14 ο ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ Αναερόβια Βακτήρια

ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΑΝΑΕΡΟΒΙΩΝ  Αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο χάρη στην εφαρμογή βελτιωμένων εργαστηριακών τεχνικών απομόνωσης και καλλιέργειας των αναεροβίων βακτηρίων  Λοιμώξεις κυρίως ενδογενούς προέλευσης  Τεράστιοι αριθμοί αναεροβίων υπάρχουν στη φυσιολογική χλωρίδα του κατώτερου ΓΕΣ

Ορισμός: Αναερόβια Βακτήρια Απουσία Ο 2 → ανάπτυξη μικροοργανισμού Παρουσία Ο 2 → μη ανάπτυξη μικροοργανισμού Στην πράξη: τεστ αεροβίωσης στελέχους  Ανάπτυξη σε αναερόβια καλλ. υλικά και συνθήκες  Μη ανάπτυξη σε αιματούχα, σοκολατόχρωμα, υπό αερόβιες συνθήκες Κατηγοριοποίηση: «Αναερόβια»  Αποτελεί υπεραπλούστευση  Είναι ανακριβής

Ευρύ Φάσμα Υποχρεωτικά αερόβια Υποχρεωτικά αερόβια Δυνητικά αναερόβια Δυνητικά αναερόβια Μικροαερόφιλα Μικροαερόφιλα Αεροάντοχα αναερόβια Αεροάντοχα αναερόβια Υποχρεωτικά αναερόβια Υποχρεωτικά αναερόβια Αυστηρώς υποχρεωτικά αναερόβια Αυστηρώς υποχρεωτικά αναερόβια Μετρίως υποχρεωτικά αναερόβια Μετρίως υποχρεωτικά αναερόβια - Τοξικότητα Ο 2 ποικίλλει - Ο 2 δεν αποτελεί τελικό αποδέκτη e -

Κλινικά σημαντικά Αναερόβια Παραγωγή ενέργειας: Ζύμωση Παραγωγή ενέργειας: Ζύμωση Τελικός δέκτης e - : οργανικές ενώσεις (πχ οργανικά οξέα, αλκοόλες) Τελικός δέκτης e - : οργανικές ενώσεις (πχ οργανικά οξέα, αλκοόλες)

Kατηγορίες «Αναερόβιων» (6) «Αυστηρώς» Υποχρεωτικά Αναερόβια Bακτήρια Δεν αναπτύσσονται σε επιφάνεια αγαρ που εκτίθεται σε ατμόσφαιρα Ο 2 > 0.5% Δεν αναπτύσσονται σε επιφάνεια αγαρ που εκτίθεται σε ατμόσφαιρα Ο 2 > 0.5% Το Ο 2 είναι εξαιρετικά τοξικό για αυτά (???) Το Ο 2 είναι εξαιρετικά τοξικό για αυτά (???) Clostridium haemolyticum Clostridium haemolyticum Clostridium novyi Clostridium novyi Selemonas ruminatium Selemonas ruminatium «Μετρίως» Υποχρεωτικά Αναερόβια Bακτήρια Αναπτύσσονται σε ατμόσφαιρα Ο 2 2-8% Αναπτύσσονται σε ατμόσφαιρα Ο 2 2-8% Τα περισσότερα κλινικά σημαντικά στελέχη αναερόβιων Τα περισσότερα κλινικά σημαντικά στελέχη αναερόβιων Bacteroides fragilis Bacteroides fragilis Prevotella- Porphyromonas Prevotella- Porphyromonas Fusobacterium nucleatum Fusobacterium nucleatum Clostridium perfringens Clostridium perfringens

