H λεκτρονική ψηφ o φορία H λεκτρονική ψηφ o φορία Ματθαίος Παπακυρίτσης.

Παρουσίαση με θέμα: "H λεκτρονική ψηφ o φορία H λεκτρονική ψηφ o φορία Ματθαίος Παπακυρίτσης."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 H λεκτρονική ψηφ o φορία H λεκτρονική ψηφ o φορία Ματθαίος Παπακυρίτσης

2 Τι είναι η ηλεκτρονική ψηφ o φορία ; Ως ηλεκτρονική ψηφοφορία ορίζεται η διαδικασία υποβολής της ψήφου για οποιοδήποτε θέμα τοπικού, εθνικού ή υπερεθνικού ενδιαφέροντος με χρήση ηλεκτρονικών μέσων. Ο όρος ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι ένας γενικός όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει μια σειρά από μεθόδους ψηφοφορίας που λειτουργούν με τη χρήση ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχει αποκτήσει επίσημη μορφή, αφού αποτελεί αντικείμενο ειδικού εν εξελίξει προγράμματος.

3 Γιατί ηλεκτρονική ψηφοφορία ; Η ηλεκτρονική ψηφοφορία διεξάγεται κυρίως για να προβληθεί η γνώμη του κόσμου πάνω σε ένα θέμα με κοινωνικό, πολιτικό ή άλλο ενδιαφέρον. Αν παρατηρήσουμε την καθημερινότητα μας η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι γύρω μας.

4 Περισσότερες ηλεκτρονικές διαδικασίες, περισσότερη ηλεκτρονική διακυβέρνηση Η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι βήμα προς την παραχώρηση μεγαλύτερης εξουσίας στους πολίτες και προσφέρει περισσότερα κίνητρα στη χρήση ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν προτείνεται για την εξ ’ ολοκλήρου αντικατάσταση της κλασσικής ψηφοφορίας αλλά ως εναλλακτική επιλογή των πολιτών.

5 Γιατί να επιλέξουμε την ηλεκτρονική ψηφοφορία στην πολιτική ; Υπαρκτά προβλήματα : Ανησυχία για τα αυξανό µ ενα ποσοστά αποχής από τις εθνικές εκλογές Διαφαινό µ ενη τάση αποστασιοποίησης από τα πολιτικά δρώ µ ενα Έτσι, αναζητούνται αλλαγές στον τρόπο συ µµ ετοχής των πολιτών στα κοινά. Ένα από τα υπό συζήτηση μέτρα είναι η υιοθέτηση συστη µ άτων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας (e- Voting).

6 Από πόσα στάδια αποτελούνται οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες ; Η διαδικασία είναι σχεδόν ίδια με εκείνη των παραδοσιακών εκλογών. Σε γενικές γρα µµ ές, κάθε ηλεκτρονική ψηφοφορία αποτελείται από τέσσερα (4) διακριτά στάδια : Εγγραφή. Πριν από τη διεξαγωγή των εκλογών, οι ψηφοφόροι αποδεικνύουν την αληθινή τους ταυτότητα και τη νο µ ι µ ότητα του δικαιώ µ ατός τους να ψηφίσουν ( π. χ. όριο ηλικίας ). Οι έχοντες δικαίωμα συμμετοχής προστίθενται στον εκλογικό κατάλογο. Ταυτοποίηση. Κατά τη διάρκεια των εκλογών, και πριν υποβάλλουν τη ψήφο τους, οι ψηφοφόροι ταυτοποιούνται, δηλαδή επιβεβαιώνεται η ταυτότητα τους τη δεδο µ ένη χρονική στιγ µ ή. Υποβολή ψήφου. Μόνο µ ια ψήφος επιτρέπεται για κάθε ψηφοφόρο. Κατα µ έτρηση ψήφων. Μόλις εκπνεύσει η προθεσ µ ία υποβολής ψήφων, οι ψήφοι κατα µ ετρούνται και στη συνέχεια ανακοινώνεται το αποτέλεσ µ α των εκλογών. Κάθε ένα από τα παραπάνω στάδια λαμβάνουν χώρα µ ε χρήση ηλεκτρονικών διαδικασιών.

7 Μορφές ηλεκτρονικής ψηφοφορίας Η ηλεκτρονική ψηφοφορία μπορεί να λάβει τη μορφή : « Κλειστής » διαδικασίας. Υλοποιείται βάσει ηλεγμένου και ομοιόμορφου λογισμικού, τοποθετημένου σε επίσημα εκλογικά τμήματα ( αναλόγως της υποδομής, ο εκλογέας μπορεί να ψηφίζει στην περιοχή που διαμένει ή σε όλη τη χώρα ). « Ανοικτής » διαδικασίας. Διενεργείται από οποιοδήποτε στοιχειωδώς εξοπλισμένο ηλεκτρονικό μηχάνημα, σε χώρο δημόσιο ( βιβλιοθήκες, τόπους συγκέντρωσης ) ή ιδιωτικό ( σπίτι, γραφείο ) και μέσω του ανέλεγκτου λογισμικού που διαθέτει το κάθε χρησιμοποιούμενο μηχάνημα.

8 Είδη ηλεκτρονικής ψηφοφορίας 1. “ Εκ του σύνεγγυς ” ηλεκτρονική Ψηφοφορία ( Ηλεκτρονική Ψηφοφορία σε Εκλογικά Ση µ εία (Polling Place e-Voting) - Περίπτερα ή Κιόσκια ηλεκτρονικής ψηφοφορίας - Ηλεκτρονικά Εκλογικά κέντρα 2. Εξ ’ αποστάσεως ηλεκτρονική ψηφοφορία (i-Voting)

9 Ηλεκτρονική ψηφοφορία σε εκλογικά σημεία (Polling Place Ε - Voting) Η Υποβολή της ψήφου γίνεται ηλεκτρονικά μέσω : - Προσωπικών υπολογιστών - Ειδικών συσκευών µ ε οθόνες αφής ( όπως οι Συσκευές Ά µ εσης Κατα µ έτρησης – DRE).

10

11 “ Εκ του σύνεγγυς ” ηλεκτρονική ψηφοφορία 1. Περίπτερα ( κιόσκια ) ηλεκτρονικής ψηφοφορίας. Συνήθως περιλαμβάνει τη χρήση ενός υπολογιστή σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία η οποία ελέγχεται από την εκλογική επιτροπή. Αυτό διαφέρει από το μηχάνημα ( τερματικό ) ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, διότι, μεταξύ άλλων, η ψήφος στέλνεται μέσω διαδικτύου.

12 “ Εκ του σύνεγγυς ” ηλεκτρονική ψηφοφορία 2. Ηλεκτρονικά εκλογικά κέντρα. Είναι συνηθισμένα κέντρα τα οποία όμως διαθέτουν ειδικά τερματικά ή ηλεκτρονικούς υπολογιστές για την υποβολή της ψήφου.

