Κατανομή ύδατος και ηλεκτρολυτών Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από ύδωρ (Η 2 0) & στερεά συστατικά - οργανικά (υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες) & ανόργανα (Κ +, Να +,Ca ++, Cl -,Mg ++ ) Ο ανθρώπινος οργανισμός αποτελείται από ύδωρ (Η 2 0) & στερεά συστατικά - οργανικά (υδατάνθρακες, λίπη, πρωτεΐνες) & ανόργανα (Κ +, Να +,Ca ++, Cl -,Mg ++ ) Το ολικό ποσό των υγρών του σώματος & τα ολικά ποσά των διαλυμένων ουσιών (στο νερό) διατηρούνται σε σχετική σταθερή κατάσταση. Το ολικό ποσό των υγρών του σώματος & τα ολικά ποσά των διαλυμένων ουσιών (στο νερό) διατηρούνται σε σχετική σταθερή κατάσταση.

ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΝΕΡΟΥ ΕΙΣΟΔΟΣΕΞΟΔΟΣ Από το πλάσμα-IVΟύρα-κόπρανα Aπό το στόμα-per osΕφιδρώσεις-έμετοι κ.λ.π Από το νερό που περιέχεται Levine - Παροχετεύσεις στις τροφές Εκπνεόμενος αέρας Από οξειδώσεις Δέρμα (άδηλη αναπνοή) Άθροιση Αξιολόγηση: Αρνητικό Ισοζύγιο (-) προσλαμβανόμενα > αποβαλλόμενα Θετικό Ισοζύγιο (+) προσλαμβανόμενα < αποβαλλόμενα Μηδενικό Ισοζύγιο (0) προσλαμβανόμενα = αποβαλλόμενα

To H 2 O αποτελεί το 55-65% του σωματικού βάρους του ενηλίκου Η συνολική ποσότητα του Η 2 Ο στον οργανισμό εξαρτάται από : 1. Hλικία: Παιδιά 75-80%,ενήλικες Μ.Ο 60%, υπερήλικες 45-50%. 2. Περιεκτικότητα σώματος σε λίπος: Το λίπος είναι υδρόφοβη ουσία και δεν κατακρατά νερό (μύες 75% νερό, λίπος 30%). 3. Φύλο: Οι γυναίκες, έχουν μικρότερη περιεκτικότητα σε νερό έναντι των ανδρών: μεγαλύτερο ποσοστό λιπώδους ιστού, μικρότερη μυϊκή ανάπτυξη.

Παχύσαρκοι: τo ολικό H 2 O μπορεί να κατέλθει στο 40% του σωματικού βάρους (αντίστοιχα, λιπόσαρκοι ως 70%) Στους παχύσαρκους ασθενείς (BMI: βάρος/ύψος 2 >30): τo ολικό H 2 O δεν πρέπει να υπολογίζεται με βάση το πραγματικό σωματικού βάρους (0,6 x ΣΒ) αλλά με το ιδανικό βάρος (νορμογράμματα – ηλικία, φύλο)

 Το υγρό του σώματος (60%) κατανέμεται σε δύο χώρους: 1.Ενδοκυττάριο χώρο 40% 2.Εξωκυττάριο χώρο 20%  Το εξωκυττάριο υγρό αποτελεί άθροισμα: - του μεσοκυττάριου ή διάμεσου υγρού: διαβρέχει εξωτερικά τα κύτταρα 15% ΣΒ - του ενδαγγειακού υγρού (πλάσματος) 5% ΣΒ - του διακυττάριου υγρού (υγρό αρθρώσεων, οστών ορογόνων κοιλοτήτων, εκκρίσεις γαστρενετερικού – δε συμμετέχει στην ομοιόσταση)

Εσωτερικό Ισοζύγιο υγρών (ενδο / εξωκυττάριου χώρου) Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ των δύο χώρων είναι η κυτταρική μεμβράνη Διαφορετική ποιοτική σύνθεση μεταξύ χώρων Δυναμική ισορροπία: διακίνηση ύδατος & μερικών ηλεκτρολυτών, όταν υπάρχει διαφορά ωσμωτικής πίεσης μεταξύ των δύο χώρων. Σε κάθε χώρο ισχύει η αρχή της ουδετερότητας των ηλεκτρικών φορτίων, δηλ. όσα θετικά τόσα και αρνητικά φορτία σε κάθε χώρο

ΟΡΙΣΜΟΣ Οι ηλεκτρολύτες είναι ανόργανες χημικές, ιονισμένες ενώσεις, θετικά ή αρνητικά φορτισμένες, διαλυμένες σε όλα τα υγρά του σώματος. ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ 1. Ενδοκυττάριο υγρό 2. Πλάσμα-Ενδοαγγειακό υγρό 3. Διάμεσο υγρό

Ηλεκτρολυτική σύσταση Meq/L Ιόντα Εξωκυττάριο Υγρό Ενδοκυττάριο Υγρό Πλάσμα Μεσοκυττάριο Υγρό Na K+K+K+K Ca Mg Σύνολο Κατιόντων Cl HCO SO PO Οργανικά Οξέα 5 5 Πρωτεΐνες Σύνολο Ανιόντων

ΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΥΤΩΝ ΣΤΟ ΑΙΜΑ Κάλιο (Κ + ): 3,5 - 4,5 mEq/lt Νάτριο (Nα + ): mΕq/lt Ασβέστιο(Cα ++ ): - 5,5mEq/lt Ασβέστιο(Cα ++ ): 4,5 - 5,5mEq/lt Μαγνήσιο(Mg ++ ): 1,5 - 2,5 mEq/lt Φώσφορος(HPO - 4 ):1 – 1,5mEq/lt Χλώριο(Cl - ): mEq/lt

Ισοζύγιο ηλεκτρολυτών Το κύριο κατιόν: Το κύριο κατιόν: - του ενδοκυτταρίου χώρου είναι το Κ + (40πλάσια πυκνότητα από του εξωκυττάριου, αποθήκη Κ) - του εξωκυτταρίου το Να + (90% συνόλου) Ρυθμιστής η αντλία Να + και Κ +, η οποία βάζει συνεχώς το Κ + μέσα στο κύτταρο και βγάζει Να +. Ρυθμιστής η αντλία Να + και Κ +, η οποία βάζει συνεχώς το Κ + μέσα στο κύτταρο και βγάζει Να +.

