Οικονομία και Περιβάλλον ΙΙ

Παρουσίαση με θέμα: "Οικονομία και Περιβάλλον ΙΙ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οικονομία και Περιβάλλον ΙΙ
Διάλεξη 3η Οικονομία και Περιβάλλον ΙΙ Οικονομική αξία, Πλεόνασμα καταναλωτή και παραγωγού, Αποτελεσματικότητα στην αγορά και στρεβλώσεις Εαρινό εξάμηνο 2015 Διδάσκουσα: Οικονόμου Βέρα

2 Γιατί η τιμή αγοράς ενός αγαθού δεν απεικονίζει πάντα την πραγματική του αξία;
Τιμή ≠ Αξία ?

3 “Το παράδοξο του Smith”
Γιατί το νερό που είναι τόσο σημαντικό για τον άνθρωπο είναι τόσο φτηνό ενώ με τα διαμάντια συμβαίνει το αντίθετο; (Adam Smith, An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations ) ≠

4 Σχέση ζήτησης και οφέλους
Καμπύλη ζήτησης: εκφράζει το ανώτερο χρηματικό ποσό που είναι διατεθειμένος να δαπανήσει κάποιος καταναλωτής για διαφορετικές ποσότητες ενός αγαθού - ο καταναλωτής συνήθως αγοράζει όλες τις ποσότητες στην ίδια τιμή Η συνολική προθυμία για πληρωμή = συνολικό όφελος = συνολική αξία -είναι ίσο με το εμβαδόν της επιφάνειας που βρίσκεται κάτω από την καμπύλη ζήτησης από την αρχή των αξόνων μέχρι την κατανομή που μας ενδιαφέρει

5 Πλεόνασμα του καταναλωτή
Έστω ότι με έχουν καλέσει σε ένα πάρτυ και για δώρο θέλω να πάω κρασί! 8,5 20 28,5 Σύνολο 5 4ο 1 6 3ο 2,5 7,5 2ο 10 1ο Πλεόνασμα Καταναλωτή/ μπουκάλι (€) Ποσό που πληρώνω/ μπουκάλι (€) Είμαι διατεθειμένος να πληρώσω/ μπουκάλι (€) Μπουκάλια κρασί

6 Πλεόνασμα του καταναλωτή
Η διαφορά μεταξύ των - χρημάτων που δαπάνησε ο καταναλωτής βάσει της τιμής αγοράς (πραγματική δαπάνη) και των χρημάτων που θα ήταν διατεθειμένος να δαπανήσει βάσει της μέγιστης προθυμίας πληρωμής (συνολική χρησιμότητα) καλείται πλεόνασμα καταναλωτή.

7 Πλεόνασμα του καταναλωτή
ΤιμήP Α Συνολικό Πλεόνασμα Καταναλωτή B Καμπύλη Ζήτησης (Καμπύλη Οριακής Χρησιμότητας) Ρ1 Ο Q1 Ζητούμενη ποσότητα Q Συνολική δαπάνη

8 Πλεόνασμα του καταναλωτή
-Το πλεόνασμα του καταναλωτή είναι η περιοχή κάτω από τη συνάρτηση της ζήτησης και πάνω από την τιμή της αγοράς Το πλεόνασμα του καταναλωτή αυξάνεται όταν η τιμή μειώνεται -Το πλεόνασμα του καταναλωτή μειώνεται όταν η τιμή αυξάνεται

9 Πλεόνασμα του παραγωγού
- Μετρά το κέρδος του παραγωγού από τη συμμετοχή του στην αγορά -Το πλεόνασμα του παραγωγού είναι η πρόσοδος του παραγωγού μείον το κόστος παραγωγής --(το συνολικό κόστος είναι το άθροισμα του οριακού κόστους) → Καμπύλη προσφοράς εκφράζει το οριακό κόστος παραγωγής

10 Πλεόνασμα του παραγωγού
Καμπύλη Προσφοράς (Καμπύλη Οριακού Κόστους) ΤιμήP Πλεόνασμα Παραγωγού B Q1 Ποσότητα Q Συνολικό Κόστος Παραγωγής

