Οργανωσιακή Συμπεριφορά Ενότητα 3: Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - Μέρος Β’ Ιωάννης Σαλμόν Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο.

Παρουσίαση με θέμα: "Οργανωσιακή Συμπεριφορά Ενότητα 3: Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - Μέρος Β’ Ιωάννης Σαλμόν Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οργανωσιακή Συμπεριφορά Ενότητα 3: Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - Μέρος Β’ Ιωάννης Σαλμόν Τμήμα Διοίκησης Επιχειρήσεων ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς. 2

3 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Πειραιά Τεχνολογικού Τομέα» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους. 3

4 Σκοποί Ενότητας Στην ενότητα αυτή οι φοιτητές θα διδαχθούν θέματα που αφορούν την κλασική θεωρία διοίκησης που αφορά τον σχεδιασμό γραφειοκρατικών οργανώσεων, θα συνεχίσει η διδασκαλία για την μηχανοποίηση η οποία παίρνει τον έλεγχο καθώς θα αναλυθεί και η θεωρία του Frederick Taylor. 4

5 Περιεχόμενα Ενότητας Κλασική Θεωρία Διοίκησης: Σχεδιασμός Γραφειοκρατικών Οργανώσεων Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor 5

6 Κλασική Θεωρία Διοίκησης: Σχεδιασμός Γραφειοκρατικών Οργανώσεων - 1 Μεταξύ των κλασικών θεωρητικών, τυπικοί ήταν ο Γάλλος Henri Fayol, ο Αμερικανός F.W Mooney και ο Άγγλος Συνταγματάρχης Lyndall Urwick- Έδειξαν ενδιαφέρον για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι μάνατζερ στην πράξη και επιχείρησαν να κωδικοποιήσουν δικές τους εμπειρίες σε σχέση με την επιτυχημένη οργάνωση ώστε να τις ακολουθήσουν και οι άλλοι Το βασικό στοιχείο της σκέψης τους συμπυκνώνεται στην ιδέα ότι η διοίκηση είναι μία διαδικασία σχεδιασμού, οργάνωσης, εντολών, συντονισμού και ελέγχου.

7 Κλασική Θεωρία Διοίκησης: Σχεδιασμός Γραφειοκρατικών Οργανώσεων - 2 Αθροιστικά έθεσαν τις βάσεις για πολλές σύγχρονες τεχνικές διοίκησης, όπως το μάνατζμεντ μέσω καθορισμένων στόχων, τα συστήματα σχεδιασμού, προγραμματισμού και προϋπολογισμού, καθώς και σε άλλες μεθόδους που δίνουν έμφαση στον ορθολογικό σχεδιασμό και έλεγχο.

8 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 1 8 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΕΝΙΑΙΟ ΚΕΝΤΡΟ ΕΝΤΟΛΩΝ: Κάθε εργαζόμενος πρέπει να παίρνει εντολές μόνο από ένα προϊστάμενο ΚΛΙΜΑΚΩΤΗ ΑΛΥΣΙΔΑ: Η γραμμή εξουσίας από τον προϊστάμενο προς τους υφισταμένους, διατρέχει την οργάνωση από την κορυφή μέχρι τη βάση. Αυτή η αλυσίδα η οποία ξεκινάει από την αρχή του ενιαίου κέντρου εντολών, πρέπει να χρησιμοποιείται ως κανάλι επικοινωνίας και λήψης αποφάσεων ΕΥΡΟΣ ΕΛΕΓΧΟΥ: Ο αριθμός των ατόμων που αναφέρονται σε έναν προϊστάμενο δεν πρέπει να είναι τόσο μεγάλος ώστε να δημιουργεί προβλήματα επικοινωνίας και συντονισμού ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΗ ΕΞΟΥΣΙΑΣ: Το προσωπικό μπορεί να προσφέρει αξιόλογες συμβουλευτικές υπηρεσίες, αλλά πρέπει να προσέχει να μην παραβιάζει τη γραμμή εξουσίας ΠΡΩΤΟΒΟΥΛΙΕΣ:Πρέπει να ενθαρρύνονται όλα τα επίπεδα της οργάνωσης