Ρόλος των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό Στη διατήρηση της ωσμωτικής ισορροπίας Στη διατήρηση της ωσμωτικής ισορροπίας Στη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας Στη διατήρηση της οξεοβασικής ισορροπίας Στην ιοντική ισορροπία, σημαντικός παράγοντας για την διεγερσιμότητα των νεύρων, των μυών, τη διαβατότητα των τριχοειδών αγγείων και τη λειτουργία της καρδιάς. Στην ιοντική ισορροπία, σημαντικός παράγοντας για την διεγερσιμότητα των νεύρων, των μυών, τη διαβατότητα των τριχοειδών αγγείων και τη λειτουργία της καρδιάς. Στην ισορροπία του νερού, στην ανταλλαγή του στους διάφορους χώρους, στα ενζυματικά συστήματα. Στην ισορροπία του νερού, στην ανταλλαγή του στους διάφορους χώρους, στα ενζυματικά συστήματα. Στην αναπνευστική λειτουργία με τη μεταφορά Ο 2 και CO 2 Στην αναπνευστική λειτουργία με τη μεταφορά Ο 2 και CO 2

Ρόλος του ύδατος στον οργανισμό Είναι υγρό μέσο για τον μεταβολισμό των κυττάρων. Είναι υγρό μέσο για τον μεταβολισμό των κυττάρων. Δρα σαν διαλύτης των διαφόρων ουσιών απαραίτητων για τη λειτουργία των κυττάρων. Δρα σαν διαλύτης των διαφόρων ουσιών απαραίτητων για τη λειτουργία των κυττάρων. Μεταφέρει θρεπτικές ουσίες, ηλεκτρολύτες και οξυγόνο στα κύτταρα και βοηθά στην αποβολή των προϊόντων του μεταβολισμού στα απεκκριτικά όργανα. Μεταφέρει θρεπτικές ουσίες, ηλεκτρολύτες και οξυγόνο στα κύτταρα και βοηθά στην αποβολή των προϊόντων του μεταβολισμού στα απεκκριτικά όργανα. Συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Συμβάλλει στη ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Διατηρεί τη φυσική και χημική σύσταση των ενδοκυττάριων και εξωκυττάριων υγρών. Διατηρεί τη φυσική και χημική σύσταση των ενδοκυττάριων και εξωκυττάριων υγρών. Διατηρεί τον όγκο του αίματος. Διατηρεί τον όγκο του αίματος. Βοηθά στην πέψη των τροφών και στην απορρόφησή τους. Βοηθά στην πέψη των τροφών και στην απορρόφησή τους.

Διακίνηση ύδατος μεταξύ των δύο διαμερισμάτων του εξωκυτταρίου χώρου Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ του διάμεσου και του ενδοαγγειακού χώρου είναι η τριχοειδική μεμβράνη (πόροι), δεν περνούν οι πρωτεΐνες του πλάσματος. Το ανατομικό διαχωριστικό στοιχείο μεταξύ του διάμεσου και του ενδοαγγειακού χώρου είναι η τριχοειδική μεμβράνη (πόροι), δεν περνούν οι πρωτεΐνες του πλάσματος. Η διακίνηση Η 2 Ο μεταξύ των δύο χώρων ελέγχεται από δύο δυνάμεις αντίθετης φοράς, την υδροστατική και την κολλοειδωσμωτική πίεση. Η διακίνηση Η 2 Ο μεταξύ των δύο χώρων ελέγχεται από δύο δυνάμεις αντίθετης φοράς, την υδροστατική και την κολλοειδωσμωτική πίεση.

Διακίνηση ύδατος μεταξύ των δύο διαμερισμάτων του εξωκυτταρίου χώρου Υδροστατική πίεση (35mmHg): ο καρδιακός μυς προωθεί το πλάσμα εντός των αγγείων & προς το διάμεσο χώρο. Υδροστατική πίεση (35mmHg): ο καρδιακός μυς προωθεί το πλάσμα εντός των αγγείων & προς το διάμεσο χώρο. Κολλοειδωσμωτική πίεση (25mmHg): οφείλεται στις πρωτεΐνες πλάσματος, συγκρατεί το Η 2 Ο εντός του αυλού των αγγείων. Κολλοειδωσμωτική πίεση (25mmHg): οφείλεται στις πρωτεΐνες πλάσματος, συγκρατεί το Η 2 Ο εντός του αυλού των αγγείων. Η διαφορά των 10mmHg επιτρέπει τη μετακίνηση νερού από τα τριχοειδή στους διάμεσους ιστούς Η διαφορά των 10mmHg επιτρέπει τη μετακίνηση νερού από τα τριχοειδή στους διάμεσους ιστούς Οι πιέσεις αυτές βρίσκονται σε ισορροπία: αν αυξηθεί η Υδροστατική έναντι της Κολλοειδωσμωτικής ή μειωθεί η Κολλοειδωσμωτική έναντι της Υδροστατικής το Η 2 Ο θα εξέλθει του αγγείου στο μεσοκυττάριο χώρο και θα δημιουργηθεί οίδημα. Οι πιέσεις αυτές βρίσκονται σε ισορροπία: αν αυξηθεί η Υδροστατική έναντι της Κολλοειδωσμωτικής ή μειωθεί η Κολλοειδωσμωτική έναντι της Υδροστατικής το Η 2 Ο θα εξέλθει του αγγείου στο μεσοκυττάριο χώρο και θα δημιουργηθεί οίδημα.

