Οικονομική αξιολόγηση περιβάλλοντος

Παρουσίαση με θέμα: "Οικονομική αξιολόγηση περιβάλλοντος"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Οικονομική αξιολόγηση περιβάλλοντος
Διάλεξη 4η Οικονομική αξιολόγηση περιβάλλοντος Δικαιώματα ιδιοκτησίας, εξωτερικές επιδράσεις και περιβαλλοντικά προβλήματα Εαρινό εξάμηνο 2015 Διδάσκουσα: Οικονόμου Βέρα

2 Περιβαλλοντικό πρόβλημα → αναποτελεσματική κατανομή των πόρων
Πότε συμβαίνουν παραβιάσεις της αποτελεσματικότητας; Γιατί τα ατομικά ή ομαδικά συμφέροντα αποκλίνουν από εκείνα της κοινωνίας ως σύνολο; Γιατί το περιβαλλοντικό περιουσιακό στοιχείο μπορεί να υποτιμηθεί από και από την αγορά και από την κρατική πολιτική;

3 Ι. Δικαιώματα ιδιοκτησίας
(Property Rights)

4 Δικαιώματα ιδιοκτησίας (Property Rights)
Ο τρόπος με τον οποίο οι καταναλωτές και οι παραγωγοί χρησιμοποιούν τους περιβαλλοντικούς πόρους ορίζεται από τα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Προσδιορίζουν τα δικαιώματα, τα προνόμια και τους περιορισμούς στη χρήση.

5 Αποτελεσματικές Δομές Δικαιωμάτων Ιδιοκτησίας
Καθολικότητα: όλα τα αγαθά έχουν ένα σαφές ιδιοκτησιακό καθεστώς και όλα τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του ιδιοκτήτη είναι πλήρως καθορισμένα. Αποκλειστικότητα: όλα τα οφέλη και κόστη από την κατοχή και χρήση των αγαθών αποδίδονται στον ιδιοκτήτη τους και μόνο σ’ αυτόν. Δυνατότητα μεταβίβασης: όλα τα δικαιώματα ιδιοκτησίας μπορούν να μεταφερθούν σε άλλον ιδιοκτήτη με εκούσια ανταλλαγή. Δυνατότητα νομικής προστασίας: όλα τα δικαιώματα ιδιοκτησίας προστατεύονται από ακούσια κατάληψη ή καταπάτηση από τρίτους. (Tietenberg 1997)

6 Συστήματα ιδιοκτησιακών καθεστώτων
Ατομική: Καθορισμός δικαιωμάτων και υποχρεώσεων στον ιδιοκτήτη Κρατική ιδιοκτησία: Ανάγκη καθορισμού των κανόνων χρήσης των πόρων, της πρόσβασης από τρίτους και αποτελεσματικού ελέγχου Κοινή ιδιοκτησία (Νομικά κατοχυρωμένη ή εθιμική): το αγαθό ανήκει από κοινού σε κάποια ομάδα συνιδιοκτητών που συμφωνούν σε κοινά αποδεκτούς κανόνες. Απουσία ιδιοκτησίας (res nullius/αγαθά ελεύθερης πρόσβασης): Τα αγαθά θεωρούνται κοινόκτητα χωρίς να υπάρχουν σαφή δικαιώματα και υποχρεώσεις για κανέναν. Κοινη ιδιοκτησία: κατανομή δικαιωματων βοσκής στην ελβετία.παρά το ότι η αγροτική γη είναι ιδιωτική, τα δικαιωματα βοσκης στα αλπικά λιβάδια θεωρούνται εδώ και αιωνες κοινοκτητα. Η υπερβοσκηση ελεγχεται από κανονισμούς που επιβάλλονται από συλλόγους χρηστών. Αντίθετα, στη Σρι Λάνκα, οι ψαραδες ειχαν καθιερώσει ένα αποτελεσματικο συστημα αλιευσης, που με το περασμα του χρόνου, η πληθισμιακη πιεση και ο ερχομος ξενων αυξησαν τη ζητηση ώστε να παρακαμθφουν οι παραδοσιακοί κανόνες.

7 Ατομική vs Κρατικής ιδιοκτησίας
Η κατοχή ιδιωτικών δικαιωμάτων ιδιοκτησίας πάνω σε περιβαλλοντικούς πόρους… Το σύστημα της αγοράς ή η επιδίωξη του κέρδους αποτελεί πηγή των περιβαλλοντικών προβλημάτων. vs. Ο ιδιοκτήτης ενός πόρου με σαφώς καθορισμένο ΔΙ έχει το κίνητρο να τον χρησιμοποιήσει αποτελεσματικά, καθώς μία μείωση της αξίας του πόρου αποτελεί γι’ αυτόν προσωπική απώλεια. …ενέργεια που παράγεται από το ατομικό συμφέρον και διοχετεύεται σε κοινωνικά παραγωγικές κατευθύνσεις.