9 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 2 9 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΤΑΜΕΡΙΣΜΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: Η διεύθυνση πρέπει να στοχεύει στην επίτευξη ενός βαθμού εξειδίκευσης που επιτρέπει την επίτευξη των στόχων της οργάνωσης με αποδοτικό τρόπο ΕΞΟΥΣΙΑ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ: Πρέπει να δίνεται προσοχή στο δικαίωμα που έχει κάποιος να δίνει εντολές και να αξιώνει υπακοή, παράλληλα με την επίτευξη της κατάλληλης ισορροπίας ανάμεσα στην εξουσία και την ευθύνη. Δεν έχει νόημα να καθίσταται κάποιος υπεύθυνος για μία εργασία αν δεν του δίνεται η κατάλληλη εξουσία ώστε να φέρει εις πέρας αυτό το καθήκον ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (ΤΗΣ ΕΞΟΥΣΙΑΣ): Πάντα υπάρχει σε κάποιο βαθμό, αλλά πρέπει να ποικίλλει ώστε να βελτιστοποιείται η χρήση των ικανοτήτων του προσωπικού ΠΕΙΘΑΡΧΙΑ: Υπακοή, επιμέλεια, ζήλος, καλή διαγωγή και εξωτερικά σημάδια σεβασμού σε συνάρτηση με συμφωνημένους κανόνες και συνήθειες

10 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 3 10 ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΗΣ ΚΛΑΣΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΥΠΑΓΩΓΗ ΤΟΥ ΑΤΟΜΙΚΟΥ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΟΣ ΣΤΟ ΓΕΝΙΚΟ: Με αποφασιστικότητα, δίνοντας το καλό παράδειγμα, συνάπτοντας δίκαιες συμφωνίες, και με συνεχή επίβλεψη ΙΣΟΤΗΤΑ: Βασισμένη σε ευγένεια και δικαιοσύνη, ώστε να ενθαρρύνεται το προσωπικό στα καθήκοντά του, με δίκαιη ανταμοιβή, χωρίς υπερβολές, που αναπτερώνει το ηθικό ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΘΗΤΕΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ: Για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης των ικανοτήτων των ατόμων ΠΝΕΥΜΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ: Ώστε να διευκολύνεται η αρμονία που είναι πηγή δύναμης Αυτές οι αρχές, πολλές από τις οποίες χρησιμοποιήθηκαν αρχικά από τον Φρειδερίκο τον Μεγάλο και από άλλους στρατιωτικούς ειδήμονες για τη μετατροπή του στρατού σε > αποτέλεσαν θεμέλιο για τη Θεωρία της διοίκησης κατά το πρώτο μισό του 20 ου αιώνα. Σήμερα η χρήση τους είναι πολύ διαδεδομένη

11 Κλασική Θεωρία Διοίκησης: Σχεδιασμός Γραφειοκρατικών Οργανώσεων - 3 Αν εφαρμόσουμε τις αρχές της Κλασικής θεωρίας της διοίκησης, καταλήγουμε σε ένα οργανόγραμμα επακριβώς καθορισμένων θέσεων εργασίας, οι οποίες οργανώνονται με ιεραρχικό τρόπο μέσω επακριβώς καθορισμένων γραμμών επιβολής εντολών. Αν εξετάσουμε προσεκτικά αυτές τις αρχές, θα δούμε ότι, στην πραγματικότητα, οι κλασικοί θεωρητικοί σχεδίασαν την οργάνωση σαν να σχεδίαζαν μια μηχανή. 11

