Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Μάθημα επιλογής 7ο εξάμηνο, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Πανεπιστήμιο Πατρών Ενότητα 1: Εισαγωγή – Παρουσίαση Μαθήματος Βασίλειος Κόμης ΤΕΕΑΠΗ

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Πατρών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Πληροφορίες Γραφείο, Κτίριο Τομέα Θεωρητικής & Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής (ΘΕΠ) Ώρες Διδασκαλίας –Δευτέρα 18:00 – 21:00 (εργαστήριο νέο Η/Υ - ΤΕΕΑΠΗ) Ώρες Εργαστηρίου –Δευτέρα 16:00 – 18:00 (εργαστήριο νέο Η/Υ - ΤΕΕΑΠΗ) Ώρες Γραφείου - Συνεργασίας Δευτέρα & Τρίτη 13: : Ιστοσελίδα μαθήματος Moodle 4 ΤΠΕ Διδασκαλία & Μάθηση, Β. Κόμης

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Σκοπός του μαθήματος – να ευαισθητοποιήσει τους φοιτητές στο διεπιστημονικό πεδίο που άπτεται της ενσωμάτωσης των ΤΠΕ στη διδακτική και στη μαθησιακή διαδικασία, να τους εισαγάγει στις βασικές έννοιες και να τους βοηθήσει να εμβαθύνουν στα θεωρητικά και στα μεθοδολογικά ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση των ΤΠΕ σε όλο το εύρος της εκπαιδευτικής πράξης. 5

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Υποχρεώσεις (1) 1. Υποχρεωτική παρακολούθηση 2. Διάβασμα – Διάβασμα άρθρων (θεωρητικά - ερευνητικά) – Σχολιασμός & συζήτηση (στο περιβάλλον Moodle) 3. Ατομική (ή δυαδική) εργασία με συγκεκριμένο λογισμικό ανοικτού τύπου 1. Παρουσίαση του λογισμικού στο μάθημα (30’) 2. Σχεδίαση σεναρίου χρήσης - δραστηριοτήτων (σπίτι σας) 3. Αξιολόγηση του σεναρίου με μαθητές (ομάδα ή τάξη) Έκθεση σχετική με το λογισμικό, το σενάριο - δραστηριότητα και την αξιολόγηση με τους μαθητές 6

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Υποχρεώσεις (2) 4. Τελική θεωρητική ατομική (ή δυαδική) εργασία σε συγκεκριμένο θέμα (με βάση την κατηγορία λογισμικού που παρουσιάσατε) –Κατάλογος με θέματα εργασιών – Υλικό από βιβλία (βιβλιοθήκη), άρθρα (DVD μαθήματος), δικτυακούς τόπους – Παρουσίαση της εργασίας στην τάξη 5. Τελική εξέταση με ερωτήσεις πολλαπλών επιλογών & μικρών ιστοριών 7

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Αξιολόγηση σεναρίου (1) Συλλογή δεδομένων Καταγραφή με βίντεο (κατάλληλο λογισμικό, π.χ. camtasia) Σχάρα παρατήρησης Ανάλυση δεδομένων Σύντομη περιγραφή της διαδικασίας Σχάρα ανάλυσης με συγκεκριμένα κριτήρια α) στόχοι σεναρίου (επιτεύχθηκαν, πώς, γιατί;) β) δυνατότητες λογισμικού (που φαίνονται) γ) άλλα … 8

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Αξιολόγηση σεναρίου (2) Έκθεση σχετική με το λογισμικό, το σενάριο - δραστηριότητα και την αξιολόγηση με τους μαθητές 9

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Εννοιολογικό πλαίσιο – Oι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (ΤΠΕ) ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο. – οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών ως μέσο γνώσης, έρευνας και μάθησης στα γνωστικά αντικείμενα. – Oι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών ως στοιχείο της γενικής κουλτούρας - οι νέες τεχνολογίες ως ένα κοινωνικό φαινόμενο. – Εφαρμογή και ό ρια της εκπαιδευτικής τεχνολογίας. – Βασικές αρχές της διδακτικής αξιοποίησης της υπολογιστικής τεχνολογίας. 10

