ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΑΠΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΑΠΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΥΠΕΡΤΑΣΗ ΑΠΟ ΕΝΔΟΚΡΙΝΟΠΑΘΕΙΕΣ
ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΓΕΩΡΓΟΥΛΙΔΟΥ ΕΠΙΜΕΛΗΤΡΙΑ Β΄ ΝΕΦΡΟΛΟΓΙΚΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΓΝ ΚΟΜΟΤΗΝΗΣ

2 Οι ενδοκρινοπάθειες αποτελούν σπάνια αίτια δευτεροπαθούς υπέρτασης (<1%)

3 Υπέρταση από ενδοκρινοπάθειες
Υπεραλδοστερονισμός Θυρεοτοξίκωση Μεγαλακρία Φαιοχρωμοκύττωμα Σύνδρομο Cushing

4 Υπέρταση από ενδοκρινοπάθειες
Υπεραλδοστερονισμός Θυρεοτοξίκωση Μεγαλακρία Φαιοχρωμοκύττωμα Σύνδρομο Cushing ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΙΣΜΟΣ 1-2% του γενικού πληθυσμού

5 ΠΡΩΤΟΠΑΘΗΣ ΥΠΕΡΕΚΚΡΙΣΗ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ
Αδένωμα με παραγωγή αλδοστερόνης (APA) %, κυρίως σε γυναίκες (2:1) < 40 ετών Ιδιοπαθής υπεραλδοστερονισμός (IHA) - 60%, κυρίως σε άνδρες (4:1) > 40 ετών Πρωτοπαθής ετερόπλευρη μακρο- ή μικροοζώδης υπερπλασία επινεφριδίων (PAH) -3% Φλοιοεπινεφριδικό καρκίνωμα < 1% Οικογενής υπεραλδοστερονισμός τύπου Ι με ανταπόκριση σε γλυκοκορτικοειδή (GRA) < 1% Οικογενής υπεραλδοστερονισμός τύπου ΙΙ Εξωεπινεφριδικοί όγκοι < 1% 1954 ) Young, Clin Endocrinol (Oxf) 2007; 66:607 UpToDate September 2010

6 Brain Aναστολή παραγωγής αλδοστερόνης: ANP Υποκαλιαιμία NO
ΝΕΦΡΙΚΗ ΔΡΑΣΗ ΑΛΔΟΣΤΕΡΟΝΗΣ Κατακράτηση Na + Αύξηση επαναρρόφησης Na+ σε άπω εσπειραμένο σωληνάριο Αύξηση απέκκρισης Κ + Υποκαλιαιμία Μεταβολική αλκάλωση ΔΡΑΣΕΙΣ Ίνωση μυοκαρδίου Ίνωση αγγείων Διεγείρει την είσοδο Na + σε λείες μυικές ίνες Αύξηση του αριθμού διαύλων Ca στην καρδιά Brain

7 Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός Κλινικές εκδηλώσεις
Υπέρταση Υποκαλιαιμία Μεταβολική αλκάλωση Υπομαγνησιαιμία Καρδιαγγειακές επιπλοκές Ήπια υπερνατριαιμία ( mEq/L) Αύξηση GFR Αλβουμινουρία Clinical features of primary aldosteronism UpToDate September 2010

8 Κλινικές εκδηλώσεις ΥΠΕΡΤΑΣΗ Ανθεκτική: 20 - 40%
Σοβαρή >160/100 mmHg Διαστολική υπέρταση χωρίς οίδημα - φαινόμενο «διαφυγής» Αιφνίδια έναρξη σε νεαρή ηλικία < 40 ετών Οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης σε συγγενείς πρώτου βαθμού Νορμοτασικοί 1-2% Endocrine Society Guidelines Funder et al. J Clin Endocrinol Metab 2008;93:3266

9 Κλινικές εκδηλώσεις ΥΠΟΚΑΛΙΑΙΜΙΑ Αυτόματη
Μυϊκή αδυναμία, παράλυση (σε τιμές Κ+ < 2,5 mEq/L) Πολυουρία Κοιλιακές έκτακτες συστολές Καταστολή σύνθεσης αλδοστερόνης Αυξημένη καλιούρηση (K + ούρων > 30 mEq/24ωρο) Φυσιολογικές τιμές Κ+ (52%) Mulatero et al, J Clin Endocrinol Metab 2004;89 Stowasser et al, J Hypertens 2003