Αεροάντοχα Αναερόβια Bακτήρια Περιορισμένη ή μικρή ανάπτυξη σε άγαρ που εκτίθεται σε ατμοσφαιρικό αέρα Περιορισμένη ή μικρή ανάπτυξη σε άγαρ που εκτίθεται σε ατμοσφαιρικό αέρα Καλή ανάπτυξη υπό αναερόβιες συνθήκες Καλή ανάπτυξη υπό αναερόβιες συνθήκες Clostridium histolyticum Clostridium histolyticum Clostridium carnis Clostridium carnis Μικροαερόφιλα Bακτήρια Χρειάζονται Ο 2 ως τελικό αποδέκτη e - Χρειάζονται Ο 2 ως τελικό αποδέκτη e - Δεν αναπτύσσονται υπό αερόβιες συνθήκες (21% Ο 2 ) Δεν αναπτύσσονται υπό αερόβιες συνθήκες (21% Ο 2 ) Δεν αναπτύσσονται ή έχουν ελάχιστη ανάπτυξη υπό αναερόβιες συνθήκες Δεν αναπτύσσονται ή έχουν ελάχιστη ανάπτυξη υπό αναερόβιες συνθήκες Campylobacter jejuni Campylobacter jejuni Βέλτιστες συνθήκες ανάπτυξης: 5% Ο 2, 10% CO 2, 85% N 2 Βέλτιστες συνθήκες ανάπτυξης: 5% Ο 2, 10% CO 2, 85% N 2

Δυνητικά Aναερόβια Bακτήρια Ανάπτυξη είτε αερόβια είτε αναερόβια Ανάπτυξη είτε αερόβια είτε αναερόβια Χρήση Ο 2 ως τελικός αποδέκτης e - Χρήση Ο 2 ως τελικός αποδέκτης e - Υπό αναερόβιες συνθήκες: Zύμωση Υπό αναερόβιες συνθήκες: Zύμωση Glucose → CO 2 + Η 2 Ο 38 ATP 38 ATP Escherichia coli Escherichia coli Staphylococcus aureus Staphylococcus aureus Υποχρεωτικά Αερόβια Bακτήρια Ο 2 ως τελικός αποδέκτης e - Ο 2 ως τελικός αποδέκτης e - Δεν παράγουν ενέργεια με Ζύμωση Δεν παράγουν ενέργεια με Ζύμωση Micrococcus spp Micrococcus spp Pseudomonas aeruginosa Pseudomonas aeruginosa

Καλλιέργειες Αναερόβιων Ανάπτυξη εξαρτάται από: 1. την απουσία Ο 2 (≠ αναστολή ανάπτυξης) 2. το χαμηλό οξειδοαναγωγικό δυναμικό του καλλιεργητικού υλικού **Σημασία συνθηκών μεταφοράς του κλινικού δείγματος

Λοιμώξεις από Αναερόβια Εγκεφαλικό απόστημα Εγκεφαλικό απόστημα Χρόνια παραρρινοκολπίτιδα Χρόνια παραρρινοκολπίτιδα Περιοδοντικές λοιμώξεις Περιοδοντικές λοιμώξεις Απόστημα πνεύμονα (νεκρωτική πνευμονία, εμπύημα) Απόστημα πνεύμονα (νεκρωτική πνευμονία, εμπύημα) Βακτηριαιμία, ενδοκαρδίτιδα Βακτηριαιμία, ενδοκαρδίτιδα Υποδιαφραγματικό, ηπατικό, υφηπατικό, περινεφρικό απόστημα Υποδιαφραγματικό, ηπατικό, υφηπατικό, περινεφρικό απόστημα Κοιλιακές λοιμώξεις (μετατραυματικές, μεταχειρουργικές, διάτρηση κοίλου σπλάγχνου, κακοήθεια) Κοιλιακές λοιμώξεις (μετατραυματικές, μεταχειρουργικές, διάτρηση κοίλου σπλάγχνου, κακοήθεια) Πυελικό απόστημα (ενδομητρίτις, λοίμωξη μετά από έκτρωση, απόστημα σάλπιγγας) Πυελικό απόστημα (ενδομητρίτις, λοίμωξη μετά από έκτρωση, απόστημα σάλπιγγας) Περιπρωκτικό απόστημα Περιπρωκτικό απόστημα Νεκρωτική κυτταρίτιδα Νεκρωτική κυτταρίτιδα Γάγγραινα Γάγγραινα

 Λοιμώξεις της κεφαλής, του τραχήλου και του αναπνευστικού συστήματος συσχετίζονται συχνά με αναερόβια βακτήρια του στόματος  Λοιμώξεις της κοιλιακής και πυελικής χώρας συσχετίζονται με αναερόβια βακτήρια του εντέρου

ΓένοςΕντεροΣτόμαΚόλπος Ρινο- φάρυγγαςΟφθαλμόςΔέρμαΟυρήθρα Actinomyces Clostridium ++++ Lactobacillus ++++ Propionibacterium Bacteroides Fusobacterium Treponema ++ Peptococcus ++++ Peptostreptococcus Veilonella Aναερόβια Φυσιολογική Χλωρίδα