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Υλικό Μαθήματος Βιβλία Μαθήματος: Βιβλία Μαθήματος – Β. Κόμης, Εισαγωγή στις Εκπαιδευτικές Εφαρμογές των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση, Αθήνα, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, 2004 – Β. Κόμης, Εισαγωγή στη Διδακτική της Πληροφορικής, Αθήνα, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2005 – C. Depover, T. Karsenti, Β. Κόμης, Διδασκαλία με τη χρήση Τεχνολογίας, Αθήνα, Εκδόσεις Κλειδάριθμος, 2009 DVD με εκπαιδευτικό λογισμικό Δικτυακοί τόποι μαθήματος – Περιβάλλον ασύγχρονης εκπαίδευσης Moodle – Διαφάνειες – Σημειώσεις – Άλλο υλικό 11

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Το κίτρινο βιβλίο 12

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Το πράσινο βιβλίο

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Το καφέ βιβλίο 14

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Δικτυακοί Τόποι Μαθήματος Κλειδί:

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Βασικές έννοιες (1) Εκπαιδευτικό Λογισμικό – Εφαρμογές λογισμικού (και υλικού) για την υπολογιστική υποστήριξη της διδασκαλίας και της μάθησης ειδικό λογισμικό με σαφή μαθησιακό και διδακτικό σκοπό, σε μορφή CD-ROM, δικτυακού τόπου, εφαρμογών ρομποτικής, κλπ. λογισμικό γενικής χρήσης, π.χ. κειμενογράφος, βάσεις δεδομένων, κλπ. που χρησιμοποιείται ως γνωστικό εργαλείο (cognitive tool) Εκπαιδευτικό Σενάριο με ΤΠΕ – Φάσεις ανάπτυξης – Διδακτική δραστηριότητα 16

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Βασικές έννοιες (2) – Μοντέλα ένταξης των ΤΠΕ στην τάξη (μοντέλο ΤΠΓΠ) – Πλαίσιο χρήσης – Γνωστικό εργαλείο – Εργαλείο με γνωστικό δυναμικό – Προσφερόμενες δυνατότητες εργαλείων 17

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Βασικές έννοιες (3) – Αναλυτικό Πρόγραμμα – Πρόγραμμα Σπουδών – Διδασκαλία – Μάθηση – Διδακτικές καταστάσεις – Διδακτικές στρατηγικές 18

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Περιεχόμενο (1) Διεπιστημονική προσέγγιση που τοποθετείται στο σημείο σύγκλισης διαφόρων επιστημών και τεχνολογιών (επιστήμες της εκπαίδευσης, διδακτική, γνωστικές επιστήμες, πληροφορική, κλπ.). Θεωρίες μάθησης και εφαρμογές των ΤΠΕ στην εκπαίδευση: A) Συμπεριφοριστικές θεωρίες και εφαρμογές τους (Προγραμματισμένη Διδασκαλία, Διδακτικές μηχανές και Διδασκαλία με τη Βοήθεια Υπολογιστή). B) Οικοδομιστικές προσεγγίσεις (Piaget, Papert) και εφαρμογές τους (γλώσσα προγραμματισμού LOGO, Μικρόκοσμοι και ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης). Γ) Θεωρία Επεξεργασίας των Πληροφοριών και εφαρμογές τους (Τεχνητή Νοημοσύνη - Έμπειρα Διδακτικά συστήματα). Δ) α) Κοινωνιογνωστικές Θεωρίες και εφαρμογές τους (Ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης, Υπερμέσα, πολυμέσα - εικονική πραγματικότητα). β) Κοινωνικοπολιτισμικές θεωρίες και εφαρμογές τους (συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης με υπολογιστή). γ) Θεωρία της δραστηριότητας και εφαρμογές της 19

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Περιεχόμενο (2) Υπολογιστικά περιβάλλοντα διδασκαλίας και μάθησης: συστήματα διδασκαλίας, συστήματα έκφρασης και διερεύνησης, συστήματα καθοδηγούμενης μάθησης. Μελέτη των μεγάλων κατηγοριών εκπαιδευτικών εφαρμογών με υπολογιστές και συσχέτισή τους με τη διδακτική και τη μαθησιακή διαδικασία, όπως συστήματα εξάσκησης και πρακτικής, εφαρμογές προσομοιώσεων και μοντελοποίησης, εφαρμογές υπερμέσων και εικονικής πραγματικότητας, εκπαιδευτικά παιγνίδια, εργαστήρια βασισμένα σε υπολογιστή, κινητή μάθηση, πλατφόρμες εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, εικονικές τάξεις και συστήματα ρομποτικής. Συστήματα συμβολικής έκφρασης, οικοδόμησης και επικοινωνίας (επεξεργασία κειμένου, εικόνας, βάσεις δεδομένων, λογιστικά φύλλα, κλπ.) και εφαρμογή τους στο αναλυτικό πρόγραμμα. 20

