ. εδαφικών σωματιδίων – υπόγειου νερού). Ο όρος Απορρόφηση (absorption): Εκφράζει τη σύνδεση μίας χημικής ουσίας σε μία τριδιάστατη μήτρα. Η προσρόφηση μία ιδιαίτερα σημαντική διεργασία που επηρεάζει την κατανομή των ρύπων ανάμεσα στην υδατική, την αέρια και τη στερεά φάση. Καθορίζει σε μεγάλο βαθμό τη μεταφορά των ρύπων και την τελική τους τύχη μετά την εκπομπή τους. Αλληλεπίδραση μεταξύ του ρύπου (προσροφούμενη ουσία – sorbate) και του στερεού προσροφητικού υλικού ή προσροφητή (sorbent). H προσρόφηση μπορεί να προκαλείται είτε από τον προσροφητή (πχ τα αργιλώδη εδάφη έχουν τάση να προσροφούν πολωμένους ή ιονισμένους ρύπους) είτε από την προσροφούμενη ουσία (πχ οι υδρόφοβες ουσίες τείνουν να προσροφούνται επάνω στα εδαφικά σωματίδια)

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Πραγματοποιούνται διάφορες φυσικοχημικές αλληλεπιδράσεις κατά την διαδικασία της προσρόφησης. α) Προσρόφηση ανταλλαγής: η συσσώρευση της χημικής ουσίας οφείλεται στην επίδραση ελκτικών ηλεκτροστατικών δυνάμεων μεταξύ αυτής και των φορτισμένων σωματιδίων του προσροφητικού υλικού. β) Φυσική προσρόφηση: η συσσώρευση της χημικής ουσίας οφείλεται στην επίδραση δυνάμεων Van der Waals ή παρόμοιων ασθενών διαμοριακών δυνάμεων μεταξύ αυτής και των σωματιδίων του προσροφητικού υλικού. Επίσης σε αυτή την κατηγορία προσρόφησης συμπεριλαμβάνεται η λεγόμενη υδρόφοβη αποβολή κατά την οποία μία μη πολική υδρόφοβη οργανική ουσία τείνει να μειώσει την επαφή της με το νερό (υγρή φάση) και για το λόγο αυτό προσκολλάται στο μη πολικό περιβάλλον ενός προσροφητικού υλικού (πχ. PCBs στο χώμα). γ) Χημική προσρόφηση: Δημιουργία χημικών δεσμών μεταξύ της ουσίας και των σωματιδίων του προσροφητικού υλικού. Συντελεστής προσρόφησης Κoc. Μέτρο της κατανομής μίας χημικής ένωσης ανάμεσα στο στερεό (έδαφος ή ίζημα) και στη υδατική φάση Koc =μg ουσίας ανά gr οργανικού άνθρακα του προσροφητή / μg ουσίας ανά ml διαλύματος Η ικανότητα προσρόφησης μιας ουσίας είναι σημαντική παράμετρος για την κινητικότητα, την πτητικότητα, την υδρόλυση, τη φωτόλυση και την βιοαποικοδόμηση της. Η τιμή του Koc πρέπει να επιβεβαιώνεται και από πειραματικά δεδομένα.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Μέτρηση των συντελεστών Κoc μέσω του προσδιορισμού των ισόθερμων προσρόφησης. Ισόθερμη καμπύλη προσρόφησης: Η γραφική απεικόνιση της σχέσης μεταξύ της ποσότητας της χημικής ένωσης που έχει προσροφηθεί ανά μονάδα βάρους προσροφητή (Cs ή qe) και της συγκέντρωσης της στο διάλυμα (Cw ή Ce) σε κατάσταση ισορροπίας και σε σταθερή θερμοκρασία. Έχουν προταθεί διάφορες μαθηματικές σχέσεις: α) η γραμμική ισόθερμη, β) η ισόθερμη Freundlich, γ) η ισόθερμη Langmuir, δ) η ισόθερμη Brunauer-Emmett-Teller (BET), ε) η ισόθερμη Gibbs, στ) η ισόθερμη Frumkin, ζ) η ισόθερμη Temkin. Η ισόθερμη Langmuir: Περιγράφει ικανοποιητικά την προσρόφηση στην πηγή ή κοντά στην πηγή ρύπανσης, όπου οι συγκεντρώσεις του ρύπου είναι υψηλές. Η ισόθερμη Freundlich: Περιγράφει ικανοποιητικά την προσρόφηση σε απόσταση από την πηγή ρύπανσης, όπου η συγκέντρωση του ρύπου είναι μειωμένη Η γραμμική ισόθερμη είναι η απλούστερη και ισχύει για ενώσεις διαλυμένες σε συγκέντρωση μικρότερη από το μισό της διαλυτότητας τους.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Σχήμα 13: Ισόθερμες προσρόφησης Freundlich, Langmuir και γραμμική ισόθερμη

