2009-2014: ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής.

Παρουσίαση με θέμα: "2009-2014: ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 2009-2014: ΝΕΑ ΕΠΟΧΗ ΟΙ ΣΥΝΙΣΤΩΣΕΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗΣ Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής Η ιστορική εξέλιξη της Ευρωπαϊκής Περιβαλλοντικής Πολιτικής 28-5-2009 28-5-2009 Κίμων Χατζημπίρος Κίμων Χατζημπίρος Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΠ Αναπλ. Καθηγητής ΕΜΠ

2 Εισήγηση με βάση το κείμενο: Δ. Τσαντίλης και Κ. Χατζημπίρος: Η Περιβαλλοντική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης Δ. Τσαντίλης και Κ. Χατζημπίρος: Η Περιβαλλοντική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το βιβλίο: Ν. Μαραβέγιας και Μ. Τσινισιζέλης (επιμέλεια) Νέα Ευρωπαϊκή Ένωση, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 2007) από το βιβλίο: Ν. Μαραβέγιας και Μ. Τσινισιζέλης (επιμέλεια) Νέα Ευρωπαϊκή Ένωση, εκδόσεις Θεμέλιο, Αθήνα, 2007)

3 Γιατί μια Κοινοτική πολιτική για το περιβάλλον; Προστασία του περιβάλλοντος ή ελευθερία της αγοράς; Προστασία του περιβάλλοντος ή ελευθερία της αγοράς; Παραδοξότητα: η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, με πρωταρχικό στόχο την ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων, ανέπτυξε μια εκτεταμένη περιβαλλοντική πολιτική, η οποία θέτει κανόνες και όρια που περιορίζουν τις ελευθερίες της αγοράς Παραδοξότητα: η Ευρωπαϊκή Κοινότητα, με πρωταρχικό στόχο την ελεύθερη κυκλοφορία των προϊόντων, ανέπτυξε μια εκτεταμένη περιβαλλοντική πολιτική, η οποία θέτει κανόνες και όρια που περιορίζουν τις ελευθερίες της αγοράς

4 Αρχικός στόχος της περιβαλλοντικής πολιτικής Η εναρμόνιση των περιβαλλοντικών νομοθεσιών και η ομοιόμορφη καταπολέμηση ορισμένων μορφών ρύπανσης, ώστε να μην εγείρονται τεχνικά εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων εξ αιτίας των διαφορετικών εθνικών προσεγγίσεων Η εναρμόνιση των περιβαλλοντικών νομοθεσιών και η ομοιόμορφη καταπολέμηση ορισμένων μορφών ρύπανσης, ώστε να μην εγείρονται τεχνικά εμπόδια στην ελεύθερη κυκλοφορία των εμπορευμάτων εξ αιτίας των διαφορετικών εθνικών προσεγγίσεων

5 Η εξέλιξη Το περιβάλλον δεν περιλαμβανόταν ως αυτοτελής πολιτικός στόχος στο κείμενο της Συνθήκης της Ρώμης του 1957 Το περιβάλλον δεν περιλαμβανόταν ως αυτοτελής πολιτικός στόχος στο κείμενο της Συνθήκης της Ρώμης του 1957 Με την Ενιαία Πράξη (1987), το περιβάλλον και η ανάγκη της προστασίας του ενσωματώθηκαν στο κείμενο της Συνθήκης Με την Ενιαία Πράξη (1987), το περιβάλλον και η ανάγκη της προστασίας του ενσωματώθηκαν στο κείμενο της Συνθήκης Με την Συνθήκη του Maastricht (1992) ο στόχος «σταθερή και ισόρροπη μεγέθυνση» αντικαταστάθηκε από το «αειφόρος και μη πληθωριστική μεγέθυνση με σεβασμό στο περιβάλλον». Επί πλέον ορίζεται ότι η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής σε όλες τις Κοινοτικές πολιτικές αποτελεί υποχρέωση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Με την Συνθήκη του Maastricht (1992) ο στόχος «σταθερή και ισόρροπη μεγέθυνση» αντικαταστάθηκε από το «αειφόρος και μη πληθωριστική μεγέθυνση με σεβασμό στο περιβάλλον». Επί πλέον ορίζεται ότι η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής σε όλες τις Κοινοτικές πολιτικές αποτελεί υποχρέωση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας

6 Υψηλή κοινωνική συνείδηση => αυξημένη Ευρωπαϊκή μέριμνα για το περιβάλλον

7 EU a knowledge-based society

8 5 κύριες περίοδοι Η προϊστορία(1957-1971), από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έως την Συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης το 1972. Η περίοδος αυτή προετοίμασε το έδαφος Η προϊστορία(1957-1971), από την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας έως την Συνδιάσκεψη της Στοκχόλμης το 1972. Η περίοδος αυτή προετοίμασε το έδαφος Η περίοδος του «παρασιτισμού» στην αγορά(1972-1986). Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελούσε εξάρτημα της πολιτικής του ανταγωνισμού. Η περίοδος του «παρασιτισμού» στην αγορά(1972-1986). Η περιβαλλοντική πολιτική αποτελούσε εξάρτημα της πολιτικής του ανταγωνισμού. Η περίοδος της «νομιμοποίησης» (1987-1992) από την Ενιαία Πράξη ως την Συνθήκη του Maastricht Η περίοδος της «νομιμοποίησης» (1987-1992) από την Ενιαία Πράξη ως την Συνθήκη του Maastricht Η περίοδος (1993-2002) της αειφορίας: ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής πολιτικής στις άλλες πολιτικές, ανάπτυξη «Κοινής Ευθύνης», που βασίζεται στην συναίνεση των εμπλεκομένων Η περίοδος (1993-2002) της αειφορίας: ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής πολιτικής στις άλλες πολιτικές, ανάπτυξη «Κοινής Ευθύνης», που βασίζεται στην συναίνεση των εμπλεκομένων Η περίοδος (2003-2012) του 6ου Προγράμματος Δράσης. Χρήση οικονομικών εργαλείων και εθελοντικών συμφωνιών, εξορθολογισμός και μείωση πολυπλοκότητας και όγκου νομοθετικών ρυθμίσεων Η περίοδος (2003-2012) του 6ου Προγράμματος Δράσης. Χρήση οικονομικών εργαλείων και εθελοντικών συμφωνιών, εξορθολογισμός και μείωση πολυπλοκότητας και όγκου νομοθετικών ρυθμίσεων

9 Δυναμική Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής Η Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική καλύπτει σήμερα σχεδόν το σύνολο των περιβαλλοντικών θεμάτων Η Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική καλύπτει σήμερα σχεδόν το σύνολο των περιβαλλοντικών θεμάτων Εξαίρεση αποτελούν οι περιβαλλοντικοί φόροι που άπτονται της φορολογικής πολιτικής, ο χωροταξικός σχεδιασμός, καθώς και ό,τι σχετίζεται με την πυρηνική ενέργεια Εξαίρεση αποτελούν οι περιβαλλοντικοί φόροι που άπτονται της φορολογικής πολιτικής, ο χωροταξικός σχεδιασμός, καθώς και ό,τι σχετίζεται με την πυρηνική ενέργεια Η ιστορία της Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής χαρακτηρίζεται από μια έντονη εσωτερική δυναμική που της επέτρεψε να αναδυθεί, να εδραιωθεί, να διογκωθεί και να επεκτείνεται συνεχώς σε νέα πεδία, σε ένα θεσμικό πλαίσιο όπου κυρίαρχη αξία ήταν ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η απρόσκοπτη κυκλοφορία και ανταλλαγή των εμπορευμάτων Η ιστορία της Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής χαρακτηρίζεται από μια έντονη εσωτερική δυναμική που της επέτρεψε να αναδυθεί, να εδραιωθεί, να διογκωθεί και να επεκτείνεται συνεχώς σε νέα πεδία, σε ένα θεσμικό πλαίσιο όπου κυρίαρχη αξία ήταν ο ελεύθερος ανταγωνισμός και η απρόσκοπτη κυκλοφορία και ανταλλαγή των εμπορευμάτων

10 Κύριες αρχές Αρχή της πρόληψης Αρχή της πρόληψης Ο ρυπαίνων πληρώνει Ο ρυπαίνων πληρώνει

11 Η κλασσική «top-down» προσέγγιση Κλασική διοικητική προσέγγιση, βασιζόμενη σε νομοθετικές ρυθμίσεις που αποφασίζονται στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εφαρμόζονται με ενιαίο τρόπο από τα κράτη μέλη Κλασική διοικητική προσέγγιση, βασιζόμενη σε νομοθετικές ρυθμίσεις που αποφασίζονται στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας και εφαρμόζονται με ενιαίο τρόπο από τα κράτη μέλη Οι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις είχαν ως επί το πλείστον την μορφή Oδηγιών που καθόριζαν ποσοτικούς στόχους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα Οι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις είχαν ως επί το πλείστον την μορφή Oδηγιών που καθόριζαν ποσοτικούς στόχους και αυστηρά χρονοδιαγράμματα Πάνω από 300 περιβαλλοντικές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στο «Κοινοτικό Κεκτημένο» Πάνω από 300 περιβαλλοντικές οδηγίες έχουν ενσωματωθεί στο «Κοινοτικό Κεκτημένο»