10 Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός (Διάγνωση)
Κλινικά ευρήματα Υπέρταση (αιφνίδια, ανθεκτική) 100% Υποκαλιαιμία (αυτόματη)~ 40% Απρόσφορη καλιούρηση K + ούρων >30 mmol/24h Βιοχημικά ευρήματα ↑ Αλδοστερόνη πλάσματος (PA >15 ng/dl) ↓ Δραστικότητα ρενίνης πλάσματος (PRA <1 ng Ang I/ml/h) ↑ Λόγος αλδοστερόνης/ ρενίνης (ARR φτ <10 ) CT – MRI επινεφριδίων Funder et al, J Clin Endocrinol Metab 2008;93:3266 Stowasser et al, J Hypertens 2003;21:

11 Διάγνωση ARR Ψευδώς θετική αύξηση β-αναστολείς
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη Δίαιτα υψηλού νατρίου Όρθια θέση Χαμηλή ρενίνη (μεγάλη ηλικία) Ψευδώς αρνητική μείωση α-ΜΕΑ Αναστολείς ΑΤ1 υποδοχέων AG-II Διουρητικά Σπιρονολακτόνη Ανθεκτική υπέρταση Λόγος αλδοστερόνης προς ρενίνη < 25 25-50 >50 Ευαισθησία 95% ειδικότητα 91% Επίπεδα αλδοστερόνης μετά από φόρτιση με NaCl ή χορήγηση fludrocortisone (Florinef) Καταστολή Μη καταστολή Πρωτοπαθής αλδοστερονισμός μη πιθανός Έναρξη αναστολέα υποδοχέα αλδοστερόνης Young et al, Trends in Endocrinol Metab 1994 Funder et al, J Clin Endocrinol Metab 2008;93:3266 Comprehensive Clinical Nephrology 3rd Edition 11

12 Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός Διαγνωστικός αλγόριθμος

13 Πρωτοπαθής υπεραλδοστερονισμός επινεφριδίου με απουσία
CT/MRI επινεφριδίων Μονήρες αδένωμα επινεφριδίου Απουσία υπερπλασίας επινεφριδίου με απουσία οζιδίων Αμφοτερόπλευρη υπερπλασία επινεφριδίου < 40 ετών >40 ετών AVC SCAN Ετερόπλευρο Αμφοτερόπλευρο APA Χειρουργική αντιμετώπιση Απουσία ανταπόκρισης σε φαρμακευτική αγωγή IHA Φαρμακευτική αγωγή Young, WF Jr, Hogan, MJ, Trends Endocrinol Metab 1994; 5:97 Kempers et al. Ann Inter Med 2009;151:329

14 CT ΑΔΕΝΩΜΑ >1cm CT ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΑΜΦΩ
Η διαγνωστική ικανότητα περιορίζεται στα μικρού μεγέθους αδενώματα (< 5 mm) 3,4-5% των ασθενών που υποβάλλονται σε CT /MRI παρουσιάζει τυχαία μάζα επινεφριδίων (incidentaloma)

15 ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΑΜΦΩ MRI ΑΔΕΝΩΜΑ MRI

16 Καθετηριασμός επινεφριδικών φλεβών και δειγματοληψία αλδοστερόνης- κορτιζόλης σε αρνητική CT και αύξηση PA Λόγος αλδοστερόνη/κορτιζόλη επινεφριδικής φλέβας πάσχουσας πλευράς προς αλδοστερόνη/κορτιζόλη επινεφριδικής φλέβας αντίθετης πλευράς Young, Clinical Endocrinology, 2007

