Θεσμοί προσχολικής αγωγής Ενότητα 10 η : Τα Αναλυτικά προγράμματα σπουδών στο ελληνικό νηπιαγωγείο Παντελής Κυπριανός Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η.

Σκοποί ενότητας Γνωριμία με τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών (ΑΠΣ), ποια είναι, πότε ξεκινούν να τίθενται σε ισχύ, ποια η λογική και η λειτουργία τους. Να αποκτήσουν οι φοιτητές ολοκληρωμένη εικόνα για τα ΑΠΣ στην Ελλάδα, τις παιδαγωγικές τους αρχές, τις μεταξύ τους ομοιότητες και διαφορές.

Σκοποί ενότητας Από πότε έχουμε ΑΠΣ, τους στόχους τους και τη φιλοσοφία τους. Κατανόηση των βασικών αρχών του Δ.Ε.Π.Π.Σ Να αποκτήσουν κριτική στάση όσο αναφορά τα ΑΠΣ και να είναι σε θέση να κατανοήσουν τη λογική και τη λειτουργία τους.

Περιεχόμενα ενότητας Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα Το ισχύον πρόγραμμα: ΔΕΠΠΣ. Αναλυτικότερη παρουσίαση. Κριτική και προβληματισμοί

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα Τα αναλυτικά προγράμματα σπουδών στην Ελλάδα

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα ΑΠΣ 1895 Φραιμπελιανό στην εκδοχή των επιγόνων του. «Σχολειοποιημένο», εστιασμένο στη γνώση και την πειθάρχηση. Εφαρμόστηκε ελάχιστα ελλείψει νηπιαγω- γείων.

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα ΑΠΣ 1962 Το 1962 υιοθετήθηκε το πρώτο ουσιαστικά ΑΠΣ για το ελληνικό νηπιαγωγείο. Διήρκεσε μέχρι το «Το Αναλυτικό Πρόγραμμα του νηπιαγωγείου», έγραφε το 1977, η σημαντική παιδαγωγός Κυριαζοπούλου-Βαληνάκη, από τους βασικούς εμπνευστές του, «χρονολογείται από το Στην πραγματικότητα, όμως, είναι πολύ παλαιότερο γιατί βασίζεται σε εισηγήσεις μας του Όταν δηλαδή άρχιζε να ισχύει ήταν κιόλας ξεπερασμένο, παλιό. Γι΄ αυτό και παρουσιάζουμε πιο κάτω ένα σχέδιοαναλυτικού προγράμματος, που εφαρμόζουμε στα πρότυπα νηπιαγωγεία της Σ.Ν.Κ. τα τελευταία δέκα χρόνια ( )»

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα ΑΠΣ 1980 Σύμφωνα με την Κυριαζοπούλου-Βαληνάκη, βασικό εμπνευστή του, το ΑΠΣ του 1980 παραπέμπει στην αναπτυξιακή θεωρία του Jean Piaget. Αντίθετα σημειώνει το ΑΠΣ του 1962 αγνοεί την ανάπτυξη του παιδιού και προτείνει ταυτόσημα πράγματα για όλα τα νήπια, τόσο για τα προνήπια, όσο και για τα νήπια. «Το σύνολο των στοιχείων που έχουν συγκεντρωθεί», συνεχίζει, «γύρω από την ανάπτυξη και εξέλιξη του νηπίου, μας οδηγούν σε ορισμένα συμπεράσματα που μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν βάσεις μας στη σχεδίαση του προγράμματος εκείνου, που θα προσφέρει τις πιο κατάλληλες εμπειρίες στα νήπια

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα Διαδοχικά και ανάλογα με την ηλικία, τα προγράμματα και τα υλικά δυσκολεύουν και παρέχουν μεγαλύτερες δυνατότητες προβλη- ματισμού και αναζητήσεων. Ένα νήπιο 3 ετών και 6 μηνών δεν χρειάζεται, ούτε είναι σε θέση, να αξιοποιήσει ένα πρόγραμμα για παιδιά 4 και 5 ετών».

