Διασφάλιση των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού στον τομέα των ΜΜΕ Χάρις Τσίγκου, Ειδικός Επιστήμονας ΕΣΡ

Διασφάλιση των κανόνων του ελεύθερου ανταγωνισμού στον τομέα των ΜΜΕ Δεδομένης της σύγκλισης των τεχνολογιών για τη μετάδοση οπτικοακουστικού περιεχομένου η αγορά των ΜΜΕ αποτελεί σήμερα στην Ευρώπη μια ταχεία αναπτυσσόμενη αγορά. Σύμφωνα με στοιχεία της Πράσινης Βίβλου 2013, οι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς της ΕΕ επένδυσαν το 2009 το ένα τρίτο των εσόδων τους σε περιεχόμενο (πρόγραμμα των 34,5 δισ. Ευρώ). Ενδιαφέρει επομένως η ρύθμιση της αγοράς των ΜΜΕ με βάση κανόνες που προάγουν τον ελεύθερο ανταγωνισμό. Εκτός της οικονομικής της υπόστασης (ποσοτικό μέγεθος), η ρύθμιση της αγοράς των ΜΜΕ με όρους ελεύθερου ανταγωνισμού ενδιαφέρει επίσης εξαιτίας της άμεσης επιρροής των ΜΜΕ στη δημόσια σφαίρα (ποιοτικό μέγεθος).

Επίδραση των ΜΜΕ στη δημόσια σφαίρα Τα ιδιωτικά ΜΜΕ αποτελούν επιχειρήσεις υπηρεσιών ενημέρωσης και ψυχαγωγίας στο κοινό με σκοπό το κέρδος. Η λειτουργία τους συνίσταται στην παροχή υπηρεσιών ενημέρωσης και ψυχαγωγίας, στη διαμόρφωση των απόψεων του κοινού και στη διαμόρφωση της καταναλωτικής συμπεριφοράς μέσω των συμπληρωματικώς παρεχόμενων υπηρεσιών (διαφήμιση, χορηγία, τοποθέτηση προϊόντων, τηλεπώληση). Επομένως, λειτουργούν και ως μοχλοί στρέβλωσης της επικοινωνίας. Έτσι, η διασφάλιση της πολυφωνίας αποτελεί θεμελιώδη κανόνα του ευρωπαϊκού δικαίου (άρθρο 11 παρ. 2 Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων ΕΕ, αιτ. σκ. 5 Οδηγίας 2010/13/ΕΕ). Το ζήτημα του πλουραλισμού των ΜΜΕ και τα συναφή ζητήματα συγκέντρωσης και ιδιοκτησιακού καθεστώτος απασχολούν την ΕΕ από τη δεκαετία του Σε έρευνα της Επιτροπής του 2007 για τον πλουραλισμό στην ΕΕ επισημάνθηκε η πολυπλοκότητα του θέματος, αλλά και ο κατακερματισμός των εθνικών νομοθεσιών που καθιστά αδύνατη την υιοθέτηση κοινής Οδηγίας.

Εθνικό δίκαιο και Κοινοτικός Κανονισμός Συγκεντρώσεων 139/2004 Η ιδιαιτερότητα της αγοράς των ΜΜΕ αναγνωρίζεται από τον Κανονισμό 139/2004 βάσει του οποίου ελέγχονται όλες οι συγκεντρώσεις με κοινοτική διάσταση. Με το άρθρο 21 παρ. 4 ο Κανονισμός παρέχει στα κ.μ. τη δυνατότητα να λαμβάνουν αυστηρότερα μέτρα για τα ζητήματα πολυφωνίας των ΜΜΕ. ‘Ετσι, οι διατάξεις του Ν. 3592/2007 σχετικά με τα ζητήματα συγκέντρωσης αποτελούν ειδικότερες ρυθμίσεις στο δίκαιο του ανταγωνισμού (βλ. άρθρο 3 παρ. 3 του Κανονισµού (ΕΚ) 1/200355) Οι ρυθμίσεις αυτές εντάσσονται δογματικά στον ευρύτερο προβληματισμό για τη διασφάλιση της πολυφωνίας των ΜΜΕ. Κατά τη θεωρία των ΜΜΕ ο περιορισμός της οικονομικής ισχύος τους μέσω των κανόνων ελεύθερου ανταγωνισμού είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για να διασφαλιστεί η πολυφωνία. Η πληθώρα επιχειρήσεων σε μία αγορά δεν εγγυάται απαραίτητα την ποικιλομορφία του περιεχομένου και των ειδήσεων. Απαραίτητη η συνολική εκτίμηση της κάθε αγοράς ΜΜΕ με γνώμονα το δείκτη της πολυφωνίας στην εξωτερική και εσωτερική του διάσταση.