17 ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΔΕΝΩΜΑΤΟΣ- ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑΣ
ΚΛΙΝΙΚΗ ΚΑΙ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΔΙΑΦΟΡΟΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΔΕΝΩΜΑΤΟΣ- ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑΣ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΔΕΝΩΜΑ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ Ηλικία <40 ετών >40 ετών ΑΠ σοβαρή ηπιότερη Κάλιο ορού << 3 mEq/L ήπια ελάττωση ΡΑ >25 ng/dl < 25 ng/dl Όρθια θέση ΡΑ αμετάβλητη αύξηση CT - MRI επινεφριδίων Διαγνωστική αξία % Σπινθηρογράφημα με ΝΡ % Εκλεκτική δειγματοληψία αλδοστερόνης % και κορτιζόλης από επινεφριδική φλέβα Weinberger & Fineberg, Arch Intern Med 1993; 153: Litchfield & Dluhy, Endocrinol Metab Clin North Am 1995, 24:

18 Αντιμετώπιση

19 Ετερόπλευρη υπερπλασία επινεφριδίων
Ετερόπλευρο αδένωμα Ετερόπλευρη υπερπλασία επινεφριδίων Ετερόπλευρο φλοιοεπινεφριδικό καρκίνωμα ΠΡΟΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ ρύθμιση υπέρτασης διόρθωση υποκαλιαιμίας με ανταγωνιστές αλδοστερόνης Χειρουργική Λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή ΜΕΤΕΓΧΕΙΡΗΤΙΚΑ μέτρηση PA διακοπή συμπληρωμάτων καλίου έλεγχος υπερκαλιαιμίας για 4-6 εβδομάδες έλεγχος νεφρικής λειτουργίας για 4-6 εβδομάδες Συντηρητικά Ανταγωνιστές της αλδοστερόνης Καλιοσυντηρητικά διουρητικά Θειζιδικά διουρητικά ΣΤΟΧΟΙ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ρύθμιση υπέρτασης (30-60% ) αποκατάσταση υποκαλιαιμίας αποφυγή καρδιαγγειακού κινδύνου Σπάνια Διαδερμική αποκόλληση αδενώματος με CT Stowasser M. J Clin Endocrinol Metab 2009;94:3623 Funder , JW, Carey, RM, Fardella, C, et al. J Clin Endocrinol Metab 2008; 93:3266 UpToDate September 2010

20 Ιδιοπαθής υπεραλδοστερονισμός
Συντηρητικά - Ανταγωνιστές της αλδοστερόνης - Θειζιδικά διουρητικά - α ΜΕΑ Stowasser M. J Clin Endocrinol Metab 2009;94:3623 Funder , JW, Carey, RM, Fardella, C, et al. J Clin Endocrinol Metab 2008; 93:3266 UpToDate September 2010

21 Υπέρταση από ενδοκρινοπάθειες
Υπεραλδοστερονισμός Θυρεοτοξίκωση Μεγαλακρία Φαιοχρωμοκύττωμα Σύνδρομο Cushing

22 Κλινικό σύνδρομο υπερμεταβολισμού από περίσσεια θυρεοειδικών ορμονών
Με υπερθυρεοειδισμό: Νόσος Graves % Τοξική πολυοζώδης βρογχοκήλη Τοξικό αδένωμα Υπερέκκριση TSH Τροφοβλαστικός όγκος Χωρίς υπερθυρεοειδισμό: Υποξεία θυρεοειδίτιδα Χρόνια θυρεοειδίτιδα με παροδική θυρεοτοξίκωση Μετακτινική θυρεοειδίτιδα Φάρμακα: αμιοδαρόνη, ιντερφερόνη-α Υπερδοσολογία θυροξίνης Douglas S Ross UpToDate October 2010

23 Κλινικές εκδηλώσεις Δερματολογικά ευρήματα Καρδιαγγειακό σύστημα
Αρτηριακή υπέρταση 60% σε τοξικό αδένωμα 30% σε νόσο Graves ↑ εύρος διαφορικής πίεσης συστολική υπέρταση Δερματολογικά ευρήματα Καρδιαγγειακό σύστημα Οφθαλμοπάθεια Νευρικό σύστημα Μυοσκελετικό σύστημα Πεπτικό σύστημα Iglesias P. Clin Endocrinol 2005; 63:66 Frost L. Arch Intern Med 2004; 164 Κολπική μαρμαρυγή 10-20% Καρδιακή ανεπάρκεια Χαρακτηριστικό βλέμμα διεύρυνση βλεφαρικών σχισμών αραιός βλεφαρισμός