11 Επιστρέφοντας στο παράδοξο του Smith…
Η διαφορά μεταξύ του νερού και των διαμαντιών έγκειται στο γεγονός ότι τα διαμάντια έχουν μεγάλη ανταλλακτική αξία (η οποία εκφράζεται μέσα από την αγοραία τιμή ή οριακή χρησιμότητα) ενώ το νερό έχει μεγάλη αξία χρήσης. Συνεπώς, η συνολική αξία του νερού (άθροισμα της αγοραίας αξίας και του πλεονάσματος του καταναλωτή ή συνολική χρησιμότητα) είναι πολύ μεγαλύτερη από τη συνολική αξία των διαμαντιών.

12 «Το παράδοξο του Smith»
ΤιμήP Πλεόνασμα Καταναλωτή για το νερό Καμπύλη Ζήτησης για τα διαμάντια Ρδιαμ Καμπύλη Ζήτησης για το νερό Ρνερού Qδιαμ. Qνερού Ποσότητα Q Πλεόνασμα καταναλωτή για τα διαμάντια

13 Η χρησιμότητα όμως ενός αγαθού εξηγεί μόνο την πλευρά της ζήτησης.
Τι γίνεται όμως με την προσφορά; Παράδειγμα Το νερό είναι ελεύθερο ή οικονομικό αγαθό; Το νερό είναι δημόσιο ή ιδιωτικό αγαθό; Το νερό έχει οικονομική αξία; Μεγάλη, μικρή;

14 Νερό Ελεύθερο ή Οικονομικό αγαθό; Δημόσιο ή ιδιωτικό;
Πηγή: Δ. Καλιαμπάκος, Δ. Διακουλάκη, Δ. Δαμίγος, Διάλεξη: Εισαγωγή στα Οικονομικά του Περιβάλλοντος και των υδατικών πόρων. ΜΠΣ/ΕΜΠ

15 Τα δεδομένα; Το νερό είναι αγαθό πρώτης ανάγκης.
Από αυτό εξαρτάται η επιβίωση του ανθρώπου. Παρέχεται ελεύθερα από τη φύση. Είναι κοινωνικό αγαθό. Πρέπει να είναι διαθέσιμο σε όλους. Τι ισχύει όμως στην πράξη;

16 Η πραγματικότητα σήμερα…
Αναπτυσσόμενες χώρες Αδυναμία πρόσβασης σε πόσιμο νερό Αδυναμία δημιουργίας υποδομών ύδρευσης από το κράτος Μέση ημερήσια κατανάλωση ανά κάτοικο: 10 lt Αναπτυγμένες χώρες Μέση ημερήσια κατανάλωση ανά κάτοικο: 200 lt

17 17% πληθυσμού γης (1,1 δισ.) δεν έχει πρόσβαση σε νερό.
42% πληθυσμού γης (2,6 δισ.) ζει σε ελλιπείς συνθήκες υγιεινής. 2 δισ. άνθρωποι υποφέρουν από φυσικές καταστροφές σχετικές με το νερό. 3,8 εκατ. πεθαίνουν από ασθένειες σχετικές με το νερό.

18 Η «λύση»: Ιδιωτικοποίηση των εταιρειών ύδρευσης

19 «Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα» – Σ.Δ.Ι.Τ.
Μορφές συνεργασίας των δημοσίων αρχών με επιχειρήσεις που αποσκοπούν στην εξασφάλιση της χρηματοδότησης, της κατασκευής, της ανακαίνισης, της διαχείρισης ή της συντήρησης μιας υποδομής ή στην παροχή μιας υπηρεσίας.