Εθνικό δίκαιο και Κοινοτικός Κανονισμός Συγκεντρώσεων 139/2004 Το ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διασφάλιση της πολυφωνίας και του ελεύθερου ανταγωνισμού στα ΜΜΕ προκύπτει από τα στατιστικά δεδομένα: Στη δεκαετία εξετάστηκαν από την Επιτροπή 2300 γνωστοποιήσεις συγκεντρώσεων σε κοινοτικό επίπεδο εκ των οποίων μόνο 50 αφορούσαν σε ΜΜΕ (μικρό ποσοστό). Απαγορεύτηκαν οι 18 από αυτές. Σχεδόν οι μισές (6) αφορούσαν σε επιχειρήσεις ΜΜΕ (μεγάλο ποσοστό). –MSG Media Service –Nordic Satellite Distribution –RTL/Veronica/Endemol –Deutsche Telekom/Beta Research –Bertelsmann/Kirch/Premiere Στην ελληνική έννομη τάξη οι κανόνες του ελεύθερου οικονομικού ανταγωνισμού και η συνακόλουθη απαγόρευση δημιουργίας ΔΘ στο πεδίο του δημόσιου λόγου, αποτελούν αναγκαίο συμπλήρωμα για «την πλήρη διασφάλιση της διαφάνειας και της πολυφωνίας στην ενημέρωση» όπως ορίζει το άρθρο 14 παρ. 9 Σ (2001).

Eξωτερική και εσωτερική πολυφωνία των ΜΜΕ Σε ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο η πολυφωνία νοείται υπό διττό πρίσμα: –Ως εξωτερική πολυφωνία (external pluralism) που αφορά στην ύπαρξη περισσότερων ΜΜΕ σε ορισμένη αγορά (plurality of ownership). Διασφαλίζεται με κανόνες που καθορίζουν ζητήματα: Συγκέντρωσης των ΜΜΕ (Media concentration) Ιδιοκτησιακού καθεστώτος ΜΜΕ (Media ownership) –Ως εσωτερική πολυφωνία (internal pluralism) που αφορά στην ποικιλομορφία του περιεχομένου των προγραμμάτων των ΜΜΕ (media content diversity) Ο έλληνας νομοθέτης ακολουθεί αυτό το σύστημα εισάγοντας στο δίκαιο ΜΜΕ ειδικότερες ρυθμίσεις: –για τη συγκέντρωση των ΜΜΕ και την κατάχρηση ΔΘ, ο έλεγχος των οποίων ανατίθεται στην Επιτροπή Ανταγωνισμού. –για το ιδιοκτησιακό καθεστώς, ο έλεγχος του οποίου ανατίθενται στο ΕΣΡ και –για τη διασφάλιση της εσωτερικής πολυφωνίας, ο έλεγχος του οποίου ανατίθεται στο ΕΣΡ.

Η πολυφωνία και ο θεσμικός ρόλος του ΕΣΡ Το καθεστώς ελέγχου του κράτους επί των ΜΜΕ είχε βασιστεί στην τεχνολογία αναλογικής μετάδοσης των ραδιοκυμάτων και τη συνεπαγόμενη σπάνη των διαθέσιμων συχνοτήτων. Σήμερα, παρά τη μετάβαση από το αναλογικό στο ψηφιακό σήμα, η μετάδοση των υφιστάμενων τηλεοπτικών προγραμμάτων εξακολουθεί να καταλαμβάνει ορισμένες μόνο συχνότητες στην μπάντα των UHF διαθέσιμες αποκλειστικά για το σκοπό αυτό. Απλώς, λόγω της μεγαλύτερης αποτελεσματικότητας της ψηφιακής τεχνολογίας στη συμπίεση και κωδικοποίηση των τηλεοπτικών σημάτων απαιτούνται λιγότερες συχνότητες (μόνο το 25% των αντίστοιχων αναλογικών) για να μεταδοθούν τα ίδια κανάλια. Επομένως, η σπάνη υφίσταται και ο κρατικός έλεγχος επιβάλλεται. Το ΕΣΡ είναι Ανεξάρτητη Αρχή συνταγματικώς κατοχυρωμένη που ασκεί τον άμεσο έλεγχο του κράτους επί της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης (άρθρο 15 παρ. 2 Σ) που έχει ως σκοπό την αντικειμενική και με ίσους όρους μετάδοση πληροφοριών και ειδήσεων, καθώς και προϊόντων του λόγου και της τέχνης.

Η πολυμέρεια του μεταδιδόμενου προγράμματος Η διασφάλιση της εσωτερικής πολυφωνίας αποτελεί τον απώτερο στόχο της θέσπισης κανόνων ανταγωνισμού στο τομέα των ΜΜΕ. Αποτέλεσε επίσης μέλημα του εθνικού νομοθέτη ήδη με την ίδρυση της ιδιωτικής τηλεόρασης (άρ. 6 παρ. 1 Ν. 1866/1989) Σήμερα, με την ενσωμάτωση και του ενωσιακού δικαίου, η εθνική νομοθεσία περιέχει επαρκές πλέγμα ειδικών ρυθμίσεων ικανών να συμβάλλουν στην ποικιλομορφία του προγράμματος. Θεσπίζονται έτσι κανόνες για την πολιτική πολυφωνία (άρθρο 3 παρ. 22 Ν. 2328/1995), την ακρίβεια, την αντικειμενικότητα και την πολυμέρεια των ειδήσεων (άρθρο 14 παρ. 1 ΠΔ 77/2003), την προστασία της ιδιωτικής ζωής (άρθρο 6 ΠΔ 77/2003), την προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας (άρθρο 9 ΠΔ 77/2003, άρθρο 10 ΠΔ 109/2010), την προστασία των ανηλίκων και της παιδικής ηλικίας (άρθρο 10 ΠΔ 77/2003, άρθρα 10 και 13 ΠΔ 109/2010), την προώθηση των ευρωπαϊκών έργων (άρθρο 14 ΠΔ 109/2010) και των ανεξάρτητων παραγωγών (άρθρο 18 ΠΔ 109/2010). Αρμόδια Αρχή για την τήρηση των κανόνων αυτών είναι το ΕΣΡ. Επιβάλλει διοικητικές κυρώσεις κατά των οποίων χωρεί αίτηση ακύρωσης στο ΣτΕ