24 Κλινικές εκδηλώσεις Νόσος Graves βρογχοκήλη προκνημιαίο μυξοίδημα
οφθαλμοπάθεια εξόφθαλμος περικογχικό οίδημα βλεφαρικό οίδημα οφθαλμοπληγία Υποξεία θυρεοειδίτιδα επώδυνη βρογχοκήλη εμπύρετο δυσκαταποσία επιχώρια λεμφαδενίτιδα Χρόνια θυρεοειδίτιδα με παροδική θυρεοτοξίκωση ανώδυνη βρογχοκήλη μονήρης όζος συνύπαρξη με αυτοάνοσα νοσήματα Θυρεοτοξική κρίση αιφνίδια έναρξη εμπύρετο σύγχυση, ανησυχία υπόταση, έμετοι κώμα Nordyke RA. Arch Intern Med 1988; 148:626 Roberts M. Am J Med 1989; 87:558 Douglas S Ross UpToDate October 2010

25 Θυρεοτοξίκωση (διάγνωση)
Κλινικές εκδηλώσεις Βρογχοκήλη Εργαστηριακές δοκιμασίες TSH FT4, FT3 λόγος T3 /T4 >20, FT3 /FT4>0,3 τίτλος αυτοαντισωμάτων TSH ab δοκιμασία διέγερσης με TRH Μέτρηση 24ωρης πρόσληψης ραδιενεργού ιωδίου 131 I (RAIU) Σπινθηρογράφημα καταστολής με T4 Franklin JA. N Engl J Med 1994; 330:1731 Douglas S Ross . UpToDate 2010

26 Θεραπεία θυρεοτοξίκωσης
Θεραπεία θυρεοτοξίκωσης

27 Θυρεοτοξίκωση με υπερθυρεοειδισμό
Θυρεοτοξίκωση με υπερθυρεοειδισμό Υφολική θυρεοειδεκτομή Ενδείξεις σε υποτροπή (60-70%) μεγάλη βρογχοκήλη τοξικότητα φαρμάκων μη λειτουργικός όζος < 30 ετών κύηση β- αποκλειστές - ατενολόλη Αντιθυρεοειδικοί παράγοντες θειοναμίδες μεθιμαζόλη καρβιμαζόλη προπυλθειουρακίλη (PTU) εκτομή υποφυσιακού όγκου Σε υπερέκκριση TSH ανάλογα σωματοστατίνης Ραδιενεργό ιώδιο Ενδείξεις >30 ετών χειρουργική επέμβαση τραχήλου συστηματική νόσος Άλλα μέτρα κορτικοστεροειδή χολεστυραμίνη καρνιτίνη Singer PA, Cooper DS, Levy EG. JAMA 1995 Cooper DS. N Engl J Med 2005

28 Θυρεοτοξίκωση χωρίς υπερθυρεοειδισμό
Θυρεοτοξίκωση χωρίς υπερθυρεοειδισμό Σε θυρεοειδίτιδες: β- αποκλειστές NSAID σαλικυλικά (ασπιρίνη) στεροειδή ραδιενεργό ιώδιο (Ipodate) θυροξίνη σε υποθυρεοειδισμό Σε υπερδοσολογία θυροξίνης: β- αποκλειστές ραδιενεργό ιώδιο (Ipodate) διάλυση ή πλασμαφαίρεση Volpe R. Thyroid 1993; 3:253 Arem R, Munipalli B. Arch Intern Med 1996; 156:1752

29 Υπέρταση από ενδοκρινοπάθειες
Υπεραλδοστερονισμός Θυρεοτοξίκωση Μεγαλακρία Φαιοχρωμοκύττωμα Σύνδρομο Cushing