13 Ηλεκτρονική ψηφοφορία σε εκλογικά σημεία (Polling Place Ε -Voting) Τόσο τα τερματικά (voting clients) που χρησι µ οποιούν οι ψηφοφόροι για να υποβάλλουν ηλεκτρονικά την ψήφο τους, όσο και το φυσικό περιβάλλον στο οποίο διεξάγεται η ψηφοφορία, επιβλέπονται από εξουσιοδοτη µ ένες οντότητες ( π. χ. εκλογικοί αντιπρόσωποι, αστυνο µ ία ). Ανάλογα µ ε το είδος του εκλογικού ση µ είου, το στάδιο της Επικύρωσης µ πορεί να γίνει είτε µ ε φυσικές διαδικασίες ( έλεγχος απ ’ ευθείας από τους εκλογικούς αντιπροσώπους ) είτε µ ε ηλεκτρονικές ( π. χ. κωδικός PIN). O ι ηλεκτρονικές ψήφοι αποθηκεύονται τοπικά σε αποσπώ µ ενες περιφερειακές µ ονάδες. Η Κατα µ έτρηση των ψήφων γίνεται επίσης ηλεκτρονικά : οι ψήφοι κατα µ ετρούνται τοπικά στο εκλογικό κέντρο ή αποστέλλονται στον κεντρικό εξυπηρετητή (server) των εκλογών για τον υπολογισ µ ό των συγκεντρωτικών αποτελεσ µ άτων. Η µ εταφορά στον κεντρικό server µ πορεί να γίνει επίσης ηλεκτρονικά, µ ε « ασφαλείς » συνδέσεις ( π. χ. µ ισθω µ ένες γρα µµ ές οπτικών ινών ή µ έσω Internet µ ε τεχνικές IPSEC - Εικονικά Ιδιωτικά ∆ ίκτυα VPNs). Εναλλακτικά, έχει προταθεί η χρήση των δικτύων ATM (Automated Teller Machines) την η µ έρα των εκλογών : τα δίκτυα ATM έχουν ορισ µ ένα επιθυ µ ητά χαρακτηριστικά ασφάλειας (µ υστικότητα του καναλιού επικοινωνίας, αξιόπιστος εξοπλισ µ ός, ανθεκτικά τερ µ ατικά, υψηλό ποσοστό διείσδυσης ). Ωστόσο συχνά διατυπώνονται αντιρρήσεις σχετικά µ ε την καταλληλότητα τους για τη διενέργεια ηλεκτρονικών εκλογών (Jefferson,2000).

14 Μειονεκτήματα “ Εκ του σύνεγγυς ” ηλεκτρονικής ψηφοφορίας Η ψηφοφορία μέσω ειδικών μηχανημάτων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, που είτε βρίσκονται σε εκλογικό κέντρο ή άλλη κεντρική τοποθεσία εξακολουθούν να απαιτούν από τους εκλογείς να ταξιδέψουν στα σημεία ψηφοφορίας. Ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις η επίσκεψη σε μια κεντρική θέση ψηφοφορίας, όπως ένα εμπορικό κέντρο ή ένα σούπερ μάρκετ μπορεί να είναι βολική, η χρήση τους εξακολουθεί να απαιτεί επιπλέον προσπάθεια την οποία δεν απαιτεί η ψηφοφορία από το σπίτι ή τον τόπο εργασίας.

15 Ηλεκτρονική Ψηφοφορία µ έσω διαδικτύου (I-Voting). Η ψήφος υποβάλλεται µ έσω Internet και τα μέσα υποβολής ψήφου ( τερματικά ) βρίσκονται υπό χαλαρή ή µ ηδα µ ινή επίβλεψη ( στο σπίτι, στον χώρο εργασίας, σε βιβλιοθήκες, σχολεία, πανεπιστή µ ια ). Η Εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους µ πορεί να γίνει µ ε φυσικές ( π. χ. σε εκλογικά γραφεία ) ή µ ε ηλεκτρονικές διαδικασίες ( π. χ. ψηφιακή υπογραφή, µ έθοδοι βιο µ ετρικής ). Τα στάδια της Ταυτοποίησης, της Υποβολής και της Κατα µ έτρησης γίνονται εξ ’ ολοκλήρου ηλεκτρονικά.

16 Υπάρχει εμπειρία διαδικτυακής ψηφοφορίας ((I-Voting)? Ναι ! Μέχρι σή µ ερα έχουν διεξαχθεί αρκετές εκλογές µ έσω διαδικτύου, αν και οι περισσότερες από αυτές είχαν ανεπίση µ ο χαρακτήρα. Παραδείγ µ ατα αποτελούν : Οι εκλογές των ∆ η µ οκρατικών στην πολιτεία της Arizona των Η. Π. Α. ( νο µ ικά έγκυρες ) τον Μάρτιο του 2000 Η αποστολή, µ έσω διαδικτύου, των ψήφων του στρατιωτικού προσωπικού εντός και εκτός των Η. Π. Α στις Προεδρικές εκλογές ( νο µ ικά έγκυρες ), το 2000 Οι εκλογές των Ρεπου µ πλικάνων στην πολιτεία της Alaska ( ανεπίση µ α αποτελέσ µ ατα ), τον Ιανουάριο του 2000 Οι τοπικές και δη µ οτικές εκλογές στη Μεγ. Βρετανία ( ανεπίση µ α αποτελέσ µ ατα ), τον Μάιο του 2002.

17 Προσδοκίες από την ηλεκτρονική ψηφοφορία H καθιέρωση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας αναμένεται να : Απλοποιήσει τη διαδικασία ψηφοφορίας. Η διαδικασία υποβολής της ψήφου θα είναι φιλική προς το χρήστη. Περιορίσει τα λάθη κατά τη διαδικασία υποβολής και κατα µ έτρησης των ψήφων. Προσφέρει µ εγαλύτερη προσβασι µ ότητα στα άτο µ α µ ε ειδικές ανάγκες και όχι μόνο. Ένας µ εγάλος αριθ µ ός υπολογιστών που είναι σή µ ερα διαθέσι µ οι σε εύκολα προσβάσι µ ους χώρους ( π. χ. βιβλιοθήκες, σχολεία, πανεπιστή µ ια, δη µ όσιες υπηρεσίες ) µ πορούν να γίνουν διαθέσι µ οι στο εκλογικό σώ µ α την η µ έρα των εκλογών ( στην περίπτωση της με φυσική παρουσία ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ). Επιβαρύνει λιγότερο τα οικονομικά, αναλόγως της μεθόδου, συγκριτικά με τις παραδοσιακές εκλογές.

18 Προσδοκίες διαδικτυακής ψηφοφορίας Αποτελεί έναν εναλλακτικό τρόπο υποβολής της ψήφου και η καθιέρωσή της ανα µ ένεται : Να αυξήσει την συ µ μετοχή των πολιτών στις εκλογές. Να αυτο µ ατοποιήσει τις διαδικασίες υποβολής και κατα µ έτρησης των ψήφων. Να µ ειώσει µ ακροπρόθεσ µ α το κόστος διεξαγωγής των εκλογών.

19 Πλεονεκτήματα εξ ’ αποστάσεως διαδικτυακής ψηφοφορίας Έχει τις μεγαλύτερες δυνατότητες να επηρεάσει θετικά την προσβασιμότητα των ψηφοφόρων. Είναι πιο συνεπής με την ανάπτυξη άλλων πολιτικών πτυχών της κοινωνίας που έχουν αλλάξει με την τεχνολογία. Οι άνθρωποι σήμερα, συγκριτικά με παλαιότερα, χρησιμοποιούν υπολογιστές στο σπίτι για να διεξαγάγουν περισσότερες συναλλαγές και αυτό θα αυξηθεί κατά την επόμενη δεκαετία.

20 Μειονεκτήματα εξ ’ αποστάσεως διαδικτυακής ψηφοφορίας Απαιτεί ένα µ εγαλύτερο επίπεδο ασφάλειας από αυτό που απαιτείται σε συνήθεις συναλλαγές ηλεκτρονικού ε µ πορίου. Ενώ η ταυτοποίηση των ψηφοφόρων και η εξασφάλιση της µ οναδικότητας της ψήφου ανά ψηφοφόρο, µ πορούν εν δυνά µ ει να αντι µ ετωπιστούν µ ε τεχνικές που ήδη χρησι µ οποιούνται σε εφαρ µ ογές ηλεκτρονικών συστη µ άτων πληρω µ ών ( π. χ. ψηφιακές υπογραφές - ψηφιακά πιστοποιητικά ), οι επιπλέον απαιτήσεις όπως µ υστικότητα και ανωνυ µ ία της ψήφου, οικου µ ενική επαληθευσι µ ότητα, καθώς και προστασία από καταναγκασ µ ό, συνθέτουν ένα πολύπλοκο µ οντέλο απαιτήσεων ασφάλειας το οποίο έως σή µ ερα δεν έχει αντι µ ετωπιστεί µ ε µ εθόδους που να είναι ασφαλείς και παράλληλα πρακτικές.

