Ομάδα εργασίας: «Τα 5 φύλλα» Παπαστασινού Ειρήνη, Φωτεινοπούλου Νίκη, Διαμαντόπουλος Παναγιώτης, Χριστακόπουλος Παναγιώτης, Τζουάνος Δημήτρης Θέμα εργασίας:

Παρουσίαση με θέμα: "Ομάδα εργασίας: «Τα 5 φύλλα» Παπαστασινού Ειρήνη, Φωτεινοπούλου Νίκη, Διαμαντόπουλος Παναγιώτης, Χριστακόπουλος Παναγιώτης, Τζουάνος Δημήτρης Θέμα εργασίας:"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Ομάδα εργασίας: «Τα 5 φύλλα» Παπαστασινού Ειρήνη, Φωτεινοπούλου Νίκη, Διαμαντόπουλος Παναγιώτης, Χριστακόπουλος Παναγιώτης, Τζουάνος Δημήτρης Θέμα εργασίας: Η ΕΛΙΑ ΚΑΙ ΤΟ ΛΑΔΙ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ

2 Αποτελώντας σημαντικό μέρος της διατροφής αλλά και της οικονομικής ζωής της Μεσογείου και της Ελλάδας ειδικότερα, αναπόφευκτο ήταν η μακρόχρονη πορεία της ελιάς να έχει διεισδύσει στην καλλιτεχνική και πολιτισμική ζωή των κατοίκων της περιοχής.

3 Απ' όλα τα δέντρα που περιλαμβάνει η ελληνική χλωρίδα, κανένα δε ζωγραφίστηκε, δεν υμνήθηκε, δεν τραγουδήθηκε όσο το λιόδεντρο. Από τον Όμηρο ως τον Παλαμά παραμυθάδες, προφήτες, ιστορικοί, ταξιδιώτες, επιστήμονες, ποιητές -επικοί, κλασικοί, λυρικοί- κάτι έδωσαν από το έργο τους, κάτι χάρισαν από την πνοή τους ώστε να ζωντανέψει και να φωτιστεί όσο γίνεται ο βίος του ελαιόδεντρου. Όμηρος Λορέντζος Μαβίλης Κωστής Παλαμάς Γιάννης Ρίτσος Οδυσσέας Ελύτης Στρατής Μυριβήλης Γιώργος Σεφέρη ΛΟΡΚΑ Νικηφόρος Hλίας Βενέζης Βρεττάκος

4 Όμηρος Ο Οδυσσέας και ο Τηλέμαχος οργανώνουν τον ξεκαμό των μνηστήρων στη ρίζα μιας ελιάς. Η ιερότητα ξεκάθαρη. Τότες καθ ί σαν στ ῆ ς ἱ ερ ῆ ς ἐ λι ᾶ ς τ ὴ ρ ί ζα ο ἱ δυό τους, ν ὰ δο ῦ ν π ὼ ς θ ὰ ξεκ ά μουνε το ὺ ς ἄ τιμους μνηστ ῆ ρες. Οδύσσεια,Ραψωδία ν

5 Ομήρου Οδύσσεια Ραψωδία ψ Στον περίβολο του σπιτιού του φύτρωνε κορμός μακρόφυλλης ελιάς. Η ελιά στο σπίτι, η ελιά στο συζυγικό κρεβάτι. Η ελιά παντού. Φύτρωνε μέσα στου σπιτιού μας τον περίβολο κορμός μακρόφυλλης ελιάς, με θαλερό το φούντωμά της, κι αυτός χοντρός σαν μια κολόνα. Γύρω του εγώ την κάμαρη έχτισα και την ανέβασα με πέτρες πανωτές στο τελικό της ύψος· μετά τη στέγασα καλά από πάνω, και την ασφάλισα με κολλητά πορτόφυλλα, να αρμόζουν μεταξύ τους. Τότε πια κούρεψα κλαδιά και φούντες της μακρόφυλλης ελιάς, κλάδεψα με επιδέξια τέχνη τον κορμό απ’ τη ρίζα του, με το σκεπάρνι τον πελέκησα, τον στάθμισα για να ισώσει, τον δούλεψα να γίνει κλινοπόδαρο, κι άνοιξα πάνω του τρύπες με το τρυπάνι. Αρχίζοντας μετά τον πλάνισα και πάνω άπλωσα του κρεβατιού την τάβλα τελειώνοντας, μ’ ασήμι, μάλαμα και φίλντισι την κλίνη στόλισα [...].

