Προγραμματισμός Επιχειρησιακών Πόρων - Enterprise Resource Planning Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλίας Προγραμματισμός Επιχειρησιακών Πόρων - Enterprise Resource Planning Ενότητα 6: Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Καθηγητής Δρ. Παναγιώτης Φιτσιλής Σχολή Διοίκησης & Οικονομίας Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Τ.Ε.Ι. Θεσσαλίας» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Σκοποί ενότητας Ο αναγνώστης να μπορεί να: Ορίζει την επιχειρηματική διεργασία. Αναφέρει τα βασικά χαρακτηριστικά μιας επιχειρηματικής διεργασίας. Αναφέρει τους λόγους της δημιουργίας μοντέλων. Περιγράφει τη διαδικασία μοντελοποίησης διεργασιών. Αναφέρει τις γλώσσες μοντελοποίησης. Περιγράφει τα γεγονότα BPMN. Περιγράφει την αναπαράσταση των δραστηριοτήτων Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Περιεχόμενα ενότητας Ορισμός επιχειρηματικής διεργασίας. Βασικά χαρακτηριστικά μιας επιχειρηματικής διεργασίας. Ανάγκη δημιουργίας μοντέλων. Μοντελοποίηση διεργασιών. Γλώσσες μοντελοποίησης. Γεγονότα BPMN. Η αναπαράσταση των δραστηριοτήτων, παραδείγματα. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ορισμός επιχειρηματικής διεργασίας Μια επιχειρηματική διεργασία είναι μια συλλογή σχετιζόμενων και δομημένων δραστηριοτήτων ή δράσεων που έχουν ως στόχο τη δημιουργία ενός προϊόντος ή την παροχή μιας υπηρεσίας που δημιουργεί αξία για την επιχείρηση ή τους επιχειρηματικούς εταίρους της και / ή τους πελάτες της. Μια διεργασία αποτελείται από τρία βασικά στοιχεία: Εισόδους (Inputs): Οι είσοδοι μιας διεργασίας μπορεί να είναι υλικά, υπηρεσίες, πληροφορίες που ρέουν στη διεργασία και μετασχηματίζονται από τις διεργασίες. Πόροι (Resources): Ανθρώπινοι πόροι και εξοπλισμός που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση των διεργασιών. Έξοδοι (Outputs): Tο προϊόν ή η υπηρεσία που παράγεται από τη διεργασία. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Βασικά χαρακτηριστικά μιας επιχειρηματικής διεργασίας Δυνατότητα ορισμού (Definability): Μια διεργασία θα πρέπει να μπορεί να οριστεί επακριβώς, δηλαδή θα πρέπει να έχει σαφώς καθορισμένα όρια, ορισμένες απαιτήσεις εισόδου και σαφώς καθορισμένες εξόδους. Σειρά (Order): Μια διεργασία περιλαμβάνει δραστηριότητες που εκτελούνται με προκαθορισμένη σειρά τόσο στον χρόνο αλλά και στον χώρο. Πελάτης (Customer): Πρέπει να υπάρχει ένας αποδέκτης του αποτελέσματος της διεργασίας, ένας πελάτης. Προστιθέμενη αξία (Added value): O μετασχηματισμός που λαμβάνει χώρα στο πλαίσιο της διεργασίας πρέπει να προσθέτει αξία στον παραλήπτη του αποτελέσματος. Ενσωμάτωση (Embeddedness): Μια διεργασία δεν μπορεί να υπάρξει από μόνη της, θα υπάρχει στα πλαίσια μιας οργανωτικής δομής, επιχείρησης. Δια-λειτουργικότητα (Cross-functionality): Μια διεργασία, αν και δεν είναι πάντα ο κανόνας, εμπλέκει περισσότερες από μια οργανωτικές μονάδες της επιχείρησης. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανάγκη δημιουργίας μοντέλων η αναδιοργάνωση και αναδιάρθρωση της επιχείρησης (business reengineering), δηλαδή η ανάγκη να αναθεωρηθεί ο τρόπος με τον οποίο μια επιχείρηση λειτουργεί και επικοινωνεί με το περιβάλλον της, η βελτίωση των επιχειρηματικών διαδικασιών (business improvement), που αποτελεί τις περισσότερες φορές μια εξειδίκευση της διαδικασίας της αναδιοργάνωσης και του ανασχεδιασμού σε συγκεκριμένους τομείς δραστηριοτήτων της επιχείρησης, τομείς που είναι κρίσιμο να αναθεωρηθούν, να σχεδιαστούν ξανά και να βελτιωθούν προκειμένου να βελτιωθεί κατ’ επέκταση ο ανταγωνιστικός χαρακτήρας της επιχείρησης, ο αυτοματισμός και η υποστήριξη των διαδικασιών της επιχείρησης με τα κατάλληλα συστήματα λογισμικού, με σκοπό τη μείωση του κόστους, την αύξηση της παραγωγικότητας, την αποδοτικότερη χρήση των διαθέσιμων πόρων, τη μείωση (όσο είναι δυνατόν) της ανθρώπινης διαμεσολάβησης και τη βελτιστοποίηση της απόδοσης των υπηρεσιών και της ποιότητας των προϊόντων που παρέχει μια επιχείρηση στους πελάτες της. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Μοντελοποίηση διεργασιών (1) Καθορισμός των διεργασιών προς ανασχεδιασμό. Για τον καθορισμό των διεργασιών θα πρέπει να γνωρίζουμε διεξοδικά τις επιχειρηματικές ανάγκες, αφού πολύ συχνά, ο ανασχεδιασμός των επιχειρηματικών διεργασιών γίνεται χωρίς πρώτα να αξιολογήσουμε τις τρέχουσες διεργασίες του οργανισμού ώστε να προσδιορίσουμε το τι ακριβώς χρειάζεται ανασχεδιασμό. Θα πρέπει λοιπόν να σχεδιάσουμε τις νέες διεργασίες αφού πρώτα προσδιορίσουμε τις προβληματικές περιοχές και τους συγκεκριμένους επιχειρησιακούς στόχους που πρέπει να επιτύχουμε. Θα πρέπει να κατανοήσουμε τις υφιστάμενες διεργασίες, τις απαιτήσεις τους σε πόρους, τα ισχυρά και τα αδύναμα σημεία τους και να επισημάνουμε τους κινδύνους που σχετίζονται με αυτή τη διεργασία. Θα πρέπει να σχεδιάσουμε και να περιγράψουμε τον νέο τρόπο λειτουργίας των διεργασιών καθώς και να υπολογίσουμε τους αναγκαίους πόρους, τόσο για την υλοποίηση των διεργασιών όσο και για τη λειτουργία τους. Τέλος θα πρέπει να υλοποιήσουμε και να ελέγξουμε την καλή λειτουργία των νέων διεργασιών τόσο σε ατομικό επίπεδο αλλά και μέσα στο σύνολο της επιχείρησης. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Μοντελοποίηση διεργασιών (2) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Γλώσσες μοντελοποίησης απλές μεθόδοι περιγραφής επιχειρηματικών διεργασιών, όπως τα διαγράμματα ροής (flowcharts) τις ημιτυπικές (semi-formal) τεχνικές, όπως τα διαγράμματα διαδικασιών ελεγχόμενων από αλυσίδες γεγονότων (event controlled chain of process) που χρησιμοποιούνται από τα εργαλεία ARIS και το σύστημα ERP SAP. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν τα διαγράμματα της γλώσσας UML καθώς και η αναπαράσταση Business Process Modeling Notation (BPMN) γλώσσες αναπαράστασης με τη χρήση της XML όπως η Business Process Execution Language (BPEL) που έχει αναπτυχθεί από τον οργανισμό OASIS και αποτελεί την πιο διαδεδομένη γλώσσα αναπαράστασης επιχειρηματικών διεργασιών, Workflow XML (WfXML), Business Process Modeling Language (BPML), κ.α. τις πιο αυστηρές και θεωρητικές περιγραφές όπως Pi-calculus και τα Petri Nets Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Business Process Modelling Notation (BPMN) Βασίζεται σε πρότυπα, τα οποία διακρίνονται από σχετική σταθερότητα. Παρέχει μια σημειογραφία (notation) που είναι εύκολα κατανοητή σε όλους τους χρήστες. Παρέχει προχωρημένες δυνατότητες έκφρασης εννοιών όπως η διαχείριση εξαιρέσεων (exception handling), οι δοσοληψίες (transactions) και η αναδρομή (compensation). Δημιουργεί Διαγράμματα Επιχειρησιακών Διαδικασιών (Business Process Diagram - BPD) τα οποία αναπαριστούν τις δραστηριότητες της διαδικασίας, τους ελέγχους ροής που καθορίζουν τη σειρά με την οποία εκτελούνται οι δραστηριότητες και ανταλλάσσονται τα δεδομένα, τους ρόλους και τα πληροφοριακά συστήματα που συμμετέχουν. Προσφέρει διασύνδεση και απεικόνιση των επιχειρηματικών μοντέλων σε γλώσσες εκτέλεσης των διαδικασιών, όπως η BPEL (Business Process Execution Language). Ο απ’ ευθείας μετασχηματισμός μοντέλων διαδικασιών που έχουν αναπτυχθεί σε BPMN σε εκτελέσιμο κώδικα BPEL (Business Process Execution Language) μπορεί να αποδειχτεί εξαιρετικά σημαντικός για τη (κατά το δυνατόν αυτοματοποιημένη) δημιουργία εφαρμογών. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Μοντέλα BPMN Ενορχήστρωση διεργασιών (Processes Orchestration) που μπορεί να είναι τριών ειδών: Ιδιωτικές μη εκτελέσιμες εσωτερικές διεργασίες (Private non-executable internal). Ιδιωτικές εκτελέσιμες εσωτερικές διεργασίες (Private executable internal). Δημόσιες διεργασίες (Public Processes). Χορογραφίες διεργασιών (Process choreographies). Συνεργασίες διεργασιών (Process Collaborations). Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα ιδιωτικής διεργασίας Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα δημόσιας διεργασίας Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα συνεργασίας Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα χορογραφίας Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Γεγονότα BPMN Γεγονός είναι κάτι που συμβαίνει κατά τη διάρκεια μιας διεργασίας ή μιας χορογραφίας. Τα γεγονότα επηρεάζουν τη ροή του μοντέλου και συνήθως παράγονται από μια αιτία (trigger) ή έχουν ένα αποτέλεσμα (result). Τα γεγονότα συμβολίζονται με έναν κύκλο, ο οποίος μπορεί να εμπεριέχει ένα σύμβολο που υποδηλώνει το είδος της αιτίας ή του αποτελέσματος (βλέπε Πίνακα 5.2). Υπάρχουν τριών ειδών γεγονότα ανάλογα με το σημείο της ροής στο οποίο χρησιμοποιούνται: τα γεγονότα αρχής, τα ενδιάμεσα γεγονότα και τα γεγονότα τέλους. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Δραστηριότητες BPMN Μια δραστηριότητα είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για το έργο που παράγει μια επιχείρηση. Μια δραστηριότητα μπορεί να είναι ατομική (atomic) ή σύνθετη (non-atomic). Οι δραστηριότητες μπορεί να είναι είτε δράσεις (tasks), είτε υπο-διεργασίες (sub-process), είτε χορογραφίες. Οι δραστηριότητες χρησιμοποιούνται τόσο σε τυποποιημένες διεργασίες όσο και σε χορογραφίες. Επίσης είναι δυνατόν να ορίσουμε τον τύπο της κάθε δραστηριότητας. O τύπος προσδιορίζει το είδος της δράσης (task) που εκτελείται στη ροή της δραστηριότητας. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Άλλα στοιχεία της ΒΡΜΝ Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Επεξήγηση βασικών στοιχείων BPMN. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Γεγονότα (1) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Γεγονότα (2) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Παραδείγματα Μια διεργασία ξεκινά μετά τη λήψη ενός μηνύματος σε ένα αρχικό γεγονός.   Συλλαμβάνεται ένα γεγονός σφάλματος. Χρησιμοποιείται συνήθως στην αρχή υπο-διεργασιών. Η διεργασία ξεκινά περιοδικά μετά την παρέλευση Χ μονάδων χρόνου. Η εκτέλεση της διεργασίας καθυστερεί τη λήψη κατάλληλου σήματος από άλλη (εξωτερική) διεργασία. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Η αναπαράσταση των δραστηριοτήτων (1) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Η αναπαράσταση των δραστηριοτήτων (2) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Η αναπαράσταση των δραστηριοτήτων (3) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Πύλη Αποκλειστικής Διάζευξης Δεδομένων - Exclusive Data Υλοποιούν τη λογική της αποκλειστικής διάζευξης (exclusive or) με βάση τα δεδομένα. Η λογική της πύλης είναι ότι θα εκτελεστούν ένα από τα δύο εναλλακτικά ενδεχόμενα. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Πύλη Αποκλειστικής Διάζευξης Γεγονότων - Exclusive Event Υλοποιούν τη λογική της αποκλειστικής διάζευξης (exclusive or) με βάση τα γεγονότα. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Πύλη Διάζευξης - Inclusive Η πύλη της απλής διάζευξης υλοποιεί τη λογική ότι ένα ή περισσότερα από τα ενδεχόμενα θα εκτελεστούν, αλλά όχι όλα ταυτόχρονα. Στο παρακάτω παράδειγμα θα γίνει η επισκευή ή/και ο καθαρισμός του οχήματος, αλλά δεν μπορεί να εκτελεστούν και τα τρία ενδεχόμενα. Δηλαδή δεν μπορεί να εκτελεστεί και η ροή που επιγράφεται «Δεν απαιτείται εργασία». H λοξή κάθετη γραμμή πάνω στη γραμμή της ροής, που στη συγκεκριμένη εικόνα εμφανίζεται πάνω στη ροή που επιγράφεται «Δεν απαιτείται εργασία», υποδηλώνει την εξ’ορισμού ροή (default flow). Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράλληλη Πύλη– Parallel Στην περίπτωση μιας παράλληλης πύλης, όλες οι δράσεις μεταξύ της αρχικής και της τελικής πύλης εκτελούνται παράλληλα. Η ροή της εκτέλεσης συνεχίζεται μόνο όταν όλα τα ενδεχόμενα εκτελεστούν παράλληλα. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Σύνθετη Πύλη – Complex Μια σύνθετη πύλη επιτρέπει την αναπαράσταση πιο σύνθετων αποφάσεων. Δίνεται το παρακάτω παράδειγμα συμμετοχής σε εξετάσεις: Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Παράδειγμα 1 Το παρακάτω παράδειγμα παρουσιάζει μια διεργασία δανεισμού, όπου εμπλέκονται τρεις συμμετέχοντες: ο «πελάτης», o «διευθυντής» και ο «υπάλληλος». Ο πελάτης προσέρχεται στην τράπεζα για να κάνει ανάληψη. Εάν το ποσό δεν επαρκεί (χρήση πύλης) κάνει αίτημα δανεισμού (ενδιάμεσο γεγονός μηνύματος με αποστολή). Ο υπάλληλος που λαμβάνει το μήνυμα (αρχικό γεγονός μηνύματος με παραλαβή) έχει αρμοδιότητα να εγκρίνει δάνεια μέχρι του ύψους των 5000 €. Στην περίπτωση που το αίτημα δανεισμού υπερβαίνει αυτό το ποσό, υπάρχει γεγονός κλιμάκωσης (ενδιάμεσο γεγονός κλιμάκωσης), δηλαδή το αίτημα αποστέλλεται προς χειρισμό από τον διευθυντή. Ο διευθυντής λαμβάνει το μήνυμα (ενδιάμεσο γεγονός κλιμάκωσης προσκολλημένο στην αποστέλουσα δράση), εξετάζει το αίτημα και εφόσον το εγκρίνει, η διεργασία ολοκληρώνεται (χρήση γεγονότος τέλους), ενώ στην περίπτωση απόρριψης η διεργασία τερματίζεται (γεγονότος τερματισμού). Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα 1 (διάγραμμα) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Παράδειγμα 2 Στο παρακάτω παράδειγμα παρουσιάζεται η διεργασία πληρωμής μιας κράτησης μέσω πιστωτικής κάρτας. Το παράδειγμα αυτό παρουσιάζει τη χρήση των γεγονότων ανάνηψης καθώς και των γεγονότων λάθους. H δράση της «Κράτησης θέσης σε πτήση» καθώς και της «Κράτησης δωματίου σε ξενοδοχείο» είναι συναλλαγές που προκαλούν αλλαγές στην κατάσταση των δεδομένων. Συνεπώς όταν ακυρωθεί μια κράτηση θα πρέπει να αναιρέσουμε αυτές τις αλλαγές (rollback). Aυτό περιγράφεται με ένα γεγονός ανάνηψης, το οποίο συνδέει τη διαδικασία κράτησης με τη διαδικασία ακύρωσης της κράτησης. Τα γεγονότα ανάνηψης είναι ενσωματωμένα (boundary events) με τη συγκεκριμένη δράση, γεγονός που σημαίνει ότι η συγκεκριμένη δράση υλοποιεί αυτούς τους χειρισμούς γεγονότων. Προφανώς, η διεργασία «Κράτησης» είναι σύνθεση, γεγονός που υποδηλώνεται από το ότι περιέχει άλλες επιμέρους δράσεις. Αντίστοιχα, σύνθετη είναι και η διεργασία «Ακύρωσης κρατήσεων», αφού μπορεί να αναλυθεί περισσότερο. Η δράση της «Χρέωσης πιστωτικής κάρτας» μπορεί να προκαλέσει σφάλμα, σφάλμα το οποίο προκαλεί την εκτέλεσης της διεργασίας «κράτηση» μέσω του γεγονότος ανάνηψης με αποστολή (throwing). Tέλος, η διεργασία «Κράτηση» δημιουργεί μη διακοπτόμενο γεγονός αποστολής μηνύματος στη δράση «Ενημέρωση πληροφοριών πιστωτικής κάρτας». Μη διακοπτόμενα γεγονότα πυροδοτούν την εκτέλεση μιας άλλης διεργασίας ή δράσης, αλλά η εκτέλεση της διεργασίας-πηγής δε διακόπτεται αλλά συνεχίζεται. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα 2 (διάγραμμα) Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών Παράδειγμα 3 Στην πρώτη Εικόνα παρουσιάζουμε τη διαδικασία δανεισμού ενός βιβλίου από μια βιβλιοθήκη. Ο αναγνώστης κάνει αίτημα για ένα συγκεκριμένο βιβλίο. Ο βιβλιοθηκάριος κάνει έλεγχο για τη διαθεσιμότητα του βιβλίου και αν το βιβλίο είναι διαθέσιμο προχωρά στον δανεισμό του βιβλίου. Τα στοιχεία των βιβλίων αποθηκεύονται σε μια βάση δεδομένων, όπου καταγράφουμε την κατάσταση του κάθε βιβλίου. Στη συνέχεια, μετά την πάροδο ενός χρονικού διαστήματος, ο αναγνώστης επιστρέφει το βιβλίο. Εάν το χρονικό διάστημα υπερβαίνει τις 15 ημέρες τότε το σύστημα αποστέλλει υπενθύμιση στον αναγνώστη για επιστροφή του βιβλίου. Η παρακάτω εικόνα παρουσιάζει τη διαδικασία δανεισμού από την πλευρά του βιβλιοθηκάριου. Για να γίνει καλύτερα κατανοητή η αλληλεπίδραση μεταξύ του αναγνώστη κα του βιβλιοθηκάριου θα πρέπει να παρουσιάσουμε το διάγραμμα συνεργασίας μεταξύ των δύο συμμετεχόντων. Η συνεργασία αυτή παρουσιάζεται στην δεύτερη εικόνα ενώ στην τρίτη Εικόνα παρουσιάζεται η διεργασία δανεισμού από την πλευρά του αναγνώστη. Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα 3 Η όψη του βιβλιοθηκάριου Παράδειγμα 3 Η όψη του βιβλιοθηκάριου Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα 3 διάγραμμα συνεργασίας Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Παράδειγμα 3 Η όψη του αναγνώστη Παράδειγμα 3 Η όψη του αναγνώστη Ανασχεδιασμός Επιχειρηματικών Διεργασιών

Επεξεργασία: Μέγας Χρήστος Τέλος ενότητας Επεξεργασία: Μέγας Χρήστος

Σημειώματα

Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση Χ.ΥΖ. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση Χ1.Υ1Ζ1 διαθέσιμη εδώ. (Συνδέστε στο «εδώ» τον υπερσύνδεσμο). Έκδοση Χ2.Υ2Ζ2 διαθέσιμη εδώ. (Συνδέστε στο «εδώ» τον υπερσύνδεσμο). Έκδοση Χ3.Υ3Ζ3 διαθέσιμη εδώ. (Συνδέστε στο «εδώ» τον υπερσύνδεσμο).

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλίας, Παναγιώτης Φιτσιλής 2015. Παναγιώτης Φιτσιλής «Προγραμματισμός Επιχειρησιακών Πόρων» Έκδοση 1.0 Λάρισα 01/09/2015 . Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: http://cdev.teilar.gr/courses/DDE105/index.php.

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons: Αναφορά - Μη Εμπορική Χρήση - Παρόμοια Διανομή, 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λπ., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] http://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/4.0/ Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο, που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο, που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/2) Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (1/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες Εικόνα 1: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 2: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 3: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 4: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Εικόνα 5: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ>

Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (2/2) Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (2/2) Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Πίνακες Πίνακας 1: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Πίνακας 2: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ> Πίνακας 3: <αναφορά><άδεια με την οποία διατίθεται> <σύνδεσμος><πηγή><κ.τ.λ>

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς, το Σημείωμα Αδειοδότησης, τη Δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων, το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει). μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.