12

13 Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική ή εθνικές περιβαλλοντικές πολιτικές;

14 Παρά τις υπάρχουσες αντιθέσεις......η ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας δεν έπαψε ν’ αποτελεί μονόδρομο με χαρακτηριστικό την συνεχιζόμενη εκχώρηση εξουσιών από τα κράτη μέλη...η ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας δεν έπαψε ν’ αποτελεί μονόδρομο με χαρακτηριστικό την συνεχιζόμενη εκχώρηση εξουσιών από τα κράτη μέλη

15 Η μεγέθυνση της περιβαλλοντικής πολιτικής είναι ασφαλής δείκτης......της αυξανόμενης σπουδαιότητας του ρόλου της Κοινότητας στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο, ακόμη και σε χώρες με ισχυρή παράδοση σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας...της αυξανόμενης σπουδαιότητας του ρόλου της Κοινότητας στην ανάπτυξη της περιβαλλοντικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο, ακόμη και σε χώρες με ισχυρή παράδοση σε θέματα περιβαλλοντικής προστασίας

16 Κυριαρχία της Κοινοτικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας Όση έχει ενσωματωθεί στις νομοθεσίες των κρατών μελών, αντιπροσωπεύει κατά μέσο όρο το 80% της συνολικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στα κράτη μέλη Όση έχει ενσωματωθεί στις νομοθεσίες των κρατών μελών, αντιπροσωπεύει κατά μέσο όρο το 80% της συνολικής περιβαλλοντικής νομοθεσίας στα κράτη μέλη Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο στις περιφερειακές χώρες, όπου κύρια πηγή περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι η μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των Κοινοτικών διατάξεων Το ποσοστό αυτό είναι μεγαλύτερο στις περιφερειακές χώρες, όπου κύρια πηγή περιβαλλοντικής νομοθεσίας είναι η μεταφορά στο εθνικό δίκαιο των Κοινοτικών διατάξεων

17 Θεσμικό πλαίσιο Έξη πολυετή Προγράμματα Δράσης για το Περιβάλλον Έξη πολυετή Προγράμματα Δράσης για το Περιβάλλον Το πρώτο θεσπίσθηκε το 1973, ενώ το τρέχον έκτο πρόγραμμα θα ισχύει μέχρι το 2012 Το πρώτο θεσπίσθηκε το 1973, ενώ το τρέχον έκτο πρόγραμμα θα ισχύει μέχρι το 2012

18 Οι ρυθμίσεις για το περιβάλλον ποιότητα του αέρα ποιότητα του αέρα ποιότητα του νερού ποιότητα του νερού θόρυβος θόρυβος διατήρηση άγριας ζωής και οικολογικών ενδιαιτημάτων διατήρηση άγριας ζωής και οικολογικών ενδιαιτημάτων διαχείριση απορριμμάτων και ανακύκλωση διαχείριση απορριμμάτων και ανακύκλωση προστασία από τις επικίνδυνες ουσίες και τα βιομηχανικά ατυχήματα προστασία από τις επικίνδυνες ουσίες και τα βιομηχανικά ατυχήματα ρύθμιση θεμάτων βιοτεχνολογίας ρύθμιση θεμάτων βιοτεχνολογίας εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων εκτίμηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ελεύθερη πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες ελεύθερη πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες εθελοντικοί περιβαλλοντικοί έλεγχοι, περιβαλλοντική ευθύνη, οικολογική σήμανση των προϊόντων, περιβαλλοντικά πρότυπα εθελοντικοί περιβαλλοντικοί έλεγχοι, περιβαλλοντική ευθύνη, οικολογική σήμανση των προϊόντων, περιβαλλοντικά πρότυπα

19 Παραδείγματα σημαντικών περιβαλλοντικών Οδηγιών Προστασία των πουλιών 79/409 Προστασία των πουλιών 79/409 “Seveso” 96/82 “Seveso” 96/82 Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων 85/337, 97/11, 01/42 Εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων 85/337, 97/11, 01/42 Προστασία οικολογικών ενδιαιτημάτων 92/43 Προστασία οικολογικών ενδιαιτημάτων 92/43 Οδηγία-Πλαίσιο για τα νερά 2000/60 Οδηγία-Πλαίσιο για τα νερά 2000/60