Χαρακτηριστικά αναεροβίων λοιμώξεων  Δυσοσμία (δύσοσμο πύον ή έκκριμα πρέπει πάντα να υποψιάζει τον κλινικό ιατρό για την πιθανότητα παρουσίας αναεροβίων)  Λοιμώξεις από αναερόβια (πλην των κλωστηριδίων) είναι συχνά πολυμικροβιακές  Σημαντική η λήψη του κλινικού δείγματος όπως και η εργαστηριακή του διαχείρηση (συνθήκες και παρατεταμένη επώαση)

Αναερόβια επώαση σε πλαστικούς φάκελλους

Αναερόβια επώαση σε Jar

Αναερόβια επώαση σε θάλαμο

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ  Λήψη του δείγματος, μεταφορά  Gram χρώση αμέσων παρασκευασμάτων  Αναερόβια επώαση  Υλικά με αίμα και αιμίνη  Εκλεκτικά υλικά (χολή, εσκουλίνη, γενταμικίνη)  Gram χρώση αποικιών  Αντοχή στην καναμυκίνη, βανκομυκίνη, κολιστίνη  Βιοχημικές ιδιότητες  Αέριος χρωματογραφία

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΑΝΑΕΡΟΒΙΩΝ Σπορογόνα Gram (+) βακτηρίδια Γένος: Clostridium Γένος: Clostridium Eίδη: C. botulinum, C. perfringens, C. tetani, C. difficile, C. haemolyticum Mη Σπορογόνα Gram (+) βακτηρίδια Γένος: Actinomyces Γένος: Actinomyces Eίδη: A. israelli, A. odontolyticus, A. viscosus Γένος: Propionibacterium Γένος: Propionibacterium Eίδη: P. acnes, P. propionicus Γένος: Lactobacillus Γένος: Lactobacillus Gram (+) κόκκοι Γένος: Peptococcus Γένος: Peptococcus Γένος: Peptostreptococcus Γένος: Peptostreptococcus

ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ ΑΝΑΕΡΟΒΙΩΝ Gram (-) κόκκοι Γένος: Veilonella Γένος: Veilonella Mη Σπορογόνα Gram (-) βακτηρίδια Γένος: Bacteroides Γένος: Bacteroides Είδη: Β. fragilis Γένος: Porphyromonas Γένος: Porphyromonas Γένος: Fusobacterium Γένος: Fusobacterium Είδη: F. nucleatum, F. necrophorum

Aναερόβια Σπορογόνα Gram (+) Βακτηρίδια Γένος: Clostridium Γένος: Clostridium 113 είδη, λίγα είναι τα κλινικά σημαντικά 113 είδη, λίγα είναι τα κλινικά σημαντικά Αυστηρά αναερόβια ↔ «ανοχή» Ο2 Αυστηρά αναερόβια ↔ «ανοχή» Ο2 Περισσότερα: κινητά Περισσότερα: κινητά Ορισμένα: μη σπορογόνα (C. perfringens) Ορισμένα: μη σπορογόνα (C. perfringens) Ορισμένα «βάφονται» Gram (-) (C. ramosum) Ορισμένα «βάφονται» Gram (-) (C. ramosum) Ευρεία διασπορά: νερό, έδαφος, απόβλητα Ευρεία διασπορά: νερό, έδαφος, απόβλητα Φυσιολογική χλωρίδα ΓΕΣ (άνθρωπος, ζώα) Φυσιολογική χλωρίδα ΓΕΣ (άνθρωπος, ζώα) Ταυτοποίηση Ταυτοποίηση Παραγωγή σπόρων Παραγωγή σπόρων Αναερόβια ανάπτυξη Αναερόβια ανάπτυξη Βιοχημικές αντιδράσεις Βιοχημικές αντιδράσεις Μεταβολικά προιόντα Μεταβολικά προιόντα