Ωσμωτική πίεση πλάσματος Η ωσμωτική πίεση ρυθμίζει τον όγκο υγρών μεταξύ ενδοκυτταρίου και εξωκυτταρίου χώρου (χιλιοστωσμόλιο ανά λίτρο(mOsm/L) Η ωσμωτική πίεση ρυθμίζει τον όγκο υγρών μεταξύ ενδοκυτταρίου και εξωκυτταρίου χώρου (χιλιοστωσμόλιο ανά λίτρο(mOsm/L) Η ωσμωτική πίεση του εξωκυτταρίου χώρου κυμαίνεται από mOsm/L. Τα διαλύματα που έχουν αυτή τη Τιμή ωσμωτικής πίεσης θεωρούνται Ισότονα. Η ωσμωτική πίεση του εξωκυτταρίου χώρου κυμαίνεται από mOsm/L. Τα διαλύματα που έχουν αυτή τη Τιμή ωσμωτικής πίεσης θεωρούνται Ισότονα.

Ωσμωτική πίεση πλάσματος Εάν είναι κάτω του 280 mOsm/L λέγονται Υπότονα. Εάν είναι άνω του 310 mOsm/L λέγονται Υπέρτονα. Εάν είναι κάτω του 280 mOsm/L λέγονται Υπότονα. Εάν είναι άνω του 310 mOsm/L λέγονται Υπέρτονα. Η ωσμωτική πίεση καθορίζεται κατά 90-95% από το Να +, Cl -,HCO 3. Στην τελική διαμόρφωση από τη γλυκόζη, την ουρία και την κρεατινίνη, ενώ οι πρωτεΐνες συμβάλλουν μόνο κατά 2 mOsm/L. Η ωσμωτική πίεση καθορίζεται κατά 90-95% από το Να +, Cl -,HCO 3. Στην τελική διαμόρφωση από τη γλυκόζη, την ουρία και την κρεατινίνη, ενώ οι πρωτεΐνες συμβάλλουν μόνο κατά 2 mOsm/L.

Ωσμωτική πίεση πλάσματος Χορήγηση υπότονου διαλύματος: Χορήγηση υπότονου διαλύματος: Πτώση ωσμωτικής πίεσης (χαμηλό κυρίως Να + ) Η 2 Ο θα μετακινηθεί από τον εξωκυττάριο στον ενδοκυττάριο χώρο μέσω της κυτταρικής μεμβράνης ώστε να αυξηθεί η συγκέντρωση των ουσιών (αφού θα μειωθεί η συγκέντρωση του Η 2 Ο) αυξάνοντας έτσι την ωσμωτική πίεση του εξωκυτταρίου χώρου.

Ωσμωτική πίεση πλάσματος Χορήγηση υπέρτονου διαλύματος: Χορήγηση υπέρτονου διαλύματος: Αύξηση ωσμωτικής Πίεσης (μεγάλη συγκέντρωση διαλυμένων ουσιών στο εξωκυττάριο υγρό - υψηλό κυρίως Να + ) Η 2 Ο θα εξέλθει από τον ενδοκυττάριο στον εξωκυττάριο (προς μείωση της υψηλής συγκέντρωσης των ουσιών) μειώνοντας την τιμή της ωσμωτικής πίεσης. Η διακίνηση Η 2 Ο γίνεται έως ότου επέλθει ισορροπία μεταξύ τους. (ωσμωτική ισορροπία).

Εξωτερικό Ισοζύγιο Νερού Ισορροπία πρόσληψης – απέκκρισης από τον οργανισμό Ισορροπία πρόσληψης – απέκκρισης από τον οργανισμό  Αίσθηση δίψας: το κέντρο εντοπίζεται στους υπεροπτικούς-παρακοιλιακού πυρήνες υποθαλάμου  Διεγείρεται από την αύξηση ωσμωτικής πίεσης & την ελάττωση όγκου ενδαγγειακού χώρου (ωσμω/ογκοϋποδοχείς στα μεγάλα αγγεία & κόλπους της καρδιάς)  Οι περισσότεροι άνθρωποι νιώθουν δίψα όταν η ωσμωτική πίεση πλάσματος >295 mOsm/L, συμβάλλουν όμως & κοινωνικοί-πολιτισμικοί παράγοντες  Μειονέκτημα μηχανισμού δίψας: δε λειτουργεί επί απώλειας συνείδησης (κώμα)

Εξωτερικό Ισοζύγιο Νερού  Απέκκριση: κυρίως από τους νεφρούς  Φυσιολογική σπειραματική διήθηση: L/24ωρο – το 99% αυτού επαναρροφάται στα εγγύς, άπω εσπειραμένα & αθροιστικά σωληνάρια νεφρού  Τελικά αποβάλλονται 1-1,5 L ούρων /24ωρο  Η ποσότητα αποβαλλόμενων ούρων παρουσιάζει μεγάλη προσαρμοστικότητα ανάλογα με τις ανάγκες: ελάχιστος όγκος ούρων (συμπύκνωση επί απουσίας λήψης νερού) 670ml, ο μέγιστος μπορεί να φθάσει τα 16 L  Μέσος ενήλικας: χρειάζεται τουλάχιστον ml νερού /24ωρο για να καλύψει τις αναγκαστικές απώλειες (απέκκριση διαλυτών ουσιών)  2500ml νερού /24ωρο: Πρόσληψη 2200 λόγω δίψας, 300 από τροφές, Απέκκριση 1500 ούρα,400 αναπνοή, 500 δέρμα, 100 κόπρανα

Εξωτερικό Ισοζύγιο Νερού  Ρόλος ορμονών: επιδρούν κυρίως στη νεφρική λειτουργία – μεταβολή ρυθμού σπειραματικής διήθησης ή επαναρρόφησης νερού  Αντιδιουρητική ορμόνη: ρυθμίζεται από τον όγκο εξωκυττάριου υγρού & πλάσματος Προκαλεί αύξηση διαπερατότητας τοιχώματος των νεφρικών σωληναρίων στο νερό, ευνοεί την επαναρρόφηση νερού & τη μείωση διούρησης  Αλδοστερόνη: διεγείρεται από τη μείωση Na πλάσματος (έμετοι, διουρητικά) & τη μείωση όγκου πλάσματος (αιμορραγία) Ρενίνη – αγγειοτενσίνη (Ι & ΙΙ) – αλδοστερόνη Δρα στα ουροφόρα σωληνάρια, ευνοεί την επαναρρόφηση νερού & Na