20 Προσδοκώμενα οφέλη Συνολική και ενιαία αντιμετώπιση του έργου Παροχή υπηρεσιών με συνολικά χαμηλότερο κόστος Μεταφορά τεχνογνωσίας Επιμερισμός κινδύνων Βελτίωση υποδομών ύδρευσης Δυνατότητα χρηματοδότησης περισσότερων έργων Εξοικονόμηση χρόνου/χρήματος Ευρύτερα οικονομικά οφέλη Συνεισφορά στην αύξηση της απασχόλησης και στην ανάπτυξη της οικονομίας Υπηρεσίες υψηλής ποιότητας

21

22 Ωστόσο… Πρωταρχικός στόχος κάθε εταιρείας είναι η μεγιστοποίηση του κέρδους Ρόλος μίας εταιρείας δεν είναι να ασκεί κοινωνική πολιτική, δεν δρα σύμφωνα με το ευρύτερο κοινωνικό συμφέρον Το νερό είναι αγαθό με μηδενική ελαστικότητα ζήτησης

23 Ιδιωτικοποίηση υδατικών πόρων Η άλλη όψη…
Τα έργα υδροδότησης κατασκευάζονται μόνο στις σχετικά πλούσιες κοινότητες που μπορούν να πληρώσουν. Οι φτωχοί κάτοικοι που υδρεύονταν δωρεάν ή με επιδοτούμενα τιμολόγια δεν έχουν πλέον πρόσβαση στο νερό. Η ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών παροχής ύδατος οδηγεί σε υψηλότερες τιμές και με αμφίβολη βελτίωση των υπηρεσιών.

24 Παραδείγματα Βολιβία:
Το 1998 το ΔΝΤ εγκρίνει δάνειο για τη χώρα υπό την προϋπόθεση της ιδιωτικοποίησης όλων των δημόσιων υπηρεσιών. Το 1999 με μυστικές διαβουλεύσεις παραχωρεί το δίκτυο ύδρευσης σε πολυεθνική υπό την ηγεσία της αμερικανικής Bechtel. Το 2000 οι αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού οδηγούν σε διαμαρτυρίες που κλιμακώνονται και αποκτούν χαρακτήρα επανάστασης με 7 νεκρούς. Η κυβέρνηση αποφασίζει τη διακοπή της συνεργασίας. Η Bechtel αξιώνει αποζημιώσεις 25 εκατ. USD. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα αποθεματικά της τότε ήταν 14 δισ. USD, ενώ της Βολιβίας μόνο 2,5 δισ. USD.

25 Αργεντινή: Το 1993 ιδιωτικοποιείται το σύστημα ύδρευσης – αποχέτευσης του Μπουένος Άιρες. Τους πρώτους μήνες η εταιρεία πέτυχε μείωση των εξόδων αφού υποχρέωσε σε «εθελοντική» παραίτηση περίπου το 50% των εργαζομένων. Μετά από 4 χρόνια διαπιστώθηκε ότι η πολυεθνική πληρούσε μόνο το 45% των συμβατικών της υποχρεώσεων (νέες συνδέσεις, κλπ.) ενώ ζητούσε αλλαγές στη σύμβαση για να αυξήσει τις τιμές. Το 2003 διαπιστώθηκε ότι μόνο το 12% των λυμάτων περνούσαν από επεξεργασία ενώ το 88% χύνονταν στον ποταμό Ρίο Ντε Λα Πλάτα προκαλώντας μεγάλη καταστροφή.

26 Νιγηρία: Μετά την ιδιωτικοποίηση του δικτύου ύδρευσης μόνο το 60% του πληθυσμού έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Ακόμη και σε περιοχές που υπάρχει δίκτυο διαπιστώθηκαν υψηλές περιεκτικότητες φθορίου στα οστά των παιδιών λόγω κακής επεξεργασίας από το φορέα. Φιλιππίνες: Μέσα σε 5 χρόνια από την ιδιωτικοποίηση του δικτύου ύδρευσης οι τιμές αυξήθηκαν κατά 500%. Το 2003 παρουσιάστηκαν κρούσματα χολέρας και δυσεντερίας λόγω κακής επεξεργασίας και έλλειψης συντήρησης του δικτύου, προκειμένου να περιοριστεί το κόστος των εταιρειών.