8 Παραδείγματα μη αποδοτικής χρήσης φυσικών πόρων
Καλλιεργήσιμη γη: ιδιωτικό αγαθό Εντατική καλλιέργεια → μείωση της γονιμότητας Κυνήγι σπάνιων ειδών: αγαθό ελεύθερης πρόσβασης Εντατικό κυνήγι → μείωση αποθεμάτων, εξαφάνιση ειδών Ορυκτά αποθέματα: ιδιωτικό/δημόσιο αγαθό Εντατική εκμετάλλευση → εξάντληση αποθέματος Λίμνη: αγαθό ελεύθερης πρόσβασης Εντατική αξιοποίηση αλιευτικού πλούτου, απόρριψη αποβλήτων, αισθητική υποβάθμιση λόγω τουριστικής αξιοποίησης → υποβάθμιση/καταστροφή λίμνης Σε όλες τις περιπτώσεις η μη αποδοτική χρήση του πόρου έχει ως συνέπεια τη μείωση του οφέλους της σημερινής κοινωνίας ή/και των επόμενων γενεών

9 ΙΙ. Ατελείς αγορές & Εξωτερικές επιδράσεις (Εξωτερικότητες)

10 Η αποκλειστικότητα… Συχνά παραβιάζεται όταν ένας φορέας δεν επωμίζεται όλες τις συνέπειες των ενεργειών του (θετικές ή αρνητικές)

11 Εξωτερικότητες (externalities)
Όταν η λειτουργία μιας αγοράς επηρεάζει άτομα έξω από την αγορά, τότε δημιουργούνται παρενέργειες που ονομάζονται εξωτερικότητες. Η παρουσία εξωτερικοτήτων κάνει τις αγορές αναποτελεσματικές και έτσι αποτυγχάνουν να επιτελέσουν το ρόλο τους.

12 Εξωτερικότητες Αρνητική εξωτερικότητα είναι η μη αποζημιωμένη ζημιά που επιβάλλεται από τη δραστηριότητα σε μια αγορά, σε άτομα που δεν μετέχουν στην κατανάλωση ή παραγωγή του συγκεκριμένου αγαθού. Εκπομπές καυσαερίων από τα αυτοκίνητα Διάθεση εργοστασιακών αποβλήτων σε φυσικούς αποδέκτες (πχ. ποτάμι) Θετική εξωτερικότητα είναι το μη αντισταθμισμένο όφελος που δέχονται άτομα από τη λειτουργία μιας αγοράς και τα οποία άτομα δεν συμμετέχουν στην αγορά αυτή. Όφελος μελισσοκόμου από δασοκομία Ανακαίνιση διατηρητέων κτιρίων

13 Εξωτερικότητες Οι εξωτερικότητες δεν εντάσσονται στο μηχανισμό της αγοράς ως παράμετροι μεταβολής: Της συνολικής χρησιμότητας του καταναλωτή Του συνολικού κόστους του παραγωγού

14 Αρνητικές Εξωτερικότητες
Μια αρνητική εξωτερικότητα έχει σαν αποτέλεσμα η παραγωγή ή η κατανάλωση να οδηγεί τις αγορές να παράγουν μεγαλύτερη από την κοινωνικά βέλτιστη ποσότητα. Το κοινωνικό κόστος παραγωγής είναι μεγαλύτερο από το ιδιωτικό κόστος. Το κοινωνικό κόστος περιλαμβάνει το κόστος του παραγωγού και το κόστος που επιβάλλει η ρύπανση στα άτομα εκτός αγοράς.

15 Αρνητικές Εξωτερικότητες
Παράδειγμα: Εργοστάσιο χάλυβα – Γεωργική εκμετάλλευση Κοινή χρήση υδατικού πόρου Καθώς η χαλυβουργία δεν αναλαμβάνει το κόστος που επιβαρύνει τη γεωργική εκμετάλλευση εξαιτίας των αποβλήτων θα συνεχίσει να ρυπαίνει μετακυλίωντας αυτό το κόστος στη γεωργική εκμετάλλευση και στην κοινωνία ευρύτερα. (η κατανομή είναι αναποτελεσματική αλλά κοστίζει φτηνότερα στον παραγωγό).