Ενδοφλέβια έγχυση Ορισμός: έγχυση φαρμάκου εντός της φλέβας ή μεγάλης ποσότητος υγρού όπως οροί – μετάγγιση αίματος. Είδη ορών: 1. Για πρόληψη– Συντήρηση (Διατήρηση φλεβικής γραμμής) 2. Φαρμακευτικοί 3. Θρεπτικοί Σκοποί: 1. Γρήγορη απορρόφηση των υγρών. 2. Χορήγηση μεγάλης ποσότητος υγρών. 3. Συνεχή χορήγηση υγρών. 4. Αύξηση του όγκου του αίματος μετά από μια αιμορραγία, για την αποκατάσταση του ισοζυγίου ύδατος και την διατήρηση του θερμιδικού ισοζυγίου – θρέψη ασθενούς. 5. Χορήγηση φαρμάκου του οποίου η δράση μεταβάλλεται με άλλη οδό.

Χορηγούμενα υγρά Ηλεκτρολύτες ή Γλυκόζη και φάρμακα α) Υπότονα Nacl 0,9 ‰ α) Υπότονα Nacl 0,9 ‰ Διαλύματα β) Ισότονα 5% σάκχαρο,9%Nacl γ) Υπέρτονα10%, 20%,35% σάκχαρο γ) Υπέρτονα10%, 20%,35% σάκχαρο

Ποσό και ρυθμός ροής των ορών Παράγοντες που λαμβάνονται υπόψη. 1. Το είδος του υγρού 2. Την ανάγκη για υγρά του αρρώστου. (Κ.Φ.Π) 3. Την κατάσταση καρδιάς και νεφρών. 4. Την ηλικία του αρρώστου. 5. Το μέγεθος του σώματος του αρρώστου. 6. Την αντίδραση του αρρώστου κατά τη ενδοφλέβια χορήγηση. 7. Το μέγεθος της φλέβας.

ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ - ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ  Αίτια:  Μειωμένη πρόσληψη ύδατος.  Αυξημένη αποβολή νερού (έμετοι, διάρροια, αιμορραγία, εγκαύματα κ.λ.π)  Υψηλός πυρετός (εφίδρωση).  Άποιος Διαβήτης (μεγάλη απώλεια ύδατος - απουσία έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης από οπίσθιο λοβό υπόφυσης).  Χορήγηση διουρητικών.

ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ - ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ Κλινική εικόνα-εκδηλώσεις  Δίψα (αύξηση ωσμωτικής πίεσης).  Ξηρότητα βλεννογόνων, γλώσσας, δέρματος, βολβικού επιπεφυκότα (μαύροι κύκλοι κάτω από τα μάτια)  Εξαφάνιση σπαργής δέρματος (ρυτίδωση)  Υπόταση (ορθοστατική), ταχυκαρδία- ταχυσφυγμία-ατονία.  Σύγχυση - λήθαργος (αφυδάτωση εγκεφαλικών κυττάρων)

ΥΔΑΤΙΚΗ ΑΦΥΔΑΤΩΣΗ - ΥΠΟΟΓΚΑΙΜΙΑ Θεραπεία - Νοσηλευτική παρέμβαση Θεραπεία - Νοσηλευτική παρέμβαση  Αναπλήρωση ελλείμματος υγρών ανάλογα με την αιτία: - επί αιμορραγίας, μετάγγιση αίματος, χορήγηση ορών - επί εμέτων, χορήγηση φυσιολογικού ορού - επί διάρροιας, χορήγηση Ringers  Μέτρηση και εκτίμηση Ζ.Σ κ΄ Κ. Φ. Π  Χορήγηση ύδατος  Χορήγηση αντιδιουρητικής ορμόνης.

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ Μείωση συγκέντρωσης ηλεκτρολυτών / πρωτεϊνών πλάσματος Μείωση συγκέντρωσης ηλεκτρολυτών / πρωτεϊνών πλάσματος Αρχικά μειώνεται η ωσμωτική πίεση του πλάσματος, μετά του μεσοκυττάριου χώρου & τέλος το νερό εισέρχεται στα κύτταρα Αρχικά μειώνεται η ωσμωτική πίεση του πλάσματος, μετά του μεσοκυττάριου χώρου & τέλος το νερό εισέρχεται στα κύτταρα Αίτια: Υπερβολική χορήγηση υγρών (κυρίως IV ή ψυχογενής πολυδιψία) Υπερβολική χορήγηση υγρών (κυρίως IV ή ψυχογενής πολυδιψία) Μακροχρόνια χορήγηση Κορτιζόνης (κατακράτηση Να + άρα και νερού) Μακροχρόνια χορήγηση Κορτιζόνης (κατακράτηση Να + άρα και νερού) Καρδιακή ανεπάρκεια (μείωση καρδιακής παροχής, προσπάθεια αύξησης ενδαγγειακού όγκου, αύξηση έκκρισης αλδοστερόνης) Καρδιακή ανεπάρκεια (μείωση καρδιακής παροχής, προσπάθεια αύξησης ενδαγγειακού όγκου, αύξηση έκκρισης αλδοστερόνης)