27 Βρετανία: Το 1989 ιδιωτικοποιείται ο φορέας ύδρευσης της Αγγλίας και Ουαλίας, ενώ στη Σκωτία παραμένουν δημόσιες. Σε 10 χρόνια αυξάνεται το μέσο κόστος του λογαριασμού κατά 43%, στις 221 GBP, ενώ στη Σκωτία φτάνει στις 170 GBP. Γαλλία: Ιδιωτικοποιείται επί Σιράκ το 77% του δικτύου ύδρευσης της χώρας. Η Διεύθυνση Ανταγωνισμού διαπιστώνει σύντομα ότι όσοι υδρεύονται από ιδιωτικά δίκτυα πληρώνουν 14% παραπάνω, χωρίς βελτίωση των υπηρεσιών. Μάλιστα, το 53% δηλώνει ότι δεν πίνει νερό βρύσης λόγω της κακής του ποιότητας

28 Ο «πόλεμος» για το νερό…

29 Ορισμένα στοιχεία… Υπάρχουν 10 μεγάλες εταιρείες (οι 2 μεγαλύτερες είναι Γαλλικές) που παρέχουν υπηρεσίες ύδατος και αποχέτευσης σε περισσότερες από 150 χώρες. Οι τέσσερις εταιρείες κολοσσοί είναι οι «Suez RWE», «Vivendi Enviroment», «Thames Water» και «Wessex Water» Η «Vivendi» δραστηριοποιείται σε 90 χώρες και η «Suez» σε 130, ενώ μαζί ελέγχουν πάνω από το 70% της αγοράς Άρα ολιγοπώλιο…

30 Ορισμένα στοιχεία… Τα ετήσια κέρδη των εταιρειών ύδατος ανέρχονται στο 40% αυτών του πετρελαϊκού τομέα, ενώ είναι υψηλότερα από αυτά του φαρμακευτικού. Οι εταιρείες αναμένουν περαιτέρω κερδοφορία, αφού σήμερα μόλις το 5% των σχετικών υπηρεσιών ανήκει σε ιδιώτες, ενώ υπάρχει σαφής τάση να αυξηθεί.

31 Ορισμένα στοιχεία… Σύμφωνα με την Παγκόσμια τράπεζα «… με τον ένα ή τον άλλο τρόπο το νερό θα μεταφέρεται σύντομα ανά τον κόσμο όπως συμβαίνει και με το πετρέλαιο…». Πολυεθνικές εμπλέκονται στην κατασκευή μεγάλων αγωγών φρέσκου νερού και στην κατασκευή γιγάντιων δεξαμενόπλοιων. Εταιρείες όπως η Nestle, η Coca Cola και η Pepsi αναζητούν και υφαρπάζουν κοιτάσματα νερού, ιδιαίτερα στον Τρίτο Κόσμο, προκαλώντας βίαιες αντιπαραθέσεις. Όπως δήλωσε χαρακτηριστικά κάποιο μεγάλο στέλεχος «…το νερό αποτελεί πια ένα αναγκαίο αγαθό εν ανεπάρκεια και μπορεί να παρθεί δια της βίας».

32 Ορισμένα στοιχεία… Αρωγοί στην προσπάθεια ιδιωτικοποίησης είναι η Παγκόσμια Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, αφού θέτουν ως προϋπόθεση τη σύναψη συμβολαίων με ιδιωτικές εταιρείες για να παράσχουν οικονομική βοήθεια για τη δημιουργία των υποδομών. Τα 2/3 των προσφυγών των ιδιωτικών εταιρειών που ανήκουν σε χώρες της G8, ενάντια σε κυβερνήσεις αναπτυσσόμενων χωρών, καταλήγουν υπέρ των εταιρειών.

