Θεματική Ενότητα 11 Ιστορική αναδρομή. Ο ορισμός του Biofeedback.

Παρουσίαση με θέμα: "Θεματική Ενότητα 11 Ιστορική αναδρομή. Ο ορισμός του Biofeedback."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

0 Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθήνας
Ηλεκτροθεραπεία (Θ) Ενότητα 11: «Επιφανειακή Ηλεκτρομυογραφική Επανατροφοδότηση S-EMG Biofeeback» Δρ. Μαγδαληνή Στάμου, PT, MSc, PhD Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό Τμήμα Φυσικοθεραπείας – ΤΕΙ Αθήνας Δρ. Γεώργιος Παπαθανασίου, PT, MSc, PhD Αναπληρωτής Καθηγητής Τμήμα Φυσικοθεραπείας – ΤΕΙ Αθήνας Το περιεχόμενο του μαθήματος διατίθεται με άδεια Creative Commons εκτός και αν αναφέρεται διαφορετικά Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

1 Θεματική Ενότητα 11 Ιστορική αναδρομή. Ο ορισμός του Biofeedback.
Θεωρητικές αρχές επανεκπαίδευσης και μάθησης. Τροποποιήσεις του νευρομυϊκού συστήματος. Ευπλαστότητα του εγκεφάλου. Η Επιφανειακή Ηλεκτρομυογραφική Καταγραφή στην Επανατροφοδότηση (S-EMG Biofeedback). Πρακτική Εφαρμογή. Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG Biofeedback.

2 Ιστορική Αναδρομή [1/3] Francesco Redi,1600: διαπιστώνεται πως η ηλεκτρική ακτινοβολία ενός είδους ψαριού παράγεται από έναν εξειδικευμένο μυ. Walsh,1773: αποδεικνύεται πως ο μυϊκός ιστός του χελιού παράγει ηλεκτρισμό. Galvani,1790: Συσχέτιση της μυϊκής σύσπασης με την ηλεκτρική δραστηριότητα που παρατηρείται στοιχειοθετώντας τη δημιουργία στατικού ηλεκτρισμού κατά την μυϊκή σύσπαση. Volta,1792: Ενώ αρχικά υπάρχει συμφωνία με τον Galvani, τελικά διατυπώνεται η άποψη πως ο ηλεκτρισμός που ανιχνεύθηκε δεν οφείλεται στο μυϊκό ιστό αλλά στα διαφορετικά μέταλλα που αγγίζουν την περιοχή. Χρειάστηκαν πολλές δεκαετίες για να αποδείξει ο Galvani το θεώρημα του, εφόσον η δημοσιότητα του Volta υπήρξε ισχυρότερη.

3 Ιστορική Αναδρομή [2/3] Galvani,1800: Κατασκευή γαλβανόμετρου, καταμέτρηση σε κύκλωμα των ηλεκτρικών κυμάτων και της μυϊκής δραστηριότητας. Doushenne,1860: Στην πρώτη μελέτη για τα ηλεκτρικά δυναμικά που προκαλούνται κατά τη μυϊκή λειτουργία χρησιμοποιείται ο ηλεκτρικός μυϊκός ερεθισμός. Gasser & Newcomer, 1920: χρησιμοποιείται ο πρόσφατα ανακαλυφθείς παλμογράφος και καταγράφονται τα σήματα που λαμβάνονται από τους μύες. Οι ερευνητές κερδίζουν το βραβείο Νόμπελ το 1944.

4 Εμφάνιση των πρώτων εφαρμογών του EMG-Biofeedback
Ιστορική Αναδρομή [3/3] Marinacci, 1960: Εφαρμογή του EMG- BFB στη νευρομυϊκή επανεκπαίδευση. Με συγκεκριμένα επαναλαμβανόμενα ερεθίσματα-δραστηριότητες, η βελτίωση που παρατηρείται κεντρικά, στο επίπεδο των εγκεφαλικών λειτουργιών, οδηγεί στην ανάκτηση και βελτίωση του κινητικού ελέγχου περιφερικά. Basmajian, 1963: Δημοσιεύονται μελέτες που αναφέρονται στον κινητικό νευρώνα καταγράφοντας τα ηλεκτρικά δυναμικά που προκαλούνται κατά την μυϊκή σύσπαση. Εμφάνιση των πρώτων εφαρμογών του EMG-Biofeedback (EMG-BFB)

5 Biofeedback: Ορισμός Η διαδικασία καταγραφής και αναγνώρισης διαφόρων φυσιολογικών παραμέτρων ή δραστηριοτήτων με τη χρήση ειδικών συσκευών, που παρέχουν πληροφορίες για τη λειτουργία των συστημάτων του ανθρώπινου σώματος. Οι ανωτέρω καταγραφόμενες φυσιολογικές παράμετροι είναι πιθανό να μην είναι αντιληπτές (μυϊκοί ινιδισμοί) ή να μην είναι πλήρως αντιληπτή η ένταση και η συχνότητά τους. Οι λειτουργίες που μπορούν να καταγραφούν και να ελεγχθούν είναι, μεταξύ άλλων, ο μυϊκός τόνος, τα εγκεφαλικά κύματα, η αγωγιμότητα του δέρματος, ο καρδιακός ρυθμός, η αναπνευστική συχνότητα, η αντίληψη του πόνου κλπ.