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα Η αλλαγή: ΑΠΣ 1989 Το αναλυτικό πρόγραμμα του 1989 σηματοδοτεί σημαντική στροφή για τα ΑΠΣ στην Ελλάδα. Διαφέρει αρκετά από αυτό του 1980

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα Εμφανίζεται ως πιο επιστημονικό, λιγότερο εμποτισμένο από ιδεολογικές παραμέτρους (λιγότερη έμφαση στις «πατριωτικές» πτυχές) και είναι πιο εκτενές (καλύπτει 19 σελίδες). Ως προς τους στόχους βασίζεται στο νόμο 1566 του 1985 σύμφωνα με τον οποίο: «Σκοπός του νηπιαγωγείου είναι να βοηθήσει τα νήπια να αναπτυχθούν σωματικά και κοινωνικά, μέσα στα πλαίσια που ορίζει ο ευρύτερος σκοπός της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης».

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα Ο Ν εξειδικεύει το σκοπό σε 5 ειδικότερους, οι οποίοι, με τη σειρά τους, αναλύονται λεπτομερέστερα στο ΑΠ του Το ΑΠΣ του 1989 καταργεί την οπτική του προηγούμενου ΑΠΣ, του 1980, και σε αντίθεση σε αυτόν δεν δίνει καμία έμφαση στην ανάγνωση και τη γραφή.

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα ΑΠΣ Το Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (Δ.Ε.Π.Π.Σ) Κριτική στο ΑΠΣ του Επεξεργασία και υιοθέτηση το 2001 του Δ.Ε.Π.Π.Σ.: Με τα λόγια του Στ. Αλαχιώτη, προέδρου του ΠΙ, πρόκειται περί «ενός νέου Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών». Βασικό του χαρακτηριστικό; «διαθεματική προσέγγιση της γνώσης».

Τα πέντε ΑΠΣ στην προσχολική αγωγή στην Ελλάδα «(...) την εξέταση, δηλαδή, του θέματος από πολλές οπτικές-επιστημονικές γωνίες και την καλλιέργεια σχετικών δεξιοτήτων, στάσεων και αξιών». Σε τι διαφέρει η «διαθεματική προσέγγιση» από την διε- επιστημονική; «Η διεπιστημονική προσέγγιση αφορά την περίπτωση κατά την οποία το υπό εξέταση αντικείμενο (θέμα) απαιτεί τη συμβολή διαφόρων επιστημών. Οριζόντια, όμως διασύνδεση στο επίπεδο των Α.Π.Σ. σημαίνει κατάλληλη οργάνωση της διδακτέας ύλης κάθε γνωστικού αντικειμένου με τρόπο που να εξασφαλίζεται η επεξεργασία θεμάτων από πολλές πλευρές και να αναδεικνύεται η σχέση τους με την πραγματικότητα. Αναλυτικών Προγραμματικών Σπουδών

Το ισχύον πρόγραμμα: Δ.Ε.Π.Π.Σ. Αναλυτικότερη παρουσίαση Οι αρχές του Δ.Ε.Π.Π.Σ.

Το ισχύον πρόγραμμα: Δ.Ε.Π.Π.Σ. Αναλυτικότερη παρουσίαση Σύμφωνα με τον τότε Αντιπρόεδρο του ΠΙ Η. Ματσαγγούρα: «Βασική παραδοχή του Δ.Ε.Π.Π.Σ. είναι ότι άσχετα από τις ακαδημαϊκές πρακτικές της κατάτμησης της γνώσης σε τομείς εξειδίκευσης –που κι αυτές τελευταίως αναθεωρούνται- η σχολική γνώση, για λόγους ψυχολογικούς και διδακτικούς, πρέπει: να διδάσκεται σε ενιαιοποιημένη μορφή, για να προσφέρει ολιστικές εικόνες της πραγματικότητας

Το ισχύον πρόγραμμα: Δ.Ε.Π.Π.Σ. Αναλυτικότερη παρουσίαση να συνδέεται με τις εμπειρίες των μαθητών, για να είναι κατανοητή, ενδιαφέρουσα και σχετική με την πραγματικότητα που βιώνουν και να προσεγγίζεται με διερευνητικές μεθόδους, ώστε η γνώση να οικοδομείται σταδιακά από τους ίδιους τους μαθητές