Η εξωτερική πολυφωνία – Ιδιοκτησία και συγκέντρωση Επιχειρείται με τη θέσπιση διπλού ρυθμιστικού συστήματος. Θεσπίζονται κανόνες για τα ζητήματα ανταγωνισμού στην αγορά ΜΜΕ (συγκέντρωση) και επιχειρηματικής συμμετοχής (ιδιοκτησία). Τα ζητήματα αυτά θεωρήθηκαν τέτοιας σημασίας ώστε στην Αναθεώρηση του 2001 κατοχυρώθηκαν συνταγματικώς με το άρθρο 14 παρ. 9 Σ, διάταξη που σκοπεί στη διασφάλιση της εξωτερικής πολυφωνίας με βάση την επιχειρηματική συμμετοχή. Κανόνες ιδιοκτησιακού καθεστώτος και οριζόντιας συγκέντρωσης μόνο για τους τηλεοπτικούς φορείς θεσπίστηκαν αρχικώς με το Ν. 1866/1989. Στη συνέχεια ο Ν. 2328/1995 για την ιδιωτική τηλεόραση ρύθμισε τα ζητήματα ιδιοκτησιακού καθεστώτος και διαγώνιας συγκέντρωσης για τους τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς φορείς. Σήμερα ο Ν. 3592/2007 (Ν. 4279/2014) ρυθμίζει ζητήματα ιδιοκτησιακού καθεστώτος, καθώς και οριζόντιας και διαγώνιας συγκέντρωσης των ΜΜΕ. Εξαιρούνται οι κάθετες συγκεντρώσεις. O N. 4339/2015 δεν τροποποιεί το ισχύον νομικό πλαίσιο ως προς τη συγκέντρωση. Αφορά στην αδειοδότηση παρόχων περιεχομένου επίγειας ψηφιακής τηλεόρασης.

Προϊσχύον νομικό καθεστώς Ν. 1866/1989 για την ιδιωτική τηλεόραση Έλεγχος του ιδιοκτησιακού καθεστώτος μέσω της υποχρεωτικής ονομαστικοποίησης των μετοχών και του περιορισμού της συμμετοχής για κάθε φυσικό πρόσωπο σε ποσοστό έως 25% του μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 4 α΄) Έλεγχος της συγκέντρωσης μέσω του κριτηρίου της οριζόντιας συγκέντρωσης. Δηλ. συμμετοχή για το ίδιο ν. πρ./φ. πρ. σε 1 μόνο τηλεοπτικό σταθμό (άρθρο 4 ζ΄). Ν. 2328/1995 για την ιδιωτική ραδιοφωνία και τηλεόραση Έλεγχος του ιδιοκτησιακού καθεστώτος μέσω της υποχρεωτικής ονομαστικοποίησης των μετοχών και του περιορισμού της συμμετοχής για κάθε φυσικό πρόσωπο σε ποσοστό έως 25% του μετοχικού κεφαλαίου (άρ. 1 παρ. 10) Έλεγχος της συγκέντρωσης μέσω του κριτηρίου της διαγώνιας συγκέντρωσης. Δηλ. συμμετοχή για το ίδιο ν. πρ./φ. πρ. έως και σε 2 ΜΜΕ διαφορετικού είδους. Υποχρεωτική εκποίηση μετοχών που υπερβαίνουν τα νόμιμα όρια εντός 3 μηνών (άρ. 1 παρ. 14)

Ισχύον νομικό καθεστώς Ν. 3592/2007, Ν. 4279/2014 Προασπίζεται το έννομο αγαθό της πολυφωνίας και όχι εκείνο του ελεύθερου ανταγωνισμού (Ν. 3959/2011). Έτσι, αν και χρησιμοποιούνται έννοιες του δικαίου του ανταγωνισμού, τους προσδίδεται διαφορετικό περιεχόμενο. Αποτελεί ειδικότερη ρύθμιση σε σχέση με το ΔΑ για τα ενημερωτικά ΜΜΕ (Ν. 4279/2014). Τα ζητήματα συγκέντρωσης των μη ενημερωτικών ΜΜΕ κρίνονται με βάση το Ν. 3959/2011. Συνδυάζει τα 2 ρυθμιστικά συστήματα διασφάλισης της πολυφωνίας: –Έλεγχος οριζόντιας και διαγώνιας συγκέντρωσης με βάση το μερίδιο αγοράς –Έλεγχος ιδιοκτησιακού καθεστώτος με βάση το κριτήριο της επιχειρηματικής συμμετοχής