12 Κλασική Θεωρία Διοίκησης: Σχεδιασμός Γραφειοκρατικών Οργανώσεων - 4 Οι Κλασικοί της διοίκησης αντιλαμβάνονταν την οργάνωση ως ένα δίκτυο μερών: λειτουργικών τμημάτων όπως είναι η παραγωγή, η προώθηση πωλήσεων, το χρηματοοικονομικό, το τμήμα προσωπικού, τα οποία εξειδικεύονται περαιτέρω ως δίκτυα επακριβώς καθορισμένων θέσεων εργασίας. 12

13 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 4 13 Κλασική Θεωρία Διοίκησης - Γραφειοκρατική Οργάνωση: ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΠΡΟΕΔΡΟΣ Προσωπικό & Εσωτερικές σχέσεις Έρευνα & Ανάπτυξη Σχεδιασ μός Προϊόντ ων ΠαραγωγήΜάρκετινγκΟικονομικό Νομικό

14 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 5 Από κάθε σημείο που βρίσκεται στη βάση της ιεραρχίας υπάρχει μόνο ένας δρόμος προς την κορυφή, γεγονός που αντανακλά την αρχή ότι κάθε υφιστάμενος δεν πρέπει να έχει περισσότερους από έναν προϊσταμένους. Παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το γεγονός ότι τα «Υπαλληλικά Τμήματα» (π.χ χρηματοοικονομικό, νομικό, προσωπικού) δεν έχουν άμεση εξουσία πάνω στο τμήμα παραγωγής. 14

15 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 6 Οι κινήσεις της οργανωσιακής δομής που προκύπτουν με τον τρόπο αυτόν είναι φτιαγμένες να λειτουργούν με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ακρίβεια μέσω μοτίβων εξουσίας. Μοτίβο εξουσίας κυρίως σε σχέση με τις ευθύνες της κάθε θέσης εργασίας ή σε σχέση με το δικαίωμα που έχει κάποιος να δίνει διαταγές και να αξιώνει υπακοή. 15

16 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 7 Δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στα μοτίβα εξουσίας και στη γενική διαδικασία προσανατολισμού, πειθάρχησης και υποταγής του ατομικού συμφέροντος στο γενικό, οι Κλασικοί θεωρητικοί επιχείρησαν να διασφαλίζουν ότι οι εντολές που δίνονται από την κορυφή της οργάνωσης θα διατρέχουν την οργάνωση με τρόπο επακριβώς καθορισμένο, ώστε να προκαλούν επακριβώς καθορισμένα αποτελέσματα. 16

17 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 8 Δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στα μοτίβα εξουσίας και στη γενική διαδικασία προσανατολισμού, πειθάρχησης και υποταγής του ατομικού συμφέροντος στο γενικό, οι Κλασικοί θεωρητικοί επιχείρησαν να διασφαλίζουν ότι οι εντολές που δίνονται από την κορυφή της οργάνωσης θα διατρέχουν την οργάνωση με τρόπο επακριβώς καθορισμένο, ώστε να προκαλούν επακριβώς καθορισμένα αποτελέσματα. 17

18 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 9 Οι αρχές της Κλασικής θεωρίας είναι επίσης βασικές και για την τροποποιημένη μορφή της συγκεντρωτικής γραφειοκρατίας που συναντάμε στη διαμερισματοποιημένη οργάνωση. Στη διαμερισματοποιημένη οργάνωση διάφορες μονάδες αφήνονται να λειτουργήσουν με τρόπο ημι-αυτόνομο κάτω από γενική και όχι επισταμένη επίβλεψη και έλεγχο από εκείνους που έχουν την ύστατη εξουσία. 18

19 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 10 Όπως στο στρατό εισήχθη η αποκέντρωση για την αντιμετώπιση των δύσκολων καταστάσεων μάχης, έτσι και οι θεωρητικοί της Κλασικής διοίκησης συνειδητοποίησαν την ανάγκη συμβιβασμού ανάμεσα στις αντιφατικές απαιτήσεις του συγκεντρωτισμού και της αποκέντρωσης, για την πρέπουσα ευελιξία στα διαφορετικά μέρη των μεγάλων οργανώσεων. 19