Το ισχύον πρόγραμμα: Δ.Ε.Π.Π.Σ. Αναλυτικότερη παρουσίαση Η σχολική γνώση θα προσφέρει στους μαθητές νέες δυνατότητες σκέψης, κρίσης και δράσης για την αντιμετώπιση των καταστάσεων της καθημερινό- τητας μόνο όταν γίνει ενιαία, κατανοητή, σχετική, ελκυστική και ενδιαφέρουσα. Διαφορετικά, θα παραμείνει ανενεργό σώμα αποσπασματικών, ανοημάτιστων και αδιάφορων πληροφοριών. Και, βέβαια, είναι αυτονόητο ότι οι αποσπασματικές πληροφορίες δεν συνιστούν γνώση»

Κριτική και προβληματισμοί Προβληματισμοί σχετικά με τα αναλυτικά προγράμματα των παιδαγωγικών τμημάτων

Κριτική και προβληματισμοί Πώς φτιάχτηκαν τα ΑΠΣ ιδιαίτερα το ΔΕΠΠΣ; Συμμετείχαν τα εμπλεκόμενα μέρη και πόσο; Πόσο δοκιμάστηκε πιλοτικά; Αξιολόγηση. Πόσο λειτουργεί ικανοποιητικά; Έχουν προβλεφθεί διορθωτικοί μηχανισμοί;

Τέλος ενότητας Τα Αναλυτικά προγράμματα σπουδών στο ελληνικό νηπιαγωγείο

Βιβλιογραφία Αλαχιώτης, Σ. Ν. (2002), «Για ένα σύγχρονο εκπαιδευτικό πρόγραμμα», στο π. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, Ειδικό αφιέρωμα στη Διαθεματικότητα, τχ. 7, Νοέμβριος, σσ Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (2002), Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, τόμοι Α΄, Β΄, ΥΠΕΠΘ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα. Ζαχάρος, Κ & Παπανδρέου, Μ. (2004), «Τα μαθηματικά στο νηπιαγωγείο: Μια κριτική ανάλυση του ΔΕΠΠΣ» στο Γ. Μπαγάκης (επιμέλεια), Ο εκπαιδευτικός και το αναλυτικό πρόγραμμα, Μεταίχμιο, Αθήνα, σσ Καρατζιά-Σταυλιώτη, Ε. (2002), «Η διαθεματικότητα στα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών: Παραδείγματα από την ευρωπαϊκή εμπειρία και πρακτική», στο π. Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, Ειδικό αφιέρωμα στη Διαθεματικότητα, τχ. 7, Νοέμβριος σσ

Βιβλιογραφία Ματσαγγούρας, Η. Γ. (2002), «Διεπιστημονικότητα, διαθεματικότητα και ενιαιοποίηση στα νέα Προγράμματα Σπουδών: Τρόποι οργάνωσης της σχολικής γνώσης», Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, Ειδικό αφιέρωμα στη Διαθεματικότητα, τχ. 7, Νοέμβριος, σσ Οδηγός Nηπιαγωγού. Εκπαιδευτικοί σχεδιασμοί, Δημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης, (2005), (συγγραφείς Χ. Δαφέρμου, Π. Κουλούρη, Ε. Μπασαγιάννη), ΟΕΔΒ, Αθήνα. Πατηνιώτης, Ν. (2006), Το ολοήμερο νηπιαγωγείο, Τυπωθήτω, Αθήνα.

Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

Σημειώματα

Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Πατρών, Σχολή Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών, Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία, Κυπριανός Παντελής. «Θεσμοί Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης στην Ευρώπη». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

Σημείωμα Αδειοδότησης Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό και τα οποία αναφέρονται μαζί με τους όρους χρήσης τους στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

Διατήρηση Σημειωμάτων Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει:  το Σημείωμα Αναφοράς  το Σημείωμα Αδειοδότησης  τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων  το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.