ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ (ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3)

ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ Η παραγωγή και η κατανάλωση των δημοσίων αγαθών συνεπάγεται εξωτερικές επιδράσεις δηλαδή ωφέλειες ή επιβαρύνσεις για τις οποίες τα άτομα δεν καταβάλλουν ή δεν εισπράττουν αποζημιώσεις. Όταν οι εξωτερικές επιδράσεις είναι θετικές τότε έχουμε εξωτερικές οικονομίες. Όταν η κοινωνική ωφέλεια υπερτερεί της ιδιωτικής τότε προκύπτουν εξωτερικές οικονομίες. Όταν οι επιδράσεις είναι αρνητικές τότε έχουμε εξωτερικές επιβαρύνσεις. Όταν το κοινωνικό κόστος υπερτερεί του ιδιωτικού τότε προκύπτουν εξωτερικές επιβαρύνσεις. Ο υπολογισμός των εξωτερικών οικονομιών δεν είναι εύκολος. Τη λύση πρέπει να τη δίνει ο πολιτικός μηχανισμός.

1. Οι εξωτερικές οικονομίες Εξωτερικές οικονομίες κατανάλωσης: Όταν η κατανάλωση ενός ατόμου αυξάνει την ευημερία άλλων ατόμων. Παράδειγμα: Ο κήπος του Α έχει θετικές επιδράσεις στη γειτονιά. Εξωτερικές οικονομίες παραγωγής: Όταν η παραγωγή κάποιου προϊόντος μειώνει το κόστος ή συντελεί στην αύξηση της απόδοσης άλλων μονάδων χωρίς αυτές να υπόκεινται στην καταβολή κάποιας τιμής. Παράδειγμα: το μελισσοκομείο που βρίσκεται κοντά σε ένα κτήμα με μήλα. Οι μέλισσες παίρνουν το νέκταρ από τα λουλούδια των δέντρων αυξάνοντας έτσι την απόδοση τους σε μέλι χωρίς ο μελισσοκόμος να πληρώνει τον ιδιοκτήτη του κτήματος . Μικτές εξωτερικές οικονομίες: Όταν η κατανάλωση κάποιου αγαθού ωφελεί τους παραγωγούς ή όταν η παραγωγή ενός αγαθού ωφελεί τους καταναλωτές. Παράδειγμα: Η παιδεία, οι υποδομές κλπ.

Κράτος και εξωτερικές οικονομίες. Όταν οι εξωτερικές επιδράσεις είναι μεγάλης έκτασης και αφορούν μεγάλο αριθμό ατόμων τότε η κρατική παρέμβαση είναι επιβεβλημένη για να διορθωθούν οι αποκλίσεις από την άριστη κατανομή των πόρων. (πχ. Υποδομές). Όταν κάποιο αγαθό προκαλεί εξωτερικές οικονομίες σε μικρότερη έκταση από τα δημόσια αγαθά αυτό μπορεί να διατίθενται στη τιμή που διαμορφώνεται στην αγορά. Το κράτος παρεμβαίνει με τη μορφή της επιδότησης του δημόσιου αγαθού. Παράδειγμα η επιδότηση του εισιτηρίου αστικών συγκοινωνιών στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Η επιδότηση επιβαρύνει το κοινωνικό σύνολο με τη μορφή φόρου. Το νόημα της κρατικής παρέμβασης μέσω της επιδότησης- φόρου είναι η επίτευξη υψηλότερου επιπέδου κοινωνικά επιθυμητής ισορροπίας.

2. Εξωτερικές επιβαρύνσεις. Εξωτερικές επιβαρύνσεις κατανάλωσης. Η κατανάλωση ενός αγαθού από ένα άτομο κλπ μειώνει την ικανοποίηση άλλων ατόμων χωρίς τα άτομα αυτά να αποζημιώνονται. Παράδειγμα : Το κάπνισμα, κλπ Εξωτερικές επιβαρύνσεις παραγωγής. Η παραγωγή ενός αγαθού αυξάνει το κόστος και μειώνει την ΑΠΟΔΟΣΗ μιας άλλης μονάδας χωρίς η δεύτερη να αποζημιώνεται μέσω της αγοράς. Παράδειγμα : Η μόλυνση των νερών και των θαλασσών από τα απόβλητα των εργοστασίων (εισέρχεται στη διατροφική αλυσίδα) Μικτές Εξωτερικές επιβαρύνσεις. Προκαλούνται από την παραγωγή και μειώνουν την ευημερία του κοινωνικού συνόλου. Παράδειγμα : η μόλυνση του περιβάλλοντος, ο θόρυβος από τα αυτοκίνητα κλπ. Αν οι εξωτερικές επιβαρύνσεις δεν μειώνονται, τότε το κράτος πρέπει: Α. Να προσαρμόσει το επίπεδο παραγωγής στο κοινωνικό άριστο επίπεδο Β. Να θεσπίσει ένα θεσμικό πλαίσιο προκειμένου να λυθεί το πρόβλημα του ποιος θα σηκώσει το βάρος των μέτρων για τον περιορισμό των εξωτερικών επιβαρύνσεων.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: Γεωργακόπουλου Θ. Α. (1976) Παραδόσεις Δημόσιας Οικονομικής. Αι επιδιώξεις και τα μέσα δράσεως του Δημοσίου.. Επιμέλ: ο συγγραφέας. Α.Σ.Ο.Ε.Ε. Τόμος Α’ Αθήνα. Δαλαμάγκας Β. (2010) Εισαγωγή στη Δημόσια Οικονομική Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ. ΑΘΗΝΑ Παπαδιοδώρου Γ.Β (2002) ΔΗΜΟΣΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ. Ο κοινωνικός ρόλος του κράτους. Εκδόσεις Ζυγός. Θεσσαλονίκη. Harvey S.R., Gayer T. Ράπανος Β. & Καπλάνογλου Γεωργία (2009) Δημόσια Οικονομική. Σύγχρονη Θεωρία και Ελληνική πραγματικότητα. Εκδόσεις ΚΡΙΤΙΚΗ. ΑΘΗΝΑ. Krugman P. & Robin Wells (2009) Μακροοικονομική Εκδόσεις Επίκεντρο . Αθήνα