16 Αρνητικές Εξωτερικότητες
Τιμή Εξωτερικό Κόστος (κόστος ρύπανσης) Κοινωνικό κόστος (MCs) Προσφορά (Ιδιωτικό κόστος MCp) Άριστο PΑΡΙΣΤΗ PΑΓΟΡΑΣ Από τις καμπύλες προσφοράς (S) και ζήτησης (D) ενός προϊόντος φαίνεται ότι: Το σημείο ισορροπίας επιτυγχάνεται σε Q και p αγοράς Αν η παραγωγή δημιουργεί ένα εξωτερικό κόστος, ο μηχανισμός της αγοράς αδυνατεί να το ενσωματώσει: Το κόστος αυτό διαχέεται στην κοινωνία και Ο παραγωγός δεν επωμίζεται το κόστος Αν το εξωτερικό κόστος ενσωματωθεί στο κόστος παραγωγής η καμπύλη προσφοράς μετατοπίζεται στο S*: Το νέο σημείο ισορροπίας επιτυγχάνεται στο Q* και p* αριστο Ισορροπία Ζήτηση QΑΡΙΣΤΗ QΑΓΟΡΑΣ Μεγιστοποιεί το πλεόνασμα του παραγωγού & του καταναλωτή τα οποία δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα (αφορούν μόνο κόστη παραγωγής) Ποσότητα

17 Τι συμπεραίνουμε; Το ύψος της παραγωγικής δραστηριότητας που δημιουργεί εξωτερικό κόστος είναι πιο υψηλό από το ύψος που θα εξασφάλιζε αποδοτική κατανομή των πόρων. Όσο δεν ενσωματώνεται το εξωτερικό κόστος στο κόστος παραγωγής ο παραγωγός δεν έχει κίνητρο να αναζητήσει λιγότερο ρυπογόνους –αλλά ακριβότερους- τρόπους παραγωγής. Η τιμή του προϊόντος που προέρχεται απ’ αυτή τη δραστηριότητα είναι πιο χαμηλή από την τιμή που θα εξασφάλιζε αποδοτική κατανομή των πόρων. Όσο δεν αυξάνεται η τιμή του προϊόντος ο καταναλωτής δεν έχει κίνητρο να αναζητήσει άλλα πιο φιλικά στο περιβάλλον –αλλά ακριβότερα- υποκατάστατα.

18 Θετικές Εξωτερικότητες
Μια θετική εξωτερικότητα έχει σαν αποτέλεσμα η παραγωγή ή η κατανάλωση να οδηγεί τις αγορές να παράγουν μικρότερη από την κοινωνικά βέλτιστη ποσότητα. Το κοινωνικό κόστος παραγωγής είναι μικρότερο από το ιδιωτικό κόστος Το κοινωνικό κόστος περιλαμβάνει το κόστος του παραγωγού αλλά μειωμένο κατά το όφελος προς την κοινωνία το οποίο δεν μπορεί να ιδιοποιηθεί η επιχείρηση

19 Θετικές Εξωτερικότητες
Παράδειγμα: Διατήρηση αγροτικής γης Εκτός από τους λόγους ενός ιδιώτη να διατηρεί ένα αγρόκτημα, προκύπτουν σημαντικά εξωτερικά οφέλη και για τρίτους/κοινωνία: τοπίο που απολαμβάνουν οι κάτοικοι της κοντινής επαρχιακής πόλης αύξηση της αξίας της ιδιοκτησίας τοπίο που απολαμβάνουν περαστικοί, ποδηλάτες, τουρίστες κ.α. διατήρηση βιοποικιλότητας διατήρηση πολιτιστικής κληρονομιάς (αναβαθμίδες, αγροτικά κτίρια κ.α.)

20 Θετικές Εξωτερικότητες
Οριακό κόστος Οριακό όφελος Προσφορά (ιδιωτικό κόστος) PΑΡΙΣΤΗ Άριστο Ισορροπία PΑΓΟΡΑΣ Κοινωνικό οριακό όφελος Ζήτηση (Ιδιωτικό οριακό όφελος) QΑΓΟΡΑΣ QΑΡΙΣΤΗ Ποσότητα Αγροτικής γης (στρ.)