( Ι) Έλεγχος της συγκέντρωσης – Αρμοδιότητα ΕΑ Στο δίκαιο του ανταγωνισμού συγκέντρωση υπάρχει όταν προκύπτει μόνιμη μεταβολή του ελέγχου εξαιτίας είτε συγχώνευσης επιχειρήσεων, είτε απόκτησης ελέγχου στο σύνολο ή σε τμήματα μιας ή περισσότερων άλλων επιχειρήσεων (άρ. 5 παρ. 2 Ν. 3959/2011). Στενότερη η έννοια της συγκέντρωσης στο άρθρο 3 παρ. 3 Ν. 3592/2007. Νοείται ως ποσοστό επιρροής του κοινού από τα ενημερωτικά ΜΜΕ (Ν. 4279/2014) στη σχετική αγορά. Η έννοια της σχετικής αγοράς ορίζεται κατά τρόπο ευρύ. Καταλαμβάνει 4 τομείς (μετάδοση ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, πώληση εφημερίδων και περιοδικών) χωρίς υποδιαιρέσεις. Δεν καταλαμβάνει το διαδίκτυο. Η επιρροή των ΜΜΕ στο κοινό μετράται με βάση το κριτήριο του μεριδίου αγοράς. Το ΜΑ προκύπτει από τη διαφημιστική δαπάνη + Έσοδα από πωλήσεις προγραμμάτων ή εντύπων / έτος. Το κριτήριο του ΜΑ ανταποκρίνεται στο κριτήριο επιρροής στο κοινό, εφόσον στην πράξη η πώληση διαφημιστικού χρόνου ή χώρου είναι ανάλογη της επιρροής αυτής.

(Ι) Έλεγχος της συγκέντρωσης (άρθρο 3 παρ. 3) Το ανώτατο ΜΑ που το ίδιο ν. πρ/φ. πρ μπορεί να κατέχει σε ΜΜΕ ορίζεται ανάλογα με τη μορφή και την εμβέλεια του μέσου: – ίδιας μορφής ανεξαρτήτως εμβέλειας (35%) –διαφορετικής μορφής και διαφορετικής εμβέλειας ( 35%) –διαφορετικής μορφής και ίδιας εμβέλειας (32%-25%) Ελέγχεται έτσι τόσο η οριζόντια, όσο και η διαγώνια συγκέντρωση Η απόκτηση ΜΑ σε μεγαλύτερο ποσοστό λειτουργεί ως αμάχητο τεκμήριο για την ύπαρξη Δεσπόζουσας Θέσης. Απαγορεύεται η κατάχρηση της ΔΘ (άρθρο 3 παρ. 4 Ν. 3592/2007) –Εξαναγκασμός για καθορισμό τιμών –Άνισοι όροι για ισοδύναμες παροχές –Πρόσθετες συμβάσεις –Περιορισμός παραγωγής σε βάρος των καταναλωτών

Απαγόρευση της συγκέντρωσης (άρθρο 3 παρ. 7) Με βάση το σύστημα υπολογισμού των ΜΑ απαγορεύεται η συγκέντρωση όταν: –Διαπιστώνεται ήδη κατοχή ΔΘ στην αγορά (απαγόρευση περαιτέρω συγκέντρωσης) –Αποκτάται ΔΘ μέσω της επιχειρούμενης συγκέντρωσης (απαγόρευση απόκτησης ΔΘ) Το κριτήριο του άρθρου 3 παρ. 7 α΄ αυστηρότερο από το ΔΑ, όπου κριτήριο απαγόρευσης της συγκέντρωσης αποτελεί η δυνατότητα σημαντικού περιορισμού του ανταγωνισμού ιδίως με τη δημιουργία ή ενίσχυση ΔΘ (άρ. 7 παρ.1 Ν. 3959/2011). Απαγορεύονται επίσης οι συμπράξεις ΜΜΕ ιδίως μέσω της άσκησης εναρμονισμένων πρακτικών με αντικείμενο παρακώλυση, περιορισμό ή νόθευση του ανταγωνισμού μέσω της έμμεσης διαφήμισης και του καθορισμού τιμών στη διαφήμιση (άρ. 3 παρ. 7 β΄). Κατ΄εξαίρεση, επιτρέπονται οι συμπράξεις ηλεκτρονικών ΜΜΕ της αυτής μορφής (ενημερωτικών και μη) που συμβάλλουν στη μείωση του κόστους λειτουργίας αξιοποιώντας τεχνολογικά μέσα, μέσα παραγωγής και διανομής προγραμμάτων κ.ά. εφόσον δεν παρεμποδίζουν τον ανταγωνισμό. Επιτρέπεται επίσης η λειτουργία Ομίλων ΜΜΕ που χρησιμοποιούν ή ανταλλάσσουν κοινούς πόρους (Ν. 4279/2014).

Δίκαιο ανταγωνισμού και έλεγχος συγκέντρωσης στο Ν. 3592/2007 (Ι) Ρυθμίσεις που ευνοούν τον ανταγωνισμό στα ΜΜΕ Αμάχητο τεκμήριο για τη δημιουργία ή ενίσχυση ΔΘ. Η συγκέντρωση που δημιουργεί ή ενισχύει τη ΔΘ απαγορεύεται per se χωρίς να ερευνάται εάν εξ΄αυτής προκύπτει μόνιμη μεταβολή του ελέγχου στη σχετική αγορά. Ρύθμιση αντίθετη με το δίκαιο του ανταγωνισμού, όπου προκρίνονται διατάξεις με σκοπό την ex post εξισορρόπηση των αντιτιθέμενων συμφερόντων. Ωστόσο, συμβατή με την ιδιαιτερότητα της αγοράς ΜΜΕ, όπου προκρίνονται διατάξεις με σκοπό την ex ante προστασία της πολυφωνίας των μέσων.