20 Παραδείγματα σημαντικών παρεμβάσεων Η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στην Κοινή Αγροτική Πολιτική Η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στην Κοινή Αγροτική Πολιτική Η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής Η ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στα Διαρθρωτικά Ταμεία και το Ταμείο Συνοχής Η Κοινοτική ερευνητική δραστηριότητα στον τομέα του περιβάλλοντος Η Κοινοτική ερευνητική δραστηριότητα στον τομέα του περιβάλλοντος

21 Θετικά, αρνητικά αποτελέσματα Διευκολύνεται η δημιουργία μιας εκτεταμένης, προηγμένης και ενιαίας περιβαλλοντικής νομικής υποδομής, που θα ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αναπτυχθεί από τα κράτη μέλη Διευκολύνεται η δημιουργία μιας εκτεταμένης, προηγμένης και ενιαίας περιβαλλοντικής νομικής υποδομής, που θα ήταν πολύ δύσκολο έως αδύνατο να αναπτυχθεί από τα κράτη μέλη Η περιβαλλοντική νομοθεσία συχνά μεταφέρεται καθυστερημένα ή/και πλημμελώς στα εθνικά δίκαια των κρατών μελών και μερικές φορές εφαρμόζεται ανεπαρκώς ή/και καθόλου Η περιβαλλοντική νομοθεσία συχνά μεταφέρεται καθυστερημένα ή/και πλημμελώς στα εθνικά δίκαια των κρατών μελών και μερικές φορές εφαρμόζεται ανεπαρκώς ή/και καθόλου

22 Δημοκρατικό έλλειμμα Οι εθνικές διοικήσεις δεν ταυτίζονται ή ακόμη δεν κατανοούν το πνεύμα και το περιεχόμενο διατάξεων που θεωρούν ότι έχουν αποφασιστεί ερήμην εθνικών διοικήσεων και πολιτών Οι εθνικές διοικήσεις δεν ταυτίζονται ή ακόμη δεν κατανοούν το πνεύμα και το περιεχόμενο διατάξεων που θεωρούν ότι έχουν αποφασιστεί ερήμην εθνικών διοικήσεων και πολιτών Η κριτική αυτή έχει υιοθετηθεί από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Η κριτική αυτή έχει υιοθετηθεί από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ωστόσο, όλες οι κοινοτικές ρυθμίσεις εξετάζονται εξαντλητικά σε διάφορα επίπεδα από τεχνικές και από πολιτικές επιτροπές, όπου συμμετέχουν εκπρόσωποι και εμπειρογνώμονες των κρατών μελών Ωστόσο, όλες οι κοινοτικές ρυθμίσεις εξετάζονται εξαντλητικά σε διάφορα επίπεδα από τεχνικές και από πολιτικές επιτροπές, όπου συμμετέχουν εκπρόσωποι και εμπειρογνώμονες των κρατών μελών Αυξανόμενος ρόλος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Αυξανόμενος ρόλος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

23 Επιτυχίες εξάλειψη του μολύβδου από τα καύσιμα εξάλειψη του μολύβδου από τα καύσιμα μείωση των χλωροφθορανθράκων (CFC) που καταστρέφουν το όζον μείωση των χλωροφθορανθράκων (CFC) που καταστρέφουν το όζον ελάττωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου με καταλυτικούς μετατροπείς στα αυτοκίνητα ελάττωση των εκπομπών οξειδίων του αζώτου με καταλυτικούς μετατροπείς στα αυτοκίνητα αύξηση των μονάδων βιολογικού καθαρισμού αύξηση των μονάδων βιολογικού καθαρισμού καθορισμός ενός μεγάλου αριθμού προστατευτέων περιοχών που καλύπτουν το 18% της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας καθορισμός ενός μεγάλου αριθμού προστατευτέων περιοχών που καλύπτουν το 18% της επικράτειας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας λειτουργία του ΕΟΠ λειτουργία του ΕΟΠ

24 Επίμονα προβλήματα αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος αντιμετώπιση της αλλαγής του κλίματος ρύπανση του αέρα ρύπανση του αέρα έλεγχος των χημικών ουσιών έλεγχος των χημικών ουσιών διατήρηση της αγροτικής γης και της βιοποικιλότητας διατήρηση της αγροτικής γης και της βιοποικιλότητας βελτίωση της ποιότητας των γλυκών νερών και των θαλασσών βελτίωση της ποιότητας των γλυκών νερών και των θαλασσών