6 Biofeedback: Στόχοι Στόχος: η ικανότητα εκούσιου χειρισμού αυτών των βιολογικών διεργασιών. βελτίωση της σωματικής απόδοσης και λειτουργίας ή της υγείας γενικότερα, σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο του σκέπτεστε, στο συναίσθημα και στη συμπεριφορά. Σταδιακά, αυτές οι αλλαγές παραμένουν, χωρίς την ανάγκη χρήσης συσκευών, λόγω της ευπλαστότητας του εγκεφάλου.

7 Βασικές Αρχές του BFD [1/2] Φυσιολογία της Περιοχής
Biofeedback Μέθοδοι εκμάθησης Φυσιολογία της Περιοχής Νευρομυϊκό σύστημα Κυκλοφορικό σύστημα Αναπνευστικό σύστημα Εμβιομηχανική Έλεγχος στάσης Έλεγχος κίνησης Αύξηση δύναμης 7

8 Βασικές Αρχές του BFD [2/2]
Θεωρητικές αρχές μάθησης Τροποποιήσεις του νευρομυϊκού συστήματος Ευπλαστότητα του εγκεφάλου

9 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [1/8]
Γνωσιακές τροποποιήσεις: Εξ ορισμού οι γνωσιακές τροποποιήσεις αναφέρονται σε εσωτερική αναδόμηση μέσω συμβολισμού ή φαντασίωσης της πραγματικότητας του εξωτερικού περιβάλλοντος και των εμπειριών που έχει βιώσει το άτομο. Η γνωσιακή δράση επηρεάζει τη συμπεριφορά. Η γνωσιακή δράση παρακολουθείται και τροποποιείται. Η επιθυμητή συμπεριφορά ως αποτέλεσμα, μπορεί να οφείλεται σε γνωσιακή τροποποίηση.

10 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [2/8]
Πρόοδος με βάση τη βελτίωση συμπτωμάτων Η ρύθμιση της απαντητικής διαδικασίας μέσω μιας προκαθορισμένης ακολουθίας ενεργειών προσβλέποντας σε συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Αναφέρεται σε ένα ανοιχτό κύκλωμα δράσης όπου οι απαντήσεις τροποποιούνται σε κάθε ξεχωριστό εξωτερικό ερέθισμα. Στη δεκαετία του ’80 υπήρξε μεγάλο ενδιαφέρον αν η βιοανάδραση στηρίζεται σε ένα κλειστό κύκλωμα δράσης – αντίδρασης από το προσαγωγό ερέθισμα (feedback) ή στηρίζεται σε ένα ανοιχτό κύκλωμα δράσης που επηρεάζουν περισσότεροι παράγοντες το απαντητικό ερέθισμα (feed-forward). Τελικά φαίνεται να επικρατεί η αντίληψη ότι το σύνολο των πληροφοριών ανανεώνεται ανά πάσα στιγμή και αναπροσδιορίζεται λαμβάνοντας πληροφορίες από κάθε κέντρο ξεχωριστά, αλλά και εν παραλλήλω συντελώντας στο τροποποιημένο απαντητικό ερέθισμα.

11 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [3/8]
Η αυτοαποτελεσματικότητα του Bandoura’s (Bandoura’s self-efficancy) η πεποίθηση των ανθρώπων για την ικανότητα που ενδεχομένως διαθέτουν να επηρεάζουν γεγονότα της ζωής τους. Η πεποίθηση της αποτελεσματικότητας (self-efficancy) καθορίζεται από τέσσερις κεντρικούς άξονες: η γνώση (cognitive), το κίνητρο (motivational), το συναίσθημα (affective), η επιλογή (selection).

12 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [4/8]
Εκπαίδευση του ασθενούς Η γνώση της ασθένειας ή της θεραπείας. Η ικανότητα αντιμετώπισης της υπάρχουσας κατάστασης. Η αυτο-αποτελεσματικότητα. Ο τόπος ελέγχου της υγείας. Ο βαθμός αποδοχής της ασθένειας. Ο τύπος της νόσου (χρόνιες ή οξείες). Ο απαιτούμενος χρόνος φροντίδας. Η πολυπλοκότητα και το κόστος της θεραπείας.