Δίκαιο ανταγωνισμού και έλεγχος συγκέντρωσης στο Ν. 3592/2007 (ΙΙ) Ρυθμίσεις που δεν ευνοούν τον ανταγωνισμό στα ΜΜΕ α) Τα αριθμητικά κατώφλια του Ν. 3592/2007 (35%-25%) αντιστοιχούν σε ποσοστά μικρότερα από τα ισχύοντα στο κοινοτικό και εθνικό δίκαιο ανταγωνισμού (50%) Ωστόσο, παραμένουν υψηλά σε σχέση με τα περισσότερα κ.μ. και αντιστοιχούν μόνο στα οικονομικά μεγέθη του κάθε μέσου. Ο παράγοντας της τηλεθέασης αγνοείται. β) Η έννοια της σχετικής αγοράς ορίζεται κατά τρόπο ευρύ, αλλά περιοριστικό για την εφαρμογή των κανόνων του ανταγωνισμού. ‘Ετσι, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί το κριτήριο της λειτουργικής εναλλαξιμότητας και δεν προσμετρώνται οι μικρότερες υποαγορές. Στο ΔΑ ως εναλλαξιµότητα νοείται η ανεύρεση εναλλάξιµων πηγών προµήθειας από τους καταναλωτές, τόσο από πλευράς προϊόντων ή υπηρεσιών, όσο και σε γεωγραφικό και χρονικό επίπεδο. Ως αποτέλεσμα, το ΜΑ στους 4 τομείς της αγοράς ΜΜΕ εμφανίζεται μικρότερο από το πραγματικό και διευκολύνεται η δημιουργία ΔΘ στο πεδίο των ΜΜΕ. Αυτό αποδεικνύει και η πράξη, εφόσον, καίτοι η ΕΑ έχει εξετάσει πολλές υποθέσεις, τα ΜΑ των προς συγχώνευση εταιρειών υπολείπονται των ποσοστών που θέτει ο νόμος.

Δίκαιο ανταγωνισμού και έλεγχος συγκέντρωσης στο Ν. 3592/2007 Απόφαση 440/2009 ΕΑ Απόκτηση κοινού ελέγχου του Ραδιοφώνου ΛΑΜΨΗ FM Ν. Θεσσαλονίκης από τις εταιρείες «Star Investments ΑΕ» και «Αττικές Εκδόσεις ΑΕ». Star Investments: Star Channel εθνικής εμβέλειας, ΔΙΕΣΗ FM και ΔΡΟΜΟΣ FM Ν. Αττικής Αττικές Εκδόσεις: Athens Radio Dee Jay και Rock FM Ν. Αττικής, Περιοδικά πανελλήνιας κυκλοφορίας. Ανάλυση των επιμέρους αγορών ανά κατηγορία μέσου και ανά γεωγραφική περιοχή. Ο ν. 3592/2007 δεν διακρίνει την αγορά του ραδιοφώνου σύμφωνα με τον ενημερωτικό ή μη χαρακτήρα του μέσου, ούτε την αγορά της τηλεόρασης ως ελεύθερη ή συνδρομητική. Επομένως οι αγορές αυτές εξετάζονται ως ενιαίες. Εφόσον πρόκειται για περισσότερα ΜΜΕ διαφορετικής μορφής και εμβέλειας ερευνήθηκε εάν στην επιμέρους σχετική τοπική αγορά της εμβέλειας κάθε μέσου οι ενδιαφερόμενοι αποκτούν ποσοστό άνω του 35% (άρθρο 3 παρ. 3 β΄ ν. 3592/2007). Η γνωστοποίηση εξαγοράς έγινε δεκτή εφόσον δεν διαπιστώθηκε κατοχή ΔΘ ή απόκτηση ΔΘ λόγω της συγκέντρωσης.

Ο έλεγχος της συγκέντρωσης στα κράτη-μέλη (Α) Γερμανία - Επιτροπή Ελέγχου Συγκεντρώσεων ΜΜΕ –Κριτήριο το μερίδιο τηλεθέασης. –Η ύπαρξη ΔΘ τεκμαίρεται όταν ο μέσος όρος τηλεθέασης σε ένα έτος για προγράμματα ραδιοτηλεοπτικής επιχείρησης ομοσπονδιακής εμβέλειας ανέρχεται σε 30% –Μπορεί να τεκμαίρεται και με μέσο όρο τηλεθέασης 25% όταν υπάρχει ήδη ΔΘ σε συγγενή αγορά Υπόθεση Springel – Διαγώνια Συγκέντρωση (2006) Εξαγορά ProSieben Media, εταιρεία παροχής τηλεοπτικών υπηρεσιών με ΜΤ 22%, από Axel Springel, ιδιοκτήτρια της εφημερίδας Bild, με ΜΑ 26% που υπολογίστηκε στο αντίστοιχο του 17% για την τηλεθέαση. Προστέθηκε 3% από άλλες συναφείς αγορές. Συνολικό ποσοστό από την εξαγορά 42%. Απορρίφθηκε από την αρμόδια Επιτροπή Ελέγχου Συγκεντρώσεων (ΚΕΚ). Η απόφαση έγινε δεκτή και από το γερμανικό δικαστήριο.