Τα περισσότερα: ακίνδυνα σαπρόφυτα Μερικά: γνωστά, σημαντικά παθογόνα Τέτανος, αλλαντίαση, μυονέκρωση Τέτανος, αλλαντίαση, μυονέκρωση Ωστόσο, συχνότερα προκαλούν: Λοιμώξεις δέρματος και μαλακών μορίων Λοιμώξεις δέρματος και μαλακών μορίων Τροφική δηλητηρίαση Τροφική δηλητηρίαση Διάρροια/κολίτιδα που σχετίζονται με λήψη αντιβακτηριακών Διάρροια/κολίτιδα που σχετίζονται με λήψη αντιβακτηριακών Ικανότητα πρόκλησης νόσου 1. Επιβίωση υπό δυσμενείς συνθήκες 2. Ταχεία ανάπτυξη 3. Παραγωγή πληθώρας τοξινών

Σημαντικότερα Παθογόνα Κλωστηρίδια  Clostridium tetani  Clostridium perfringens  Clostridium botulinum  Clostridium difficile

Clostridium tetani Μικρό, κινητό, εμφανίζεται συχνά ως Gram (-), σπορογόνο (τελικοί σπόροι: εμφάνιση ως πλήκτρο τυμπάνου) Μικρό, κινητό, εμφανίζεται συχνά ως Gram (-), σπορογόνο (τελικοί σπόροι: εμφάνιση ως πλήκτρο τυμπάνου) δύσκολη ανάπτυξη in vitro, αυστηρά αναερόβιο, σχετικά ανενεργό μεταβολικά δύσκολη ανάπτυξη in vitro, αυστηρά αναερόβιο, σχετικά ανενεργό μεταβολικά Ευρεία διασπορά: ΓΕΣ ζώων (άνθρωπος παροδικά), έδαφος Ευρεία διασπορά: ΓΕΣ ζώων (άνθρωπος παροδικά), έδαφος Σπόροι: επιζούν για μεγάλο χρονικό διάστημα Σπόροι: επιζούν για μεγάλο χρονικό διάστημα 1x10 6 περιστατικά τετανου / χρόνο (παγκοσμίως) 1x10 6 περιστατικά τετανου / χρόνο (παγκοσμίως) Θνητότητα 20-50% Θνητότητα 20-50%

Clostridium tetani - χρώση Gram

Clostridium tetani - χρώση νιγροσίνης

Clostridium tetani Παράγει 2 τοξίνες Τετανολυσίνη → αιμολυσίνη Τετανοσπασμίνη → νευροτοξίνη (NT) Λύση κυττάρου → απελευθέρωση ΝΤ → σύνδεση με υποδοχέα νευρώνων → μεταφορά στο ΚΝΣ → αναστολή έκκρισης νευροδιαβιβαστών ανασταλτικών συνάψεων (GABA) → σπαστική παράλυση Λύση κυττάρου → απελευθέρωση ΝΤ → σύνδεση με υποδοχέα νευρώνων → μεταφορά στο ΚΝΣ → αναστολή έκκρισης νευροδιαβιβαστών ανασταλτικών συνάψεων (GABA) → σπαστική παράλυση Θανατηφόρα δόση για ποντικούς: μg Θανατηφόρα δόση για ποντικούς: μg

Clostridium tetani Μετάδοση: εξωγενής, έκθεση σε μολυσμένο χώμα, συνήθως μικρό τραύμα Μετάδοση: εξωγενής, έκθεση σε μολυσμένο χώμα, συνήθως μικρό τραύμα Ομάδα Κινδύνου: άτομα με ανεπαρκή ανοσία (μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι) Ομάδα Κινδύνου: άτομα με ανεπαρκή ανοσία (μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι) Χρόνος επώασης: μέρες / εβδομάδες Χρόνος επώασης: μέρες / εβδομάδες Κλινική εικόνα: τέτανος (τριγμός μασητήρων, σαρδόνειος γέλως, σπασμοί ράχης, αυτόνομο ΝΣ) Κλινική εικόνα: τέτανος (τριγμός μασητήρων, σαρδόνειος γέλως, σπασμοί ράχης, αυτόνομο ΝΣ) Διάγνωση: κυρίως κλινική Διάγνωση: κυρίως κλινική Θεραπεία: καθαρισμός τραύματος, αντιτετανικός ορός και εμβόλιο, μετρονιδαζόλη Θεραπεία: καθαρισμός τραύματος, αντιτετανικός ορός και εμβόλιο, μετρονιδαζόλη