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Παιδαγωγικά ρεύματα ένταξης ΤΠΕ στην εκπαίδευση ο υπολογιστής ως δάσκαλος (teacher): διδασκαλία μέσω υπολογιστή ο υπολογιστής ως εργαλείο (tool): ο υπολογιστής ως εργαλείο μάθησης και ο υπολογιστής ως μαθητής (tutee): προγραμματισμός υπολογιστή. Διδασκαλία της πληροφορικής 21

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση 22

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Υπολογιστές και Εκπαίδευση Συμπερασματικά, στην εκπαιδευτική πρακτική διαφαίνονται τέσσερις προσεγγίσεις A. Μαθαίνω για τους υπολογιστές (υπολογιστής γίνεται αντικείμενο εκμάθησης) B. Μαθαίνω από τους υπολογιστές (υπολογιστής έχει ρόλο δασκάλου) Γ. Μαθαίνω με τους υπολογιστές (υπολογιστής σύντροφος του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης) Δ. Μαθαίνω τους υπολογιστές (υπολογιστής μαθητής – ο μαθητής γίνεται δάσκαλος) 23

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση A. Μαθαίνω για τους υπολογιστές Υπολογιστής αντικείμενο εκμάθησης Αλφαβητισμός στην πληροφορική και στους υπολογιστές (τεχνοκεντρικό πρότυπο) 24

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση B. Μαθαίνω από τους υπολογιστές Υπολογιστής «δάσκαλος» Διδασκαλία με τη βοήθεια Υπολογιστή (Computer Assisted Instruction) Προγράμματα εξάσκησης και πρακτικής (drill and practice) Προγράμματα εκμάθησης (tutorials) Έμπειρα Διδακτικά Συστήματα (Intelligent Tutoring Systems): Τεχνητή Νοημοσύνη 25

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Γ. Μαθαίνω με τους υπολογιστές Υπολογιστής σύντροφος Μάθηση με τη βοήθεια Υπολογιστή (Computer Assisted Learning) Υπολογιστής ως γνωστικό εργαλείο 26

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Δ. Μαθαίνω τους υπολογιστές Yπολογιστής ως «μαθητής» Αντιστροφή ρόλων Το παιδαγωγικό κίνημα της γλώσσας προγραμματισμού LOGO Ο μαθητής προγραμματίζοντας τον υπολογιστή τον «διδάσκει» 27

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τεχνολογίες 28

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τεχνολογία – Παιδαγωγικά ρεύματα άξονας του χρόνου στενά συνυφασμένος με την εξέλιξη της τεχνολογίας του υλικού και του λογισμικού των υπολογιστών η οποία επηρεάζει και πολλές φορές κατευθύνει τη σχεδίαση των εκπαιδευτικών λογισμικών άξονας των παιδαγωγικών ρευμάτων χρήσης (υπολογιστής – δάσκαλος, υπολογιστής – μαθητής, υπολογιστής - εργαλείο) όπου σε μεγάλο βαθμό φαίνεται και η εξάρτηση από τις τεχνολογικές πλατφόρμες ανάπτυξης (οι νέες τεχνολογικές λύσεις προσδιορίζουν ή και καθορίζουν πολλές φορές το είδος και τον τρόπο της παιδαγωγικής εφαρμογής μέσα στο σχολικό πλαίσιο) αλλά και η χρονολογική συνύπαρξη διαφορετικών παιδαγωγικών ρευμάτων χρήσης (με έμφαση στο δάσκαλο, στον προγραμματισμό ή στη χρήση των λογισμικών ως μέσο). 29

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Προγραμματισμένη διδασκαλία Εξάσκηση & Πρακτική Έμπειρα Διδακτικά Συστήματα Υπολογιστής δάσκαλος Logo & μικρόκοσμοι προγραμματισμός Ανοικτά περιβάλλοντα μάθησης Υπολογιστής μαθητής Εργαλεία – λογισμικό γενικής χρήσης Συνεργατικά Περιβάλλοντα μάθησης Αλληλεπιδραστικά συστήματα Εικονική πραγματικότητα Υπολογιστής εργαλείο Υπερμέσα Δίκτυα Χρήσεις Χρόνος Συστήματα Καθοδήγησης