Ο έλεγχος της συγκέντρωσης στα κράτη-μέλη (Β) Βρετανία – Enterprise Act 2002 Υφίσταται συγκέντρωση όταν ο κύκλος εργασιών της εταιρείας υπερβαίνει ορισμένο ποσό ή η συγχώνευση οδηγεί σε μερίδιο 25% της αγοράς υπηρεσιών ΜΜΕ ή σε σημαντικό μέρος αυτής. Υπόθεση News Corp Το 2010 η εκδοτική εταιρεία News Corporation’s του Ρ. Μέρντοχ, μέτοχος κατά 40% της τηλεοπτικής εταιρείας British Sky Broadcasting (BSkyB), ανήγγειλε εξαγορά του υπολοίπου 60% με αποτέλεσμα τη δημιουργία κολοσσού των ΜΜΕ. Η συγχώνευση γνωστοποιήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και κρίθηκε αποδεκτή κατά το κοινοτικό δίκαιο του ανταγωνισμού. Το Ofcom εξέφρασε αντίθετη άποψη με βάση τους κανόνες πολυφωνίας των ΜΜΕ στο εσωτερικό δίκαιο. Τελικώς ο Μέρντοχ απέσυρε το ενδιαφέρον του και η συγχώνευση δεν πραγματοποιήθηκε.

Ο έλεγχος της συγκέντρωσης ΜΜΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Υπόθεση Nordic Satellite Distribution 1995 – Ασυμβίβαστη με την κοινή αγορά Δημιουργία της εταιρείας NSD με συνένωση 3 εταιρειών (NT+TD+Kinnevik) ανταγωνιστικών στην αγορά διανομής δορυφορικών συνδρομητικών προγραμμάτων Η συγκέντρωση αφορά σε 3 αγορές σχετικών προϊόντων: (α) παροχή χωρητικότητας αναμεταδότη δορυφορικής τηλεόρασης Η NSD θα ελέγχει άμεσα ή έμμεσα όλη τη διαθέσιμη χωρητικότητα για τον σκανδιναβικό δορυφόρο (έλεγχος 4/5 αναμεταδοτών). Απόκτηση ΔΘ στην αγορά αυτή με δυνατότητα καθορισμού των όρων του ανταγωνισμού. (β) εκμετάλλευση δικτύων καλωδιακής τηλεόρασης Κάθετη συγκέντρωση: Η NSD έχει δεσμούς με τις μητρικές εταιρείες-φορείς εκμετάλλευσης καλωδιακής τηλεόρασης. Απόκτηση ΔΘ. Επηρεασμός διαπραγματευτικής ισχύος λοιπών φορέων εκμετάλλευσης καλωδιακών δικτύων. (γ) απευθείας διανομή προγραμμάτων συνδρομητικών καναλιών Εξαιτίας του ελέγχου στη χωρητικότητα αναμεταδοτών και της κάθετης συγκέντρωσης με μεγάλους διανομείς (Viasat) η NSD θα αποκλείσει την είσοδο νέων διανομέων στη σκανδιναβική αγορά. Απορρίφθηκε εφόσον κρίθηκε ότι η συγκέντρωση θα επηρεάσει τις σχετικές αγορές είτε οριζόντια είτε κάθετα και ταυτόχρονα θα εμποδίσει την είσοδο νέων παικτών στην αγορά.

Ο έλεγχος της συγκέντρωσης ΜΜΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Υπόθεση Bertelsmann/Kirch/Premiere 1998 – Ασυμβίβαστη με την κοινή αγορά (α) Bertelsmann: εκδόσεις + Ιδιωτική TV και (β) Kirch: διανομή TV προγραμμάτων και ταινιών + κανάλι ψηφιακής συνδρομητικής DF1 Κοινή εξαγορά μεριδίων των εταιρειών: Premiere : πλατφόρμα συνδρομητικής τηλεόρασης BetaDigital: υπηρεσίες ανοδικής ζεύξης BetaResearch: ανάπτυξη λογισµικού αποκωδικοποίησης Διαχωρίστηκε η αγορά της τηλεόρασης ελεύθερης λήψης από την αγορά της συνδρομητικής τηλεόρασης, εφόσον διαφέρουν οι όροι ανταγωνισμού. Κρίθηκε ότι με την εξαγορά η Premiere θα συνδυάσει τη δική της βάση συνδρομητών με τις πηγές προγραμμάτων της Kirch και την υποδομή αποκωδικοποιητών της Beta. Ταυτόχρονα, η Premiere θα απορροφήσει την DF1 του ομίλου Kirch, βασικό ανταγωνιστή της. Επομένως, η Premiere θα αποτελέσει τη μόνη πλατφόρμα προγραμμάτων για τη συνδρομητική τηλεόραση και θα μπορεί να υπαγορεύει τους όρους εισόδου νέων φορέων στη σχετική αγορά.