33 Από την πλευρά της οικονομικής επιστήμης το περιβάλλον θεωρείται ως ένα περιουσιακό στοιχείο.
Οικονομικό αγαθό → σπανιότητα

34 Το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό
Η φύση παρέχει υποστηρικτικές για τη ζωή υπηρεσίες/πόρους, οι οποίες αποτελούν την έμμεση ή άμεση πηγή αγαθών και υπηρεσιών για την ανθρώπινη κοινωνία. Ο άνθρωπος που χρησιμοποιεί τους πόρους αυτούς παρεμβαίνει και έτσι καθορίζει την ένταση και τη σύνθεση των παραγόμενων υπηρεσιών. Η χρήση των φυσικών πόρων δεν είναι απεριόριστη (υπόκειται στους 1ο & 2ο Νόμους της θερμοδυναμικής). - Τα διαθέσιμα αποθέματα των περισσότερων πόρων είναι πεπερασμένα. - Οι αφομοιωτικές δυνατότητες των φυσικών αποδεκτών είναι πεπερασμένες

35 Το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό
Έτσι ανακύπτει το πρόβλημα της βέλτιστης κατανομής ανάμεσα στις διάφορες δυνατότητες που προσφέρονται μεταξύ των μελών της κοινωνίας και των επόμενων γενεών. Κάθε αγαθό που χαρακτηρίζεται από σπανιότητα είναι ένα οικονομικό αγαθό και μπορεί (πρέπει;) να υπόκειται στους νόμους της αγοράς.

36 Το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό
Από την πλευρά της οικονομικής επιστήμης το περιβάλλον θεωρείται ως ένα περιουσιακό στοιχείο. Αποδεχόμενοι το γεγονός ότι οι ανθρώπινες δραστηριότητες επηρεάζουν το περιβάλλον, η οικονομική του περιβάλλοντος καταπιάνεται με την εξέταση του αρίστου επιπέδου της επίδρασης αυτής (μεγιστοποίηση της αξίας του περιουσιακού αυτού στοιχείου).

37 Το περιβάλλον ως οικονομικό αγαθό
Υπάρχουν βέβαια και άλλες απόψεις λιγότερο ανθρωποκεκτρικές με πιο ακραία αυτή που συνήθως χαρακτηρίζεται ως «βαθιά οικολογία» (deep ecology) (θεμελιωτής ο Νορβηγός φιλόσοφος Arnie Naess, το 1972) Ο άνθρωπος δεν είναι ο εκλεκτός του Θεού, αλλά μία από τις πολλές μορφές ζωής στη γη και θα πρέπει να ελαχιστοποιήσει αντί να αυξάνει την επίδρασή του στο γήινο οικοσύστημα Διάβασε μια πολύ κατατοπιστική συνέντευξη του Michael E. Zimmerman καθηγητή Φιλοσοφίας στο Tulane University στη διεύθυνση: Μια επίσκεψη στο Ινστιτούτο Βαθιάς Οικολογίας είναι επίσης ενδιαφέρουσα:

38 Οικονομικά αποτελεσματική κατανομή των φυσικών πόρων

39 Αποδοτική κατανομή πόρων (Εfficient Resource Αllocation)
Η αποδοτική κατανομή των πόρων: ταυτίζεται με το σημείο ισορροπίας μεταξύ προσφοράς και ζήτησης και επιτυγχάνεται αυτόματα σε συνθήκες τέλειας αγοράς. σημαίνει ότι δεν είναι δυνατή η αύξηση του οφέλους ενός «παίκτη» της αγοράς (παραγωγού ή καταναλωτή) χωρίς ταυτόχρονα να ζημιωθεί ο άλλος «παίκτης». οδηγεί στη μεγιστοποίηση ενός μέσου επιπέδου κοινωνικής ευημερίας

40 Στατική αποδοτικότητα (Static efficiency)
Μια κατανομή πόρων ικανοποιεί το κριτήριο της στατικής αποτελεσματικότητας όταν μεγιστοποιείται το καθαρό κοινωνικό όφελος (όφελος - κόστος) από τη χρήση των πόρων. Τα οφέλη κατανέμονται ομοιόμορφα σε όλη την κοινωνία; Τι γίνεται με τους ζημιωμένους από την κατανομή;