20 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 11 Το συγκεκριμένο είδος αποκέντρωσης προήχθη κατά πολύ στη διάρκεια του 20ου αιώνα, λόγω της ανάπτυξης τεχνικών διοίκησης όπως αυτή καθορισμένων στόχων αλλά και λόγω του σχεδιασμού των Πληροφοριακών συστημάτων διοίκησης (MIS, Management Information Systems), τα οποία συχνά χρησιμοποιούνται για την εδραίωση ελέγχου του τύπου «Κορυφής - Βάσης» όπως αυτός που προτείνουν οι Κλασικοί θεωρητικοί. 20

21 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 12 Π.χ μορφές διοίκησης μέσω καθορισμένων στόχων χρησιμοποιούνται συχνά για την επιβολή ενός μηχανιστικού συστήματος στόχων και αντικειμενικών σκοπών στις οργανώσεις- Αυτοί οι στόχοι χρησιμοποιούνται στη συνέχεια για τον έλεγχο της κατεύθυνσης που οι μάνατζερ θέλουν να οδηγήσουν την επιχείρηση. Η σύνδεση της στρατηγικής με συγκεκριμένους στόχους και με διάφορα συστήματα προϋπολογισμού, με παράλληλο έλεγχο της όλης διαδικασίας από πληροφοριακά συστήματα, παρέχουν σχεδόν την πλήρη εποπτεία και έλεγχο επιδόσεων και γενικότερης λειτουργίας της οργάνωσης. 21

22 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 13 Με τον συγκεκριμένο τρόπο εμπλοκής των πληροφοριακών συστημάτων διοίκησης, οι ιδέες των θεωρητικών της Κλασικής διοίκησης ενδυναμώνουν φορώντας το μανδύα της σύγχρονης διοίκησης. Ολόκληρος ο πυρήνας της Κλασικής θεωρίας διοίκησης και των σύγχρονων εφαρμογών της, βρίσκεται στο ότι οι οργανώσεις μπορούν, ή θα έπρεπε να είναι ορθολογικά συστήματα που να λειτουργούν με όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικό τρόπο. 22

23 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο - 14 Ενώ προσπάθησαν και να δώσουν σημασία στην ανθρώπινη πλευρά της οργάνωσης (ηγεσία, πρωτοβουλία, φιλανθρωπία, δικαιοσύνη, αγωνιστικό πνεύμα) ως παράγοντες υποκίνησης των ανθρώπων,η ίδια η οργάνωση θεωρούνταν καθαρά τεχνικό πρόβλημα. Αναγνώριζαν τη σημασία της επίτευξης ισορροπίας και αρμονίας ανάμεσα στις ανθρώπινες και τις τεχνικές πλευρές, κυρίως μέσω κατάλληλων διαδικασιών και εκπαίδευσης, εντούτοις ο κύριος προσανατολισμός τους ήταν να επιτύχουν την προσαρμογή των ανθρώπων στις απαιτήσεις της μηχανικής οργάνωσης. 23

24 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 1 Αμερικανός μηχανικός με λαμπερή αν και κάπως διαταραγμένη προσωπικότητα. Μέχρι τη στιγμή του θανάτου του, το 1915, είχε αποκτήσει τη φήμη του «Εχθρού των Εργαζομένων», ενώ το 1911 είχε κληθεί να υπερασπιστεί το σύστημα διοίκησης που είχε προτείνει ενώπιον επιτροπής της Βουλής των αντιπροσώπων των Η.Π.Α.. Αν και δυσφημίστηκε και επικρίθηκε περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο θεωρητικό των οργανώσεων, εντούτοις η επιρροή του απεδείχθη σημαντικότερη από πολλών άλλων. 24

25 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 2 Οι αρχές που εισήγαγε σχετικά με την Επιστημονική διοίκηση παρείχαν το θεμέλιο λίθο για το σχεδιασμό της εργασίας σε όλη τη διάρκεια του πρώτου μισού του 19ου αιώνα, και σε πολλές περιπτώσεις επικρατούν μέχρι και σήμερα. 25