21 E πιχειρήματα υπέρ της διαδικτυακής ψηφοφορίας 1/5 Σχετίζονται με την τεχνολογία, τα κοινωνικά θέματα και τη διαχείριση των εκλογών. Κάνει τη διαδικασία της ψηφοφορίας ευκολότερη και πιο προσιτή στους ψηφοφόρους δεδομένου ότι η ψήφος μπορεί να υποβληθεί από οποιονδήποτε υπολογιστή με σύνδεση στο Internet ή οποιοδήποτε τηλέφωνο στο σπίτι ή το χώρο εργασίας. Μειώνει σημαντικά το κόστος μετακίνησης των ψηφοφόρων, δημιουργώντας πολλά σημεία μεγαλύτερης πρόσβαση από τα οποία μπορούν να ψηφίσουν. Εξασφαλίζει καλύτερη αντιμετώπιση θεμάτων προσβασιμότητας για άτομα με αναπηρία, ασθενείς, όσους υπηρετούν στο στρατό ή όσους ζουν στο εξωτερικό, ταξιδευτές και άλλες ομάδες πολιτών, όπως τις μονογονεικές οικογένειες που μπορεί να είναι δύσκολο να επισκεφθούν ένα παραδοσιακό εκλογικό τμήμα.

22 Επιχειρήματα υπέρ της διαδικτυακής ψηφοφορίας 2/5 Προσφέρει τη δυνατότητα στους ψηφοφόρους να ψηφίσουν ανά πάσα στιγμή. Η δυνατότητα επιλογής της χρονικής στιγμής ψηφοφορίας εξ ’ αποστάσεως, φαίνεται να σχετίζεται με την αύξηση τόσο της χρήσης της όσο και στην προσέλευση των ψηφοφόρων. Εμπλέκει πιο εύκολα στη διαδικασία των εκλογών και ωθεί να συμμετάσχουν ιδιαίτερα νέους ηλικίας 18 έως 30 που είναι πιο εξοικειωμένοι με την τεχνολογία. Η εξ ’ αποστάσεως διαδικτυακή ψηφοφορία φαίνεται να είναι ιδιαίτερα χρήσιμος τρόπος συμμετοχής των φοιτητών οι οποίοι δεν είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους της εκλογικής περιφέρειας που σπουδάζουν.

23 Επιχειρήματα υπέρ της διαδικτυακής ψηφοφορίας 3/5 Επιτρέπει μεγαλύτερη μυστικότητα για ειδικό μέρος εκλογέων όπως ΑΜΕΑ. Ψηφίζοντας ηλεκτρονικά και ως εκ τούτου χωρίς βοήθεια, αυτοί οι εκλογείς έχουν ένα μεγαλύτερο βαθμό ανωνυμίας, όταν ψηφίζουν. Η ενεργοποίηση απορρήτου για αυτές τις ομάδες ενισχύει την ισότητα της ψήφου. Διατηρεί την υπόσχεση θετικής επιρροής στην προσέλευση των ψηφοφόρων μέσω βελτίωσης της προσβασιμότητας και δημιουργίας περισσότερων συμμετοχικών ευκαιριών για τους εκλογείς.

24 Επιχειρήματα υπέρ της διαδικτυακής ψηφοφορίας 4/5 Παράγει πιο γρήγορα και πιο ακριβή εκλογικά αποτελέσματα. Μειώνει το εκλογικό κόστος. Μακροπρόθεσμα όλοι οι τύποι διαδικτυακής ψηφοφορίας έχουν τη δυνατότητα να έχουν μικρότερο κόστος στη λειτουργία τους και στην εκτέλεση, συγκριτικά με τις παραδοσιακές ψηφοφορίες που απαιτούν τη σύσταση και στελέχωση εκλογικών επιτροπών. Ωστόσο, το κόστος εκκίνησης για μηχανές ή εκλογικά περίπτερα μπορεί να είναι πολύ υψηλό. Βελτιώνει τη συνολική ποιότητα της εκλογικής διαδικασίας με τη μείωση ή την εξάλειψη των λαθών κατά την ψηφοφορία και με τη δημιουργία καλύτερα ενημερωμένων εκλογέων. Δεν υπάρχουν λάθη κατά την ψηφοφορία, και, ανάλογα με το σύστημα, δεν υπάρχουν άκυρα ψηφοδέλτια, επειδή ο υπολογιστής δεν το επιτρέπει.

25 Επιχειρήματα υπέρ της διαδικτυακής ψηφοφορίας 5/5 Ανάλογα με την αρχιτεκτονική του συστήματος διαδικτυακής ψηφοφορίας, υπάρχει η δυνατότητα για εμφάνιση επιπλέον πληροφοριών αναφορικά με τους υποψηφίους και τις πολιτικές τους θέσεις. Αυτό προσφέρει στους ψηφοφόρους βασικές πληροφορίες σχετικά με τους υποψηφίους και ως εκ τούτου καλύτερη ενημέρωση αυτών για να ψηφίσουν.

26 Κριτική της διαδικτυακής ψηφοφορίας Οι επικριτές των συστη µ άτων διαδικτυακής ψηφοφορίας θεωρούν ότι οι υπάρχουσες τεχνολογίες : Δεν είναι ακό µ α ώρι µ ες ν ’ αντι µ ετωπίσουν τα προβλή µ ατα ασφάλειας. Η υιοθέτηση τους θα οδηγούσε στον κοινωνικό αποκλεισ µ ό των λεγό µ ενων « ψηφιακά αναλφάβητων » πολιτών.

27 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 1/7 Έτσι, η πιο έντονη κριτική εστιάζει στον κίνδυνο που σχετίζεται με : 1. Ασφάλεια Οι απειλές από ιούς ή ενορχηστρωμένες από hakers επιθέσεις « άρνησης υπηρεσίας » είναι τα πιο συχνά αναφερόμενα προβλήματα που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την εκλογική και δημόσια εμπιστοσύνη στην ηλεκτρονική ψηφοφορία. Αυτή η ανησυχία είναι πιο διαδεδομένη σε σχέση με την ασφάλεια των προσωπικών υπολογιστών. Υπό το πρίσμα αυτό, η διατήρηση του απορρήτου της ψηφοφορίας παρουσιάζεται ως ένα ζήτημα, όταν χρησιμοποιούνται υπολογιστές που είναι απροστάτευτοι, βρίσκονται σε δημόσιους χώρους, ή είναι επιρρεπείς σε επιθέσεις ιών.

28 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 2/2 2. Τεχνικά προβλήματα & ζητήματα Διακοπές ή δυσλειτουργία της συνδεσιμότητας του διαδικτύου, καθώς και πιθανότητα τερματισμού ( διακοπής ) ή καταστροφής των servers Η αξιόπιστη καταγραφή και αποθήκευση των ψήφων είναι επίσης ένα σημαντικό ζήτημα.

29 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 3/7 3. Διαφορετική δυνατότητα πρόσβασης. Η διαδικτυακή ψηφοφορία μπορεί να δημιουργήσει ένα “ ψηφιακό χάσμα ” που διακρίνεται : Ψηφιακό χάσμα μεταξύ αυτών που έχουν στο σπίτι τους υπολογιστές με σύνδεση στο διαδίκτυο και εκείνων που δεν έχουν. Ψηφιακό χάσμα μεταξύ αυτών που έχουν ταχύτερη πρόσβαση και εκείνων που έχουν αργές συνδέσεις με αποτέλεσμα μικρότερη ποιότητα πρόσβασης. Ως εκ τούτου, η επέκταση της διαδικτυακής ψηφοφορίας μπορεί να δημιουργήσει χάσματα σε σχέση με αρκετές κοινωνικο - οικονομικές μεταβλητές, δηλαδή το εισόδημα, την εκπαίδευση, το φύλο, τη γεωγραφία, τη φυλή και την εθνικότητα. Αυτά τα δυνητικά χάσματα μπορεί να είναι προβληματικά στη συμμετοχή και εκπροσώπηση.

