Τμήμα Τεχνολόγων Γεωπόνων Τίτλος Μαθήματος: ΚΑΛΛΩΠΙΣΤΙΚΑ ΔΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΘΑΜΝΟΙ Ενότητα 3: Ταξινόμηση και ονοματολογία Γρηγόριος Βάρρας Αν. Καθηγητής Άρτα, Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Χρηματοδότηση Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο TEI Ηπείρου» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Με την ταξινόμηση των φυτικών ειδών ασχολείται κυρίως η Συστηματική Βοτανική. Είναι όμως σκόπιμο να αναφερθούν ορισμένα στοιχεία που αφορούν την ταξινόμηση των καλλωπιστικών φυτών. Βασική μονάδα στην ταξινόμηση σε όλους τους βιολογικούς οργανισμούς είναι το είδος. Ένα ή περισσότερα είδη αποτελούν το γένος, μερικά γένη την οικογένεια κλπ. 4 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Το σύστημα που ισχύει, για την ονομασία των βιολογικών οργανισμών, υιοθετήθηκε από τον Carl Linne, περισσότερο γνωστός ως Linaeus, πριν από 250 χρόνια. Το σύστημα αυτό είναι γνωστό ως διώνυμο σύστημα τον Αιναίον και χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα. Με αυτό το σύστημα είναι δυνατή η συνεννόηση μεταξύ των επιστημόνων των διαφόρων χωρών και τούτο γιατί όπως είναι κατανοητό από όλους δεν θα ήταν δυνατή η συνεννόηση ατόμων που θα χρησιμοποιούσαν την κοινή ονομασία που έχουν τα φυτά σε κάθε χώρα. 5 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις η κοινή ονομασία ενός φυτού δεν είναι αρκετή για να δηλώσει για ποιο φυτό πρόκειται. Μόνο με το όνομα Πασχαλιά δεν μπορεί να προσδιορισθεί το φυτό γιατί και για την Wisteria sinensis και για την Syringa vulgaris, χρησιμοποιείται ως κοινή ονομασία η Πασχαλιά. Κατά το διώνυμο σύστημα στη Δάφνη τον Απόλλωνα, έχει δοθεί το λατινικό διώνυμο Laurus nobilis. 6 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Το πρώτο συνθετικό τον διωνύμου, το Laurus, δηλώνει το γένος και είναι κοινό για όλα τα φυτά που ανήκουν σε αυτό το γένος, ενώ το δεύτερο συνθετικό, το nobilis, δηλώνει το είδος που ανήκει το φυτό. Το λατινικό διώνυμο πρέπει να γράφεται σε πλάγια γραφή (Italics), ή να υπογραμμίζεται, το αρχικό γράμμα τον γένους πρέπει να είναι κεφαλαίο, ενώ το πρώτο γράμμα τον είδους πρέπει να γράφεται πάντα με μικρό. Το επιστημονικό όνομα της Δάφνης είναι Laurus nobilis και το ορθό είναι να γράφεται : Lαurus nobilis ή Laurus nobilis. 7 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Μετά το όνομα τον είδους ακολουθεί το όνομα εκείνον που περιέγραψε πρώτος το φυτό και έδωσε και το επιστημονικό όνομα πχ. "Marsh" ή "L" που στην πρώτη περίπτωση δηλώνει ότι Humphrey Marshall και στη δεύτερη ο Αιναίος περιέγραψαν και έδωσαν το επιστημονικό όνομα στα συγκεκριμένα φυτά. Στη βιβλιογραφία των φυτωρίων και σε συνήθεις αναφορές των φυτών, τις περισσότερες φορές, δεν συνοδεύεται η επιστημονική ονομασία από το κοινό όνομα. 8 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Όταν το όνομα τον γένους ακολουθείται από τα γράμματα sp. (αρχικά της λατινικής λέξης species = είδος), σημαίνει ότι δεν ορίζεται για ποιο από τα είδη τον γένους πρόκειται αλλά πρόκειται για ένα είδος του γένους αυτού. Στην Ελληνική βιβλιογραφία το κάθε φυτικό είδος, είτε αναφέρεται με το κοινό όνομα για όσα είναι γενικά δεκτό και όταν δεν υπάρχει κοινό όνομα στην ελληνική χρησιμοποιείται το επιστημονικό όνομα τον είδους εξελληνισμένο, ενώ υπάρχει πολλές φορές παράφραση τον ονόματος με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατόν, να αναγνωριστεί το κανονικό. 