41 Η χρησιμότητα: το κριτήριο του καταναλωτή
Η χρησιμότητα εκφράζει την ευχαρίστηση του καταναλωτή από την απόκτηση ενός αγαθού Η χρησιμότητα εξαρτάται από την ποσότητα του αγαθού Κάθε πρόσθετη μονάδα είναι λιγότερο χρήσιμη (φθίνουσα οριακή χρησιμότητα) Ο καταναλωτής επιλέγει το μίγμα και τις ποσότητες αγαθών που μεγιστοποιούν τη συνολική του χρησιμότητα. Με δεδομένο το εισόδημα του

42 Πλεόνασμα του καταναλωτή
Το όφελος ή το Πλεόνασμα του καταναλωτή προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ: της συνολικής χρησιμότητας (τιμή που θα ήταν διατεθειμένος να πληρώσει) και της συνολικής δαπάνης (τιμή που προκύπτει από τη χαμηλή οριακή χρησιμότητα της τελευταίας μονάδας ) Καμπύλη Ζήτησης (Καμπύλη Οριακής Χρησιμότητας) ΤιμήP ΤιμήP Α Πλεόνασμα Καταναλωτή B Ρ1 Ο Q1 Ποσότητα Q Συνολική δαπάνη Συνολική δαπάνη

43 Το κόστος παραγωγής: το κριτήριο του παραγωγού
Το κόστος παραγωγής προσδιορίζει τη δυνατότητα του παραγωγού να προσφέρει στην αγορά τη ζητούμενη ποσότητα. Το κόστος παραγωγής εξαρτάται από την ποσότητα του αγαθού Αν ο παραγωγός αξιοποιεί πλήρως τους συντελεστές παραγωγής, κάθε πρόσθετη μονάδα έχει υψηλότερο κόστος (αύξον οριακό κόστος). Ο παραγωγός επιλέγει την ποσότητα παραγωγής και το μίγμα των εισροών που ελαχιστοποιεί το συνολικό του κόστος. Με δεδομένη την τεχνολογία του

44 Πλεόνασμα του παραγωγού
Το όφελος ή πλεόνασμα του παραγωγού προκύπτει από τη διαφορά μεταξύ: της συνολικής αξίας που εισπράττει, η οποία βασίζεται στην τιμή που προκύπτει από το (υψηλό) οριακό κόστος της τελευταίας μονάδας και του συνολικού κόστους παραγωγής που καταβάλλει για την παραγωγή όλων των μονάδων που προσφέρει στην αγορά Καμπύλη Προσφοράς (Καμπύλη Οριακού Κόστους) ΤιμήP Πλεόνασμα Παραγωγού B Q1 Ποσότητα Q Συνολικό Κόστος Παραγωγής

45 Καθαρό κοινωνικό όφελος
Το καθαρό όφελος (Ε) δίδεται από τη διαφορά μεταξύ: του συνολικού οφέλους (ΟΖΕQ) και του συνολικού κόστους (ΟΠΕQ) Οποιοδήποτε επίπεδο παραγωγής μεγαλύτερο ή μικρότερο από το Q συνεπάγεται μείωση του συνολικού οφέλους. Αριστοποίηση κατά Pareto: (Οριακό κόστος=οριακό όφελος) οποιαδήποτε αναδιοργάνωση-ανακατανομή των πόρων δεν μπορεί να ωφελήσει κάποιον παρά μόνο βλάπτοντας κάποιον άλλο. Τιμή Μεγιστοποίηση Καθαρού Κοινωνικού οφέλους Π’ Ζ (=½*βάση*ύψος) Όφελος καταν. Όφελος παραγ. Ε P Π Ζ’ Ο Q Q1 Ποσότητα

46 Δυναμική αποδοτικότητα (Dynamic efficiency)
Στην περίπτωση που θέλουμε να πάρουμε αποφάσεις διαχρονικής κατανομής περιορισμένων πόρων, τότε χρησιμοποιούμε το κριτήριο της δυναμικής αποτελεσματικότητας. Μια κατανομή πόρων ικανοποιεί το κριτήριο της δυναμικής αποτελεσματικότητας όταν μεγιστοποιείται το άθροισμα της παρούσας αξίας των καθαρών οφελών κάθε περιόδου. Πώς λαμβάνονται υπόψη τα κόστη και οφέλη των επόμενων γενεών;