30 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 4/7 4. Μεγαλύτερη ευκαιρία για απάτη και εξαναγκασμό ή εξαγορά ψήφων. Η απάτη διαπράττεται όταν κάποιος ψηφίζει για λογαριασμό άλλου χωρίς την άδειά του. Ο εξαναγκασμός ή η εξαγορά ψήφων λαμβάνει χώρα όταν ένας ψηφοφόρος δέχεται πιέσεις από άλλους να ψηφίσει με τρόπο που αυτός ή αυτή δεν θα επιθυμούσε. Και τα δύο παρουσιάζουν προβλήματα για την ακεραιότητα της ψηφοφορίας, δεδομένου ότι είναι σημαντικό ότι κάθε ψήφος αντιστοιχεί στην ελεύθερη βούληση του ψηφοφόρου. Οι ψηφιακές υπογραφές και οι κωδικοί πρόσβασης μπορεί να βοηθήσουν, δεν είναι αλάνθαστα αλλά θα μπορούσαν ενδεχομένως να χρησιμοποιηθούν.

31 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 5/7 5. Εκπαίδευση των ψηφοφόρων. Πολύς χρόνος και χρήμα πρέπει να επενδυθούν για να εξασφαλιστεί ότι το κοινό γνωρίζει ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία είναι μια επιλογή και ότι οι ψηφοφόροι είναι σε θέση να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν το σύστημα on-line για να υποβάλουν μια ψήφο. Χωρίς σωστό marketing και διαφήμιση είναι δύσκολο να εξασφαλιστεί η συμμετοχή των εκλογέων.

32 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 6/7 6. Ιδιωτικοποίηση της διαδικασίας. Η εκλογική σύμβαση με ιδιωτικές εταιρείες για να τρέξουν τις ηλεκτρονικές διαδικασίες έχει αρνητικές συνέπειες σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, και ως εκ τούτου έχει τη δυνατότητα να επηρεάσει αρνητικά τη δημόσια εμπιστοσύνη προς στην κυβέρνηση και τις εκλογές.

33 Μειονεκτήματα και Κίνδυνοι διαδικτυακής ψηφοφορίας 7/7 7. Αποσύνθεση του κοινωνικού κεφαλαίου ή του δημόσιου βίου. Αποτελεί σοβαρή κοινωνική ανησυχία. Ο πολλαπλασιασμός των υπηρεσιών ηλεκτρονικής εκλογής έχει τη δύναμη να μεταβάλει τη φύση της εκλογικής συμμετοχής προκαλώντας περισσότερους εκλογείς στην απομόνωση αντί να προσέρχονται μαζί με άλλους σε ένα εκλογικό κέντρο. Αυτό απειλεί να διαβρώσει το δημόσιο βίο, τα τοπικά κοινωνικά δίκτυα και τις ομάδες που σχετίζονται με τις εκλογές.

34 Z ητή µ ατα ασφάλειας … Για να ολοκληρωθεί η µ ετάβαση σε συστή µ ατα εξ ’ αποστάσεως διαδικτυακής ψηφοφορίας, πρέπει πρωτίστως να επιλυθούν ζητή µ ατα ασφάλειας και λειτουργικότητας από τους σχεδιαστές των συστημάτων. Υπάρχουν σοβαρά κίνητρα για επίθεση. Το είδος και η µ ορφή των επιθέσεων ποικίλουν (California Internet Voting Task Force,2000, Coleman,2002, Internet Policy Institute,2001, Philips,2001).

35 Απαιτήσεις Ασφάλειας και Πρακτικότητας 1/4 Ένα σύστη µ α ηλεκτρονικής ψηφοφορίας που πρόκειται να χρησι µ οποιηθεί σε εκλογές µ εγάλης κλί µ ακας πρέπει να είναι (Internet Policy Institute,2001, Schneier,1996): α ) Ασφαλές, δηλαδή : ∆ η µ οκρατικό (Democratic). Μόνο εξουσιοδοτη µ ένοι ψηφοφόροι δικαιούνται να υποβάλλουν ψήφους, και κανείς ψηφοφόρος δε δικαιούται να υποβάλλει περισσότερες από µ ια ψήφους. Ακριβές (Accurate). Κα µ ία ψήφος δεν είναι δυνατόν να αλλοιωθεί, να κατα µ ετρηθεί περισσότερες από µ ια φορές, να διαγραφεί από τις Εκλογικές Αρχές ή άλλους εσωτερικούς / εξωτερικούς εχθρούς. Μυστικό (Secret). Κα µ ία ψήφος να μη μπορεί να συσχετισθεί µ ε τον ψηφοφόρο που την υπέβαλλε, ενώ όλες οι ψήφοι να παρα µ ένουν µ υστικές για όσο διάστη µ α διαρκεί η ψηφοφορία.

36 Απαιτήσεις Ασφάλειας και Πρακτικότητας 2/4 Προστατευ µ ένο από Καταναγκασ µ ό (Uncoercible). Κανένας ψηφοφόρος να μην μπορεί να υποκύψει στις πιέσεις κάποιου τρίτου. Οικου µ ενικά Επαληθεύσι µ ο (Universally Verifiable). Κάθε εξωτερικός παρατηρητής µ πορεί να πειστεί ότι το σύστη µ α είναι ακριβές και ότι το αποτέλεσ µ α του υπολογισ µ ού των ψήφων της κάλπης αντανακλά τη βούληση των ψηφοφόρων που τις υπέβαλλαν. Ανθεκτικό (Robust). Όλες οι απαιτήσεις ασφάλειας ικανοποιούνται πλήρως, παρά τα όποια τυχαία σφάλ µ ατα ή τις κακόβουλες συ µ περιφορές ορισ µ ένων οντοτήτων ( ψηφοφόροι, Αρχές, εσωτερικοί / εξωτερικοί εχθροί ). Πρέπει να τονίσου µ ε πως σε ορισμένες χώρες ( π. χ. Αυστραλία, Ελλάδα, Βέλγιο ), όπου η συ µµ ετοχή των πολιτών στις εκλογές είναι υποχρεωτική από το νό µ ο, µ ια επιπλέον απαίτηση ασφάλειας είναι, Η εύρεση των ψηφοφόρων που δεν άσκησαν το εκλογικό τους δικαίω µ α.

37 Απαιτήσεις Ασφάλειας και Πρακτικότητας 3/4 β ) Πρακτικό Το σύστη µ α πρέπει να είναι : Εύκολα υλοποιήσι µ ο. Συ µ βατό µ ε τις διάφορες τεχνολογίες και πλατφόρ µ ες ( λειτουργικά συστή µ ατα, αρχιτεκτονικές, εργαλεία πλοήγησης στο Web κ. λ. π ). Λειτουργικό ( Στις εκλογές του 2000 στην Florida των Η. Π. Α ένας µ εγάλος αριθ µ ός άκυρων ψήφων υποβλήθηκε λόγω ελλιπούς σχεδίασης των ψηφοδελτίων ).