13 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [5/8]
The Rosenthal interpersonal expectancy Ο όρος interpersonal expectancy ή η διαπροσωπική προσδοκία περιγράφει: ένα άτομο δρα σε ένα άλλο και προσδοκά συγκεκριμένες αντιδράσεις, άσχετα με το αν αυτά ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα ή όχι. Η αλλαγή στο συμπεριφορικό μοντέλο προσδιορίζει και το αποτέλεσμα, γι αυτό και ονομάζεται και «αυτοεκπληρούμενη προφητεία».

14 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [6/8]
Rosenthal R. & Jacobson L. ,1968: Οι ερευνητές έδωσαν στην αρχή της σχολικής χρονιάς ένα τεστ ευφυΐας σε όλους τους μαθητές ενός δημοτικού σχολείου. Από τους μαθητές αυτούς διάλεξαν τυχαία ένα 20% σε κάθε τάξη και τα ονόματα τους δόθηκαν στους δασκάλους μαζί με την πληροφορία ότι πρόκειται για άτομα που θα έδειχναν καταπληκτική διανοητική πρόοδο στο άμεσο μέλλον. Στην πραγματικότητα βέβαια δεν υπήρχε καμιά διαφορά μεταξύ των παιδιών. Η διαφορά αυτή υπήρχε ψευδώς στο μυαλό των δασκάλων. Μετά από οχτώ μήνες, όλα τα παιδιά υποβλήθηκαν ξανά στο ίδιο τεστ ευφυΐας και η σύγκριση έδειξε πως τα παιδιά που είχαν επιλεγεί είχαν σημειώσει σημαντικά μεγαλύτερη πρόοδο από τα υπόλοιπα. Η βελτίωση που παρατηρήθηκε διατηρήθηκε για τα επόμενα δύο χρόνια, όπως διαπιστώθηκε με τεστ που υποβλήθηκαν.

15 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [7/8]
Α.Τ.Ι. (Αptitude/Treatment Interaction) Ικανότητα * Αντιμετώπιση αλληλεπίδρασης Το μοντέλο περιγράφει τον τρόπο εκπαίδευσης, που ταιριάζει στην ατομική επάρκεια του εκπαιδευόμενου. Οι ικανότητες και το σχήμα εκπαίδευσης αποτελούν δύο μεταβλητές που αλληλεπιδρούν με το περιβάλλον και τον εκπαιδευτή. Βασίζεται στις θεωρίες της νοημοσύνης (Gardner, Guilford, Sternberg) που υποδηλώνουν μια πολυδιάστατη άποψη της ανάπτυξης, βελτίωσης και εξέλιξης της ικανότητας. Η θεωρία αποτελεί στρατηγική εκπαίδευσης υποστηρίζοντας πως ένα κλειστό δομημένο σχήμα εκπαίδευσης βοηθά τους «αδύναμους» εκπαιδευόμενους, καθώς μειώνεται η απόσπαση της προσοχής, ενώ αντίστροφα ένα περιβάλλον εκπαίδευσης με πιο ελεύθερη δομή βοηθά την εξέλιξη των ικανότερων εκπαιδευόμενων.

16 Θεωρητικές Αρχές Μάθησης [8/8]
Placebo non-specific effects 140 αιώνας: γένεση της λέξης placebo. Η έννοια της λέξης αφορούσε στους επαγγελματίες θρηνητές που ψευδώς θρηνούσαν τον αποθανόντα. Οι θρηνητές για τις κηδείες των ανθρώπων ξεκινούσαν τον θρήνο τους με την ένατη ψαλμωδία «Placebo Domino in regione vivorum», που σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει «Θα ευχαριστήσω τον Κύριο στην γη των ζωντανών». New Medical Dictionary, 1785: Η λέξη placebo αναφέρεται ως εικονική μέθοδο ή φάρμακο. Shapiro,1964: Κάθε αγωγή που δίδεται για μη ειδικούς ψυχολογικούς ή ψυχοφυσιολογικούς σκοπούς. Η δράση του placebo δείχνει τη σημαντική σύνδεση που υπάρχει μεταξύ του σώματος και του νου. Το 1/3 περίπου της θεραπείας γενικά οφείλεται σε placebo επίδραση και ο χρόνος δράσης της θεραπείας μετράται μετά τις 6 βδομάδες.