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Από πού εξαρτάται η ένταξη των ΤΠΕ στην εκπαίδευση; το πρόγραμμα σπουδών ◦ Μπορεί να αλλάξει κάτι και πώς; το επίπεδο εκπαίδευσης που αφορά η εισαγωγή και η ένταξη ◦ Δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο, πανεπιστήμιο τους προς επίτευξη διδακτικούς και γνωστικούς στόχους ◦ Στόχοι χαμηλού επιπέδου (τι), στόχοι υψηλού επιπέδου (πως και γιατί) τις οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές συγκυρίες, την περίοδο της ένταξης ◦ Κόστος, κλπ. το επίπεδο τεχνολογικής ανάπτυξης τις φιλοσοφικές και ιδεολογικές θεωρήσεις των πρωτεργατών της ένταξης. 31

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Οι διάφορες φάσεις της εισαγωγής και της ένταξης (1) Με χρονολογική σειρά – Η περίοδος της εκπαιδευτικής τεχνολογίας και των διδακτικών μηχανών (πριν το 1970), – η πληροφορική προσέγγιση ( ), – η πληροφορική ως μέσο και ως αντικείμενο εκπαίδευσης ( ), – οι τεχνολογίες της πληροφορικής και των επικοινωνιών ως μέσο διδασκαλίας και μάθησης (μετά το 1990). 32

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Οι διάφορες φάσεις της εισαγωγής και της ένταξης (2) 33

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Πρώτη Φάση (πριν το 1970) Πρόδρομος όλων των σταδίων που σχετίζονται με την ένταξη των υπολογιστών και των ΤΠΕ στην εκπαίδευση (εισαγωγική φάση) Η περίοδος της εκπαιδευτικής τεχνολογίας Μέσα (Media) και τεχνολογίες (πριν το 1970) π.χ. Κινηματογράφος, Ραδιόφωνο, Εκπαιδευτική τηλεόραση, κλπ. Η περίοδος αυτή, που χαρακτηρίζεται από την προβληματική των διδακτικών μηχανών 34

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Δεύτερη Φάση ( ) Α) Μάθηση του Προγραμματισμού: – Ο υπολογιστής και οι γλώσσες προγραμματισμού (γλώσσα Logo & Basic) Β) Διδασκαλία με τη Βοήθεια Υπολογιστή: Ο υπολογιστής διδακτικό εργαλείο και εργαλείο μάθησης – Πιλοτικές εφαρμογές (κυρίως σε επίπεδο λυκείων) 35

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση « Πληροφορική » προσέγγιση 36

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική προσέγγιση Έμφαση στον προγραμματισμό Γλώσσα Προγραμματισμού Basic για εκμάθηση του προγραμματισμού Εξάπλωση της γλώσσας και της θεωρίας της Γλώσσας Logo (φτιαγμένη πάνω στις απόψεις του Piaget) – Πιλοτική εισαγωγή (κυρίως στις μεγαλύτερες βαθμίδες της εκπαίδευσης) 37

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Διδασκαλία με τη Bοήθεια Yπολογιστή (1) Διδασκαλία με τη Βοήθεια Υπολογιστή (Δι.B.Y.) - Computer Assisted Instruction (CAI) – Διδακτικά προγράμματα τύπου προγραμματισμένης διδασκαλίας Μάθηση με τη Bοήθεια Yπολογιστή - Computer Assisted Learning (CAL) – Λογισμικά προσομοιώσεων 38

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Διδασκαλία με τη Bοήθεια Yπολογιστή (2) H πλειονότητα των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Δι.B.Y. – προγράμματα καθοδήγησης (tutorials) και προγράμματα εξάσκησης και πρακτικής εφαρμογής (drill and practice) Πολύ λίγα είναι αυτά που αφορούν εναλλακτικές εφαρμογές – όπως λογισμικά προσομοιώσεων και έμπειρα διδακτικά συστήματα 39

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τρίτη Φάση ( ) Πληροφορική μέσο ή/και Πληροφορική αντικείμενο εκπαίδευσης ( ) – Εκπαιδευτικό λογισμικό διαφόρων τύπων – Διδασκαλία της πληροφορικής Από την εισαγωγή στην ένταξη – Σταδιακή εξάπλωση σε όλες τις βαθμίδες και σε ευρεία κλίμακα 40