38 Απαιτήσεις Ασφάλειας και Πρακτικότητας 4/4 Καλύπτει όλες τις απαιτήσεις του πληθυσ µ ού ανεξαρτήτως ηλικίας, γλώσσας, φυσικών ικανοτήτων, µ όρφωσης, εξοικείωσης µ ε τις τεχνολογίες του Internet κ. λ. π. Υποστηρίζει µ ια ποικιλία από format ψηφοδελτίων, συ µ περιλα µ βανο µ ένων των « λευκών » ή άκυρων. Παρουσιάζει χα µ ηλή υπολογιστική πολυπλοκότητα και η αποδοτικότητα του να µ ην επηρεάζεται δραστικά από το µ έγεθος του εκλογικού σώ µ ατος ή των υποψηφίων (scalability). Προσφέρει διαφανείς υπηρεσίες ασφάλειας (transparent) στον χρήστη.

39 Ασφάλεια Ηλεκτρονικής Ψηφοφορίας ( Γενικά ). Τα ηλεκτρονικά δεδο µ ένα αντιγράφονται, αλλοιώνονται και καταστρέφονται πιο εύκολα από ότι οι φυσικές ψήφοι. Όλα τα ηλεκτρονικά συστή µ ατα είναι ευάλωτα σε επιθέσεις από εσωτερικούς εχθρούς (insider attacks) καθώς και σε επιθέσεις Άρνησης Εξυπηρέτησης (Denial Of Service – DOS). Τα ση µ ερινά ηλεκτρονικά συστή µ ατα ψηφοφορίας επίσης διαθέτουν ανεπαρκή στοιχεία ελέγχου (audit trail) (Philips,2001) και δεν παρέχουν οικου µ ενική επαληθευσι µ ότητα, µ ε συνέπεια τα αποτελέσ µ ατα της ψηφοφορίας να τίθενται υπό α µ φισβήτηση.

40 Ασφάλεια διαδικτυακής ψηφοφορίας Οι εκλογές µ έσω Internet είναι περισσότερο ευάλωτες σε επιθέσεις καταναγκασ µ ού (coercion) (Burmester,2003) όπου οι χρήστες αναγκάζονται από ή συναλλάσσονται µ ε κάποιον τρίτο για την υποβολή µ ιας προσυ µ φωνη µ ένης ψήφου. Σε ένα σύστη µ α εξ ’ αποστάσεως ψηφοφορίας οι ψηφοφόροι ενδεχο µ ένως θα πρέπει να δη µ ιουργήσουν οι ίδιοι ένα ασφαλές περιβάλλον στις υπολογιστικές τους µ ηχανές ( τερματικά ), π. χ. προτού υποβάλλουν τη ψήφο τους. Οι έλεγχοι και η πιστοποίηση λογισ µ ικού στα συστή µ ατα ψηφοφορίας µ έσω Internet παρουσιάζουν επίσης ιδιαίτερες δυσκολίες, καθώς τα συστατικά µ έρη των συστη µ άτων αυτών είναι συνήθως διαφορετικής προέλευσης και έχουν µ υστικό ( κλειστό ) κώδικα, όπως για παράδειγ µ α τα σύγχρονα λειτουργικά συστή µ ατα Windows και τα προγρά µµ ατα πλοήγησης στο Web.

41 E υάλωτα σημεία συστημάτων διαδικτυακής ψηφοφορίας 1/3 Tα συστή µ ατα ψηφοφορίας µ έσω Internet είναι περισσότερο ευάλωτα, σε σχέση µ ε τις υπόλοιπες κατηγορίες ηλεκτρονικής ψηφοφορίας, στα εξής ση µ εία : 1. Στα τερματικά : Ιοί τύπου « σκουλήκια » (worms) ή « δούρειοι ίπποι » (trojan horses) µ πορούν να αλλοιώσουν τη ψήφο, πολύ πριν αυτή κρυπτογραφηθεί ή αυθεντικοποιηθεί. Επίσης, ο εισβολέας µ πορεί εξ ’ αποστάσεως να εκ µ εταλλευτεί « τρύπες » ή λάθη στο σχεδιασ µ ό του λειτουργικού συστή µ ατος ή του προγρά µµ ατος πλοήγησης στο Web.

42 E υάλωτα σημεία συστημάτων διαδικτυακής ψηφοφορίας 2/3 2. Στο επίπεδο της επικοινωνίας : Eπιθέσεις πλαστοπροσωπίας (spoofing) DNS ονο µ άτων ή IP διευθύνσεων. Eπιθέσεις ενδιά µ εσης οντότητας (man in the middle) (Schneier,1996) Eπιθέσεις τύπου TCP SYN/ACK στο επίπεδο δικτύου του µ οντέλου TCP/IP. Επιθέσεις πλαστοπροσωπίας στο φυσικό επίπεδο του µ οντέλου OSI (ARP spoofing).

43 E υάλωτα σημεία συστημάτων διαδικτυακής ψηφοφορίας 3/3 3. Στα συστή µ ατα - εξυπηρετητές : Επιθέσεις Άρνησης Εξυπηρέτησης (DOS), όπως IP fragmentation ή Υπερχείλιση Καταχωρητών (buffer overflow). Έχουν µ εγάλη επικινδυνότητα, αφού µ πορούν να υπονο µ εύσουν ολόκληρη την εκλογική διαδικασία. Συ µ φόρησης (bottleneck). Είναι παρό µ οιο, ως προς τις συνέπειες του, µ ε µ ια επίθεση Άρνησης Εξυπηρέτησης, µ ε τη διαφορά ότι η συ µ φόρηση προκαλείται από υπερβολικά µ εγάλο αριθ µ ό ταυτόχρονων νο µ ί µ ων αιτήσεων για σύνδεση µ ε τον εξυπηρετητή, και όχι απαραίτητα από κακόβουλη επίθεση.

44 Προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή εκλογών µ έσω Internet 1/5 Υπάρχουν αρκετές παρά µ ετροι που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπ ’ όψιν ώστε να γίνει εφικτή η διεξαγωγή ηλεκτρονικών εκλογών µ έσω διαδικτύου, όπως : 1. Πρωτόκολλα / Λογισ µ ικό. Για να είναι ασφαλής η ηλεκτρονική ψηφοφορία, το σύστη µ α θα πρέπει να : Υλοποιεί ένα κρυπτογραφικό πρωτόκολλο που ικανοποιεί τις απαιτήσεις ασφάλειας. Υλοποιηθεί, για λόγους αξιοπιστίας, µ ε ανοικτό λογισ µ ικό (open source). Συνοδεύεται από τους κατάλληλους µ ηχανισ µ ούς παρακολούθησης (monitoring) και επαλήθευσης (audit) της λειτουργίας του. Ανεξάρτητοι µ ηχανισ µ οί επαλήθευσης ενδεχο µ ένως θα αυξήσουν την ε µ πιστοσύνη των πολιτών στο αποτέλεσ µ α των εκλογών.

45 Προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή εκλογών µ έσω Internet 2/5 2. Υποδο µ ή ∆ η µ όσιου Κλειδιού. Οι εκλογές µ έσω Internet θα γίνουν πλήρως ηλεκτρονικές ( από το στάδιο της Εγγραφής έως και το στάδιο της Κατα µ έτρησης ) µ όνον όταν : Υιοθετηθεί και υλοποιηθεί µ ια ενιαία και ασφαλής Υποδο µ ή ∆ η µ όσιου Κλειδιού (Public Key Infrastructure – PKI), όπου η πιστοποίηση των ψηφοφόρων στο στάδιο της Εγγραφής και της Ταυτοποίησης θα γίνεται µ ε τη χρήση ψηφιακών υπογραφών / ψηφιακών πιστοποιητικών ενώ η ακεραιότητα και η ε µ πιστευτικότητα των επικοινωνιών θα υποστηρίζονται από κρυπτογραφικούς αλγόριθ µ ους δη µ όσιου κλειδιού. Παράλληλα, τα προγρά µµ ατα πλοήγησης στο Web θα πρέπει να υποστηρίζουν κρυπτογράφηση και ψηφιακές υπογραφές στο επίπεδο Εφαρ µ ογής του µ οντέλου OSI. Επιπλέον, τεχνολογίες όπως SSL/TLS (Secure Socket Layer/Transport Layer Security) και SSH (Secure Shell) πρέπει να επανεκτι µ ηθούν και να αξιοποιηθούν για την αποτροπή των επιθέσεων πλαστοπροσωπίας και των επιθέσεων ενδιά µ εσης οντότητας.