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ Αίτια (συνέχεια): Υπερβολική χορήγηση υγρών (κυρίως IV ή ψυχογενής πολυδιψία) Υπερβολική χορήγηση υγρών (κυρίως IV ή ψυχογενής πολυδιψία) Μακροχρόνια χορήγηση Κορτιζόνης (κατακράτηση Να + άρα και νερού) Μακροχρόνια χορήγηση Κορτιζόνης (κατακράτηση Να + άρα και νερού) Καρδιακή ανεπάρκεια (μείωση καρδιακής παροχής, προσπάθεια αύξησης ενδαγγειακού όγκου, αύξηση έκκρισης αλδοστερόνης) Καρδιακή ανεπάρκεια (μείωση καρδιακής παροχής, προσπάθεια αύξησης ενδαγγειακού όγκου, αύξηση έκκρισης αλδοστερόνης) Νεφρική ανεπάρκεια (μείωση σπειραματικής διήθησης, αδυναμία αποβολής υγρών, κατακράτηση Νa & νερού) Νεφρική ανεπάρκεια (μείωση σπειραματικής διήθησης, αδυναμία αποβολής υγρών, κατακράτηση Νa & νερού) Κίρρωση ήπατος (ογκοϋποδοχείς ηπατικής κυκλοφορίας, ηπατονεφρικά αντανακλαστικά) Κίρρωση ήπατος (ογκοϋποδοχείς ηπατικής κυκλοφορίας, ηπατονεφρικά αντανακλαστικά)

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ Αίτια (συνέχεια): Νεφρωσικό σύνδρομο (μεγάλη απώλεια πρωτεϊνών στα ούρα, πτώση κολλοειδωσμωτικής πίεσης πλάσματος, μετακίνηση υγρών από τον ενδαγγειακό στον εξωκυττάριο χώρο) Νεφρωσικό σύνδρομο (μεγάλη απώλεια πρωτεϊνών στα ούρα, πτώση κολλοειδωσμωτικής πίεσης πλάσματος, μετακίνηση υγρών από τον ενδαγγειακό στον εξωκυττάριο χώρο) Βαριά υποπρωτεϊναιμία (διαταραχές θρέψης ή γαστρεντερικές απώλειες – εντεροπάθεια) Βαριά υποπρωτεϊναιμία (διαταραχές θρέψης ή γαστρεντερικές απώλειες – εντεροπάθεια) Αναπνοή υπό θετική πίεση (αύξηση ενδοθωρακικής πίεσης, μείωση όγκου μεγάλων αγγείων – καρδιακών κόλπων Αναπνοή υπό θετική πίεση (αύξηση ενδοθωρακικής πίεσης, μείωση όγκου μεγάλων αγγείων – καρδιακών κόλπων Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης (υπερπαραγωγή λόγω όγκων, τραυματισμών εγκεφάλου, εγκεφαλικής ή υπαραχνοειδούς αιμορραγίας, πνευμονικών νόσων) Σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης (υπερπαραγωγή λόγω όγκων, τραυματισμών εγκεφάλου, εγκεφαλικής ή υπαραχνοειδούς αιμορραγίας, πνευμονικών νόσων)

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ Αίτια (συνέχεια): Λήψη φαρμάκων: υπογλυκαιμικά, αντινεοπλασματικά, αντιψυχωσικά, οπιοειδή κλπ. Λήψη φαρμάκων: υπογλυκαιμικά, αντινεοπλασματικά, αντιψυχωσικά, οπιοειδή κλπ. Υποθυρεοειδισμός (μειωμένη έκκριση TSH, συσσώρευση πολυσακχαριτών, κατακράτηση νερού) Υποθυρεοειδισμός (μειωμένη έκκριση TSH, συσσώρευση πολυσακχαριτών, κατακράτηση νερού) Ένδεια γλυκοκορτικοειδών: Ένδεια γλυκοκορτικοειδών: - Ανεπάρκεια φλοιού επινεφριδίων (1παθής νόσος Addison,) - Υπολειτουργία πρόσθιου λοβού υπόφυσης (2παθής νόσος Addison) - Απότομη διακοπή θεραπείας με κορτιζόνη Υπεραλδοστερονισμός: νεοπλασίες επινεφριδίων / νεφρών, υπερέκκριση ρενίνης Υπεραλδοστερονισμός: νεοπλασίες επινεφριδίων / νεφρών, υπερέκκριση ρενίνης

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ  Κλινική εικόνα-εκδηλώσεις Γενικό οίδημα (ανά σάρκα), κυρίως σε καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια, λόγω αύξησης υδροστατικής πίεσης Γενικό οίδημα (ανά σάρκα), κυρίως σε καρδιακή ή νεφρική ανεπάρκεια, λόγω αύξησης υδροστατικής πίεσης Αύξηση βάρους σώματος λόγω οιδημάτων Αύξηση βάρους σώματος λόγω οιδημάτων Αύξηση Α.Π και Κ.Φ.Π Αύξηση Α.Π και Κ.Φ.Π Οξύ Πνευμονικό Οίδημα (εξαγγείωση υγρού στις κυψελίδες των πνευμόνων) Οξύ Πνευμονικό Οίδημα (εξαγγείωση υγρού στις κυψελίδες των πνευμόνων) Εκδηλώσεις από το ΚΝΣ: εγκεφαλικό οίδημα, ναυτία, έμετοι, σπασμοί, κώμα Εκδηλώσεις από το ΚΝΣ: εγκεφαλικό οίδημα, ναυτία, έμετοι, σπασμοί, κώμα Πολυουρία: ο οργανισμός για να μειώσει την περίσσεια νερού αυξάνει τη διούρηση (Φ.Τ. ούρων: 50ml/ώρα) Πολυουρία: ο οργανισμός για να μειώσει την περίσσεια νερού αυξάνει τη διούρηση (Φ.Τ. ούρων: 50ml/ώρα) Ταχεία & εργώδης αναπνοή Ταχεία & εργώδης αναπνοή Αρρυθμίες, μυϊκές κράμπες Αρρυθμίες, μυϊκές κράμπες