Τέτανος: σαρδώνειος γέλως

Τέτανος: γενικευμένος οπισθότονος

Τέτανος: γενικευμένος οπισθότονος Τέτανος: γενικευμένος οπισθότονος

Εμβόλιο τετάνου  Εμβόλιο Διφθερίτιδος-Τετάνου-Κοκκύτου  Παιδιά κάτω των 7 ετών  α’ δόση 6 εβδομάδες β΄δόση 4-8 εβδομάδες μετά β΄δόση 4-8 εβδομάδες μετά γ’ δόση 4-8 εβδομάδες μετά γ’ δόση 4-8 εβδομάδες μετά δ΄δόση 1 χρόνο μετά δ΄δόση 1 χρόνο μετά Αναμνηστική κάθε 10 χρόνια Αναμνηστική κάθε 10 χρόνια

Clostridium difficile Στελέχη που παράγουν τοξίνες: «γαστρεντερική νόσος που σχετίζεται με λήψη αντιβακτηριακών» Στελέχη που παράγουν τοξίνες: «γαστρεντερική νόσος που σχετίζεται με λήψη αντιβακτηριακών» Προκαλούν: απλή διάρροια ↔ κεραυνοβόλος, ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα Προκαλούν: απλή διάρροια ↔ κεραυνοβόλος, ψευδομεμβρανώδης κολίτιδα Φυσιολογική χλωρίδα εντέρου (σε χαμηλό %) Φυσιολογική χλωρίδα εντέρου (σε χαμηλό %) Αντιβακτηριακά: διαταραχή χλωρίδας → C. difficile επιζούν → πολλαπλασιάζονται → παράγουν τοξίνες Αντιβακτηριακά: διαταραχή χλωρίδας → C. difficile επιζούν → πολλαπλασιάζονται → παράγουν τοξίνες Νοσοκομειακές επιδημίες Νοσοκομειακές επιδημίες

Clostridium difficile ΤΟΞΙΝΕΣ Κυτταροτοξίνη → αποπολυμερισμός ακτίνης Κυτταροτοξίνη → αποπολυμερισμός ακτίνης Εντεροτοξίνη → αιμορραγική νέκρωση, υπερέκκριση υγρού, χημειοταξία ουδετερόφιλων Εντεροτοξίνη → αιμορραγική νέκρωση, υπερέκκριση υγρού, χημειοταξία ουδετερόφιλων Διάγνωση: Ανίχνευση τοξινών σε κόπρανα και καλλιέργειες Διάγνωση: Ανίχνευση τοξινών σε κόπρανα και καλλιέργειες Θεραπεία: διακοπή αντιβακτηριακών, χορήγηση μετρονιδαζόλης ή βανκομυκίνης Θεραπεία: διακοπή αντιβακτηριακών, χορήγηση μετρονιδαζόλης ή βανκομυκίνης

Clostridium perfringens (Clostridium welchii) Μη κινητό, ανάπτυξη εύκολη –ταχεία in vitro, μεταβολικά ενεργό, χαρακτηριστική μορφολογία (μεγάλο βακτηρίδιο) Μη κινητό, ανάπτυξη εύκολη –ταχεία in vitro, μεταβολικά ενεργό, χαρακτηριστική μορφολογία (μεγάλο βακτηρίδιο) Το είδος που απομονώνεται συχνότερα Το είδος που απομονώνεται συχνότερα Απομονώνεται εύκολα στο εργαστήριο Απομονώνεται εύκολα στο εργαστήριο Ευρύ φάσμα ασθενειών: απλός αποικισμός ↔ γαστρεντερίτιδα ↔ εκτεταμένη καταστροφή ιστών Ευρύ φάσμα ασθενειών: απλός αποικισμός ↔ γαστρεντερίτιδα ↔ εκτεταμένη καταστροφή ιστών 5 ορότυποι: A, B, C, D, E 5 ορότυποι: A, B, C, D, E Ορότυπος C: υπεύθυνος για νεκρωτική εντεροκολίτιδα Ορότυπος C: υπεύθυνος για νεκρωτική εντεροκολίτιδα Ορότυπος A: υπεύθυνος για όλες τις άλλες λοιμώξεις Ορότυπος A: υπεύθυνος για όλες τις άλλες λοιμώξεις