30 Μεγαλακρία Σπάνια νόσος Ηλικία έναρξης νόσου 30-35 έτη
Ηλικία διάγνωσης έτη Υπερέκκριση (GH): αδένωμα των σωματοτρόφων κυττάρων υπόφυσης 95% έκτοπη υποφυσιακή νόσος <1% Σπάνια έκτοπη υπερέκκριση σωματοκρινίνης (GHRH): νεόπλασμα παγκρέατος νεόπλασμα υποθαλάμου καρκινοειδή βρόγχων Vitale G, Pivonello R, Auriemma RS, Clin Endocrinol 2005;63: Pituitary 4: ,2001 Nabarro JDM Clin Endocrinol 1987;26: Comprehensive Clinical Nephrology 3rd Edition Αρτηριακή υπέρταση συχνή (35%) Διαστολική υπέρταση >100 mmHg (35%) κατακράτηση Na + και υπερογκαιμία ↓ ρενίνης πλάσματος ↑ ή κφ αλδοστερόνη ANP κφ ↑ GFR

31 Μεγαλακρία (κλινικές εκδηλώσεις)

32 Εντόπιση Συμπτώματα Σημεία Γενικά Κόπωση , εφίδρωση 50%
Δέρμα και μαλακά μόρια αυξημένο μέγεθος παλάμης, άκρου πόδα εκτράχυνση χαρακτηριστικών προσώπου υπερτρίχωση 24% υγρή θερμή χειραψία ακροχορδόνες ακανθωτική μελανοδερμία Κεφάλι Κεφαλαλγία 40% Προβολή μετωπιαίου οστού Οφθαλμοί Μείωση όρασης 5% Λάρυγγας – παραρρίνιοι κόλποι αύξηση μεγέθους γλώσσας αλλαγή φωνής προγναθισμός αραιά δόντια Τράχηλος Βρογχοκήλη 50% Καρδιαγγειακό σύστημα ΣΚΑ Υπέρταση 35% Υπερτροφία αρ κοιλίας Ουρογεννητικό σύστημα μείωση libido 35% ολιγομηνόρροια 45% Νευρικό σύστημα Παραισθησίες Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα 25% Μυοσκελετικό σύστημα Αρθραλγίες (ώμου, γονάτων) Εγγύς μυοπάθεια Ενδοκρινικό σύστημα Σακχαρώδης διαβήτης 19% Διαταραχή ανοχής γλυκόζης

33 Διάγνωση Κλινικά ευρήματα Αύξηση GH
Μέτρηση καταστολής της GH από γλυκόζη >10 μg/l Αύξηση IGF-1 MRI υπόφυσης Εκτίμηση οπτικών πεδίων α/α κρανίου Αύξηση μεγέθους μύτης, χειλέων, δερματικών πτυχών ιδίως ρινοχειλικής και μετωπιαίας Nabarro JDM: Clin Endocrinol 1987;26: Comprehensive Clinical Nephrology 3rd Edition

34 Αντιμετώπιση Αντιμετώπιση υπέρτασης διουρητικά α ΜΕΑ
Χειρουργική αντιμετώπιση σε αδένωμα < 10mm διασφηνοειδική εκτομή αδενώματος διακρανιακή προσπέλαση προσπέλαση μέσω σηραγγώδους κόλπου Ακτινοθεραπεία Συνδυασμός χειρουργικής και ακτινοβολίας Αντιμετώπιση υπέρτασης διουρητικά α ΜΕΑ ανταγωνιστές διαύλων ασβεστίου β-αποκλειστές Φαρμακευτική αγωγή Ανάλογα σωματοστατίνης Αγωνιστές ντοπαμίνης Ανταγωνιστές των υποδοχέων GH Στόχοι θεραπείας ομαλοποίηση GH και IGF-1 μείωση μεγέθους όγκου προστασία υποφυσιακής λειτουργίας βελτίωση συμπτωμάτων πρόληψη υποτροπής Pamela U. Freda Contemporary Endocrinology, 2008, Comprehensive Clinical Nephrology 3rd Edition

35 Υπέρταση από ενδοκρινοπάθειες
Υπεραλδοστερονισμός Θυρεοτοξίκωση Μεγαλακρία Φαιοχρωμοκύττωμα Σύνδρομο Cushing