17 Ο Αλγόριθμος του BFB Εγκέφαλος Εντολή στον κινητικό νευρώνα Κ.Ν.Σ.
Biofeedback Εκτελεστικά όργανα Αξιολόγηση του αποτελέσματος Λειτουργικό αποτέλεσμα

18 Τροποποιήσεις του Νευρομυϊκού Συστήματος [1/6]
Η μεταφορά των ηλεκτρικών δυναμικών της νευρομυϊκής δομής σε σχηματικό ιστόγραμμα μας αποφέρει μια γενική ή πιο εξειδικευμένη εικόνα αναλόγως της αναζήτησης και της τοποθέτησης των ηλεκτροδίων. Η εικόνα της απαντητικής δραστηριότητας μας δίνει την ευκαιρία της εκπαίδευσης της συγκεκριμένης νευρομυϊκής δομής και πιο ειδικά του κινητικού νευρώνα.

19 Τροποποιήσεις του Νευρομυϊκού Συστήματος [2/6]
Basmajian, 1960: Η εκπαίδευση του κινητικού νευρώνα ήταν και η πρώτη βασική ερευνητική ιδέα για να ανακαλυφθεί η ακριβή δράση του εγκεφαλικού ελέγχου και της νευρομυϊκής αναχαίτισης. Ο κινητικός νευρώνας (σώμα και νευράξονας) και οι μυϊκές ίνες που νευρώνονται από τα τελικά κλωνία αποτελούν μια κινητική μονάδα. Δεδομένων των συγκεκριμένων απαιτήσεων το κεντρικό νευρικό σύστημα διαφοροποιεί τις συσχετίσεις ενδομυϊκά, ερεθίζοντας μεγαλύτερες ή μικρότερες κινητικές μονάδες και λαμβάνοντας μέρος στη δράση περισσότερες ή λιγότερες μυϊκές ίνες.

20 Τροποποιήσεις του Νευρομυϊκού Συστήματος [3/6]
Wolf S ,1983: Οι πληροφορίες που λαμβάνει ο ασθενής από το S-EMG BFD λειτουργούν: Κεντρικά, εξηγώντας πως τα επαναλαμβανόμενα περιφερικά (οπτικά ή ακουστικά ή λεκτικά) ερεθίσματα που λαμβάνει ερεθίζουν κεντρικότερα τον εγκέφαλο χρησιμοποιώντας οδούς που υπολειτουργούν ή ανοίγει νέες, βασισμένη στην ευπλαστότητα του εγκεφάλου και την ικανότητα που διαθέτει να επιφέρει αλλαγές. β) ως over-ride, υπερπηδώντας τη βλάβη και μεταφέροντας πληροφορίες για τη μηκοδυναμική αλλαγή μέσω των σωματοαισθητικών οδών σε ένα υψηλότερο επίπεδο από το επίπεδο της βλάβης. γ) by-pass, την εγκατάσταση νέας σωματοαισθητικής οδού και νέας κινητικής απάντησης στο εγκεφαλικό στέλεχος παρακάμπτοντας την οδό που παρουσιάζει βλάβη.

21 Τροποποιήσεις του Νευρομυϊκού Συστήματος [4/6]
Το νευρικό σύστημα μπορεί να διαφοροποιήσει τη δύναμη της μυϊκής σύσπασης με δύο τρόπους: Με τον μηχανισμό της επιστράτευσης Με τον μηχανισμό της τροποποίησης του ρυθμού πυροδότησης.

22 Τροποποιήσεις του Νευρομυϊκού Συστήματος [5/6]
Ο Μηχανισμός της Επιστράτευσης Οι κινητικές μονάδες ενεργοποιούνται με συγκεκριμένη σειρά: από τις ασθενέστερες στις ισχυρότερες

23 Ο μηχανισμός τροποποίησης του ρυθμού πυροδότησης
Τροποποιήσεις του Νευρομυϊκού Συστήματος [6/6] Ο μηχανισμός τροποποίησης του ρυθμού πυροδότησης Το δυναμικό ενεργείας σε ένα νεύρο ή σε έναν μυ διαρκεί μόνο 1 έως 3 ms Η αύξηση, λοιπόν, της συχνότητας εκπόλωσης επιτρέπει τα δυναμικά ενεργείας να αθροισθούν o χρόνος μιας βραχείας μυϊκής σύσπασης διαρκεί από 10 έως 100 ms

24 Η Ευπλαστότητα του Εγκεφάλου [1/6]
Η ανακάλυψη της τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων P.E.T., η απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού M.R.I και η λειτουργική f - M.R.I Συσχετισμός των μεταβολών δραστηριότητας νευρωνικών πληθυσμών με συγκεκριμένες νοητικές και κινητικές διεργασίες στον ζωντανό ανθρώπινο εγκέφαλο.