Ο έλεγχος της συγκέντρωσης ΜΜΕ από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Υπόθεση SFR/Télé 2 France Συμβιβάσιμη με την κοινή αγορά Συγχώνευση της Vivendi, θυγατρικής της SFR, με την Télé 2 France. Σχετική Αγορά - Τηλεόραση επί πληρωμή. Διάκριση των επιμέρους αγορών ανά στάδιο διαδικασίας: (α) αγορές προ της απόκτησης δικαιωμάτων τηλεοπτικής μετάδοσης (β) αγορές εκδοτών με διανομείς τηλεοπτικών υπηρεσιών επί πληρωμή (δίκτυο DSL) (γ) τελική αγορά λιανικής διανομής Vivendi: μερίδιο 60%-70% στον κύκλο συνδρομητών στις αγορές περιεχομένου (α και β) Télé 2: μερίδιο 1% στον κύκλο συνδρομητών στην αγορά δικτύου (γ) Πρώτη αρνητική εισήγηση με βάση τις συνέπειες στην κάθετη συγκέντρωση Τελική θετική εισήγηση κατόπιν διορθωτικών μέτρων – δεσμεύσεων που ανέλαβαν οι ενδιαφερόμενοι επί 5ετία: (α) Ρήτρα παροχής όμοιων συναλλακτικών όρων και στους λοιπούς παρόχους δικτύων DSL (β) Ρήτρα μη παροχής πλεονεκτημάτων στους συνδρομητές SFR/Télé 2 (γ) Ρήτρα μη αγοράς αποκλειστικών δικαιωμάτων VoD σε πρόσφατες αμερικανικές και γαλλικές ταινίες

(ΙΙ) Έλεγχος της επιχειρηματικής συμμετοχής – Αρμοδιότητα ΕΣΡ Συμμετοχή φ. πρ/ν. πρ. έως 100% σε 1 τηλεόραση ή 1 ραδιόφωνο ενημερωτικής μορφής (άρ. 5 παρ. 1) Συμμετοχή και σε άλλη επιχείρηση της ίδιας μορφής (ενημερωτικής), εφόσον δεν υφίσταται έλεγχος αυτής (άρ. 5 παρ. 2) Συμμετοχή και σε άλλες επιχειρήσεις διαφορετικής μορφής Ο έλεγχος νοείται με λειτουργικά κριτήρια, δηλαδή υφίσταται εφόσον υπάρχει δυνατότητα ουσιώδους επιρροής των αποφάσεων από πρόσωπο το οποίο: –κατέχει ιδιότητα του ιδιοκτήτη, –του διευθυντικού στελέχους, του μέλους οργάνου διοίκησης, του διαχειριστή, –κατατάσσεται ανάμεσα στους δέκα μεγαλύτερους μετόχους –έχει το δικαίωμα να διορίζει ή να ανακαλεί τουλάχιστον ένα μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου ή διαχειριστή Καταλαμβάνει ομοίως συζύγους και συγγενείς εφόσον αποδειχθεί αθέμιτη επιρροή στη λήψη των αποφάσεων Η αθέμιτη επιρροή διαπιστώνεται με αμετάκλητη δικαστική απόφαση (άρ. 5 παρ. 15) Οι περιορισμοί εφαρμόζονται στα ΜΜΕ της ημεδαπής (άρ. 5 παρ. 14)

Συμμετοχή σε ποσοστό 100% Φορέας Ποσοστό ελέγχου 1 Τηλεοπτικός - Ενημερωτικός100% 1 Τηλεοπτικός - ΕνημερωτικόςΧωρίς έλεγχο Ραδιοφωνικός - Μη Ενημερωτικός έως 5 Αττική 3 Θεσσαλονίκη 1 Λοιπούς Νομούς Για σταθμούς νομίμως λειτουργούντες Υπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης Ραδιοφωνικός - Μη Ενημερωτικός έως 5 στην Επικράτεια και σε έως 3 νομούς της χώρας Εφημερίδες και ΠεριοδικάΥπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης

Συμμετοχή με δικαίωμα ελέγχου Φορέας Ποσοστό ελέγχου 1 Τηλεοπτικός - ΕνημερωτικόςΈλεγχος 1 Τηλεοπτικός - Μη ΕνημερωτικόςΈλεγχος Ραδιοφωνικός - Μη Ενημερωτικός έως 5 Αττική 3 Θεσσαλονίκη 1 Λοιπούς Νομούς Για σταθμούς νομίμως λειτουργούντες Υπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης Ραδιοφωνικός - Μη Ενημερωτικός έως 5 στην Επικράτεια και σε έως 3 νομούς της χώρας Εφημερίδες και ΠεριοδικάΥπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης

Συμμετοχή χωρίς δικαίωμα ελέγχου Φορέας Ποσοστό ελέγχου 1 Τηλεοπτικός - ΕνημερωτικόςΧωρίς έλεγχο 2 Τηλεοπτικούς - Μη ΕνημερωτικούςΈλεγχος Ραδιοφωνικός - Μη Ενημερωτικός έως 5 Αττική 3 Θεσσαλονίκη 1 Λοιπούς Νομούς Για σταθμούς νομίμως λειτουργούντες Υπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης Ραδιοφωνικός - Μη Ενημερωτικός έως 5 στην Επικράτεια και σε έως 3 νομούς της χώρας Εφημερίδες και ΠεριοδικάΥπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης

Το κριτήριο επιχειρηματικής συμμετοχής στην Ευρώπη Γαλλία Συμμετοχή φ. πρ/ν. πρ. έως 49% στο μ. κ. εταιρείας ΜΜΕ εθνικής εμβέλειας εφόσον το μερίδιο τηλεθέασης είναι μικρότερο του 8%. Το ίδιο φ. πρ/ν. πρ. μπορεί να κατέχει έως 7 εταιρείες ΜΜΕ εθνικής εμβέλειας. Εάν φ. πρ/ν. πρ. κατέχει 2 εταιρείες ΜΜΕ, η συμμετοχή του στη 2 ο περιορίζεται στο 15%, και εάν κατέχει 3 εταιρείες ΜΜΕ, η συμμετοχή του στην 3 ο περιορίζεται στο 5%. Γερμανία Συμμετοχή φ. πρ/ν. πρ. χωρίς περιορισμό σε εταιρείες ΜΜΕ εθνικής εμβέλειας εφόσον δεν αποκτά ΔΘ με βάση το κριτήριο της τηλεθέασης και υπό την προϋπόθεση τήρησης κανόνων συγκέντρωσης. Η κατοχή ΔΘ τεκμαίρεται εάν η εταιρεία ΜΜΕ παρουσιάζει ετήσιο μερίδιο τηλεθέασης 30%.

Το κριτήριο επιχειρηματικής συμμετοχής στην Ευρώπη Βρετανία Εάν φ. πρ/ν. πρ. κατέχει άδεια τηλεόρασης τοπικής εμβέλειας, δεν μπορεί να κατέχει άδεια τοπικού ραδιοφώνου στην ίδια περιοχή με μερίδιο ακροαματικότητας άνω του 45%. Εάν φ. πρ/ν. πρ. κατέχει ποσοστό άνω του 20% σε εφημερίδα εθνικής κυκλοφορίας, δεν μπορεί να κατέχει ποσοστό άνω του 20% σε διαδικτυακό τηλεοπτικό φορέα (ITV licence). Ισπανία Εάν φ. πρ/ν. πρ. κατέχει ποσοστό του μ.κ. άνω του 5% σε τηλεοπτική εταιρεία, δεν μπορεί να κατέχει σημαντικό ποσοστό του μ.κ. σε άλλη τηλεοπτική εταιρεία. Το ίδιο φ. πρ/ν. πρ. δεν μπορεί να κατέχει σημαντικό ποσοστό του μ.κ. σε 2 τηλεοπτικές εταιρείες της αυτής εμβέλειας.

Ο έλεγχος της επιχειρηματικής συμμετοχής στο Ν. 3592/2007 Υψηλά ποσοστά επιχειρηματικής συμμετοχής. Περιορισμοί μόνο ως προς τα ενημερωτικά ΜΜΕ. Παράβλεψη του κριτηρίου της τηλεθέασης. Προσπάθεια ελέγχου της επιχειρηματικής συμμετοχής σε σχέση αποκλειστικά με τα ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Ο έντυπος τύπος δεν λαμβάνεται υπόψη ως προς το ιδιοκτησιακό καθεστώς. Ρυθμίσεις λεπτομερείς σε τοπίο μη ρυθμισμένο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η προσωρινή ρύθμιση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των μη ενημερωτικών ραδιοφώνων. Ως αποτέλεσμα μάλλον ευνοείται το status quo παρά διευκολύνεται ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η πολυφωνία των ΜΜΕ.

Ο νέος νόμος 4339/2015 για τις τηλεοπτικές άδειες Αφορά μόνο στην αδειοδότηση των παρόχων περιεχομένου επίγειας ψηφιακής ευρυεκπομπής. Διενέργεια αδειοδότησης μέσω δημοπρασίας. Αριθμός αδειών και τίμημα εκκίνησης με απόφαση του Υπουργού με γνώμη του ΕΣΡ. Για χορήγηση άδειας φορέα εθνικής εμβέλειας απαιτείται –Ενημερωτικός Γενικός : ελάχιστο καταβεβλημένο μ.κ 8 εκ. ευρώ άτομα προσωπικό –Ενημερωτικός Θεματικός: ελάχιστο καταβεβλημένο μ.κ 5 εκ. ευρώ άτομα προσωπικό –Μη Ενημερωτικός: ελάχιστο καταβεβλημένο μ.κ 2 εκ. ευρώ + 50 άτομα προσωπικό Σύμφωνα με την Αιτιολογική Έκθεση ο νέος νόμος σκοπεί στη διασφάλιση της πολυφωνίας, την ανάπτυξη υγιούς ανταγωνισμού και τη δραστηριοποίηση υγιών οικονομικά επιχειρήσεων στο χώρο των ΜΜΕ. Ωστόσο, διατηρείται ως έχει το νομικό πλαίσιο του Ν. 3592/2007 χωρίς τροποποίηση των ρυθμίσεων που στην πράξη δεν λειτουργούν πάντοτε υπέρ του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Αντί επιλόγου The Report of the High Level Group on Media Freedom and Pluralism 2013 While competition can contribute to pluralism, it does not necessarily do so, for it may well lead to a more uniform, homogenised offering in terms of content. In setting competition policy, authorities need to look at market concentration not only as an issue related to competition, but also related to pluralism. In doing so, media consumption also has to be taken into account when measuring Media Pluralism. Recommendation 7: National competition authorities need to make (or commission) pro‐active regular assessments of individual countries’ media environments and markets, highlighting potential threats to pluralism. At the EU level, there should be pro‐active market assessment under competition policy in the form of a sectoral inquiry.