Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Τίτλος Μαθήματος: ΔΑΣΟΚΟΜΙΑ ΠΟΛΕΩΝ Ενότητα 2: Θεσμικό πλαίσιο Γρηγόριος Βάρρας Αν. Καθηγητής Άρτα, Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Χρηματοδότηση Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Ηπείρου» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Τα πάρκα, τα άλση και οι δενδροστοιχίες αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία εκτάσεων, που υπάγεται στις διατάξεις του Ν.998/79 και έχουν αυστηρό καθεστώς προστασίας (άρθρο 3 παρ.4 του Ν.998/79), εφόσον έχουν διαμορφωμένη δασική ή κηποτεχνική βλάστηση, ανεξάρτητα αν χαρακτηρίζονται ως “κοινόχρηστος χώρος” ή “χώρος πρασίνου”.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Συγκεκριμένα η παράγραφος 4 του άρθρου 3 αναφέρει : «Εις τας διατάξεις του παρόντος νόμου υπάγονται και αι εντός των πόλεων και των οικιστικών περιοχών ευρισκόμεναι εκτάσεις, οι οποίες καλύπτονται υπό δασικής βλαστήσεως φυσικώς ή τεχνικώς δημιουργούμενης (πάρκα και άλση), ως και αι οπουδήποτε δημιουργούμεναι δενδροστοιχίαι ή δασικαί φυτείαι.»

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Στα πάρκα και στα άλση: «η περιποίησις και η εν γένει εκμετάλλευσις γίνονται κατά τρόπο μη παραβλάπτοντα τον κύριο σκοπό για τον οποίο προορίζονται»(άρθρο 62 παρ.2 του ΝΔ 86/1969) Βλ. Νόμος 998/1979 "Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της Χώρας", Φ.Ε.Κ.289/ , Αθήνα 27/12/1979.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Για τα πάρκα και τα άλση έχουν επίσης εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων: 3 παρ.4, 4 παρ.2α, 5, 48 παρ.1 του νόμου 998/79, καθώς και οι διατάξεις του άρθρου 18 του νόμου 1734/87, σύμφωνα με τις οποίες δεν υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας αθλητικών εγκαταστάσεων, που προέβλεπε αρχικά το άρθρο 52 του Ν.998/79.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Γενικά, το νομικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε για τα πάρκα και τα άλση είναι ιδιαίτερα αυστηρό. Τα αντιμετωπίζει ως χώρους, που έχουν σε κάθε περίπτωση κοινόχρηστο χαρακτήρα και ουσιαστικά επιτρέπονται μόνο υποδομές, έργα και διαμορφώσεις που εξυπηρετούν την ανάπτυξη ή προστασία της βλάστησης (π.χ. αρδευτικά ή πυροσβεστικά συστήματα) και τη λειτουργία της αναψυχής (κηποτεχνικές διαμορφώσεις, ρυθμίσεις της κυκλοφορίας, στοιχειώδεις εξυπηρετήσεις).

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Ένα υπάρχον σε σχέδιο πόλεως πάρκο ή άλσος, δεν μπορεί να μεταβάλλει τον προορισμό ή την χρήση του. Δεν είναι δυνατό δηλαδή να μετατραπεί εξ ολοκλήρου ή εν μέρει σε οικοδομήσιμο χώρο. Η απαγόρευση της αλλαγής της κατά προορισμό χρήσης του πάρκου ή του άλσους, ισχύει και για αυτά που δεν χαρακτηρίζονται ως τέτοια από το σχέδιο πόλεως, αλλά έχουν αποκτήσει στην πραγματικότητα τέτοιο χαρακτήρα (π.χ. δασικές νησίδες).