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Γραμμική ισόθερμη Η μαθηματική έκφραση της γραμμικής ισόθερμης είναι η παρακάτω: Cs = KdCw (4.5) όπου Cs (ή qe) είναι η ποσότητα της ουσίας που έχει προσροφηθεί ανά μονάδα μάζας του προσροφητή (μg/g) σε συνθήκες ισορροπίας και σταθερής θερμοκρασίας, Cw (ή Ce) είναι η συγκέντρωσης της ουσίας στο διάλυμα (υδατική φάση, μg/ml) επίσης σε συνθήκες ισορροπίας και σταθερής θερμοκρασίας και Kd είναι ο συντελεστής γραμμικής προσρόφησης (ml/gr). Ο Kd αντιστοιχεί στην κλίση της ευθείας που αποτελεί τη γραφική παράσταση της γραμμικής ισόθερμης προσρόφησης. Μία γραμμική ισόθερμη με μεγάλη κλίση (μεγάλη τιμή Kd) δείχνει πως η εξεταζόμενη ουσία παρουσιάζει μεγάλη τάση προσρόφησης στο έδαφος. Αντίθετα, μικρή κλίση της γραμμικής ισόθερμης προσρόφησης αντιστοιχεί σε χαμηλή τιμή Kd, δείχνοντας ότι η εξεταζόμενη ουσία παρουσιάζει την τάση να παραμείνει στην υδατική φάση (υπόγειο νερό) (Σχήμα 14). Ο Kd μπορεί να προσδιοριστεί πειραματικά, ή να εκτιμηθεί μέσω του συντελεστή προσρόφησης Koc. Συνήθως (foc > 1% w/w και χαμηλές συγκεντρώσεις Cw) χρησιμοποιείται η απλή σχέση Koc = Kd/foc  Kd = Koc foc όπου foc είναι η περιεκτικότητα του εδάφους (δηλ. του προσροφητή) σε οργανικό άνθρακα (% w/w, μάζα οργανικού άνθρακα ανά μονάδα μάζας εδαφικού υλικού)

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Σχήμα 14: Κατανομή δύο διαφορετικών ουσιών στο υπέδαφος (μεταξύ στερεής και υγρής φάσης) ανάλογα με τον συντελεστή γραμμικής προσρόφησης Kd

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Ισόθερμη Freundlich Το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο μη γραμμικό μοντέλο CS= KF CW1/n (4.7) CS = η συγκέντρωση ισορροπίας της προσροφούμενης ένωσης στο προσροφητικό μέσο υπό σταθερή θερμοκρασία (μg/g). KF = συντελεστής προσρόφησης Freundlich CW = συγκέντρωση ισορροπίας της προσροφούμενης ένωσης στο διάλυμα (μg/ml) 1/n = παράμετρος που σχετίζεται με την ένταση προσρόφησης. Αν 1/n = 1 η ισόθερμη Freundlich συμπίπτει με την γραμμική ισόθερμη. Αν 1/n < 1 η ισόθερμη Freundlich είναι ευνοϊκή (δηλ. η εξεταζόμενη ουσία κατανέμεται σε μεγαλύτερο ποσοστό στην στερεά φάση σε σχέση με την υγρή). Αν 1/n > 1, η ισόθερμη είναι μη ευνοϊκή πράγμα δηλ. η εξεταζόμενη ουσία προσροφάται σε μικρότερο ποσοστό στη στερεά φάση και το μεγαλύτερο μέρος της βρίσκεται διαλυμένο στο νερό.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Σχήμα 15: Ταξινόμηση ισόθερμων προσρόφησης Freundlich ανάλογα με την τιμή του 1/n