Clostridium perfringens

Παθογονικότητα: παραγωγή 12 τοξινών 4 «θανατηφόρες» (α, β, ε,και ι) και 1 εντεροτοξίνη 4 «θανατηφόρες» (α, β, ε,και ι) και 1 εντεροτοξίνη α-τοξίνη: λεκιθινάση, νεκρωτική, αιμολυτική α-τοξίνη: λεκιθινάση, νεκρωτική, αιμολυτική β-τοξίνη: νεκρωτική → νεκρωτική εντεροκολίτιδα β-τοξίνη: νεκρωτική → νεκρωτική εντεροκολίτιδα Εντεροτοξίνη: εντεροτοξική, κυτταροτοξική → γαστρεντερίτιδα Εντεροτοξίνη: εντεροτοξική, κυτταροτοξική → γαστρεντερίτιδα

Clostridium perfringens ΓΕΣ ανθρώπων και ζώων → έδαφος, νερό Κλινικές εκδηλώσεις Μυονέκρωση – Αεριογόνος γάγγραινα (80% oφείλεται σε C.p) Συνήθως εξωγενής λοίμωξη (τραύμα, χειρουργείο) Συνήθως εξωγενής λοίμωξη (τραύμα, χειρουργείο) Εκτεταμένη νέκρωση μυών, σοκ, αιμόλυση Εκτεταμένη νέκρωση μυών, σοκ, αιμόλυση Καταστροφική λοίμωξη Καταστροφική λοίμωξη Χρώση Gram: χαρακτηριστική μορφολογία και έλλειψη λευκοκυττάρων Χρώση Gram: χαρακτηριστική μορφολογία και έλλειψη λευκοκυττάρων Άλλα κλωστηρίδια: C. septicum, C. sordelli, C. histolyticum, C. novyi Άλλα κλωστηρίδια: C. septicum, C. sordelli, C. histolyticum, C. novyi

Λοίμωξη μαλακών μορίων Νεκρωτική εντερίτιδα (C. perfringens τύπου C → β- τοξίνη, Παπούα, Ν. Γουινέα) Τροφική δηλητηρίαση (C. perfringens τύπου Α → εντεροτοξίνη) Εργαστηριακή διάγνωση: χρώση Gram και καλλιέργεια Θεραπεία: επιθετική (θνητότητα %), χειρουργικός καθαρισμός και πενικιλλίνη

Αεριογόνος γάγγραινα

Αναερόβια κυτταρίτιδα

Clostridium botulinum -Αλλαντίαση-  botulus = λουκάνικο  4 ομάδες Ι έως IV (I, II)  7 τοξίνες αλλαντίασης: Α έως G  Δεσμεύουν την ακετυλοχολίνη (χαλαρή παράλυση)  Κονσέρβες (Α,Β τοξίνες)  Ψάρια διατηρημένα (Ε τοξίνη)

Clostridium botulinum  Αλλαντίαση : τροφική, τραυματική, βρεφική  ναυτία, έμετος, αδυναμία, κόπωση,θολή όραση, ξηρότητα στόματος, δυσκοιλιότητα, χαλαρά παράλυση, αναπνευστική παράλυση  Θνητότητα από 70% στο 10% (υποστήριξη αναπνευστικού)

Clostridium botulinum ΘΕΡΑΠΕΙΑ - ΠΡΟΛΗΨΗ  Αναπνευστική υποστήριξη  Μετρονιδαζόλη, πενικιλλίνη  Αντιτοξίνη  Αποστείρωση κονσερβών (120 ο για 30 λεπτά)  Όχι μέλι σε βρέφη

Gram-αρνητικά αναερόβια βακτηρίδια  Bacteroides  Fusobacterium  Φυσιολογική χλωρίδα: ανώτερο αναπνευστικό, γαστρεντερικό, ουρογεννητικό

Βacteroides spp. Βacteroides fragilis  Ισχυρή παθογόνος δράση  80% των ενδοκοιλιακών λοιμώξεων (υποδιαφραγματικά αποστήματα, αποστήματα πυέλου, αποστήματα ήπατος)

Bacteroides fragilis

Fusobacterium spp  Αποικίζει το βλεννογόνο του ανώτερου αναπνευστικού και γαστρεντερικού συστήματος  F. nucleatum, F. necrophorum  Λοιμώξεις στοματοφάρυγγα, οδοντικά αποστήματα, νόσος Lemierre

Fusobacterium nucleatum

Fusobacterium necrophorum