21 Τι συμπεραίνουμε; Η ζήτηση για αγροτική γη αντικατοπτρίζει μόνο το ιδιωτικό όφελος και όχι τα κοινωνικά οφέλη. Το ύψος της παραγωγικής δραστηριότητας που δημιουργεί εξωτερικό όφελος είναι πιο χαμηλό από το ύψος που θα εξασφάλιζε αποδοτική κατανομή των πόρων. Η τιμή του προϊόντος που προέρχεται απ’ αυτή τη δραστηριότητα είναι πιο χαμηλή από την τιμή που θα εξασφάλιζε αποδοτική κατανομή των πόρων.

22 ΙΙΙ. Μη σωστά σχεδιασμένα συστήματα δικαιωμάτων ιδιοκτησίας

23 Παράδειγμα εκμετάλλευσης πόρου ελεύθερης πρόσβασης
Σε μία περιοχή δραστηριοποιείται ένας αριθμός κυνηγών Το οριακό κόστος κάθε κυνηγού είναι σταθερό: 2€ (συμπεριλαμβάνονται καύσιμα, λοιπά έξοδα, ανθρωποώρες κτλ) Το οριακό όφελος είναι 1€/kg κυνηγιού Η συνολική ποσότητα θηραμάτων μεταβάλλεται ανάλογα με τον αριθμό των κυνηγών.

24 Παράδειγμα εκμετάλλευσης πόρου ελεύθερης πρόσβασης
Αριθμός Κυνηγών Θηρευμένη ποσότητα kg Μέσο προϊόν Μέσο έσοδο euro Οριακό προϊόν Kg Οριακό έσοδο Οριακό κόστος Μέσο Κόστος 3 9 - 2 4 16 7 5 20 6 21 3,5 1 8 -5

25 - Πόσοι κυνηγοί θα έπρεπε να δραστηριοποιούνται για να μεγιστοποιηθεί το όφελος όλων των κυνηγών;

26 Εκμετάλλευση πόρου ελεύθερης πρόσβασης - κυνήγι
Πρόσοδος σπανιότητας AR MC/AC QΑΡΙΣΤΟ QΑΓΟΡΑΣ Κόστος απόσπασης πόρου MR Άριστο επίπεδο κυν. δραστ. (Qάριστο): σημείο τομής οριακού κόστους και οριακού οφέλους (5 κυνηγοί) Ελεύθερη πρόσβαση όλων: υπερεκμετάλλευση πόρου μέχρι την ποσότητα QΑΓΟΡΑΣ όπου AC=AR (8 κυνηγοί)

27 Θα πηγαίνατε κι εσείς για κυνήγι
(ως 9ος);

28 Ατομική – οικονομική οπτική
Οι 8 κυνηγοί έχουν –ατομικά ο καθένας- κίνητρο να κυνηγούν γιατί το μέσο κόστος τους (2€) καλύπτεται από το μέσο έσοδο (2€) Αν προστεθεί ένας κυνηγός (9ος) το μέσο έσοδο κάθε κυνηγού δε θα καλύπτει πια το μέσο κόστος άρα δε θα έχει κίνητρο να βγει για κυνήγι, ενώ θα εμποδιστεί και από τους άλλους Ο κάθε κυνηγός δε γνωρίζει και δεν ενδιαφέρεται για το οριακό κόστος της δραστηριότητας του Εξετάζοντας το ιδιωτικό του κόστος και έσοδο κρίνει ότι η δραστηριότητα είναι συμφέρουσα Μπορεί επιπλέον να ελπίζει για καλύτερη απόδοση σε σχέση με τους άλλους κυνηγούς

29 Η κοινωνική - οικονομική οπτική
Ο ενδεδειγμένος αριθμός κυνηγών για το σύνολο της κοινωνίας των κυνηγών είναι 5. Το οριακό έσοδο του 6ου κυνηγού (1€) δεν καλύπτει το οριακό κόστος (2€) Το καθαρό εισόδημα της κοινωνίας στους 5 κυνηγούς: Συνολικά έσοδα –συνολικό κόστος= 20-10= 10€ Το συνολικό εισόδημα της κοινωνίας στους 8 κυνηγούς: Συνολικά έσοδα –συνολικό κόστος= 16-16= 0€ Κοινωνικό κόστος: Η μείωση κατά 10€ του κοινωνικού εισοδήματος Η ατομική συμπεριφορά και τα ιδιωτικά κριτήρια έρχονται σε σύγκρουση με το κοινωνικό όφελος και εμποδίζουν την αποδοτική χρήση του ελεύθερου αγαθού: Στατικά: ζημιώνεται η σημερινή κοινωνία των κυνηγών Δυναμικά: εξαντλείται ο πλούτος των θηραμάτων και αποστερείται από τις επόμενες γενιές