36 < 0,2% των ασθενών με διαστολική υπέρταση ιάσιμη μορφή υπέρτασης
Φαιοχρωμοκύττωμα Νευροενδοκρινικός όγκος που συνθέτει, αποθηκεύει και εκκρίνει κατεχολαμίνες Προέρχεται από: Χρωμαφινικά κύτταρα μυελού επινεφριδίων 85-90% Εξωεπινεφριδικά (παραγαγγλιώματα) 10-15% Χρωμαφινικός ιστός ΣΝΣ Ενδοκοιλιακά 95% Παρασπονδυλικά γάγγλια Θώρακας και τράχηλος Manger & Gifford, J Clin Hypertens (Greenwich) 2002; 4:62 Lenders et al, Lancet 2005;366: Bravo & Gifforl, Endocrinol Metab Clin North AM 1993; 22:329 < 0,2% των ασθενών με διαστολική υπέρταση ιάσιμη μορφή υπέρτασης

37 Φαιοχρωμοκύττωμα Σποραδικό (80-90%) Οικογενές (10-20%) Κακοήθεια (10%)
Σποραδικό (80-90%) Οικογενές (10-20%) Κακοήθεια (10%) Εξωαδενικά (30%) σε μετάλλαξη SDHB (50%) Επινεφριδικά (10%) Αμφοτερόπλευρο (10%) συχνά σε οικογενή σύνδρομα Bravo & Gifford, Endocrinol Metab Clin North AM 1993; 22:329 Pacak et al, Ann Intern Med 2001; 134:315 UpToDate September 2010

38 Οικογενή σύνδρομα και φαιοχρωμοκύττωμα
NFI1 (NFI1) νευρινώματα περιφερικών νεύρων κηλίδες café au lait, μασχαλιαίες φακίδες αμφοτερόπλευρα, <30 ετών, εξωαδενικά φαιοχρωμοκύττωμα 0,1-5,7% MEN2 A (RET) MTC υπερπαραθυρεοειδισμός αμφοτερόπλευρα,<30 ετών φαιοχρωμοκύττωμα 50% VHL (VHL) αιμαγγειοβλάστωμα ΚΝΣ και αμφιβληστροειδούς καρκίνος νεφρού παγκρεατικές και νεφρικές κύστεις αμφοτερόπλευρα,<30 ετών, εξωαδενικά φαιοχρωμοκύττωμα 20% Παραγαγγλιωμάτωση SDHD όγκοι καρωτιδικού σωματίου παραγαγγλιώματα κοιλιακά ± θωρακικά αμφοτερόπλευρα, <30 ετών, εξωαδενικά, κακοήθη φαιοχρωμοκύττωμα 10% MEN2 B MTC νευρινώματα βλεννογόνων μαρφανοειδής εικόνα υπερπαραθυρεοειδισμός αμφοτερόπλευρα,<30 ετών φαιοχρωμοκύττωμα 50% Παραγαγγλιωμάτωση SDHB κακοήθη 50%, εξωαδενικά φαιοχρωμοκύττωμα 10% Κληρονομούνται με αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα Γενετικός έλεγχος Pawlu et al, Ann Endocrinol 2005;66:178 Dluhy, NEJM, 2002

39 Κλινικές εκδηλώσεις ΣΥΧΝΑ >33% Υπέρταση 90-95% ΚΛΑΣΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ
επίμονη 50-60% παροξυσμική 50% Ορθοστατική υπόταση 10-50% Φυσιολογική ΑΠ 5-15% Ωχρότητα - κόπωση Απώλεια βάρους Νευρικότητα Αλλοιώσεις βυθού Σακχαρώδης διαβήτης ΚΛΑΣΙΚΗ ΤΡΙΑΔΑ Παροξυσμοί κεφαλαλγίας 90% εφίδρωσης 60-70% με αίσθημα παλμών 45-70% Ross &, Griffith, Q J Med 1989; 71:

40 Κλινικές εκδηλώσεις Φαιοχρωμοκύττωμα και κύηση ΣΠΑΝΙΑ<33%
Παροξυσμική υπέρταση σε ύπτια θέση ΣΠΑΝΙΑ<33% Τρόμος Κοιλιακό και θωρακικό άλγος Ερύθημα προσώπου Δύσπνοια Σπασμοί Πολυερυθραιμία Μυοκαρδιοπάθεια Ασυμπτωματικοί (10%) - οικογενή σύνδρομα - incidentaloma (10-50%) Baguet et al, Eur J Endocrinol 2004;150:681 Motta-Ramirez et al. AJR 2005;185:684 Ross & Griffith, Q J Med 1989; 71:

41 καταστολής - διέγερσης
Διάγνωση Ποιους ασθενείς θα ελέγξουμε; Βιοχημικές δοκιμασίες Δοκιμασίες καταστολής - διέγερσης CT/MRI επινεφριδίων 123 I-MIBG, PET scan Παροξυσμοί κεφαλαλγίας, εφίδρωσης με αίσθημα παλμών Παροξυσμική υπέρταση Οικογενειακό ιστορικό Incidentaloma Έναρξη υπέρτασης σε νεαρή ηλικία <20 ετών Υπέρταση ή αρρυθμία μετά από γενική αναισθησία, φάρμακα (τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά, ναλοξόνη, αντιντοπαμινεργικά) Young, Elsevier Science, Inc p122

42 Βιοχημικές δοκιμασίες
Μέτρηση ούρων 24ώρου: Ελεύθερες κατεχολαμίνες Ελεύθερες μετανεφρίνες Ολική μετανεφρίνη VMA ούρων 24ώρου (98% ευαισθησία, 98% ειδικότητα) Δοκιμασία καταστολής Η κλονιδίνη 0,3 mg po δεν μειώνει τις κατεχολαμίνες και μετανεφρίνες πλάσματος μετά από 3 ώρες Σε κρίση Αποφυγή Τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών β-αναστολείς Παθολογικές καταστάσεις (ΟΕΜ, ΑΕΕ, ΣΚΑ) Μέτρηση σε πλάσμα: Ελεύθερες κατεχολαμίνες Ελεύθερες μετανεφρίνες (96% ευαισθησία, 85% ειδικότητα) Chromogranin A (CgA) (83% ευαισθησία, 96% ειδικότητα) Sawka et al, J Clin Endocrinol Metab 2003; 88:553 Lenders et al, JAMA 2002; 287:1427

43 Ακτινολογικός έλεγχος
CT ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΟΥ MRI ΕΠΙΝΕΦΡΙΔΙΟΥ Ευαισθησία %, ειδικότητα ~70% Pacακ K. Trends Endocrinol Metab 2005

44 123 I-MIBG >10cm μάζα επινεφριδίου/παραγαγγλίωμα
Ευαισθησία 67-89% Pacακ, Trends Endocrinol Metab 2005

45 Γενετικός έλεγχος Ιστορικό για φαιοχρωμοκύττωμα/παραγαγγλίωμα
Νεαρή ηλικία (<50 έτη), ιδίως σε παιδιά Εξωαδενικό φαιοχρωμοκύττωμα/παραγαγγλίωμα Εμφάνιση άλλων όγκων στον ασθενή (εγκεφάλου, θυρεοειδούς, τραχήλου, παγκρέατος, νεφρών, παραθυρεοειδών αδένων) Amar, J Clinl Oncology 2005

46 Αντιμετώπιση

47 Λαπαροσκοπική επινεφριδεκτομή
Προεγχειρητικά Φαρμακευτική αγωγή: α-αποκλειστές (7-10 ημέρες) β-αποκλειστές αναστολείς διαύλων ασβεστίου μετυροσίνη (5 ημέρες) Αποκατάσταση ενδαγγειακού όγκου Ενδείξεις μονήρες αδένωμα (<8cm) Αντενδείξεις κακοήθεια μεγάλος όγκος (>10cm) Διεγχειρητικά σε οξεία κρίση νιτροπρωσσικό φαιντολαμίνη Μεταγχειρητικά έλεγχος κατεχολαμινών και μετανεφρινών σε πλάσμα και ούρα (10 ημέρες) 123I - MIBG σε θετικό βιοχημικό έλεγχο αντιμετώπιση υπότασης και υπογλυκαιμίας Assalia & Gagner, Br J Surg 2004; 91:1259 Col & de Canni, Clin Endocrinol 1999; 50:121