46 Προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή εκλογών µ έσω Internet 3/5 3. Ασφάλεια Πληροφοριακού Συστή µ ατος. Χρήση εφαρ µ ογών όπως προγρά µµ ατα antivirus και εργαλεία firewalls στα τερματικά, καθώς και Συστή µ ατα Ελέγχου Εισβολής (Intrusion Detection Systems) και firewalls στα συστή µ ατα - εξυπηρετητές. Παράλληλα επιβάλλεται η χρήση διαδικασιών πλεονασ µ ού (redundancy), ανάκα µ ψης από επίθεση ή δυσλειτουργία στους εξυπηρετητές ( π. χ. συστοιχίες δίσκων RAID, δυνατότητες hot swapping, τεχνικές clustering και load balancing για συστοιχίες εξυπηρετητών, αποθηκευτικές µ ονάδες DLT) στους εξυπηρετητές ή στο επίπεδο της επικοινωνίας ( π. χ. ενσύρ µ ατα / ασύρ µ ατα µ έσα υψηλού ρυθ µ ού δια µ εταγωγής ) καθώς και η υιοθέτηση αυστηρών ελέγχων στην αξιοπιστία του λογισ µ ικού και του υλικού που χρησι µ οποιείται. Ένα συ µ πληρω µ ατικό µ έτρο για τη βελτίωση της διαθεσι µ ότητας του συστή µ ατος θα ήταν και η παράταση της περιόδου υποβολής ηλεκτρονικών ψήφων, πλέον της µ ίας η µ έρας ( αρκεί βεβαίως οι ηλεκτρονικές ψήφοι να κατα µ ετρούνται ταυτόχρονα µ ε τις φυσικές, προκει µ ένου να διατηρηθεί η νο µ ι µ ότητα των εκλογών ).

47 Προϋποθέσεις για τη διεξαγωγή εκλογών µ έσω Internet 4/5 4. Νο µ ικά Θέ µ ατα. Πέρα από την ολοκλήρωση της θεσ µ οθέτησης για τη χρήση ηλεκτρονικών υπογραφών στις ηλεκτρονικές συναλλαγές, όπου ήδη έχουν γίνει ση µ αντικά βή µ ατα ( Σιούλης,2003), απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί και η ύπαρξη νο µ ολογίας που θα κατοχυρώνει : Tη µ υστικότητα της ηλεκτρονικής ψήφου και θα προβλέπει : Eπιθέσεις όπως καταναγκασ µ ός του ψηφοφόρου, ηλεκτρονική εισβολή (hacking) και αλλοίωση εκλογικών συστη µ άτων ή προσωπικών ψήφων, επιθέσεις πλαστοπροσωπίας, επιθέσεις άρνησης εξυπηρέτησης κ. λ. π.

48 K υριότεροι παράγοντες που αποτρέπουν σή µ ερα την υιοθέτηση συστη µ άτων εξ ’ αποστάσεως διαδικτυακής ψηφοφορίας Μη ασφαλή συστή µ ατα υπολογιστών Έλλειψη Υποδο µ ών ∆ η µ οσίου Κλειδιού Έλλειψη Προτύπων (Standards)

49 Πως εξασφαλίζεται η ασφάλεια διεξαγωγής διαδικτυακής ψηφοφορίας ; Με κρυπτογραφικά Μοντέλα Ασφάλειας. Τα βασικά κρυπτογραφικά µ οντέλα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας που έχουν προταθεί έως σή µ ερα είναι : το µ οντέλο MIX-net (Chaum,1981) το µ οντέλο των « τυφλών » υπογραφών (Fujioka et al.,1993) το ο µ ο µ ορφικό µ οντέλο (Cramer et al.,1997)

50 Συμπεράσματα προυποθέσεων διεξαγωγής εκλογών µ έσω διαδικτύου Υπάρχει η ανάγκη για σχεδιασ µ ό µ ιας αυστηρής πολιτικής ασφάλειας που θα προβλέπει διαδικασίες για την αντι µ ετώπιση απειλών και την ανάκα µ ψη από επιθέσεις. Το προσωπικό που ε µ πλέκεται στην ανάπτυξη, λειτουργία και διαχείριση συστη µ άτων ηλεκτρονικής ψηφοφορίας πρέπει να επιλέγεται προσεκτικά. Οι ψηφοφόροι πρέπει να εκπαιδευτούν και να ενη µ ερωθούν για όλες τις πτυχές ( σχεδιασ µ ός και υλοποίηση ) ενός συστή µ ατος ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.

51 Υπάρχουν Συνταγματικά κωλύματα ; Προβληματισμοί : Η τελειοποίηση, χρήση και εν τέλει εξάπλωση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας απαντά σε ένα γενικό αίτημα της εποχής : Να τεθεί η τεχνολογική πρόοδος στην υπηρεσία της δημοκρατίας και των θεσμών της. Τεχνολογία και δημοκρατία είναι δύο ζητήματα κάθε άλλο παρά ασύνδετα.

52 Το ζήτημα δεν είναι αν πρέπει να επιχειρήσουμε να χρησιμοποιήσουμε την τεχνολογία, αλλά με ποιό τρόπο και σε ποιό βαθμό θα εξασφαλίσουμε ότι οι νέες μέθοδοι δεν θα θέτουν σε κίνδυνο ή, ενδεχομένως, δεν θα παραβιάζουν ισχύουσες νομικές και ηθικές αρχές.

53 το ενδιαφέρον που δείχνουν ( ή δεν δείχνουν ) οι πολίτες στην πολιτική δεν έχει ( και δεν θα έπρεπε να έχει ) τόσο σχέση με το μέσο εκλογικής έκφρασης, όσο με τον τρόπο αντιστοίχησης του πολιτικού και εκλογικού ανταγωνισμού στα ενδιαφέροντα και τις απαιτήσεις της κοινωνίας. Κανένα σύστημα, όσο καινοτόμο και « λαμπερό » και να είναι, δεν είναι σε θέση να μετατρέψει τον αδιάφορο σε ενεργό πολίτη. Ή, αν το κάνει, ο πολίτης αυτός δεν θα είναι πραγματικά ενεργός.

54 Σχετικοί συνταγματικοί κανόνες και αρχές Η προσαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στις συνταγματικές αρχές, όπως ισχύουν, αποδεικνύεται σε αρκετά σημεία προβληματική. Στο άρθρο 51 ( παρ. 3-5) του ισχύοντος ελληνικού Συντάγματος προβλέπονται ρητά οι σχετικοί κανόνες και αρχές.

55 Σχετικοί συνταγματικοί κανόνες και αρχές Καθολικότητα : Η ενσυνείδητη εκ μέρους της Πολιτείας ελαχιστοποίηση των προσόντων που απαιτούνται για να μπορεί ένα πρόσωπο να συμμετάσχει ως ψηφοφόρος σε εκλογές. Αμεσότητα : Η μη παρεμβολή ενδιάμεσης βούλησης ή οργάνου ανάμεσα στην έκφραση της επιλογής του ψηφοφόρου και στην αποτύπωσή της στο εκλογικό αποτέλεσμα. Μυστικότητα : Η εξασφάλιση μη γνωστοποίησης του περιεχομένου της ψήφου σε άλλο πρόσωπο εκτός του ψηφίζοντος. Ταυτόχρονη διεξαγωγή : Η έκφραση της ατομικής εκλογικής προτίμησης διατυπώνεται χωρίς να υπάρχει δυνατότητα γνώσης άλλων αποτελεσμάτων στην ίδια εκλογή. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία εγείρει ζητήματα σε σχέση με όλες αυτές τις αρχές. Έτσι ….