30 Αγαθά ελεύθερης πρόσβασης
Όταν υπάρχει αρκετή ζήτηση η απεριόριστη πρόσβαση θα προκαλέσει την υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Η πρόσοδος σπανιότητας χάνεται επειδή κανένας δεν την ιδιοποιείται. Η απεριόριστη πρόσβαση καταλύει το κίνητρο της διατήρησης του πόρου. Στο παράδειγμα μας, ο κάθε κυνηγός δεν έχει κίνητρο να κυνηγήσει λιγότερο γιατί τα οφέλη από τον αυτό-περιορισμό του θα τα απολάμβαναν οι άλλοι κυνηγοί. Στην κατάσταση αυτή αναφερόμαστε και ως «τραγωδία των κοινών». Garrett Hardin 1968 "The Tragedy of the Commons» Science, vol. 162.

31 Οι αιτίες της «Τραγωδίας των Κοινών»
Απουσία δικαιωμάτων ιδιοκτησίας: Δεν υπάρχει: Κίνητρο για την αποτελεσματική χρήση των πόρων Υποχρέωση διαφύλαξης της αξίας τους Δικαίωμα προστασίας τους Η κρατική περιουσία μεταφράζεται συχνά ως απουσία ιδιοκτησίας Ελλιπής πληροφόρηση: Δεν υπάρχει επαρκής γνώση για: Τη χρησιμότητα και τους περιορισμούς στη χρήση τους Τις επιπτώσεις από την υποβάθμιση τους Τις δυνατότητες και το κόστος/όφελος περιορισμού των επιπτώσεων Ατελής οργάνωση χρηστών: δεν γίνεται εφικτή: Η έκφραση των προτιμήσεων τους Η συνεύρεση και συνεννόηση για τον τρόπο χρήσης

32 Πιθανή λύση - Ενοίκιο σπανιότητας
Θα μπορούσε να καθορισθεί ως ανώτατο ύψος θηρευτικής δραστηριότητας το σημείο στο οποίο εξισώνεται το οριακό κόστος με το οριακό όφελος. Οι 5 κυνηγοί αποκτούν δικαίωμα χρήσης του σπανίζοντος πόρου (πιθανά εκ περιτροπής) καταβάλλοντας ως αντίτιμο το επιπλέον κέρδος των 10€ (2€ ο καθένας). Το αντίτιμο του δικαιώματος χρήσης λέγεται ενοίκιο σπανιότητας (scarcity rent) Τα έσοδα από το ενοίκιο σπανιότητας συγκεντρώνονται σε κοινωνικό ταμείο και χρηματοδοτούν τους υπόλοιπους κυνηγούς (ή αξιοποιούνται σε άλλες κοινωνικές δράσεις).

33 IV. Δημόσια αγαθά Αδιαιρετότητα στη χρήση
Η κατανάλωση ενός αγαθού από κάποιο άτομο δε μειώνει την κατανάλωση που είναι διαθέσιμη για τους άλλους. Μη δυνατότητα αποκλεισμού Τα οφέλη που προσφέρει κάποιος φυσικός πόρος μπορούν να τα απολαύσουν όλοι (ακόμα κι εκείνοι που δεν πληρώνουν το σχετικό τίμημα)

34 Δημόσια αγαθά

35 Παράδειγμα δημόσιου αγαθού & οικονομικής αποτελεσματικότητας
Πάνω από το 60% των υπηρεσιών που παρέχονται από τα βιοτικά συστήματα έχει ελαττωθεί εξ’ αιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, με τη μεγαλύτερη απώλεια να αφορά στα τελευταία 50 χρόνια (ΜΕΑ 2005). Πολιτικές διατήρησης της φύσης - βιοποικιλότητας η μεγάλη πλειοψηφία των εθνών υπολείπονται του στόχου περί μείωσης του ρυθμού απώλειας της βιοποικιλότητας, που τέθηκε για το 2010, στο πλαίσιο της Σύμβασης για τη Βιολογική Ποικιλότητα (Butchart et al. 2010). για ένα μεγάλο αριθμό οικοτόπων και ειδών κοινοτικού ενδιαφέροντος, δεν έχει επιτευχθεί «ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης» (ΕΕ 2009), στο πλαίσιο της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ και του Ευρωπαϊκού δικτύου προστατευόμενων περιοχών Natura 2000