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ  Εργαστηριακά ευρήματα: Na ορού <120mEq/L Na ορού <120mEq/L Μείωση ωσμωτικής πίεσης πλάσματος <280mOsm/L & ούρων <300mOsm/L Μείωση ωσμωτικής πίεσης πλάσματος <280mOsm/L & ούρων <300mOsm/L Πτώση αιματοκρίτη, πρωτεϊνών πλάσματος Πτώση αιματοκρίτη, πρωτεϊνών πλάσματος  Υπολογισμός περίσσειας νερού: Ολικό ποσό H 2 O / φυσιολογικό ποσό H 2 O (για αντίστοιχο βάρος) Ισούται με φυσιολογικό Na ορού / μετρούμενο Na ορού Π.χ. έστω ασθενής με βάρος 70kg – το φυσιολογικό ποσό H 2 O του σώματός του θα είναι 0,6 x 70 = 42L

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ  Υπολογισμός περίσσειας νερού (συνέχεια): Δεδομένου ότι το φυσιολογικό Na ορού είναι 140mEq/L, αν αυτό μειωθεί στα 120mEq/L, ισχύει: Ολικό ποσό H 2 O = 140/120 x 42 = 49L Δηλ. ο ασθενής έχει περίσσεια 7L H 2 O Ελαφρά υπερογκαιμία: περίσσεια H 2 O 1,5-4L, Na ορού mEq/L, κεφαλαλγία Ελαφρά υπερογκαιμία: περίσσεια H 2 O 1,5-4L, Na ορού mEq/L, κεφαλαλγία Μέτρια υπερογκαιμία: περίσσεια H 2 O 4-6L, Na ορού mEq/L, αδυναμία, υπνηλία Μέτρια υπερογκαιμία: περίσσεια H 2 O 4-6L, Na ορού mEq/L, αδυναμία, υπνηλία Βαριά υπερογκαιμία: περίσσεια H 2 O >6L, Na ορού >126mEq/L, απώλεια προσανατολισμού ως κώμα Βαριά υπερογκαιμία: περίσσεια H 2 O >6L, Na ορού >126mEq/L, απώλεια προσανατολισμού ως κώμα

ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ  Οιδήματα – ασκίτης: αύξηση εξωκυττάριου όγκου νερού στις ορογόνιες κοιλότητες Υψηλή υδροστατική ή χαμηλή κολλοειδωσμωτική πίεση Υψηλή υδροστατική ή χαμηλή κολλοειδωσμωτική πίεση Μπορεί να προηγηθεί σημαντική κατακράτηση (ως 7 L) χωρίς να γίνει κλινικά αντιληπτή – δεν κινδυνεύει άμεσα ο ασθενής, εντούτοις η αντιμετώπιση μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη Μπορεί να προηγηθεί σημαντική κατακράτηση (ως 7 L) χωρίς να γίνει κλινικά αντιληπτή – δεν κινδυνεύει άμεσα ο ασθενής, εντούτοις η αντιμετώπιση μπορεί να αποδειχθεί δύσκολη Υποδόριος ιστός: χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση με το δάκτυλο Υποδόριος ιστός: χαρακτηριστικό εντύπωμα μετά από πίεση με το δάκτυλο Υδροθώρακας – ασκίτης: συλλογή στην υπεζοκωτική – περιτοναϊκή κοιλότητα αντίστοιχα Υδροθώρακας – ασκίτης: συλλογή στην υπεζοκωτική – περιτοναϊκή κοιλότητα αντίστοιχα Οίδημα καρδιακής ανεπάρκειας: με τη βαρύτητα (σφυρά, ή οσφυϊκή περιοχή στους κατακεκλιμένους) Οίδημα καρδιακής ανεπάρκειας: με τη βαρύτητα (σφυρά, ή οσφυϊκή περιοχή στους κατακεκλιμένους) Οίδημα περικαρδίτιδας, υποπρωτεϊναιμίας, υποθυρεοειδισμού: συνηθέστερο στα άνω άκρα, τράχηλο, πρόσωπο (βλέφαρα) Οίδημα περικαρδίτιδας, υποπρωτεϊναιμίας, υποθυρεοειδισμού: συνηθέστερο στα άνω άκρα, τράχηλο, πρόσωπο (βλέφαρα)

 Θεραπευτικές Παρεμβάσεις Περιορισμός λήψης υγρών Περιορισμός λήψης υγρών Άναλος δίαιτα (χωρίς Να +, αποφυγή κατακράτησης νερού) Άναλος δίαιτα (χωρίς Να +, αποφυγή κατακράτησης νερού) Χορήγηση Μαννιτόλης (υπέρτονο διάλυμα με υψηλή ωσμωτική πίεση) – για να μειωθεί η ωσμωτική πίεση εισέρχεται νερό στον ενδαγγειακό χώρο, άρα μείωση οιδημάτων Χορήγηση Μαννιτόλης (υπέρτονο διάλυμα με υψηλή ωσμωτική πίεση) – για να μειωθεί η ωσμωτική πίεση εισέρχεται νερό στον ενδαγγειακό χώρο, άρα μείωση οιδημάτων Χορήγηση διουρητικών, αύξηση διούρησης (προσοχή στην αναπλήρωση απωλειών Na, K) Χορήγηση διουρητικών, αύξηση διούρησης (προσοχή στην αναπλήρωση απωλειών Na, K) Συνεχής μέτρηση Ζ.Σ, Κ.Φ.Π, προσλαμβανομένων & αποβαλλομένων υγρών & σωματικού βάρους Συνεχής μέτρηση Ζ.Σ, Κ.Φ.Π, προσλαμβανομένων & αποβαλλομένων υγρών & σωματικού βάρους Σύμφωνα με την υποκείμενη αιτία (χορήγηση λευκωματίνης, δεσμοπρεσσίνης) Σύμφωνα με την υποκείμενη αιτία (χορήγηση λευκωματίνης, δεσμοπρεσσίνης) Σε βαριά συμπτώματα, ίσως χρειαστεί αιμοκάθαρση Σε βαριά συμπτώματα, ίσως χρειαστεί αιμοκάθαρση ΥΔΑΤΙΚΗ ΥΠΕΡΦΟΡΤΩΣΗ - ΥΠΕΡΟΓΚΑΙΜΙΑ

ΥΠΕΡΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Να >150mEq/L  Αίτια : το κυριότερο είναι το σχετικό έλλειμμα Η 2 Ο, (Το Να+ αυξάνει λόγω συμπύκνωσης του αίματος από τη μείωση του Η2Ο)  Νόσος του Cohn: αυξάνεται η έκκριση αλδοστερόνης, κατακράτηση Να+.  Σύνδρομο του Cushing: αυξάνεται η έκκριση κορτιζόλης  κατακρατά Να+.  Άποιος Διαβήτης: μειώνεται η έκκριση αντιδιουρητικής ορμόνης, μεγάλη αποβολή ούρων  συμπύκνωση αίματος  κατακράτηση Να+.  Λήψη υπέρτονων διαλυμάτων (με αυξημένο Να+), κυρίως σε ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία.