6 ΚΩΣΤΗΣ ΠΑΛΑΜΑΣ Η ελιά Είμαι του ήλιου η θυγατέρα H πιο απ' όλες χαϊδευτή. Xρόνια η αγάπη του πατέρα Σ' αυτόν τον κόσμο με κρατεί. Οσο να πέσω νεκρωμένη, Aυτόν το μάτι μου ζητεί. Eίμ' η ελιά η τιμημένη. Δεν είμ' ολόξανθη, μοσχάτη Tριανταφυλλιά ή κιτριά· Θαμπώνω της ψυχής το μάτι, Για τ' άλλα μάτια είμαι γριά. Δε μ' έχει αηδόνι ερωμένη, M' αγάπησε μία θεά· Eίμ' η ελιά η τιμημένη. Οπου κι αν λάχω κατοικία, Δε μ' απολείπουν οι καρποί· Ως τα βαθιά μου γηρατεία Δε βρίσκω στη δουλειά ντροπή· Μ' έχει ο Θεός ευλογημένη Kι είμαι γεμάτη προκοπή· Eίμ' η ελιά η τιμημένη. Φρίκη, ερημιά, νερά και σκότη, Tη γη εθάψαν μια φορά· Πράσινη αυγή με φέρνει πρώτη Στο Nώε η περιστερά· Ολης της γης είχα γραμμένη Tην εμορφιά και τη χαρά· Eίμ' η ελιά η τιμημένη. Εδώ στον ίσκιο μου από κάτου Ηρθ' ο Χριστός ν' αναπαυθεί, Kι ακούστηκε η γλυκιά λαλιά του Λίγο προτού να σταυρωθεί· Το δάκρυ του, δροσιά αγιασμένη, Εχει στη ρίζα μου χυθεί· Eίμ' η ελιά η τιμημένη.

7 ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ Φεύγοντας απ' τη Μονεμβασιά Πανάρχαιες ελιές, κούφιοι κορμοί συστραμμένοι˙ το δύστυχο σταχτί˙ το καπνισμένοι κίτρινο˙ ίσκιοι των σύννεφων στους απέναντι λόφους. Ερχεται υπάκουο το μακρινό, σε κοιτάει απ' το πλάι˙ ξεχνάς εκείνο που 'θελες να του ζητήσεις˙ το χέρι σου αφηρημένο περπατά στη μαλακιά ράχη του ζώου. Ηταν αυτό; Και τι ήταν; Αντεστραμμένος χρόνος; Οι γριές τυλίγουνε τα πόδια τους μ' εφημερίδες, τα δένουνε με σπάγκους. Προφυλάξεις, προφυλάξεις, - ω, σιωπηλή διάρκεια˙ καθόμαστε χάμου στο χώμα μ' ένα καλάθι φραγκόσυκα, με το 'να παπούτσι του δρομέα, - κι αυτή η επίμονη γυναίκα, η αποστεωμένη, η άγρια, κάτω απ' το δέντρο, μες στην πεισμωμένη λάμψη, κρατώντας στα δυο χέρια της το απαρηγόρητο βρέφος. Τότε ακριβώς ήταν που μάθαμε πως τίποτα δεν είχε χαθεί

8 ΛΟΡΚΑ Οι εκατό ερωτευμένοι πλάγιασαν για πάντα σκεπάστηκαν με το κατάξερο χώμα. Στης Ανδαλουσίας τους ατέλειωτους κόκκινους δρόμους, στους Κόρδοβας τους ολόλαμπρους ελαιώνες εκατό σταυρούς να φυτέψεις στην μνήμη τους. Για πάντα πλάγιασαν οι εκατό ερωτευμένοι.

9 Οδυσσέας Ελύτης ΗΛΙΟΣ O ΗΛΙΑΤΟΡΑΣ « Έ σεις στεριές και θάλασσες τ’ αμπέλια κι οι χρυσές ελιές Ακούτε τα χαμπέρια μου Μέσα στα μεσημέρια μου Σ’ όλους τους τόπους κι αν γυρνώ μόνον ετούτον αγαπώ. » ΧΟΡΟΣ ΓΥΝΑΙΚΩΝ « τέσσερις μήνες χτίζουνε και τους οκτώ γκρεμίζουνε και κάθε γινωμένη ελιά στοιχίζει και μια φαμελιά »

10 Στρατής Μυριβήλης «Παναγιά η Γοργόνα» «Στα ελιομαζώματα ανεβοκατεβαίνει ο κόσμος, αρχίζει η μεγάλη εποχή για τον τόπο. Οι μαζώχτρες ξεχύνουνται παρέες-παρέες, φορούν χρωματιστά σαλβάρια, κλαδωτές μπόλιες, κουνούν το καλαμένιο καλάθι με τις γαλάζιες χάντρες στο μπράτσο. Κατεβαίνουν στολισμένες και κουδουνίζουν τα μαβιά και βυσσινιά βραχιόλια τους από γυαλί. Τα χωράφια κ’ οι δρόμοι είναι γεμάτα ραβδιστάδες κ’ εργάτες από το λιοτριβειό»

11 Γ. Σεφέρης «Αστυάνακτα» «Οι ελιές με τις ρυτίδες των γονιών μας, τα βράχια με τη γνώση των γονιών μας και το αίμα του αδερφού μας ζωντανό στο χώμα ήτανε μια γερή χαρά μια πλούσια τάξη για τις ψυχές που γνώριζαν την προσευχή τους».