25 Η Ευπλαστότητα του Εγκεφάλου [2/6]
Η θεωρία της εσωτερικής αντιπροσώπευσης στον εγκέφαλο συνεπάγεται πως κάθε αντιληπτική ή κινητική ενέργεια συσχετίζεται με έναν χαρακτηριστικό τύπο νευρωνικής δραστηριότητας σε ένα συγκεκριμένο σύνολο διασυνδεόμενων κυττάρων. Τα νευρωνικά δίκτυα συνδέονται μεταξύ τους «εν σειρά» και «εν παραλλήλω», άρα: η επεξεργασία μίας πληροφορίας προϋποθέτει πως ορισμένες φλοϊκές περιοχές συνδέονται μεταξύ τους κατάλληλα και κωδικοποιούν ορισμένα χαρακτηριστικά συγκεκριμένων αισθητικών ερεθισμάτων ή κινητικών δραστηριοτήτων.

26 Η Ευπλαστότητα του Εγκεφάλου [3/6]
Βασικές αρχές στον αισθητικοκινητικό χάρτη του εγκεφάλου: Δεν αντιπροσωπεύονται ισότιμα όλα τα μέρη του σώματος, αλλά ανάλογα με τη διαφορά πυκνότητας νεύρωσης από περιοχή σε περιοχή. Για παράδειγμα, η άκρα χείρα καταλαμβάνει περισσότερο χώρο στον αισθητικοκινητικό χάρτη συγκριτικά με το κάτω άκρο. O αισθητικοκινητικός χάρτης τροποποιείται ανάλογα με τα ερεθίσματα που δέχεται και των πληροφοριών που λαμβάνει. Μπορεί να αυξηθεί, όπως συμβαίνει με τους μουσικούς εγχόρδων οργάνων τους αθλητές, ή να εξαφανισθεί σε καταστάσεις αχρησίας.

27 Η Ευπλαστότητα του Εγκεφάλου [4/6]
Ερεθίσματα από την περιφέρεια προς το κέντρο δείχνουν διαφορετική τοποθεσία. Για παράδειγμα, στον ακρωτηριασμό του άνω άκρου την περιοχή που καταλάμβανε το ακρωτηριασμένο χέρι την καταλαμβάνει πλέον η περιοχή του πρόσωπου προσαρμόζοντας την απάντηση αναλόγως του ερεθίσματος. Έτσι, ερέθισμα στο πηγούνι του αρρώστου δίνει αίσθηση μυρμηγκιάσματος του πέμπτου ακρωτηριασμένου δάκτυλου.

28 Η Ευπλαστότητα του Εγκεφάλου [5/6]
Στην αρχική φάση εκπαίδευσης μίας συγκεκριμένης κίνησης μεγάλες και διάχυτες περιοχές του εγκεφάλου παρουσιάζουν συναπτική δραστηριότητα. Όταν η συγκεκριμένη εκπαιδευομένη κίνηση κατακτηθεί τα αποτελέσματα στην MRI διαφοροποιούνται. Ο εγκεφαλικός χάρτης δείχνει την ενεργοποίηση μικρότερων οριοθετημένων και συγκεκριμένων περιοχών.

29 Η Ευπλαστότητα του Εγκεφάλου [6/6]
Περισσότερα εξωτερικά ερεθίσματα. Εφαρμογή συγκεκριμένων δραστηριοτήτων. Συντομότερος χρόνος έναρξης του προγράμματος αποκατάστασης επαναοργάνωση του εγκεφάλου Λειτουργική Αποκατάσταση .

30 Το Επιφανειακό ΗΜΓ στην Aνατροφοδότηση [1/5]
Ορισμός: Είναι η τεχνική καταγραφής των αλλαγών του ηλεκτρικού δυναμικού του μυός, όταν εκπολώνεται και συστέλλεται. Αποτελεί το αλγεβρικό άθροισμα όλων των δυναμικών ενέργειας των κινητικών μονάδων ενός μυ, τα οποία μεταδίδονται κατά μήκος των μυϊκών ινών που βρίσκονται μεταξύ των ηλεκτροδίων καταγραφής.

31 Το Επιφανειακό ΗΜΓ στην Aνατροφοδότηση [2/5]
Οι παράμετροι που απεικονίζονται στον ηλεκτρομυογράφο είναι: Το εύρος H διάρκεια H φασικότητα O χρόνος Οι παράμετροι προσδιορίζουν την μορφολογία της κινητικής μονάδος και χαρακτηρίζουν την λειτουργικότητα της.