Κλινική εικόνα- συμπτώματα  Πολυδιψία: λόγω αύξησης της ωσμωτικής πίεσης από την αύξηση του Να+. Ολιγουρία: λόγω κατακράτησης Η 2 Ο από το Να + και οίδημα μεσοκυττάριου χώρου. Ολιγουρία: λόγω κατακράτησης Η 2 Ο από το Να + και οίδημα μεσοκυττάριου χώρου. Κατακράτηση Η 2 Ο  αύξηση ενδοαγγειακού   οίδημα Κατακράτηση Η 2 Ο  αύξηση ενδοαγγειακού όγκου αίματος  αύξηση υδροστατικής πίεσης, εξαγγείωση υγρού στο μεσοκυττάριο χώρο  οίδημα. Αύξηση σωματικού βάρους λόγω οιδημάτων Αύξηση Α.Π.  ιέγερση, σπασμοί, αποπροσανατολισμός, σύγχυση, λήθαργος, κώμα.  Διαταραχές ΚΝΣ: διέγερση, σπασμοί, αποπροσανατολισμός, σύγχυση, λήθαργος, κώμα. 

Θεραπεία-Νοσηλευτικές παρεμβάσεις 1. Χορήγηση Η 2 Ο per os 2. Χορήγηση IV ισότονων διαλυμάτων γλυκόζης (Dextrose 5%), για μείωση της ωσμωτικής πίεσης που προκαλείται από το αυξημένο Να + 3. Μείωση Νa με ενδοφλέβια χορήγηση NaCl 0,3%. 4. Χορήγηση διουρητικών (διούρηση – αποβολή Na). 5.Αιτιολογική θεραπεία π.χ. επί άποιου διαβήτη χορήγηση αντιδιουρητικής ορμόνης. 6.Πρόληψη υπερνατριαιμίας- Άναλος Δίαιτα. ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ Μείωση Νa με ρυθμό περίπου 2 mEq/L /ώρα

ΥΠΟΝΑΤΡΙΑΙΜΙΑ Nα+<135mEq/L Αίτια: Ανεπαρκής πρόσληψη Να+. Νόσος του Addison: μειωμένη παραγωγή αλδοστερόνης, άρα δεν κατακρατείται Να+ & αποβάλλεται με τα ούρα. Αυξημένη αποβολή Να+, στις εξής περιπτώσεις: - διάρροιες, έμετοι, εκτεταμένα εγκαύματα υψηλού βαθμού. - παγκρεατίτιδα (απώλεια παγκρεατικού υγρού με μεγάλη ποσότητα Να+). - οξεία νεφρική ανεπάρκεια (απώλεια Να+) - χορήγηση διουρητικών με απώλεια Να+

Κλινική εικόνα Καθόλου ή μικρού βαθμού δίψα (μειωμένο Να+, μειωμένη ωσμωτική πίεση). Εκδηλώσεις από ΚΝΣ: Κεφαλαλγία, διέγερση, σπασμοί, κώμα, λόγω μειωμένης ωσμωτικής πίεσης, μετακίνηση Η 2 Ο από ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο. Η είσοδος ύδατος προκαλεί οίδημα εγκεφαλικών κυττάρων. Σημεία υποογκαιμίας: ταχυκαρδία, υπόταση, ολιγουρία.

Νοσηλευτικές παρεμβάσεις Χορήγηση άλατος. Χορήγηση άλατος. Αποκατάσταση ενδαγγειακού όγκου & Να + με χορήγηση ορρών IV με εμπλουτισμό NaCl. Αποκατάσταση ενδαγγειακού όγκου & Να + με χορήγηση ορρών IV με εμπλουτισμό NaCl. Χορήγηση πλάσματος και ηλεκτρολυτικών διαλυμάτων σε εγκαύματα. Χορήγηση πλάσματος και ηλεκτρολυτικών διαλυμάτων σε εγκαύματα. Αντιμετώπιση διάρροιας, εμέτων κλπ. Αντιμετώπιση διάρροιας, εμέτων κλπ. Εκτίμηση – επανεκτίμηση για συμπτώματα από ΚΝΣ - Μέτρηση-εκτίμηση Ζ.Σ. Εκτίμηση – επανεκτίμηση για συμπτώματα από ΚΝΣ - Μέτρηση-εκτίμηση Ζ.Σ.

ΥΠΕΡΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ+ > 5,2 mEq/L  Η συνηθέστερη και σοβαρότερη επείγουσα κατάσταση Αίτια  Αυξημένη πρόσληψη Κ + : μαζικές μεταγγίσεις αίματος >5 φιάλες, χορήγηση πενικιλίνης.  Οξεία νεφρική ανεπάρκεια: αδυναμία αποβολής περίσσειας Κ +  Αυξημένη κυτταρική απελευθέρωση και είσοδος στο αίμα Κ + : καταστροφή κυττάρων, όπως σε μαζική αιμόλυση, σοβαρό έγκαυμα κλπ.