9 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Σχετικά με τις ποικιλίες τον κάθε είδους, έχει αποφασιστεί ότι κάθε ποικιλία που έχει δημιουργηθεί τεχνητά (διασταυρώσεις, επιλογή κλπ) ή έχει βρεθεί στη φύση αλλά καλλιεργείται και πολλαπλασιάζεται από τον άνθρωπο, το επιστημονικό όνομα να ακολουθείται από το όνομα της ποικιλίας σε μια ομιλούμενη γλώσσα (αλλά με λατινικούς χαρακτήρες), μέσα σε εισαγωγικά ή μετά από τα λατινικά γράμματα cv (είναι συγκοπή των λέξεων cultiνated variety = καλλιεργούμενη ποικιλία) και ντ. (συγκοπή της λέξης variety = ποικιλία). 10 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Τα υβρίδια που είναι προϊόντα διασταύρωσης μεταξύ δύο ή περισσοτέρων γενών ή ειδών γράφεται το όνομα τον γένους, ακολουθεί το σύμβολο Χ και μία λέξη που έχει δώσει αυτός που δημιούργησε το υβρίδιο. 11 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Όνομα γένους Αυτά είναι συνήθως ουσιαστικά και η ρίζα τους ή η ονομασία τους προέρχεται συνήθως από την ελληνική, τη λατινική ή την αραβική γλώσσα. Μερικά ονόματα γενών είναι βασισμένα στην ελληνική μυθολογία όπως : Andromeda όνομα της κόρης της Κασσιόπης, Phyllodοce όνομα νύμφης της θάλασσας, κλπ. Άλλα ονόματα είναι προς τιμήν κάποιων επιστημόνων, χρηματοδοτών κλπ., όπως : Buddleia ονομάζεται προς τιμήν τον ιερωμένού Αdam Buddle, Deutzia προς τιμήν τον J. Deutz, Fuchsia προς τιμήν τον Leοnαrd Fuchs, Lonicera προς τιμήν τον Adam Lonicer κλπ. 12 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Όνομα είδους Τα ονόματα που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή τον είδους ποικίλουν και μπορούν να καταταχθούν στις ακόλουθες κατηγορίες : Ονόματα που δείχνουν καταγωγή πχ ήπειρο, χώρα, περιοχή κλπ. Ονόματα που περιγράφουν συνήθειες τον φυτού, δηλαδή που απαντάται σαν αυτοφυές : στο δάσος, στα βουνά, δίπλα από τα ποτάμια κλπ. 13 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ — ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΊΑ Ονόματα που περιγράφουν το φυτό ή ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό, όπως το μέγεθος, το σχήμα των φύλλων, το χρώμα των ανθέων, το μέγεθος των φύλλων κλπ. Ονόματα που είναι προς τιμήν προσώπων όπως βοτανολόγων, συλλεκτών φυτών, φημισμένων καλλιεργητών κλπ. Παρακάτω ακολουθεί ένας κατάλογος με ονόματα που χρησιμοποιούνται για τα είδη και γίνεται αναφορά για την σημασία τους. 14 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

15 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

16 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

17 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

18 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

19 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

20 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

21 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

22 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

23 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

24 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

25 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

26 Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Βιβλιογραφία Άλκιμος Α., Δέντρα και Θάμνοι, καλλωπιστικά είδη από την ελληνική φύση, σελ Θεσσαλικά φυτώρια : καλλωπιστικά δέντρα και θάμνοι, ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, τ. -, τχ. -, 2001, σ Τσαλικίδης, Γ., 2005, Καλλωπιστικά φυτά για ελληνικούς κήπουςΣυγγραφείς, Εκδόσεις Επίκεντρο Α.Ε. Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Τεχνολογικό Ίδρυμα Ηπείρου.. Έκδοση: 1.0, Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου

Τέλος Ενότητας Επεξεργασία: Μυριούνης Χρήστος Άρτα, Ανοιχτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Ηπείρου