32 Το Επιφανειακό ΗΜΓ στην Aνατροφοδότηση [3/5]

33 Το Επιφανειακό ΗΜΓ στην Aνατροφοδότηση [4/5]
Περιγραφή και Τεχνικά Χαρακτηριστικά: α) τα επιφανειακά ηλεκτρόδια καταγραφής που προσλαμβάνουν τα δυναμικά ενεργείας του μυός, β) τον ενισχυτή που πολλαπλασιάζει τα σήματα που προσλαμβάνονται από τα ηλεκτρόδια, γ) τον καθοδικό παλμογράφο, ο οποίος είναι η ψυχή του ηλεκτρομυογραφήματος, αφού είναι το όργανο που απεικονίζει τα σήματα που προσλαμβάνονται με τα ηλεκτρόδια.

34 Το Επιφανειακό ΗΜΓ στην Aνατροφοδότηση [5/5]
Η καταγραφή αφορά: στο δυναμικό ενέργειας μιας μυϊκής ίνας, στη συνισταμένη του δυναμικού ενέργειας όλων των μυϊκών ινών που σχηματίζουν μια κινητική μονάδα, στη συνισταμένη του δυναμικού ενέργειας όλων των κινητικών μονάδων που αποτελούν τον μυ και είναι μεγαλύτερου ύψους και μεγαλύτερης διάρκειας συγκριτικά με το δυναμικό ενέργειας της κάθε μυϊκής ίνας και της κάθε κινητικής μονάδας.

35 S-EMG: Πλεονεκτήματα Μη επεμβατική, ασφαλής και εύκολη εφαρμογή,
Καταγραφή της ενεργειακής κατάστασης του μυός, Καταγραφή των αλλαγών στα ηλεκτρικά φορτία των μυών κατά την φάση της συστολής και χαλάρωσης, Καταγραφή του μηχανισμού λειτουργίας ή δυσλειτουργίας της κινητικής μονάδας. Όλες οι ανωτέρω πληροφορίες δεν συλλέγονται με την απλή παρατήρηση.

36 S-EMG: Μειονεκτήματα Τοπογραφικά: Η τοπογραφική θέση της μυϊκής δομής που μελετάται παίζει σημαντικό ρόλο, για παράδειγμα σε περιοχές με συσσώρευση λιπώδους ιστού η ανίχνευση των σημάτων είναι πτωχή. Το «cross talk» (παράλληλη επικοινωνία): σε μύες που βρίσκονται ανατομικά πολύ κοντά είναι πιθανό να καταγράφονται σήματα από παρακείμενους μύες και όχι μόνο από το συγκεκριμένο μυ που εξετάζεται.

37 Cross talk: Προσέγγιση του Προβλήματος [1/2]
Οι διαφορετικές καταγραφές του δοκιμαζόμενου μυ και η αξιολόγηση των τιμών που θα πάρουμε: Μη προβλέψιμο σφάλμα και μη ύπαρξη ειδικότητας που απαιτείται. Η εφαρμογή ηλεκτρικού ερεθισμού: Τα σήματα που λαμβάνονται με την απλή σύσπαση διαφοροποιούνται ποσοτικά σε σχέση με αυτά που λαμβάνονται με τη σύσπαση από ηλεκτρικό ερεθισμό.

38 Cross talk: Προσέγγιση του Προβλήματος [2/2]
Είναι υπό συζήτηση πως θα διαφοροποιήσουμε το φαινόμενο πολλαπλασιάζοντας τα σήματα που λαμβάνουμε ή όχι. Η συσχέτιση των αποτελεσμάτων δεν δείχνει και την ποσότητα της συσχέτισης μεταξύ των μυών «crosstalk». Τα «crosstalk» σήματα δίνουν υψηλής συχνότητας συνιστώσες. Τα φίλτρα που χρησιμοποιεί το λογισμικό επεξεργασίας του ΗΜΓ μειώνουν τις συσχετίσεις μεταξύ των μυών.

39 Πρακτική Εφαρμογή Επιλογή σωστού μεγέθους αισθητήρων,
Καθαριότητα περιοχής, Απομόνωση εξωτερικών ήχων, Τοποθέτηση των ηλεκτροδίων στην μεσότητα του εξεταζόμενου μυός.

40 Εφαρμογές Biofeedback [1/2]
Επιφανειακό Ηλεκτρομυογράφημα. Αισθητήρες πίεσης, γυροσκόπια → (απεικόνηση 3-D) ηλεκτρογωνιόμετρα (κινητικός έλεγχος). Hλεκτροκαρδιογράφημα → ( καρδιακή συχνότητα) Άσθμα, ΧΑΠ, κατάθλιψη, ινομυαλγία, κοιλιακό άλγος, καρδιολογικά νοσήματα. Πνευμονογράφος → Καταγράφει αναπνευστικό ρυθμό (κινήσεις θωρακικού-κοιλιακού τοιχώματος) Χ.Α.Π, άσθμα,υπέρταση, κρίσεις πανικού.