26 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 3 Ο Taylor πρότεινε πέντε απλές αρχές: 1.Μετέθεσε το σύνολο της ευθύνης για την οργάνωση της εργασίας από τους εργαζομένους στη διοίκηση. Ο σχεδιασμός και ο προγραμματισμός της εργασίας είναι αποκλειστικό μέλημα των μάνατζερ ενώ οι εργαζόμενοι έχουν απλώς το καθήκον της εκτέλεσης. 2.Χρησιμοποίησε επιστημονικές μεθόδους για να καθορίσεις τον πιο αποδοτικό τρόπο για την εκτέλεση της εργασίας. Σχεδίασε τα καθήκοντα του κάθε εργαζομένου με ανάλογο τρόπο, προσδιορίζοντας τον ακριβή τρόπο με τον οποίο πρέπει να εκτελεστεί η εργασία. 26

27 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 4 3.Επέλεξε τον πιο κατάλληλο άνθρωπο για την εκτέλεση της εργασίας που σχεδιάστηκε με τον προαναφερθέντα τρόπο. 4.Εκπαίδευσε τους εργαζομένους ώστε να είναι αποδοτικοί κατά την εκτέλεση της εργασίας τους 5.Παρακολούθησε τις επιδόσεις των εργαζομένων ώστε να εξασφαλίσεις ότι ακολουθούν τις πρέπουσες διαδικασίες κατά την εκτέλεση της εργασίας και ότι επιτυγχάνονται τα ανάλογα αποτελέσματα. 27

28 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 5 Εφαρμόζοντας τις αρχές αυτές, ο Taylor ουσιαστικά υπερασπιζόταν τη χρήση της μελέτης Χρόνου - και - Κίνησης ως μέσου ανάλυσης και τυποποίησης των δραστηριοτήτων που συνθέτουν μια εργασία. 28

29 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 6 Η επιστημονική προσέγγιση του Taylor, απαιτούσε λεπτομερή παρατήρηση και επιμέτρηση ακόμη και της πιο ρουτινοποιημένης εργασίας έτσι ώστε να βρεθεί ο βέλτιστος τρόπος εκτέλεσης. Συγχώνευσε την οπτική γωνία του μηχανικού με την εμμονή για έλεγχο. Χαρακτηριστικά μοντέλα της προσέγγισής του σχετικά με την επιστημονική διοίκηση συναντώνται σε πολλές βιομηχανίες και σε εταιρείες λιανικού εμπορίου. 29

30 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 7 Στη περίπτωση π.χ. των αλυσίδων γρήγορου φαγητού, η εργασία οργανώνεται μέχρι και τις πιο μικρές λεπτομέρειες, βάσει σχεδίου ανάλυσης της συνολικής διαδικασίας παραγωγής, εξεύρεσης των πιο αποδοτικών διεργασιών και τελικά κατανομής εξειδικευμένων καθηκόντων σε άτομα που έχουν εκπαιδευτεί να τα φέρουν εις πέρας με μεγάλη ακρίβεια. 30

31 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 8  Σύμφωνα με τον Taylor το σύνολο της «Σκέψης» εκτελείται από τους μάνατζερ και τους σχεδιαστές, ενώ το σύνολο της πράξης αφήνεται στους εργαζομένους.  Η ίδια προσέγγιση εφαρμόζεται επίσης και σε παραδοσιακές μορφές κατασκευής μέσω γραμμικής συναρμολόγησης, καθώς και σε διαδικασίες που υπόκεινται σε σφιχτό έλεγχο και παρακολούθηση μέσω τεχνολογίας υπολογιστών (στη περίπτωση αυτή οι ιδέες του Taylor είναι ενσωματωμένες μέσα στη ίδια την τεχνολογία). 31