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Μέσο ή / και αντικείμενο 41

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Πληροφορική για Όλους Σφαιρική προσέγγιση: προτείνει τους "Υπολογιστές στα Σχολεία" (Micros in Schools) στην Αγγλία, την "Πληροφορική Για Όλους" (Informatique Pour Tous - IPT) στη Γαλλία Αντίστοιχα προγράμματα εισαγωγής των υπολογιστών εξελίσσονται στις ΗΠΑ και στις άλλες ανεπτυγμένες χώρες Στις ΗΠΑ η εισαγωγή υπολογιστών στο σχολικό σύστημα προωθήθηκε από ερευνητές και εκπαιδευτικούς αλλά κυρίως από τη βιομηχανία και την αγορά. 42

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Περίοδος γενικευμένης εισαγωγής: ένταξη Περίοδος γενικευμένης εισαγωγής (αναφερόμαστε πλέον σε ένταξη) της πληροφορικής σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης. Συνυφασμένη με τη αλματώδη εξέλιξη των προσωπικών υπολογιστών, της αντίστοιχης πτώσης των τιμών τους και τις ελπίδες που είχαν εναποτεθεί στην πληροφορική επανάσταση. 43

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τέταρτη Φάση (μετά το 1990) Τεχνολογίες ως μέσο (μετά το 1990) Πολυμέσα – υπερμέσα – Προσομοιώσεις – Εικονική πραγματικότητα – Κινητές συσκευές Δίκτυα υπολογιστών – Διαδίκτυο – Συνεργατικά περιβάλλοντα μάθησης 44

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Οι υπολογιστές ως μέσο 45

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Φάσεις – χρονολογική εξέλιξη 46 Χαρακτηριστικά Πρώτη Φάση (πριν 1970) Δεύτερη Φάση ( ) Τρίτη Φάση ( ) Τέταρτη Φάση ( ) Επίπεδογυμνάσια - λύκεια λύκειοδημοτικά, γυμνάσια, λύκεια όλα τα επίπεδα Τύποι δράσηςπειραματισμοίέρευνες ανάπτυξη προωθούμενη από το κράτος τοπική δράση Προσανατολισμοί οπτικοακουστικά μέσα / προγραμ- ματισμένη διδασκαλία Πληροφορική τρόπος σκέψης Πληροφορική: αντικείμενο ή μέσο; Μέσο Πληροφορική Πολυμέσα Κατάρτιση εκπαιδευτικών Συνεχής μακράς διάρκειας κατάρτιση συνεχής μακράς διάρκειας κατάρτιση, αρχική κατάρτιση σύντομη κατάρτιση, αρχική κατάρτιση Λογισμικό Λογισμικό «Παιδαγωγικής Έρευνας» λογισμικό παραγωγή της πολιτείας λογική της αγοράς Εξοπλισμόςοπτικό- ακουστικός Εξοπλισμός Κάποιοι μικρο- υπολογιστές διάφοροι τύποι μικρο-υπολογιστών Συγκέντρωση γύρω από το standard PC

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Μοντέλα εισαγωγής και ένταξης των ΤΠΕ στην Εκπαίδευση Για την εισαγωγή και την ένταξη της πληροφορικής και των Τεχνολογιών της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών (Information & Communications Technologies in Education) στην Εκπαίδευση 47

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Δύο συμπληρωματικά ερωτήματα Α) Τι εννοούμε με τoν όρo «Η Πληροφορική ή ΤΠΕ στην Εκπαίδευση»; ◦ Γνωστικό αντικείμενο ή διδακτικό μέσο – εργαλείο μάθησης; Β) Ποια η επίδραση των ΤΠΕ στις διαδικασίες της μάθησης; ◦ Με τη χρήση της υπολογιστικής τεχνολογίας εισάγονται νέες διαδικασίες μάθησης, πoιoτικά διαφoρετικές ◦ ή στην πραγματικότητα αναπαράγονται με άλλα μέσα οι ίδιοι μηχανισμοί και διαδικασίες όπως σε περιβάλλoντα μάθησης χωρίς μηχανές; 48

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Μοντέλα ή προσεγγίσεις για τις ΤΠΕ στην εκπαίδευση 49