56 Καθολικότητα Η καθολικότητα είναι δυνατόν να θεωρεί ότι πλήττεται λόγω της απαίτησης ειδικών γνώσεων ή δεξιοτήτων από τα άτομα που πρόκειται να ψηφίσουν ηλεκτρονικώς. Όσο υφίσταται το λεγόμενο « ψηφιακό χάσμα », ο διαχωρισμός δηλαδή του κοινωνικού σώματος σε ψηφιακώς « εγγράμματους » και « αναλφάβητους », η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι πληροί τα κριτήρια της καθολικότητας, στην πράξη δε, σε ένα πρώτο τουλάχιστον στάδιο, θα έχει ως συνέπεια να επιτείνει τη διάκριση ανάμεσα σε « δυναμένους » και μη.

57 Αμεσότητα Προσκρούει στη ( θεωρητική αλλά δύσκολα αποκλειόμενη ) δυνατότητα των χειριστών του συστήματος να αλλάξουν το περιεχόμενο της δοθείσας ψήφου, καθώς και στην ( επίσης πιθανή σύμφωνα με την ως τώρα εμπειρία ) ικανότητα κάποιων « εκτός συστήματος » να εισέλθουν εντός και να επηρεάσουν το αποτέλεσμα.

58 Μυστικότητα Κινδυνεύει με δύο τουλάχιστον τρόπους : Λόγω της πιθανής ύπαρξης άλλου προσώπου που να βλέπει ( ακόμα και να επηρεάζει ) την ψήφο τη στιγμή που δίνεται από τον ψηφοφόρο. Λόγω της πιθανής αντιστοίχησης της δοθείσας ψήφου με συγκεκριμένο ψηφοφόρο από χειριστή του συστήματος.

59 Ταυτόχρονη διεξαγωγή Παραβιάζεται αν η καταμέτρηση των ηλεκτρονικών ψήφων γίνει σε ύστερο από της « κλασικής » ψηφοφορίας χρόνο, ενώ υπάρχει πάντα και ο κίνδυνος ο χειριστής του συστήματος να ψηφίσει γνωρίζοντας τα αποτελέσματα της « κάλπης » που επιβλέπει.

60 Σημαίνουν άραγε όλα αυτά τα δυνητικά προβλήματα ότι η υιοθέτηση της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας θα ήταν σήμερα, υπό το ελληνικό δίκαιο, αντισυνταγματική ; Κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί κάτι τέτοιο χωρίς να γνωρίζει τις τεχνικές λεπτομέρειες του συστήματος που θα επιλεγεί και τους ακριβείς όρους υπό τους οποίους θα διεξαχθεί η ψηφοφορία. Το βέβαιο είναι ότι πάντα το Σύνταγμα έχει χρέος να προσαρμόζεται στην πραγματικότητα και όχι η πραγματικότητα να διαμορφώνεται βάσει των ισχυουσών νομικών αρχών, ακόμα και αν αυτές διαθέτουν συνταγματικό κύρος.

61 Προσαρμογή ή αναμόρφωση ; Το ζήτημα δεν είναι αν θα πραγματοποιηθεί μια εξέλιξη που κάποια στιγμή θα ωριμάσει, αλλά πώς θα πραγματοποιηθεί και τι πρέπει να γίνει ώστε το νομικό σύστημα να την υποδεχθεί σωστά. Αν γίνει δεκτό, είναι σκόπιμο να συνυπολογισθούν τα ακόλουθα δεδομένα :

62 α ) Η δημοκρατία δεν είναι τεχνικό ζήτημα και το δικαίωμα ψήφου δεν είναι σαν οποιοδήποτε άλλο δικαίωμα. Μια σύγχρονη μέθοδος δεν προσφέρει αφ ’ εαυτής φρέσκια νομιμοποίηση. Η δε κοινωνική - συμβολική διάσταση της ψηφοφορίας ( το να πηγαίνεις μια ορισμένη ημέρα στο εκλογικό τμήμα για να ψηφίσεις μαζί με άλλους πολίτες και να μην στείλεις την ψήφο σου όπως κάνεις ανάληψη στο λογαριασμό σου ή συμπληρώνεις τη φορολογική σου δήλωση ) δεν σχετίζεται μόνο με το τυπικό, αλλά και με την ίδια την ουσία της δημοκρατίας.

63 β ) Η έκφραση της λαϊκής κυριαρχίας δεν μπορεί να γίνει με συμψηφισμούς Δεν αρκεί να βελτιωθούν ορισμένοι τομείς ασφάλειας της ηλεκτρονικής διαδικασίας ή να μην παραβιάζονται ορισμένες μόνο από τις συνταγματικές αρχές της ψηφοφορίας. Πρέπει όλοι οι τομείς ( ελευθερία, ισότητα, μυστικότητα, διαφάνεια, δημόσιος έλεγχος ) να φθάσουν σε επίπεδο συγκρίσιμο ή ανώτερο από του υπάρχοντος συστήματος και πρέπει όλες οι συνταγματικές αρχές να γίνονται σεβαστές ως προς την ουσία τους ( η ερμηνεία τους βέβαια μπορεί και πρέπει να λάβει υπόψη τα νέα δεδομένα ). Όμως, προς στιγμήν τουλάχιστον, δεν φαίνεται να έχει βρεθεί τρόπος να μην θυσιαστεί κάποιο από τα στοιχεία των εγγενώς ανταγωνιστικών ζευγών απλότητας και ασφάλειας, μυστικότητας και ελεγξιμότητας, πληρότητας του συστήματος και διαφάνειας των όρων λειτουργίας του.

64 γ ) Οι περίπλοκες τεχνικές λύσεις δεν μπορούν ποτέ να παράσχουν απόλυτη εγγύηση αξιοπιστίας Η ηλεκτρονική ψηφοφορία, τουλάχιστον τις πρώτες φορές που θα εφαρμοσθεί, είναι αδύνατο να τα έχει προβλέψει όλα και να μην παρουσιάσει προβλήματα. Το ζήτημα είναι σε τι βαθμό μπορεί να εξασφαλισθεί ότι τα ενδεχόμενα προβλήματα δεν θα είναι αξεπέραστα ή καταλυτικά για την έκβαση των εκλογών ή για την εντύπωση που θα αφήσουν στο κοινωνικό σώμα. Σε κάθε περίπτωση, αυτή είναι η δοκιμασία που θα πρέπει να περάσουν επιτυχώς όσοι, τεχνικοί και πολιτικές ηγεσίες, θα κληθούν να εφαρμόσουν κάποια στιγμή το σύστημα : να αντιστρέψουν στο μυαλό του ψηφοφόρου τη σχέση τεράστιου κινδύνου ( αλλοίωσης του εκλογικού αποτελέσματος ) για σχετικά μικρό κέρδος ( τον « εκδημοκρατισμό » και την απλούστευση μιας διαδικασίας ριζωμένης, υπό την παρούσα μορφή της, στη συνείδηση των πολιτών ).