41 Εφαρμογές Biofeedback [2/2]
Φωτοπληθυσμογράφος: Καταγράφει αιματική ροή. Εφαρμογή σε: χρόνιο πόνο, κεφαλαλγίες, αγχώδεις διαταραχές. Καπνόμετρο: Μετρά CO2 που εκπνέεται από τη μύτη. Εφαρμογή σε: άσθμα, ΧΑΠ, υπέρταση, κρίσεις πανικού. Ρεοεγκεφαλογραφία: Καταγράφει την αγωγιμότητα ιστών. Αιμοεγκεφαλογραφία. Θερμογράφος: Εφαρμογή σε: πόνο, οίδημα, πονοκέφαλο, υπέρταση, άγχος, στρες, σύνδρομο Raynaud. Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα: Εφαρμογή σε: προβλήματα εθισμού, προσήλωση, μαθησιακές δυσκολίες, εμμονές, άγχος, μετατραυματικό στρες, κατάθλιψη.

42 Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG BFB [1/6]
Η εφαρμογή του επιφανειακού ηλεκτρομυογραφικού biofeedback προϋποθέτει την ενεργή συνεργασία του ασθενούς. Όταν η μυϊκή δύναμη είναι Μ1 ή Μ2 μπορεί να ενταχθεί σε πρόγραμμα S-EMG BFB. Ο χρόνος θεραπείας είναι μεταξύ min. Αργότερα, αρχίζει η μυϊκή κόπωση και η αδυναμία της συγκέντρωσης. Ο χρόνος θεραπείας που αναφέρεται είναι από 14 έως 131 μέρες, για τουλάχιστον 1 συνεδρία στις 2 βδομάδες. Κατά την εφαρμογή του S-EMG Biofeedback απαιτείται χρόνος προσαρμογής 4 με 5 λεπτά, μέχρι να είναι ικανός ο ασθενής να συνειδητοποιήσει τη συγκεκριμένη μυϊκή σύσπαση και να καταφέρει να την επαναλάβει.

43 Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG BFB [2/6]
Αξιολόγηση του προβλήματος Πόνος Μυϊκή επανεκπαίδευση Σπαστικότητα

44 Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG BFB [3/6]
Αξιολόγηση του προβλήματος: Pullman, et al, 2000: Υποστηρίζεται ότι το S-EMG BFB ως διαγνωστικό εργαλείο δεν είναι έγκυρο διότι υπάρχουν παρεμβαλλόμενοι παράγοντες που επηρεάζουν το αποτέλεσμα (οι ιστοί που μεσολαβούν μεταξύ του στόχου μυ και το ηλεκτρόδιο, τα γειτονικά όργανα). Αλλά, ως εργαλείο αξιολόγησης θεραπευτικών παρεμβατικών προγραμμάτων θεωρείται έγκυρο. Αντίθετα: Geisser M, et al, 2005: (σε ερευνητική μετανάλυση) Υποστηρίζεται πως S-EMG BFB διαθέτει την αξιοπιστία που χρειάζεται για να συγκρίνει τη μυϊκή λειτουργική ή δυσλειτουργική σύσπαση σε χαμηλή οσφυαλγία.

45 Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG BFB [4/6]
Zwarts M et, al 2000: αναφέρουν πως η χρήση του S-EMG BFB δίνει πολλές δυνατότητες στην αξιολόγηση των νευρομυϊκών ασθενειών, τόσο κεντρικού νευρικού συστήματος, όσο και σε παθήσεις των περιφερικών νευρών, εφόσον καταγράφεται: O χρόνος σύσπασης. Τα κινητικά πατέντα. Ο τρόμος. Οι ακούσιες κινήσεις. Η συχνότητα σύσπασης της μυϊκής ίνας. Η τοποθεσία της τελικής κινητικής πλάκας. Οι μεταβλητές του κινητικού νευρώνα (εύρος/κατεύθυνση).

46 Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG BFB [5/6]
Πόνος Gatchel et al, 2003: Τα αποτελέσματα της εφαρμογής του S-EMG BFB στον πόνο δεν είναι ξεκάθαρα. Δεν φαίνεται πως η τεχνική του BFB ως μέθοδο χαλάρωσης να υπερτερεί των άλλων τεχνικών. Όμως, αναφέρονται θετικά αποτελέσματα όταν ο πόνος επηρεάζεται από την διόρθωση της εμβιομηχανικής του κάθε μυοσκελετικού προβλήματος, τον μυϊκό έλεγχο και την μυϊκή ενδυνάμωση συγκεκριμένων μυϊκών ομάδων.