48 αμφοτερόπλευρη επινεφριδεκτομή
Σε κακοήθεια Χειρουργική εκτομή όγκου Ακτινοθεραπεία Χημειοθεραπεία Σε οικογενή φαιοχρωμοκυττώματα αμφοτερόπλευρη επινεφριδεκτομή Πρόγνωση Ίαση σε καλόηθες σποραδικό φαιοχρωμοκύττωμα Κίνδυνος υποτροπής σε οικογενή ή εξωαδενικά Επαγρύπνηση εφ’ όρου ζωής Yip & Lee, J Am Coll Surg 2004; 198:525 Saunders & Doherty, Lancet Oncol 2004; 5:718

49 Υπέρταση από ενδοκρινοπάθειες
Υπεραλδοστερονισμός Θυρεοτοξίκωση Μεγαλακρία Φαιοχρωμοκύττωμα Σύνδρομο Cushing

50 Περίσσεια γλυκοκορτικοστεροειδών
Εξαρτώμενο από ACTH υποφυσιακή ACTH (νόσος Cushing) 68% έκτοπη παραγωγή ACTH ή CRH 12% ιδίως σε άνδρες Μικροκυτταρικό πνεύμονα, αδενοκαρκίνωμα παγκρέατος Θύμωμα, φαιοχρωμοκύττωμα, βρογχικό καρκινοειδές Williams Textbook of Endocrinology 10th ed 2003 Ανεξάρτητο από ACTH αδένωμα επινεφριδίων 10% καρκίνωμα φλοιού επινεφριδίων 8% μικρο- μακροοζώδης υπερπλασία <1% εξωγενής χορήγηση γλυκοκορτικοειδών

51 Κλινικές εκδηλώσεις Υπέρταση 80% Διαστολική Σοβαρή σε έκτοπη ACTH 51
κατάθλιψη διεύρυνση του τουρκικού εφιππίου Υπέρταση 80% Διαστολική Σοβαρή σε έκτοπη ACTH πανσεληνοειδές προσωπείο οστεοπόρωση υπέρταση, υπερτροφία αρ κοιλίας καμπούρα βουβαλιού κεντρική παχυσαρκία όγκος ή υπερπλασία επινεφριδίων λεπτό εύθρυπτο δέρμα με υπέρχρωση ραβδώσεις αμηνόρροια μυϊκή αδυναμία εκχυμώσεις δυσχερής επούλωση τραυμάτων και περιφερικό οίδημα παθολογική ανοχή γλυκόζης υποκαλιαιμία 10% και μεταβολική αλκάλωση Nieman et al, J Clin Endocrinol Metab 2008 Baid & Nieman, Curr Hypertens Rep 2004 51

52 Διαφοροδιάγνωση αιτίας:
Διάγνωση Διάγνωση συνδρόμου: Δοκιμασία καταστολής με μικρή δόση δεξαμεθαζόνης (2mg) Μέτρηση ελεύθερης κορτιζόλης ούρων 24ώρου Νυχθημερινός ρυθμός κορτιζόλης ορού Διαφοροδιάγνωση αιτίας: μέτρηση ACTH δοκιμασία καταστολής με μεγάλη δόση δεξαμεθαζόνης (8 mg) (100% ειδικότητα) δοκιμασία χορήγησης CRΗ απεικονιστικές μέθοδοι Nieman et al. J Clin Endocrinol Metab 2008;93:1526 2008 Endocrine Society Practice Guidelines

53 παρανεοπλασματικούς όγκους αναστολείς επινεφριδίων
Αντιμετώπιση Σε νόσο Cushing χειρουργική εκτομή αδενώματος υπόφυσης ακτινοθεραπεία Σε ανεγχείρητους και παρανεοπλασματικούς όγκους αναστολείς επινεφριδίων μιτοτάνη μετυραπόνη κετοκοναζόλη Σε αδένωμα/καρκίνωμα επινεφριδίου ετερόπλευρη επινεφριδεκτομή Αντιμετώπιση υπέρτασης (30% παρά τη θεραπεία Cushing) ανταγωνιστές αλδοστερόνης καλιοσυντηρητικά διουρητικά Σε έκτοπη έκκριση ACTH χειρουργική εκτομή όγκου συμπτωματική θεραπεία Baid & Nieman, Curr Hypertens Rep 2004

54 ευχαριστώ για την προσοχή σας