Αίτια (συνέχεια) Έλλειψη Ινσουλίνης: βοηθά στην είσοδο Κ + εντός των κυττάρων -επί απουσίας της, το Κ + παραμένει στον εξωκυττάριο (κυρίως ενδαγγειακό) χώρο Έλλειψη Ινσουλίνης: βοηθά στην είσοδο Κ + εντός των κυττάρων -επί απουσίας της, το Κ + παραμένει στον εξωκυττάριο (κυρίως ενδαγγειακό) χώρο Μεταβολική Οξέωση: Ιόντα Η + εισέρχονται στα κύτταρα και εξέρχεται Κ + που εισέρχεται στον ενδαγγειακό χώρο Μεταβολική Οξέωση: Ιόντα Η + εισέρχονται στα κύτταρα και εξέρχεται Κ + που εισέρχεται στον ενδαγγειακό χώρο Χορήγηση Καλιοσυντηρικών διουρητικών: κατακρατούν Κ + εντός του οργανισμού, δεν αποβάλλεται με τα ούρα Χορήγηση Καλιοσυντηρικών διουρητικών: κατακρατούν Κ + εντός του οργανισμού, δεν αποβάλλεται με τα ούρα Λήψη υποκατάστατων άλατος που περιέχουν Κ + (στους ασθενείς που απαγορεύεται η λήψη άλατος) Λήψη υποκατάστατων άλατος που περιέχουν Κ + (στους ασθενείς που απαγορεύεται η λήψη άλατος)

Κλινική εικόνα Βραδυκαρδία (ΗΚΓφικά ευρήματα, αρρυθμίες, βραχύ διάστημα QT, παράταση P-R και εξαφάνιση κυμάτων Ρ) Αρρυθμίες - μεταβολές στο ΗΚΓ (ΗΚΓφικά ευρήματα, αρρυθμίες, βραχύ διάστημα QT, παράταση P-R και εξαφάνιση κυμάτων Ρ) Συχνά πρώτη εκδήλωση είναι η καρδιακή ανακοπή, Συχνά πρώτη εκδήλωση είναι η καρδιακή ανακοπή, άν η τιμή του Κ+ υπερβαίνει τα 6,5 mEq/L Μυϊκή αδυναμία Κωλικός εντέρου-διάρροια

Νοσηλευτικές παρεμβάσεις Χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου (Calcium cluconate) εντός ορού & ποτέ ΙΜ (κίνδυνος αποστήματος, δύσκολη απορρόφηση ασβεστίου). Χορήγηση γλυκονικού ασβεστίου (Calcium cluconate) εντός ορού & ποτέ ΙΜ (κίνδυνος αποστήματος, δύσκολη απορρόφηση ασβεστίου). Χορήγηση ΙV γλυκόζης- ινσουλίνης και διττανθρακικού νατρίου (NαHCO 3 ): μετακινούν Κ + από τον ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο, μείωση Κ + στο αίμα. Χορήγηση ΙV γλυκόζης- ινσουλίνης και διττανθρακικού νατρίου (NαHCO 3 ): μετακινούν Κ + από τον ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο, μείωση Κ + στο αίμα. Χορήγηση ιοντο-ανταλλακτικών ρητινών π.χ Kayexalate: χορηγούνται per os ή με υποκλυσμό, αποβάλλουν μεγάλη ποσότητα Κ + από το έντερο (ανταλλάσοντας το με Να + ) Χορήγηση ιοντο-ανταλλακτικών ρητινών π.χ Kayexalate: χορηγούνται per os ή με υποκλυσμό, αποβάλλουν μεγάλη ποσότητα Κ + από το έντερο (ανταλλάσοντας το με Να + ) Αποφυγή τροφών πλούσιων σε Κ + (πορτοκαλάδα, γιαούρτι, μπανάνες κλπ). Αποφυγή τροφών πλούσιων σε Κ + (πορτοκαλάδα, γιαούρτι, μπανάνες κλπ).

ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Κ+ <3.5 mEq/L Αίτια  Γαστρεντερικά: διάρροια, έμετοι ( μεγάλη αποβολή Κ)  Μεταβολική αλκάλωση: για να τη διορθώσει ο οργανισμός εξάγει ιόντα Η + στον ενδαγγειακό χώρο Ταυτόχρονα, για να διατηρήσει το ενδοκυττάριο φορτίο, εισάγει Κ + από τον ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο, μείωση του Κ + στο αίμα Νόσος του Cohn: κατακρατείται Να + από τους νεφρούς και αποβάλλεται (μέσω των ούρων) μεγάλη ποσότητα Κ + Νόσος του Cohn: κατακρατείται Να + από τους νεφρούς και αποβάλλεται (μέσω των ούρων) μεγάλη ποσότητα Κ + Χορήγηση Ινσουλίνης: μετακινεί το Κ+ από τον ενδοαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο Χορήγηση μη καλιοσυντηρητικών διουρητικών: μεγάλη αποβολή του Κ + από νεφρούς (μέσω των ούρων) Μειωμένη πρόσληψη Κ +

Κλινική εικόνα Μυϊκή αδυναμία- ατονία Αύξηση διεγερσιμότητας του μυοκαρδίου και αρρυθμίες. Μεταβολές του ΗΚΓραφήματος.

Θεραπεία – Νοσηλευτικές Παρεμβάσεις Λήψη τροφών πλουσίων σε Κ + (π.χ μπανάνες, γιαούρτι, πορτοκάλια, βερίκοκα κλπ.) Παρεντερική χορήγηση (IV) Κ + Χορήγηση σιροπιών με Κ + ή Potassium Chloride 10% εντός N/S 0,9%, ή Ringer’s Dextrose 5%: η γλυκόζη, που περιέχει ο ορός Dextrose, μετακινεί το Κ από τον ενδαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο Όχι σε Dextrose 5%: η γλυκόζη, που περιέχει ο ορός Dextrose, μετακινεί το Κ + από τον ενδαγγειακό στον ενδοκυττάριο χώρο Το Κ + πρέπει να αυξηθεί στον ενδοαγγεικό χώρο (υποκαλιαιμία)