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Έχουν δοθεί απαντήσεις; Για το δεύτερο ερώτημα δεν έχει δοθεί ακόμα συνολική απάντηση – Δεν μπορούμε να αποφανθούμε ότι οι ΤΠΕ επιδρούν πάντα θετικά στις διαδικασίες της μάθησης Η επίδραση εξαρτάται από το πλαίσιο χρήσης Για το πρώτο ερώτημα υπάρχουν τουλάχιστον τρεις διαφορετικές προσεγγίσεις 50

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Tρεις διαφoρετικές προσεγγίσεις: Η πληροφορική ως αυτόνoμo γνωστικό αντικείμενο που μπoρεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα σπουδών και να διδαχθεί σε διάφορες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Η πληροφορική και οι ΤΠΕ ως μέσo γνώσης, έρευνας και μάθησης που διαπερνά όλα τα γνωστικά αντικείμενα. Η πληροφορική και οι ΤΠΕ ως στoιχείo της γενικής κουλτoύρας αλλά και κοινωνικό φαινόμενο. 51

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Πρότυπα (1) A. ως αυτόνομο γνωστικό αντικείμενο: διδασκαλία τη πληροφορικής ◦ (τεχνοκεντρική προσέγγιση) B. μέσα σε (και από) όλα τα μαθήματα ◦ ως έκφραση μιας ολιστικής, διαθεματικής προσέγγισης της μάθησης (ολοκληρωμένη προσέγγιση) Γ. ως συνδυασμός των δύο προηγούμενων προσεγγίσεων (διδάσκω πληροφορική – διδάσκω και μαθαίνω με την πληροφορική) ◦ (πραγματολογικ ή προσέγγιση) 52

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Πρότυπα (2) 53

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η διδασκαλία της Πληροφορικής: Τεχνοκεντρικό πρότυπο Κυριάρχησε κατά τη δεκαετία του 1970, κυρίως στις υψηλότερες βαθμίδες της εκπαίδευσης. Καθιέρωση μαθήματος ή μαθημάτων πληροφορικής στο πρόγραμμα σπουδών – Από τη στιγμή που ένα νέο μάθημα καθιερώνεται στο αναλυτικό πρόγραμμα, είναι εύλογο να τεθούν και τα συνακόλουθα ερωτήματα που αφορούν το περιεχόμενό του, τους στόχους του, τα ερωτήματα που θέτει η διδασκαλία του, και συνεπώς την ύπαρξη μιας διδακτικής του προσέγγισης. 54

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η διδασκαλία της Πληροφορικής: τεχνοκεντρικό πρότυπο Το πρότυπο αυτό χαρακτηρίζεται από τεχνοκρατικό ντετερμινισμό Έχει ως βασική επιδίωξη την απόκτηση γνώσεων πάνω στη λειτουργία των υπολογιστών και την εισαγωγή στον προγραμματισμό τους. Η πληροφορική στα πλαίσια αυτά θεωρείται ως αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο Στη διεθνή βιβλιογραφία απαντάται με τον όρο απομονωμένη τεχνική προσέγγιση ή κάθετη προσέγγιση. 55

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ σε όλο το εύρος του αναλυτικού προγράμματος: ολοκληρωμένο πρότυπο ◦ Αποκαλείται και ενσωματωμένο (integrated) Πρότυπο ◦ Ένταξη και ενσωμάτωση των ΤΠΕ μέσα σε όλα τα μαθήματα ως έκφραση μιας ολιστικής, διαθεματικής προσέγγισης της μάθησης (ολοκληρωμένη προσέγγιση).  Εμφανίστηκε σχετικά πρόσφατα και χαρακτηρίζεται από το ότι η διδασκαλία της χρήσης των τεχνολογιών και η χρήση τους ενσωματώνεται στα επιμέρους γνωστικά αντικείμενα του προγράμματος σπουδών (αποδίδεται και με τον όρο οριζόντια ή ολιστική προσέγγιση). 56

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ σε όλο το εύρος του αναλυτικού προγράμματος: ολοκληρωμένο πρότυπο Οι ΤΠΕ αποτελούν βασικό εργαλείο διδασκαλίας και μάθησης σε όλο το εύρος του προγράμματος σπουδών Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, τα θέματα που αφορούν στους υπολογιστές και στις ΤΠΕ γενικότερα, ◦ διδάσκονται μέσα από όλα τα γνωστικά αντικείμενα του σχολείου ◦ και δεν συνιστούν ιδιαίτερο γνωστικό αντικείμενο. 57