47 Δυναμική αποδοτικότητα
Στην πραγματικότητα τα οφέλη και τα έξοδα που συνεπάγεται η χρήση των φυσικών πόρων προκύπτουν σε διαφορετικά χρονικά σημεία. Τα ποσά των διαφορετικών χρονικών περιόδων θα πρέπει να αναχθούν στην ίδια χρονική στιγμή, στην παρούσα. Παρούσα αξία καθαρού οφέλους: ΠΑ = Σ (Bt1 - Ct1) / (1 + π) t1 ή Bt1 και Ct1 = όφελος και κόστος τη χρονική στιγμή t1 π = προεξοφλητικό επιτόκιο

48 Οι δυνάμεις της αγοράς Η αγορά επιτρέπει την κατανομή των “πεπερασμένων” αγαθών στα μέλη της κοινωνίας. (Κοινωνία = Σύνολο των καταναλωτών και των παραγωγών) Κινητήρια δύναμη της αγοράς είναι η ζήτηση και η προσφορά. Η ανταλλαγή αγαθών στην αγορά βασίζεται στις τιμές οι οποίες ποσοτικοποιούν: τις επιθυμίες των αγοραστών (χρησιμότητα - ζήτηση) τους περιορισμούς των πωλητών (κόστος παραγωγής - προσφορά)

49 Οι δυνάμεις της αγοράς Σε συνθήκες “τέλειας αγοράς” οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ατομικό επίπεδο και δε χρειάζεται κεντρική παρέμβαση για την εξισορρόπηση προσφοράς και ζήτησης. Σε συνθήκες “τέλειας αγοράς” οι ατομικές αποφάσεις κινούμενες από το “αόρατο χέρι της οικονομίας” οδηγούν σε αποδοτική κατανομή των πόρων (άριστη κατά Pareto).

50 Μορφές ατέλειας της αγοράς
Στρεβλώσεις του μηχανισμού της αγοράς Η δομή της αγοράς (μονοπωλιακές καταστάσεις, κλειστά επαγγέλματα κλπ.) Κρατικές παρεμβάσεις (έλεγχος τιμών, επιδοτήσεις, φόροι) Ανεπάρκεια - ανυπαρξία του μηχανισμού της αγοράς Απουσία δικαιωμάτων ιδιοκτησίας (ελεύθερη -χωρίς αντίτιμο πρόσβαση σε αγαθά) Εξωτερικότητες (αλληλεπίδραση οικονομικών μονάδων -επιχειρήσεις, νοικοκυριά- έξω από το μηχανισμό της αγοράς) Οι ατέλειες της αγοράς δημιουργούν κοινωνικά και περιβαλλοντικά προβλήματα. Τα περιβαλλοντικά προβλήματα προκύπτουν κυρίως από την ανεπάρκεια ή ανυπαρξία του μηχανισμού της αγοράς.

51 Οι συνέπειες των ατελειών
Μη αποτελεσματική κατανομή πόρων μεταξύ των μελών της σημερινής γενιάς (intra-generational) Δεν μεγιστοποιείται το συνολικό κοινωνικό όφελος που δημιουργείται σήμερα (δεν αξιοποιούνται πλήρως οι παραγωγικές δυνατότητες της οικονομίας) Ζημιώνονται οι καταναλωτές ή οι παραγωγοί ή και οι δύο Μη αποτελεσματική κατανομή πόρων μεταξύ διαφορετικών γενεών (inter-generational) Δεν μεγιστοποιείται η παρούσα αξία του συνολικού κοινωνικού οφέλους που προκύπτει από σήμερα μέχρι το χρόνο t Ζημιώνονται συνήθως οι επόμενες γενιές Υπονομεύεται η αειφορία του συστήματος