47 Κλινικές Εφαρμογές του S-EMG BFB [6/6]
Μυϊκή Επανεκπαίδευση: Ladd WA, et al 1981, Wolf LS,1983, Basmajian J,1988: Η εφαρμογή του S-EMG BFB για την μυϊκή επανεκπαίδευση και την επανάκτηση του κινητικού ελέγχου αποφέρει ικανοποιητικά αποτελέσματα. Segreto J,1995: Το S-EMG BFB πρόγραμμα βοηθά στην επανεγκατάσταση της φυσιολογικής κινητικότητας και της φυσιολογικής ιδιοδεκτικότητας επανεγγράφοντας και τροποποιώντας τις ήδη υπάρχουσες παθολογικές εγγραφές.

48 Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Γιόκαρης Π. Θεραπευτικά Σχήματα - Κλινική Ηλεκτροθεραπεία. Αθήνα: Εκδόσεις Γράμμα A.E., 2007. Τερζής Σ. Κλινική Ηλεκτρομυογραφία – Νευρομυϊκές Παθήσεις. Πάτρα, 1996. Robertson V, Ward A, Low J, et al. Ηλεκτροθεραπεία - Βασικές Αρχές και Πρακτική Εφαρμογή. 4η Έκδοση. Αθήνα: Εκδόσεις Παρισιάνου Α.Ε., 2011. Watson T. Ηλεκτροθεραπεία – Τεκμηριωμένη Πρακτική. Αθήνα: Ιατρικές Εκδόσεις Π.Χ. Πασχαλίδης, 2011. Lundy-Ekman L. Neuroscience Fundamentals for Rehabilitation. St Louis, Missouri: Saunders Elsevier, 2007. Criswell E. Gram’s Introduction to Surface Electromyography. Massachusetts: Jones and Bartlett, 2005.

49 Τέλος Ενότητας

50 Σημειώματα

51 Αναφορά Γεώργιος Παπαθανασίου. «Ηλεκτροθεραπεία (Θ). Ενότητα 11: Επιφανειακή Ηλεκτρομυογραφική Επανατροφοδότηση S-EMG Biofeeback». Έκδοση: 1.0. Αθήνα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: ocp.teiath.gr. Copyright Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Αθήνας, Γεώργιος Παπαθανασίου 2014.

52 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά, Μη Εμπορική Χρήση Παρόμοια Διανομή 4.0 [1] ή μεταγενέστερη, Διεθνής Έκδοση. Εξαιρούνται τα αυτοτελή έργα τρίτων π.χ. φωτογραφίες, διαγράμματα κ.λ.π., τα οποία εμπεριέχονται σε αυτό. Οι όροι χρήσης των έργων τρίτων επεξηγούνται στη διαφάνεια «Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων». Τα έργα για τα οποία έχει ζητηθεί και δοθεί άδεια αναφέρονται στο «Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων». [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.

53 Επεξήγηση όρων χρήσης έργων τρίτων
Δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, παρά μόνο εάν ζητηθεί εκ νέου άδεια από το δημιουργό. διαθέσιμο με άδεια CC-BY Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου και η δημιουργία παραγώγων αυτού με απλή αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-SA Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού, και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η δημιουργία παραγώγων του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. και διάθεση του έργου ή του παράγωγου αυτού με την ίδια άδεια Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου. διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-SA διαθέσιμο με άδεια CC-BY-NC-ND Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου με αναφορά του δημιουργού. Δεν επιτρέπεται η εμπορική χρήση του έργου και η δημιουργία παραγώγων του. διαθέσιμο με άδεια CC0 Public Domain Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. Επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου, η δημιουργία παραγώγων αυτού και η εμπορική του χρήση, χωρίς αναφορά του δημιουργού. διαθέσιμο ως κοινό κτήμα χωρίς σήμανση Συνήθως δεν επιτρέπεται η επαναχρησιμοποίηση του έργου.

54 Διατήρηση Σημειωμάτων
Οποιαδήποτε αναπαραγωγή ή διασκευή του υλικού θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει: το Σημείωμα Αναφοράς το Σημείωμα Αδειοδότησης τη δήλωση Διατήρησης Σημειωμάτων το Σημείωμα Χρήσης Έργων Τρίτων (εφόσον υπάρχει) μαζί με τους συνοδευόμενους υπερσυνδέσμους.

55 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στo πλαίσιo του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο ΤΕΙ Αθηνών» έχει χρηματοδοτήσει μόνο την αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.