32 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 9  Σύμφωνα με τον Taylor το σύνολο της «Σκέψης» εκτελείται από τους μάνατζερ και τους σχεδιαστές, ενώ το σύνολο της πράξης αφήνεται στους εργαζομένους.  Η ίδια προσέγγιση εφαρμόζεται επίσης και σε παραδοσιακές μορφές κατασκευής μέσω γραμμικής συναρμολόγησης, καθώς και σε διαδικασίες που υπόκεινται σε σφιχτό έλεγχο και παρακολούθηση μέσω τεχνολογίας υπολογιστών (στη περίπτωση αυτή οι ιδέες του Taylor είναι ενσωματωμένες μέσα στη ίδια την τεχνολογία). 32

33 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 10 Οι αρχές του Taylor επηρέασαν σε σημαντικό βαθμό την οργάνωση εργασίας και στα γραφεία (Τεχνικές Οργάνωσης και Μεθόδων και τεχνικές Μελέτης της Εργασίας) δημιουργώντας «Γραφεία - Εργοστάσια». Η επίδραση της Επιστημονικής διοίκησης του Taylor στο χώρο της εργασίας είναι τεράστια. Αύξησε την παραγωγικότητα κατά πολύ ενώ παράλληλα επιτάχυνε την αντικατάσταση των δεξιοτεχνών χειρωνάκτων από ανειδίκευτους εργάτες. 33

34 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 11 Η αύξηση της παραγωγικότητας βέβαια, συχνά επιτεύχθηκε με μεγάλο ανθρώπινο κόστος, διότι μετέτρεψε πολλούς εργαζομένους σε αυτόματα γρανάζια, ακριβώς όπως και οι στρατιωτικές μεταρρυθμίσεις του Φρειδερίκου, που είχαν κάνει το ίδιο στους στρατιώτες του 150 χρόνια πριν. Η τάση αυτή είναι τόσο ισχυρή και διεισδυτική που τα τελευταία 20 χρόνια ονομάζεται «ΜακΝτοναλτοποίηση» (Αδίστακτη αποδοτικότητα, Ποσοτικοποίηση, Προβλεπτικότητα, Έλεγχος, Θέσεις χωρίς δεξιότητες. 34

35 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 12 Οι αρχές που υποστήριξε ο Taylor και τελειοποίησε η αλυσίδα McDonald’s και άλλες επιχειρήσεις γρήγορου φαγητού, βρήκαν τρόπο να εισαχθούν τελικά σήμερα στην οργάνωση των νοσοκομείων, των εργοστασίων, των καταστημάτων λιανικού εμπορίου, των σχολείων, των Πανεπιστημίων, και άλλων θεσμών που επιδιώκουν να ορθολογικοποιήσουν τις λειτουργίες τους. Τα ανθρώπινα προβλήματα που απορρέουν από τέτοιες μεθόδους ήταν ολοφάνερα από τη πρώτη κιόλας φορά που εφαρμόστηκαν. (Όταν ο Henry Ford έθεσε σε εφαρμογή τη γραμμή συναρμολόγησης για να παράγει το μοντέλο Τ, η κινητικότητα των εργαζομένων αυξήθηκε κατά 380% ετησίως). 35

36 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 13 Τελικά ο Ford κατάφερε να κάμψει τις αντιδράσεις των εργαζομένων μόνο μετά τον διπλασιασμό των ημερομισθίων και το περίφημο «5 Δολάρια την Ημέρα». Για τους περισσότερους ανθρώπους η εργασία σε μια γραμμή συναρμολόγησης είναι απλά βαρετή ή αλλοτριωτική. Οι κύκλοι εργασίας είναι σύντομοι και πολλές φορές υποχρεώνουν του εργάτες να ολοκληρώσουν μία εργασία που περιλαμβάνει επτά ή οκτώ διαφορετικές λειτουργίες μέσα σε σαράντα ή πενήντα δεύτερα, και να συνεχίζουν έτσι για επτά ή οκτώ ώρες την ημέρα και για πενήντα εβδομάδες το χρόνο. 36

37 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 14 Όταν η General Motors αποφάσισε να γίνει πιο αυστηρή στο θέμα της αποδοτικότητας κατά το τέλος της δεκαετίας του 1960, στο απόγειο της προσήλωσής της στην τεχνολογία της γραμμής συναρμολόγησης, η ταχύτητα παραγωγής αυξήθηκε σε 60-100 αυτοκίνητα την ώρα. Με αυτόν το νέο ρυθμό κάποιοι είχαν στη διάθεσή τους 36 δευτερόλεπτα για να εκτελέσουν τουλάχιστον 8 διαφορετικές λειτουργίες. 37

38 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 15 Η αρχή του διαχωρισμού ανάμεσα στον προγραμματισμό και το σχεδιασμό της εργασίας από τη μία μεριά και στην εκτέλεση της από την άλλη, θεωρείται συνήθως το πιο ολέθριο αλλά και μεγαλεπήβολο στοιχείο της προσέγγισης του Taylor σχετικά με τη διοίκηση, διότι ουσιαστικά «Διαιρεί» τον ίδιο τον εργαζόμενο διαχωρίζοντας τα χέρια από τον εγκέφαλο. Ο Taylor συνήθιζε να λέει στους εργάτες του: «Κανένας δεν περιμένει από εσάς να σκέφτεστε. Υπάρχουν άλλοι άνθρωποι οι οποίοι πληρώνονται για να σκέφτονται». 38

39 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 16 Είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον ότι οι αρχές του Taylor ξεπέρασαν πολλά ιδεολογικά φράγματα και χρησιμοποιούνται σήμερα σε μεγάλη έκταση σε ολόκληρο τον κόσμο. Το γεγονός αυτό σημαίνει ο Τεϊλορισμός αποτελεί όχι μόνο εργαλείο για την εξασφάλιση γενικού ελέγχου του χώρου εργασίας αλλά και μέσο δημιουργίας κέρδους. Ο Τεϊλορισμός τελικά είχε απήχηση ακόμα και στις μη καπιταλιστικές χώρες λόγω της ισχύς που παρέχει σε αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία. 39

40 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 17 Αν και ο Taylor θεωρήθηκε ο κακός της ιστορίας, λόγω της δημιουργίας της Επιστημονικής διοίκησης, είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι αποτελούσε και ο ίδιος, στην πραγματικότητα, μέρος μιας ευρύτερης κοινωνικής τάσης που συνεπαγόταν τη μηχανοποίηση της ζωής γενικότερα. O Taylor έδωσε φωνή σε μία συγκεκριμένη πλευρά της τάσης για μηχανοποίηση, εξειδίκευση και γραφειοκρατικοποίηση, την οποία ο Max Weber αναγνώρισε τελικά ως μία ισχυρή κοινωνική δύναμη. 40

41 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 18 Το κύριο χαρακτηριστικό του Τεϊλορισμού δεν είναι πραγματικά το γεγονός ότι ο Taylor επιχείρησε να μηχανοποιήσει την οργάνωση των ανθρώπων και της εργασίας, αλλά ο βαθμός στον οποίο μπόρεσε να το κάνει. Οι εργάτες του Taylor αναμένονταν να είναι τόσο αξιόπιστοι, προβλέψιμοι και αποδοτικοί όσο και τα ρομπότ που τους αντικαθιστούν σήμερα, συνεπώς μπορεί να ειπωθεί ότι τελικά ο Taylor προηγήθηκε της εποχής του. 41

42 Η Μηχανοποίηση Παίρνει τον Έλεγχο / Frederick Taylor - 19 Οι αρχές της επιστημονικής διοίκησης που εκείνος εισήγαγε μπορούν κάλλιστα να εφαρμοστούν για την οργάνωση της παραγωγής, ακόμη και στη περίπτωση που η κύρια παραγωγική δύναμη είναι ρομπότ και όχι ανθρώπινα όντα, στη περίπτωση που οι οργανώσεις μπορούν στα αλήθεια να γίνουν μηχανές. 42

43 Τέλος Ενότητας