65 Ποιο είναι το μέλλον της διαδικτυακής ψηφοφορίας ; H διείσδυση του Internet στις σύγχρονες κοινωνίες καθιστά επωφελή την υιοθέτηση ηλεκτρονικών µ εθόδων για την εξ ’ αποστάσεως συ µµ ετοχή του πολίτη στις δη µ οκρατικές αποφάσεις ( ψηφοφορίες, referenda, δη µ οσκοπήσεις κ. λ. π ). Τα συστή µ ατα εξ ’ αποστάσεως ψηφοφορίας µ έσω Internet, µ αζί µ ε άλλες διαδικασίες που εφαρ µ όζονται σή µ ερα σε δη µ οκρατικά καθεστώτα [ π. χ. ψηφοφορία µ έσω ταχυδρο µ είου στην Ελβετία Trechsel et al.,2003)] ανα µ ένεται να απλοποιήσουν την υποβολή της ψήφου και να αυξήσουν τη συ µµ ετοχή των πολιτών στις εκλογές. Σε κάθε περίπτωση, η υποβολή ψήφου µ έσω Internet θα πρέπει να αποτελέσει µ ια εναλλακτική και όχι τη µ οναδική δυνατότητα συ µµ ετοχής του πολίτη στις εκλογές. Σε αντίθετη περίπτωση, προκύπτουν ζητή µ ατα κοινωνικού αποκλεισ µ ού και συνταγ µ ατικότητας των εκλογών (Mitrou et al.,2002).

66 H μετάβαση σε διαδικτυακές εκλογές 1/3 Η µ ετάβαση σε εκλογές µ έσω Internet πιθανόν αρχικά να συνεπάγεται υψηλό κόστος αγοράς και συντήρησης υπολογιστικών µ ηχανών, λογισ µ ικού βάσεων δεδο µ ένων και συστη µ άτων δρο µ ολόγησης, ωστόσο µ ακροπρόθεσ µ α το κόστος ανα µ ένεται να είναι µ ειω µ ένο σε σχέση µ ε τις παραδοσιακές εκλογές ( αναφέρεται στα polling station).

67 H μετάβαση σε διαδικτυακές εκλογές 2/3 Η µ ετάβαση σε συστή µ ατα εξ ’ αποστάσεως ψηφοφορίας µ έσω Internet ανα µ ένεται να γίνει σταδιακά, αρχής γενο µ ένης µ ε ψηφοφορίες σε Εκλογικά Ση µ εία, όπου το φυσικό περιβάλλον και οι επικοινωνίες µ πορούν να ελεγχθούν επαρκώς. Παρά το γεγονός ότι η πρώτη αυτή φάση δεν θα προσφέρει ουσιαστικά πλεονεκτή µ ατα έναντι των παραδοσιακών τρόπων ψηφοφορίας, ωστόσο θα προσφέρει ένα ση µ αντικό πεδίο για συζήτηση και απόκτηση ε µ πειριών για τη µ ετάβαση σε περισσότερο « φιλελεύθερα » συστή µ ατα ( χρήση συσκευών τύπου ATM σε Κιόσκια, PC σε σχολεία, βιβλιοθήκες, δη µ όσιες υπηρεσίες ) µ ε απώτερο σκοπό τη δυνατότητα υποβολής ψήφου από το σπίτι ή το χώρο εργασίας µ έσω Internet.

68 H μετάβαση σε διαδικτυακές εκλογές 3/3 Ως προς την ασφάλεια ενός τέτοιου συστή µ ατος, δεν είναι ρεαλιστικό να πιστεύου µ ε ότι ένα σύστη µ α ψηφοφορίας µ έσω Internet θα µ πορέσει ποτέ να αντι µ ετωπίσει όλα τα ζητή µ ατα ασφάλειας που αναφέρθηκαν, όντας παράλληλα πρακτικό και λειτουργικό. Αυτό που θα έπρεπε ( και µ πορού µ ε ) να περι µ ένου µ ε είναι ένα σύστη µ α τουλάχιστον τόσο ασφαλές όσο και τα παραδοσιακά εκλογικά συστή µ ατα.

69 Εκπαίδευση ψηφοφόρων - Αποδοχή ηλεκτρονικής ψηφοφορίας 1/3 Η εφαρμογή της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας δεν θα ήταν δυνατή χωρίς μια καλλιέργεια υποστήριξης από τους πολίτες. Είναι σημαντικό το κοινό να διατηρήσει μια ισχυρή αίσθηση εμπιστοσύνης και πίστης στην εκλογική διαδικασία για να τοποθετηθεί υπέρ της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας.

70 Εκπαίδευση ψηφοφόρων - Αποδοχή ηλεκτρονικής ψηφοφορίας 2/3 Από την εμπειρία άλλων χωρών φαίνεται πως υπάρχει μια μέτρια αύξηση αποδοχής της διαδικτυακής ψηφοφορίας. Για παράδειγμα, στις εκλογές του 2000 στον Καναδά, το 47% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι είναι πιθανό να ψηφίσουν on-line. Το ενδιαφέρον αυξήθηκε στο 54% το 2008. Η πλειοψηφία των ερωτηθέντων σε όλες τις ηλικιακές ομάδες δείχνουν ότι θα ήταν πιθανό να κάνουν χρήση της on-line ψηφοφορίας, εάν η υπηρεσία ήταν διαθέσιμη. Πιο θετικοί στη διαδικτυακή ψηφοφορία ήταν νέοι 18-34 ετών. Οι απέχοντες από τις εκλογές βρήκαν θετική την διαδικτυακή ψηφοφορία και δήλωσαν ότι θα συμμετάσχουν αν δοθεί ως δυνατότητα. Οι πιο ηλικιωμένοι εκλογείς είναι λιγότερο πιθανό να κάνουν χρήση της διαδικτυακής ψηφοφορίας.

71 Τα επιχειρήματα που προβάλλονται για τη μη συμμετοχή στις εκλογές Η άρση τους αποτελεί δυνατό εργαλείο συμμετοχής στις εκλογές, έτσι : Mεταξύ του γενικού πληθυσμού τα προβλήματα περιορισμένου χρόνου ή η δυσκολία προσβασιμότητας ήταν αυτά που έκαναν του ψηφοφόρους να μη ψηφίσουν ( καναδικές εκλογές ). Τρεις από τους τέσσερις κορυφαίους λόγους που προβάλλονται από τους ερωτηθέντες ως αιτιολόγηση για τη μη συμμετοχή στις εκλογές του 2008 περιλαμβάνουν την έλλειψη χρόνου λόγω απασχόλησης (16%), τα ταξίδια ή τις διακοπές (16%) και το εργασιακό ή σχολικό πρόγραμμά τους (11%).

72 Άρση επιχειρημάτων μη συμμετοχής στις εκλογές Όλοι οι προηγούμενοι λόγοι και επιπλέον λόγοι μη συμμετοχής, όπως ασθένεια, απουσία από την χώρα ή την περιφέρεια, και απώλεια των στοιχείων εγγραφής ( συμπεριλαμβανομένης της τοποθεσίας του εκλογικού τμήματος ), θα μπορούσαν ενδεχομένως να αντιμετωπισθούν με τη διάθεση μιας δυνατότητας εξ ’ αποστάσεως διαδικτυακής ψηφοφορίας.

73 Σε ποιες χώρες χρησιμοποιήθηκε η μέθοδος ; Αυστραλία ( μόνο για στρατιωτικούς και άτομα με αναπηρίες και το έργο έκτοτε έχει ακυρωθεί ) Αυστρία Καναδά Εσθονία Ολλανδία Ελβετία ΗΠΑ ( για τους στρατιώτες μόνο, το σχέδιο εγκαταλείφθηκε ), Ηνωμένο Βασίλειο ( το έργο ακυρώθηκε ) Στη χώρα μας Ο Δήμος Αμαρουσίου διοργάνωσε ηλεκτρονικό « δημοψήφισμα » για να εκφράσουν οι δημότες τις απόψεις τους για τους Ολυμπιακούς του 2004. Το έργο χρηματοδοτήθηκε κατά 50% από την Ευρωπαϊκή Ένωση μέσα στα πλαίσια του προγράμματος IST (Information Society Technologies). Εκλογή Πρυτανικών αρχών με το σύστημα ΖΕΥΣ Εκλογή θεσμικών οργάνων Δημιουργίας ….

74 Thanks! Thanks!