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ σε όλο το εύρος του αναλυτικού προγράμματος: ολοκληρωμένο πρότυπο Οι υποστηρικτές αυτής της προσέγγισης πιστεύουν ότι η διασπορά της διδασκαλίας και της χρήσης της πληροφορικής σε όλο το φάσμα του προγράμματος σπουδών ◦ και όχι η ένταξή του σε ένα ιδιαίτερο αντικείμενο, μπορεί να βοηθήσει την ουσιαστική και από κοινού δημιουργική συμμετοχή εκπαιδευτικών και μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. 58

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ σε όλο το εύρος του αναλυτικού προγράμματος: ολοκληρωμένο πρότυπο Προϋποθέτει σημαντικά διαφορετικές εκπαιδευτικές αντιλήψεις, τόσο στην επιλογή της γνώσης και της διδακτικής πρακτικής όσο και στην εκπαίδευση και την κατάρτιση των εκπαιδευτικών και στην υλικοτεχνική υποδομή. Οι ανατροπές που θα προκαλέσει στο πρόγραμμα σπουδών η εφαρμογή της προσέγγισης αυτής, την καθιστούν βραχυπρόθεσμα μη εφαρμόσιμη. 59

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ στη διδασκαλία και τη μάθηση: πραγματολογικό πρότυπο Συνιστά συνδυασμό των προηγούμενων προσεγγίσεων ή μοντέλων (τεχνοκεντρικό - ολοκληρωμένο). Μεταβατική, "εφικτή" λύση – απαραίτητη για ένα τουλάχιστον χρονικό διάστημα μέχρι την πλήρη ένταξη (με τη λογική της ενσωμάτωσης) των τεχνολογιών σε όλο το αναλυτικό πρόγραμμα. 60

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ στη διδασκαλία και τη μάθηση: πραγματολογικό πρότυπο Το πρότυπο αυτό, χαρακτηρίζεται από τη διδασκαλία ενός (τουλάχιστον) αμιγούς μαθήματος γενικών γνώσεων πληροφορικής και την προοδευτική ένταξη της χρήσης των ΤΠΕ ως μέσο στήριξης της μαθησιακής διαδικασίας στα διάφορα γνωστικά αντικείμενα του προγράμματος σπουδών. 61

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Η πληροφορική και οι ΤΠΕ στη διδασκαλία και τη μάθηση: πραγματολογικό πρότυπο Στη βιβλιογραφία αποδίδεται και με τον όρο εφικτή ή μικτή προσέγγιση. Η έμφαση στα πλαίσια αυτής της προσέγγισης, δίνεται στις γνωστικές και τις κοινωνικές διαστάσεις της χρήσης της πληροφορικής στην εκπαιδευτική διαδικασία. Η προσέγγιση αυτή γνώρισε πολλές διακυμάνσεις πριν σταθεροποιηθεί στους προσανατολισμούς του κυρίως αναφορικά με τη χρήση του πληροφορικού μέσου. 62

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Συνοψίζοντας: μοντέλα ένταξης (1) 63 Οι ΤΠΕ ως μέσο Οι ΤΠΕ ως γνωστικό αντικείμενο Τεχνοκεντρικό μοντέλο ή π ροσέγγιση Ολοκληρωμένο μοντέλο ή π ροσέγγιση Πραγματολογικό μοντέλο ή π ροσέγγιση Οι ΤΠΕ ως αντικείμενο και ως μέσο

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Συνοψίζοντας: μοντέλα ένταξης (2) 64

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Αρκεί η τεχνολογία; Ακατάλληλες προβλέψεις και λιγοστά αποτελέσματα – Ποια είναι η προστιθέμενη αξία της τεχνολογίας; Ποιους σκοπούς πρέπει να υπηρετεί η τεχνολογία στην εκπαίδευση; 65 Πρόβλεψη του μέλλοντος της εκπαίδευσης με βάση την τεχνολογική εξέλιξη Το 2020

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Να ξανασκεφτούμε το πεδίο της εκπαιδευτικής τεχνολογίας … Ως το σημείο συνάντησης Ενός συνόλου ψυχολογικών υποκειμένων σε αλληλεπίδραση, ενός θεσμικού περιβάλλοντος μιας τεχνολογικής πραγματικότητας διαμέσου ενός περιεχομένου που πρέπει να προσκτηθεί ή να οικοδομηθεί 66