12 Νικηφόρος Βρεττάκος ''Επιστροφή απ' τους Δελφούς'' να έπαιζεν η Σαπφώ τη λύρα της ενώ όλα σιωπούσανε, κι εμείς, και τα άστρα, και οι ποιητές των αιώνων, και το αγέρι το κοιμισμένο στις ελιές πάνω και δεν ακούγονταν παρά μόνο οι αντίλαλοι των Φαιδριάδων…

13 Hλίας Βενέζης « Εφταλού » ‘‘Τα δέντρα της Λέσβου θα καταλήψουν τους λόφους και τις μικρές πεδιάδες της,πυκνά, κραταιά, ποτέ δενδρύλλια λυρικά, ποτέ γίγαντες : οι ελαιώνες με τους πανάρχαιους τυραννισμένους κορμούς, οι πευκιάδες, τα δάση οι καστανιές.καθώςσυμπλέκονται με το χρώμα και με το φως αυτής της αιγαιοπελαγίτικης περιοχής,υπακούνε στο νόμο της. Είναι ανάσα της ψυχής να περπατάς καταμεσήμερο μες τους ελαιώνες της Γέρας, δαρμένος απ’ τον ήλιο του καλοκαιριού ’’

14 Λορέντζος Μαβίλης ΣΟΝΕΤΟ Στην κουφάλα σου εφώλιασε μελίσσι, Γέρικη ελιά, που γέρνεις με τη λίγη πρασινάδα που ακόμα σε τυλίγει Σα νάθελε να σε νεκροστολίσει. Και το πουλάκι στο μεθύσι Της αγάπης πιπίζοντας ανοίγει Στο κλαρί σου ερωτάρικο κυνήγι, Στο κλαρί σου που δε θα ξανανθίσει. Ω! πόσο στη θανή θα σε γλυκάνουν, Με τη μαγευτική βοή που κάνουν, Ολοζώντανης νιότης ομορφάδες Που σα θύμησες μέσα σου πληθαίνουν Ω να μπορούσαν έτσι να πεθαίνουν Και άλλες ψυχές της ψυχής σου αδερφάδες.

15 Δημοτικό τραγούδι Πουλάκι εβγήκε από τη γη και βγήκε από τον Άδη και πήγε κι έκαμε φωλιά σε μιας ελιάς κλωνάρι, που είναι τα φύλλα της πικρά και τα’ άνθια της φαρμάκι. Το’ μάθαν οι βαριόμοιρες και παν και το ρωτάνε: -Πες μας, να ζεις, πουλάκι μου, στον Άδη πως περνάνε; Τάχα είν’ οι νιοι με τα’ άρματα και οι νιες με τα στολίδια; Τάχα είν’ και τα μικρά παιδιά με τα πολλά παιχνίδια; -Εκεί στολίδια δε φορούν κι άρματα δε βαστούνε και τα καημένα τα παιδιά τη μάνα τους ζητούνε.

16 Η ελιά στις τέχνες Η ελιά και το λάδι αποτελούν έμπνευση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Στους Μινωικούς χρόνους βρίσκουμε θαυμάσιες τοιχογραφίες με θέμα την ελιά και το λάδι. Στη κλασική αρχαιότητα συναντάμε φύλλα ελιάς σε νομίσματα και στη διακόσμηση αγγείων. Στις εικαστικές τέχνες πολλοί καλλιτέχνες από όλα τα μήκη του κόσμου έχουν έργα με αναφορά στην ελιά γιατί η ελιά από μόνη της είναι ένα έργο τέχνης και οι φωτογράφοι τη κατέγραψαν όσο κανένα άλλο δένδρο.

17 Μινωική τοιχογραφία:άλσος με ελιές

18 Κλαδιά καλλιεργημένης ελιάς. Μινωική τοιχογραφία Κνωσού

19 Αρχαιολογικό Μουσείο Αμφιπόλεως, χρυσό στεφάνι ελιάς

20 Θεόφιλος: Το μάζεμα των ελαίων

21 Χρύσα Βέργη:Χορός

22 Νίκος Αγγελίδης:Ελιά σε χρυσό ουρανό

23 Κωνσταντίνος Παρθένης:Ελιές

24 Κωνσταντίνος Μαλέας: Ελιές

25 Βαν Γκογκ

26

27 Παναγιωτίδης Άγγελος:Ελιά

28 Πιερέττα Λορεντζάτου, Σκουλαρίκια με φύλλα ελιάς