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Για τον προσδιορισμό των εμπειρικών συντελεστών KF και 1/n, τα πειραματικά δεδομένα προσαρμόζονται στην λογαριθμική μορφή της παραπάνω εξίσωσης (4.7): log(CS) = log KF + 1/n log CW Για την σύγκριση της προσροφητικότητας διαφόρων ενώσεων μπορεί να χρησιμοποιηθεί η τιμή του KF, θεωρώντας οι τιμές 1/n είναι σχεδόν ίσες και κάνοντας την σύγκριση χρησιμοποιώντας τις ίδιες συγκεντρώσεις CW. Το 1/n παίρνει τιμές 0.7-1.1, ενώ έχουν μετρηθεί και τιμές 0.3-1.7. Μία τιμή που χρησιμοποιείται συστηματικά και είναι προϊόν πολλών πειραματικών δεδομένων είναι η 1/n = 0.87 (±15%). Σημειώνουμε ότι σε χαμηλές συγκεντρώσεις (CW) η ισόθερμη Freundlich προσεγγίζεται ικανοποιητικά από το γραμμικό μοντέλο και ο συντελεστής KF ταυτίζεται με τον Κd. Ισχύει κατά συνέπεια ότι KF = Kocfoc

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Παράδειγμα: Για τον οργανικό ρύπο εξαχλωροβενζόλιο δίνεται ο συντελεστής προσρόφησης Koc = 50000. Ο ρύπος κατανέμεται μεταξύ εδάφους και υπογείου νερού. Το έδαφος έχει σύσταση 2% w/w σε οργανικό άνθρακα. Η συγκέντρωση του ρύπου στο υπόγειο νερό και στο έδαφος είναι 0.01 μg/ml και 20 μg/g αντίστοιχα. Θεωρώντας ότι ακολουθείται η ισόθερμη προσρόφησης Freundlich, να υπολογίσετε την τιμή της παραμέτρου 1/n και να χαρακτηρίσετε την προσρόφηση (ευνοϊκή ή όχι). Θεωρήστε log2 = 0.3 Λύση: logCS = logKF+ 1/n log CW όπου Cs = 20 μg/g και Cw = 0.01 μg/ml. Για να βρούμε τον συντελεστή KF, εφαρμόζουμε τη σχέση KF = Koc foc = 50000*0.02 = 1000. log20 = log1000 +1/n log0.01  log2 + log10 = log103 + 1/n log10-2  1.3 = 3 – 2(1/n)  1/n = 0.85 <1. H προσρόφηση του ρύπου εξαχλωροβενζόλιο στη στερεά φάση είναι ευνοϊκή.

4. Φυσικοχημικές ιδιότητες Ρύπων 4.3 Συντελεστής προσρόφησης (συνέχεια) Παράγοντες που επηρεάζουν τον συντελεστή προσρόφησης Koc. Θερμοκρασία. Η προσρόφηση είναι εξώθερμη διεργασία . Aύξηση της θερμοκρασίας οδηγεί μείωση του συντελεστή προσρόφησης Koc. Όταν η ΔΗπροσρ έχει περίπου τη τιμή –500 cal/oC mole τότε μεταβολή στην θερμοκρασία κατά ΔΤ = 10 οC (π.χ. από 20 στους 30 οC) έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση του Koc ~ 10%. pH. Μόνο οι ενώσεις που ιονίζονται επηρεάζονται από το pH. Ένας γενικός κανόνας είναι ότι οι ουδέτερες μορφές των οξέων προσροφώνται ευκολότερα από τα ανιόντα. H επιφάνεια και η κατανομή του μεγέθους των σωματιδίων. Όσο πιο μικρά είναι τα σωματίδια του προσροφητή τόσο η προσρόφηση αυξάνεται. Η αλατότητα επηρεάζει την προσρόφηση όταν έχουμε κατιόντα. Η αύξηση της αλατότητας μειώνει τον συντελεστή προσρόφησης λόγω ιοντοανταλλαγής με τον προσροφητή. Τα ουδέτερα μόρια δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα, φαίνεται όμως να υπάρχει μια μικρή αύξηση του συντελεστή με την αύξηση της αλατότητας. Η παρουσία διαλυμένου οργανικού υλικού επηρεάζει την προσρόφηση. Συγκεκριμένα η αύξηση του ποσού του διαλυμένου οργανικού άνθρακα έχει σαν αποτέλεσμα την μείωση της προσρόφησης των διαφόρων οργανικών μορίων λόγω αύξησης της διαλυτότητας τους.