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Το τεχνολογικό τοπίο σήμερα και αύριο … 67 Εντός σχολείου Εκτός σχολείου Με τον δάσκαλοΔουλεύοντας με άλλους Χρησιμοποιώντας καινοτόμα λογισμικά Με ποικίλα εργαλεία

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Το εκπαιδευτικό τοπίο σήμερα και αύριο … 68 Εκθετική διδασκαλία Υποστήριξη Συνεργασία με ομότιμους Πειραματική προσέγγιση Παιγνίδι Συνεργασία με μεγαλύτερους Ατομική εργασία

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Σημερινή κατάσταση από την εισαγωγή... στην ένταξη … Οι ΤΠΕ είναι σε διαδικασία ένταξης 69 Εισαγωγή Ένταξη

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Το ζητούμενο: από την ένταξη … στην ενσωμάτωση Ενσωμάτωση: οι ΤΠΕ εντάσσονται οργανικά στις βασικές καθημερινές πτυχές της ζωής της τάξης 70

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Από τι εξαρτάται η ενσωμάτωση; 71 Υποδομή (υπολογιστές, Διαδίκτυο) Εκπαιδευτικό λογισμικό Προγράμματα σπουδών Επιμόρφωση εκπαιδευτικών

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τι είδους τεχνολογική υποδομή; Αρκεί ο εξοπλισμός των σχολείων με υπολογιστές; Μια αναλογία 1:1 λύνει το πρόβλημα; Θέση: Ο “φτηνός” μαθητικός υπολογιστής είναι αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη για την ενσωμάτωση 72

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τι είδους υπολογιστικά περιβάλλοντα μάθησης; Θέση: Η ενσωμάτωση βασίζεται σε υπολογιστικά περιβάλλοντα που λειτουργούν ως εργαλεία με γνωστικό δυναμικό για την ανάπτυξη ικανοτήτων υψηλού επιπέδου 73

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Ικανότητες υψηλού επιπέδου (1) Επίλυση προβλήματος Κριτική σκέψη Αναζήτηση πληροφοριών Λήψη απόφασης Αναδιοργάνωση γνώσεων Μοντελοποίηση 74

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Ικανότητες υψηλού επιπέδου (2) Συνεργασία, Διεπιστημονικότητα Γνωστική επίγνωση Μεταφορά γνώσεων Μεταγνώση 75

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τι είδους προγράμματα σπουδών; Θέση: Η ενσωμάτωση απαιτεί λειτουργική και οργανική ένταξη των ΤΠΕ στα προγράμματα σπουδών 76

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τι είδους επιμόρφωση των εκπαιδευτικών; Θέση: Η διαρκής επιμόρφωση των εκπαιδευτικών στις παιδαγωγικές και διδακτικές χρήσεις των ΤΠΕ συνιστά αναγκαία συνθήκη για την ενσωμάτωση 77

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Συμπερασματικά … Ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία Ικανή και αναγκαία συνθήκη για την ενσωμάτωση των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία ◦ Μαθητικός υπολογιστής σε αναλογία 1:1 (μαθητής - υπολογιστής) ◦ «Ανοικτό» εκπαιδευτικό λογισμικό (με την έννοια του γνωστικού εργαλείου) για ανάπτυξη ικανοτήτων υψηλού επιπέδου ◦ Λειτουργική και οργανική ένταξη των ΤΠΕ στα προγράμματα σπουδών ◦ Παιδαγωγική επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (όχι μόνο τεχνολογική επάρκεια) 78

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση 26/9/2016 ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: -

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Βασίλειος Κόμης. «Οι Τεχνολογίες της Πληροφορίας και των Επικοινωνιών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση: Εισαγωγή- Παρουσίαση Μαθήματος». Έκδοση: 1.0. Πάτρα, Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Σημείωμα Αδειοδότησης Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων Το Έργο αυτό κάνει χρήση των ακόλουθων έργων: Εικόνες/Σχήματα/Διαγράμματα/Φωτογραφίες Οποιασδήποτε μορφής υλικό περιλαμβάνεται στο ανωτέρω έργο και δεν αναφέρεται σε ξεχωριστή πηγή αναφοράς, τότε αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του διδάσκοντα Καθηγητή, Βασίλη Κόμη.

Οι Τεχνολογίες της Επικοινωνίας και των Πληροφοριών στη Διδασκαλία και τη Μάθηση Τέλος 1 ης Ενότητας