36 Παράδειγμα δημόσιου αγαθού & οικονομικής αποτελεσματικότητας
Βιολογική Ποικιλότητα Έστω ότι απειλούνται 30 εκ. acre δασικής έκτασης και γίνεται ένας έρανος (50$→αγορά 1acre). Ποιο είναι το αποτελεσματικό επίπεδο βιοποικιλότητας; Αυτό που μεγιστοποιεί το καθαρό κοινωνικό όφελος Ο έρανος θα απέδιδε αρκετά έσοδα ώστε να προσφέρουμε αυτό το επίπεδο βιοποικιλότητας;

37 Δημόσια αγαθά & οικονομική αποτελεσματικότητα
Ατομική Προθυμία πληρωμής: $ 50 (εθελοντικά) 1 εκ. συνεισφέροντες: $ 50 mil. (1mil. acres) Μέση προθυμία πληρωμής: $15 (κοινωνική δράση) 100 εκ. φορολογούμενοι: $1,5 bil (30 mil. acres) (Συγκριτικά, η δαπάνη αυτή ισοδυναμεί με λιγότερο από το 1% του προϋπολογισμού για την εθνική άμυνα των ΗΠΑ, για την οποία κάθε οικογένεια φορολογουμένων πληρώνει 4000$).

38 Δημόσια αγαθά & οικονομική αποτελεσματικότητα
Λόγω της αδιαιρετότητας της κατανάλωσης και της μη αποκλειστικότητας του δημόσιου αγαθού κάθε άτομο είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί τα οφέλη της βιοποικιλότητας που εξασφαλίζεται από τη συνεισφορά των άλλων. Το κίνητρο του καθενός τείνει να αποδυναμωθεί και έτσι η συνολική συνεισφορά δεν επαρκεί για την προσφορά της οικονομικά αποτελεσματικής ποσότητας του δημόσιου αγαθού. Καθώς κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει κάποιο άτομο από το να απολαμβάνει τα οφέλη από ένα δημόσιο αγαθό, τα άτομα θα αποφεύγουν να πληρώσουν για την παροχή του αγαθού αυτού ευχόμενοι ότι θα πληρώσουν οι άλλοι Το πρόβλημα του τσαμπατζή είναι αυτό το οποίο δημιουργεί την αποτυχία της αγοράς (καμία ιδιωτική επιχείρηση δεν θα προσφέρει δημόσια αγαθά)

39 Μπορεί να γίνει αντιληπτή στην πράξη η ζήτηση για ένα δημόσιο αγαθό όπως είναι η βιολογική ποικιλότητα; Η αγορά θα ανταποκρινόταν σε μία τέτοια ζήτηση;

40 «Σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από υπερπληθυσμό (ή υπερεκμετάλλευση), το σύστημα της κοινοκτημοσύνης των φυσικών πόρων έχει καταστροφικές συνέπειες… Ακόμα κι όταν κάποιος έχει πλήρη συνείδηση των απώτερων συνεπειών των πράξεων του, η πιθανότητα να πράξει διαφορετικά είναι μηδαμινή μιας και δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι η αυτοσυγκράτηση που ενδεχόμενα του επιβάλλει η συνείδηση του θα οδηγήσει σε αντίστοιχη αυτοσυγκράτηση εκ μέρους των άλλων». Garrett Hardin, Η δυναμικότητα ως ηθική έννοια (1967)

41 V. Αποτυχία του κράτους & της αγοράς
Π.χ επιδότηση για λόγους εθνικής ασφάλειας της παραγωγής του χάλυβα

42 V. Αποτυχία του κράτους & της αγοράς
Κοινωνικό κόστος Τιμή Προσφορά (ιδιωτικό κόστος) Ιδιωτικό κόστος με επιδότηση Επιδότηση PΑΡΙΣΤΗ Άριστο PΑΓΟΡΑΣ Ζήτηση QΑΡΙΣΤΗ Q με επιδότηση Ποσότητα QΑΓΟΡΑΣ

43

44 ΑΣΚΗΣΗ Αν τα σκάφη που δραστηριοποιούνται είναι 400, ποιο είναι το καθαρό κέρδος του κάθε σκάφους ξεχωριστά; Όταν ο αριθμός των σκαφών φτάσει τα 800, είναι επικερδές να εισαχθούν νέα αλιευτικά σκάφη στην παραγωγική δραστηριότητα; Μέχρι ποιο αριθμό σκαφών οι αλιείς θα συνεχίσουν να δραστηριοποιούνται και γιατί; Ποιος είναι ο οικονομικά αποδοτικός αριθμός σκαφών που θα έπρεπε να δραστηριοποιείται και γιατί;