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Οι περιοχές που βρίσκονται μέσα στα όρια του σχεδίου πόλεως και καλύπτονται από δασική βλάστηση, αλλά δεν αποτελούν μέρος του σχεδίου αυτού (π.χ. ένας πευκόφυτος λόφος ο οποίος βρίσκεται μέσα στην περιοχή του σχεδίου και δεν έχει ενταχθεί σε αυτό ούτε με τη μορφή πάρκου ή άλσους, αλλά ούτε και ως οικοδομήσιμος χώρος), υπάγονται στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Αν βέβαια η δασική βλάστηση που περιλαμβάνεται σε κοινόχρηστο χώρο του σχεδίου πόλεως δεν έχει τη μορφή πάρκου ή άλσους, τότε αυτή προστατεύεται, όπως και οι υπόλοιποι κοινόχρηστοι χώροι του σχεδίου πόλεως ως χώρος αστικού πρασίνου. Αρμόδια για την προστασία της είναι η πολεοδομική υπηρεσία και όχι η δασική, όπως προβλέπεται και από τις διατάξεις του ισχύοντος ΓΟΚ.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η περίπτωση που κάποιος προτίθεται να ανεγείρει οικοδομή σε εντός σχεδίου πόλεως ακίνητο με δασική βλάστηση, στην οποία και θα πρέπει να λάβει από την πολεοδομική υπηρεσία, πέραν της οικοδομικής άδειας και άδεια κοπής δένδρων. Με αυτό τον τρόπο η πολεοδομική υπηρεσία εξετάζει την περίπτωση και επιλέγει τη βέλτιστη λύση, η οποία θα ενέχει την ελάχιστη δυνατή επέμβαση στη βλάστηση για την κατά το δυνατό διαφύλαξή της.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Το περιαστικό πράσινο ούτε οριοθετημένο είναι, ούτε αποτελεί νομικά ιδιαίτερη κατηγορία δασικής έκτασης, ούτε ισχύει άλλο ιδιαίτερο νομικό καθεστώς. Το “περιαστικό πράσινο” δεν υφίσταται ως νομική έννοια. Οι δασικές εκτάσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως περιαστικό πράσινο αντιμετωπίζονται όπως όλες οι δασικές εκτάσεις.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Θεσμικά εργαλεία πολεοδομικής επέμβασης και άλλα μέσα για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό Η απαλλοτρίωση ιδιοκτησιών που χαρακτηρίζονται από το ρυμοτομικό σχέδιο σαν κοινόχρηστοι χώροι (δρόμοι και πλατείες). Η απαλλοτρίωση ρυθμίζεται γενικά από το Νομοθετικό Διάταγμα 797/1971 «περί αναγκαστικών αλλοτριώσεων», όπως τροποποιήθηκε μεταγενέστερα. Ειδικά η αναγκαστική απαλλοτρίωση για εφαρμογή σχεδίων πόλεων ρυθμίζεται από τα άρθρα 30 έως 41 του Ν. Διατάγματος «περί σχεδίων πόλεων» της 17/7/1923.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Θεσμικά εργαλεία πολεοδομικής επέμβασης και άλλα μέσα για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό Το δικαίωμα προτίμησης, είναι το δικαίωμα του δημοσίου να προτιμηθεί έναντι παντός τρίτου, με την ίδια προσφορά τιμής, κατά την πώληση ενός ακινήτου. Προβλέπεται από το άρθρο 55 του Ν. 947/1979 στην ελληνική νομοθεσία, ενώ σε πολλές χώρες της Ευρώπης το μέτρο αυτό έχει αντικαταστήσει την απαλλοτρίωση, η οποία θεωρείται απεχθές μέτρο καθώς υποχρεώνει τον ιδιώτη να στερηθεί την ιδιοκτησία του.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Θεσμικά εργαλεία πολεοδομικής επέμβασης και άλλα μέσα για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό Η μεταφορά συντελεστή δόμησης (ΣΔ), η χρήση της οποίας όμως έχει ανασταλεί, λόγω της κακής εφαρμογής της σε πολλές περιπτώσεις. Σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη παρ’ όλ’ αυτά αποτελεί ένα από τα κυριότερα μέσα εφαρμογής πολεοδομικής πολιτικής.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Θεσμικά εργαλεία πολεοδομικής επέμβασης και άλλα μέσα για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό Η Ενοποίηση Ακάλυπτων Χώρων στο εσωτερικό ενός οικοδομικού τετραγώνου (ΟΤ). Προβλέπεται από τον ΓΟΚ και έχει εφαρμοστεί πειραματικά σε ορισμένες περιπτώσεις. Η καλύτερη περίπτωση εφαρμογής του είναι να αγοράσει ο Δήμος μικρά προβληματικά οικόπεδα (π.χ. τυφλά ή μη άρτια) και να τα χρησιμοποιήσει ως βάση για την διεύρυνση της ακάλυπτης ζώνης του ΟΤ.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Θεσμικά εργαλεία πολεοδομικής επέμβασης και άλλα μέσα για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό Ο έλεγχος της πυκνότητας με τη μείωση του ΣΔ ή του ύψους. Αυτός είναι ένας περισσότερο έμμεσος τρόπος, καθώς δεν εξασφαλίζει περισσότερους ελεύθερους χώρους, αλλά μειώνει τις ανάγκες της περιοχής για τέτοιους, καθώς αυτή πλέον θα φιλοξενεί λιγότερους κατοίκους.

Θεσμικό πλαίσιο Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου Θεσμικά εργαλεία πολεοδομικής επέμβασης και άλλα μέσα για την εξασφάλιση κοινόχρηστων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό Η εφαρμογή της εισφοράς σε γη σε περιοχές αναμόρφωσης του σχεδίου. Το μέτρο αυτό προβλέπεται από το Σύνταγμα του 1975 (άρθρο 24) και συμπληρώνεται από το Ν Η κάθε ιδιοκτησία υποχρεούται να συνεισφέρει σε περίπτωση πολεοδόμησης (δηλαδή ένταξης στο σχέδιο) για την εξασφάλιση των αναγκαίων κοινόχρηστων χώρων.

Βιβλιογραφία Σπ. Ντάφης, 2001, «Δασοκομία Πόλεων», Εκδόσεις Art of Text, Θεσ/νίκη Νικ. Μπελαβίλας, Φερ. Βαταβάλη, 2009, «Οδηγός για το περιβάλλον. Πράσινο και ελεύθεροι χώροι στην πόλη», WWF Ελλάς, Αθήνα (αναρτημένο στο e-class) Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Ίδρυμα Ηπείρου.. Έκδοση: 1.0, Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού-Μη Εμπορική Χρήση-Όχι Παράγωγα Έργα 4.0 Διεθνές [1] ή μεταγενέστερη. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, Διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Τέλος Ενότητας Επεξεργασία: Μυριούνης Χρήστος Άρτα, Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου