Τα Ανοικτά Δεδομένα και οι Ανοικτές Τεχνολογίες Υλικού : Το Ανοικτό μέλλον μας Δημήτρης Ε. Κυριακός Πληροφορικός, MSc,MBA,MEd Πρόεδρος Ένωσης Πληροφορικών.

Παρουσίαση με θέμα: "Τα Ανοικτά Δεδομένα και οι Ανοικτές Τεχνολογίες Υλικού : Το Ανοικτό μέλλον μας Δημήτρης Ε. Κυριακός Πληροφορικός, MSc,MBA,MEd Πρόεδρος Ένωσης Πληροφορικών."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Τα Ανοικτά Δεδομένα και οι Ανοικτές Τεχνολογίες Υλικού : Το Ανοικτό μέλλον μας Δημήτρης Ε. Κυριακός Πληροφορικός, MSc,MBA,MEd Πρόεδρος Ένωσης Πληροφορικών Ελλάδας (Ε.Π.Ε.), Μέλος Δ.Σ. ΕΕΛ/ΛΑΚ, Διευθυντής ΙΕΚ Αιγάλεω

2 Τα Ανοικτά Δεδομένα και οι Ανοικτές Τεχνολογίες Υλικού : Το Ανοικτό μέλλον μας “Νέες έννοιες΄΄ Ανοικτά Δεδομένα Ανοικτές Άδειες χρήσης Ανοικτό Υλικό Προοπτικές τους Το μέλλον

3 Ανοικτά Δεδομένα - ορισμός Τί εννοούμε όμως με τα Ανοικτά Δεδομένα; Ανοικτά είναι "τα δεδομένα που διατίθενται με ορισμένη άδεια, ώστε ο οποιοσδήποτε να μπορεί να τα χρησιμοποιεί, να τα επαναχρησιμοποιεί και να αναδιανέμει τα ίδια ή τροποποιήσεις τους, με μοναδικό περιορισμό την αναφορά στην πηγή τους ή την παρόμοια διανομή" (πηγή: http://opendefinition.org/okd/).http://opendefinition.org/okd Ως ανοικτά δεδομένα, λοιπόν, ορίζονται τα δεδομένα που είναι προσβάσιμα μέσω διαδικτύου από όλους, και για τα οποία δεν υφίστανται τεχνολογικοί, νομικοί ή άλλοι περιορισμοί στην πρόσβαση και χρήση τους, πέραν των όσων αναφέρθηκαν ανωτέρω. Για παράδειγμα, περιορισμοί για "μη- εμπορική χρήση" ή περιορισμοί για χρήση μόνο για συγκεκριμένους σκοπούς (π.χ. μόνο στην εκπαίδευση) δεν είναι επιτρεπτοί στο πλαίσιο της ανοικτής διάθεσης των δεδομένων και καθιστούν τα δεδομένα που έχουν τέτοιους περιορισμούς επαναχρησιμοποιήσιμα, αλλά όχι ανοικτά

4 Ανοικτά Δεδομένα Η ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση υλοποιείται κυρίως μέσα από πολιτικές ανοικτών δεδομένων, δηλαδή δεδομένων στα οποία η πρόσβαση γίνε- ται με τους ελάχιστους δυνατούς τεχνικούς, νομικούς και οργανωτικούς περιορισμούς. Τα ανοικτά δεδομένα αποτελούν αναπτυξιακό προαπαιτούμενο για ένα διαρκώς ευρύτερο φάσμα οικονομικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων: από το να μπορεί κανείς να δει το πότε έρχεται το λεωφορείο και πού κάνει στάση σε σχέση με το πού ο ίδιος βρίσκεται ή πότε ανοίγει ένας αρχαιολογικός χώρος, μέχρι να βρίσκει τίτλους βιβλίων και μουσικής σχετικών με τα ενδιαφέροντα του, ή ακόμη να μπορεί η δημόσια διοίκηση να σχεδιάζει πολιτικές βασισμένες σε στοιχεία και ελέγξιμες από τον πολίτη, ή να μπορεί ο ερευνητής να έχει πρόσβαση σε δεδομένα και περιεχόμενο που έχουν χρηματοδοτηθεί με δημόσιους πόρους και είναι αναγκαία για την έρευνα του. Όλα αυτά αποτελούν πλευρές υπηρεσιών που βασίζονται σε ανοικτά δεδομένα - απλά, διασυνδεδεμένα ή μεγάλα.

5 Ανοικτά Δεδομένα Οι πληροφορίες είναι οργανωμένα δεδομένα που προκύπτουν συνήθως από μετρήσεις και συστηματική παρατήρηση. Οι πιο απλές πληροφορίες που προκύπτουν μέσω της καθημερινής παρατήρησης, όπως τα ωράρια και τα δρομολόγια των λεωφορείων σε μία πόλη, έως και οι πλέον περίπλοκες πληροφορίες για κάθε είδους στατιστικά στοιχεία όπως τα μετεωρολογικά δεδομένα, τα ποσοστά εμφάνισης καρκίνου ανά περιοχή της επικρατείας και τα χρήματα που δαπανώνται ανά παραγωγικό κλάδο της οικονομίας, συνιστούν μετρήσιμα μεγέθη που χρησιμεύουν στην έρευνα, την ενημέρωση, τη λήψη αποφάσεων και τη δημιουργία κάθε είδους υπηρεσίας προς όφελος του πολίτη.

6 Ανοικτά Δεδομένα Τα τελευταία χρόνια, γίνονται συστηματικές προσπάθειες διαμοιρασμού και επαναχρησιμοποίησης της πληροφορίας, ιδίως με το άνοιγμα των δεδομένων του δημοσίου τομέα, που περιλαμβάνουν το σύνολο των πληροφοριών που παράγονται από δημόσιους φορείς. Οι προσπάθειες αυτές αποσκοπούν στη μεγιστοποίηση του οφέλους από την περαιτέρω χρήση δεδομένων που έχουν χρηματοδοτηθεί με δημόσιο χρήμα και στην επιστροφή της μέγιστης δυνατής αξίας στον φορολογούμενο

7 Ανοικτά Δεδομένα Μέσω του ανοίγματος των δημόσιων δεδομένων προκύπτουν πολλαπλά κοινωνικοοικονομικά οφέλη, όπως διαφάνεια και δυνατότητα άσκησης ελέγχου προς τη δημόσια διοίκηση από τους πολίτες, οι οποίοι πλέον είναι σε θέση να λαμβάνουν καλύτερη γνώση των αποφάσεων των νομοθετικών και διοικητικών οργάνων του κράτους, γνώση που οδηγεί και σε αύξηση της συμμετοχής τους στον δημόσιο βίο. Σημαντικά είναι, ακόμη, τα οικονομικά οφέλη που προκύπτουν από την απελευθέρωση της δημόσιας πληροφορίας, καθώς επιτρέπεται ακόμη και σε μικρές και νέες επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε δωρεάν πληροφορία για να αναπτύξουν υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. H ανοικτή πληροφορία εξυπηρετεί και τους τρεις βασικούς στόχους της ανοικτής διακυβέρνησης: –τη διαφάνεια, –τη λογοδοσία και –τη συμμετοχή, Ταυτόχρονα, επιτρέπει την αύξηση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, μειώνοντας το κόστος της πρόσκτησης δεδομένων που είναι η πρώτη ύλη για την προσφορά των περισσότερων ψηφιακών υπηρεσιών

8 Ανοικτά Δεδομένα Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θεωρεί τα ανοικτά δημόσια δεδομένα ως ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και την εξοικονόμηση δισεκατομμυρίων ευρώ (η προώθηση των Ανοικτών Δεδομένων είναι βασικός πυλώνας του Ψηφιακού Θεματολογίου της Ευρώπης, http://ec.europa.eu/digital-agenda/en/open-data-0). Χαρακτηριστικά η Neelie Kroes, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έχει δηλώσει ότι "καθόμαστε πάνω σε ένα χρυσορυχείο" (http://blogs.ec.europa. eu/neelie-kroes/open-data-agreement) αναφερόμενη και στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος αυτής της πληροφορίας δεν έχει "εξορυχτεί" και μένει ακόμα ανεκμετάλλευτη.

9 Ανοικτές άδειες χρήσης Οι πλέον ενδεδειγμένες ανοικτές άδειες χρήσης για δεδομένα είναι η άδεια Creative Commons Public Domain Dedication (γνωστή και ως CC0) και η άδεια Creative Commons Αναφορά στο Δημιουργό. Η ρητή χρήση μίας ανοικτής προτυποποιημένης άδειας στη δημοσίευση των δεδομένων αίρει οποιεσδήποτε αμφιβολίες ως προς τη δυνατότητα περαιτέρω χρήσης των δεδομένων, δε χρειάζεται, δηλαδή, ο εκάστοτε χρήστης να ζητά άδεια για τη χρήση των δεδομένων. Οι ανοικτές άδειες, άρα, επιτρέπουν την επανάχρηση ή περαιτέρω χρήση δεδομένων με το ελάχιστο δυνατό διαχειριστικό κόστος τόσο για τον παροχέα όσο και για τον μετέπειτα χρήστη των δεδομένων. Το διαχειριστικό κόστος μπορεί να μειωθεί περαιτέρω με την επιλογή της άδειας που έχει τους ελάχιστους δυνατούς περιορισμούς επανάχρησης, δηλαδή την CC0.

10 Δι@ύγεια Από τις πλέον σημαντικές κυβερνητικές πρωτοβουλίες είναι η Δι@ύγεια (diavgeia.gov.gr), η ηλεκτρονική πύλη στην οποία από το 2010 αναρτώνται σε ένα σημείο στο διαδίκτυο όλες οι αποφάσεις πράξεων των κυβερνητικών και διοικητικών οργάνων, με στόχο "την επίτευξη της μέγιστης δυνατής δημοσιότητας της κυβερνητικής πολιτικής και της διοικητικής δραστηριότητας, τη διασφάλιση της διαφάνειας και την εμπέδωση της υπευθυνότητας και της λογοδοσίας από την πλευρά των φορέων άσκησης της δημόσιας εξουσίας". Τόσο το περιεχόμενο των αποφάσεων όσο και τα μεταδεδομένα είναι διαθέσιμα ανοικτά (με άδειες Creative Commons Αναφορά) προς τρίτους και μέσω προγραμματιστικής διεπαφής (API), ώστε να είναι νομικά και τεχνικά δυνατή η ανάπτυξη εφαρμογών προστιθέμενης αξίας. Χάρη σε αυτό έχουν δημιουργηθεί διάφορες εφαρμογές προστιθέμενης αξίας, όπως η Υπερδιαύγεια, μία πύλη που προσφέρει επαυξημένες λειτουργίες αναζήτησης στη Διαύγεια και σε άλλες δημόσιες πηγές ή το publicsepending.net, επιτρέποντας τη συλλογή και παρουσίαση οικονομικών στοιχείων σε μορφή που να είναι ξεκάθαρη και χρηστική για όλουςdiavgeia.gov.grpublicsepending.net

11 γεωχωρικά δεδομένα Κεντρική πλατφόρμα για τη δημοσίευση των δεδομένων της δημόσιας διοίκησης είναι το data.gov.gr, που ακολουθεί το παράδειγμα και άλλων χωρών όπως data.gov.uk, dati.gov.it, κ.λπ., ο επίσημος διαδικτυακός τόπος για τα γεωχωρικά δεδομένα και την εφαρμογή της οδηγίας INSPIRE www.inspire.okxe.gr, το geodata.gov.gr, ενώ σταδιακά κάνουν την εμφάνισή τους και κάποιες πύλες για τα δεδομένα της περιφερειακής και τοπικής αυτοδιοίκησης (π.χ. opencrete.gov.gr). Τα σύνολα δεδομένων που μπορεί κανείς να βρει αφορούν π.χ. τις τιμές των καυσίμων, στοιχεία διαγωνισμών του Δημοσίου, τις τιμές των καταναλωτικών προϊόντων και τα μεταδεδομένα των αρχείων της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης. Επίσης στη διεύθυνση open-data.okfn.gr διατίθεται η Πύλη Ανοικτών Δεδομένων που υποστηρίζει το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας Open Knowledge Foundation Greece. Σημειώνεται ότι στο πλαίσιο της ΕΕΛ/ΛΑΚ λειτουργεί Ομάδα Εργασίας για τα Ανοιχτά Δεδομένα (opendata.ellak.gr).data.gov.gr geodata.gov.gropencrete.gov.gropendata.ellak.gr

12 Ανοικτό Υλικό Το ΕλεύθεροΛΟΓΙΣΜΙΚΟ και το Λογισμικό Ανοικτού Κώδικα (ΕΛ/ΛΑΚ), έχει αρχίσει να κερδίζει την θέση του στον χώρο της πληροφορικής. Τα πλεονεκτήματά του είναι γνωστά, και αυτό αρχίζει να γίνεται αντιληπτό από όλο και περισσότερους ανθρώπους. Έτσι γίνεται ένα παράδειγμα προς μίμηση σε άλλους διαφορετικούς χώρους. Η σχεδίαση ηλεκτρονικών κυκλωμάτων είναι μια αντίστοιχη διαδικασία με την παραγωγή λογισμικού, καθώς χρησιμοποιούμε δομικά στοιχεία (ηλεκτρονικό υλικό), που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους και ο διαφορετικός τρόπος συνδεσμολογίας, μπορεί να έχει ένα διαφορετικό κάθε φορά αποτέλεσμα, όπως και ο κώδικας λογισμικού. ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Ενώ στον προγραμματισμό, έχουμε υπορουτίνες που συμπληρώνουν ένα σύνολο, σε μια ηλεκτρονική σχεδίαση έχουμε αυτόνομα τμήματα που συνδέονται μεταξύ τους και παράγουν κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα.

13 Ανοικτό Υλικό Η ιδέα να μοιραζόμαστε τον κώδικα, αντιστοιχεί, με την ιδέα του να μοιραζόμαστε το σχέδιο που περιγάφει την διασύνδεση των υλικών μεταξύ τους. Υπάρχουν μικροί επεξεργαστές που ονομάζονται microcontrollers, και προγραμματίζονται με λογισμικό. Έτσι ή σχεδίαση των κυκλωμάτων και ο προγραμματισμός των μικροελεγκτών, πλησιάζει πολύ με την ανάπτυξη κώδικα. Οπότε το ερώτημα είναι απλό: Γιατί να μην εφαρμόσουμε τις αρχές του ΕΛ/ΛΑΚ στην σχεδίαση και προγραμματίσμό ηλεκτρονικών συσκευών, ώστε να έχουμε τα αντίστοιχα οφέλη; Η απάντηση είναι θετική και δημιουργήθηκε ο όρος Open Source Hardware (ανοικτό υλικό). Με τον όρο αυτό ορίζεται οποιαδήποτε υλικό έχει σχεδιαστεί με τις αρχές του ανοικτού κώδικα, δηλαδή τα ηλεκτρονικά σχέδια είναι διαθέσιμα για οποιαδήποτε θέλει να κατασκευάσει ή ακόμα και να βελτιώσει την σχεδίαση του υλικού ή να βασιστεί για την δημιουργία κάποιου άλλου υλικού. Το λογισμικό των μικροελεγκτών, έχει διαθέσιμο τον πηγαίο κώδικα για να μπορεί να βελτιωθεί/επαναχρησιμοποιηθεί και εκείνο.

14 Ένα παράδειγμα αυτής της προσπάθειας είναι το Arduino. To Arduino είναι μια ανοικτή πλατφόρμα δημιουργίας πρωτοτύπων ηλεκτρονικών συσκευών, που βασίζεται σε ευέλικτο και εύχρηστο υλικό και ΛΟΓΙΣΜΙΚΟ. Απευθύνεται σε δημιουργούς, όπως καλλιτέχνες, χομπίστες και σχεδιαστές όπως και σε οποιονδήποτε άλλον ενδιαφέρεται για αλληλεπιδραστικά περιβάλλοντα και συσκευές. Πάνω σε αυτή την πλατφόρμα, έχουν αναπτυχθεί περιφερειακά που ονομάζονται Shields. Με αυτά, κάποιος που έχει κάποιες βασικές γνώσεις στα ηλεκτρονικά μπορεί να σχεδιάσει εξειδικευμένες συσκευές και συγκεκριμένες χρήσεις.ArduinoΛΟΓΙΣΜΙΚΟ Raspberry Pie.

15 Ανοικτό Υλικό 3D Printing - τρισδίαστατη εκτυπωση που μπορεί να δημιουργεί αντικείμενα πολύ εύκολα, με ανοικτό λογισμικό τρισδίαστατης σχεδίασης Η τρισδιάστατη εκτύπωση (3D printing) είναι μια μέθοδος προσθετικής κατασκευής στην οποία κατασκευάζονται αντικείμενα μέσω της διαδοχικής πρόσθεσης επάλληλων στρώσεων υλικού. Στη τριδιάστατη εκτύπωση μπορούν να χρησιμοποιηθούν διάφοροι τύποι υλικού, κυρίως κεραμικά και πολυμερή. Σε σύγκριση με άλλες τεχνολογίες και εξοπλισμό προσθετικής κατασκευής, οι τριδιάστατοι εκτυπωτές είναι συνήθως ταχύτεροι, φθηνότεροι και ευκολότεροι στη χρήση. Οι τριδιάστατοι εκτυπωτές χρησιμοποιούνται κυρίως για την κατασκευή φυσικών μοντέλων και πρωτοτύπων από σχεδιαστές, μηχανικούς και ομάδες ανάπτυξης νέων προϊόντων, έχουν τη δυνατότητα να εκτυπώνουν μέρη και εξαρτήματα από διάφορα υλικά, με διαφορετικές μηχανικές και φυσικές ιδιότητες και συχνά σε μια ενιαία διαδικασία κατασκευήςυλικούς Η νέα τεχνολογία διαχείρισης και μετακίνησης υλικών (ως έχουν ή με αναπαραγωγή τους), ονομάζεται (ψηφιακό) MatterNet, κατά αναλογία της τεχνολογίας του διαδικτύου (internet), που επιτρέπει την διαχείριση και μεταφορά των πληροφοριών (κειμένων, σταθερών ή κινούμενων εικόνων και ήχου).MatterNet

16

17 Το μέλλον… Οι open τεχνολογίες είναι εδώ για να μείνουν … Οι δυνατότητες που ανοίγονται ειδικά στους τομείς των ανοικτών δεδομένων και ανοικτού υλικού είναι τεράστιες… https://ellak.gr/category/%CE%B4%CF%8 1%CE%B1%CF%83%CE%B5%CE%B9% CF%83/anichto-ilikoopen-hardware/https://ellak.gr/category/%CE%B4%CF%8 1%CE%B1%CF%83%CE%B5%CE%B9% CF%83/anichto-ilikoopen-hardware/

18 Κάλεσμα Συμμετοχής στις ομάδες εργασίας της ΕΕΛ/ΛΑΚ 2015 https://ellak.gr/wikis/%CF%87%CF%8E%CF%8 1%CE%BF%CF%82- %CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CF%81 %CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B 1%CF%82/%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE %B4%CE%B5%CF%82- %CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83 %CE%AF%CE%B5%CF%82/kalesma-omadon- ergasias-2014/https://ellak.gr/wikis/%CF%87%CF%8E%CF%8 1%CE%BF%CF%82- %CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B5%CF%81 %CE%B3%CE%B1%CF%83%CE%AF%CE%B 1%CF%82/%CE%BF%CE%BC%CE%AC%CE %B4%CE%B5%CF%82- %CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%B1%CF%83 %CE%AF%CE%B5%CF%82/kalesma-omadon- ergasias-2014/

19 Ευχαριστώ! dkiriakos@gmail.com