25 Αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής Κεντρικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή πολιτική παίζει η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κυότο Κεντρικό ρόλο στην Ευρωπαϊκή πολιτική παίζει η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου του Κυότο Το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται να υπογράψουν το Πρωτόκολλο έχει συμβάλει ώστε να διαμορφωθεί μια ιδιαίτερη Ευρωπαϊκή προσέγγιση στο πρόβλημα αυτό Το γεγονός ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες αρνούνται να υπογράψουν το Πρωτόκολλο έχει συμβάλει ώστε να διαμορφωθεί μια ιδιαίτερη Ευρωπαϊκή προσέγγιση στο πρόβλημα αυτό Η διαφοροποίηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα περιβαλλοντικά θέματα δημιουργεί μια κοινή Ευρωπαϊκή συνείδηση και εμμέσως προωθεί την πολιτική ολοκλήρωση Η διαφοροποίηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες στα περιβαλλοντικά θέματα δημιουργεί μια κοινή Ευρωπαϊκή συνείδηση και εμμέσως προωθεί την πολιτική ολοκλήρωση

26 Η Κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική Επηρεάζεται από το διεθνές πολιτικό και οικονομικό κλίμα και τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα του περιβάλλοντος Επηρεάζεται από το διεθνές πολιτικό και οικονομικό κλίμα και τις διεθνείς εξελίξεις στον τομέα του περιβάλλοντος Εντυπωσιάζει η συντομία του χρονικού διαστήματος εντός του οποίου αναπτύχθηκε, με δεδομένες τις βαθιές αλλαγές νοοτροπίας που απαιτούσε τόσο από τον επιχειρηματικό κόσμο όσο και από τον πολίτη-καταναλωτή Εντυπωσιάζει η συντομία του χρονικού διαστήματος εντός του οποίου αναπτύχθηκε, με δεδομένες τις βαθιές αλλαγές νοοτροπίας που απαιτούσε τόσο από τον επιχειρηματικό κόσμο όσο και από τον πολίτη-καταναλωτή

27 Σήμερα κανείς δεν αμφισβητεί την αναγκαιότητα μιας Κοινοτικής περιβαλλοντικής πολιτικής. Η κριτική εστιάζεται: στην περιορισμένη αποτελεσματικότητα των νομοθετικών παρεμβάσεων στην περιορισμένη αποτελεσματικότητα των νομοθετικών παρεμβάσεων στην εκ των άνω διαμόρφωση και επιβολή των στόχων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες στην εκ των άνω διαμόρφωση και επιβολή των στόχων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι τοπικές περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές ιδιαιτερότητες στην μειωμένη συμμετοχή των ενδιαφερομένων και του κοινού στην λήψη των αποφάσεων στην μειωμένη συμμετοχή των ενδιαφερομένων και του κοινού στην λήψη των αποφάσεων στην άνιση επιβάρυνση του κόστους από την ομοιόμορφη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην άνιση επιβάρυνση του κόστους από την ομοιόμορφη εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας στην μείωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας στην μείωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας

28 Αντιθέσεις προστασία του περιβάλλοντος / ελευθερία της αγοράς προστασία του περιβάλλοντος / ελευθερία της αγοράς κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική / εθνικές περιβαλλοντικές πολιτικές κοινοτική περιβαλλοντική πολιτική / εθνικές περιβαλλοντικές πολιτικές όρια εκπομπών / κριτήρια ποιότητας όρια εκπομπών / κριτήρια ποιότητας επικουρικότητα / εθνική κυριαρχία επικουρικότητα / εθνική κυριαρχία νομοθετική προσέγγιση / μη νομοθετική προσέγγιση νομοθετική προσέγγιση / μη νομοθετική προσέγγιση συναπόφαση στα περιβαλλοντικά θέματα / δικαίωμα veto συναπόφαση στα περιβαλλοντικά θέματα / δικαίωμα veto ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στην οικονομία / ενσωμάτωση της οικονομίας στο περιβάλλον ενσωμάτωση του περιβάλλοντος στην οικονομία / ενσωμάτωση της οικονομίας στο περιβάλλον διοικητική προσέγγιση (top-down) / συμμετοχική προσέγγιση (bottom-up) διοικητική προσέγγιση (top-down) / συμμετοχική προσέγγιση (bottom-up)

29 Η νέα «bottom-up» προσέγγιση Περισσότερο εύκαμπτη, αποκεντρωμένη, ανοικτή και συμμετοχική Περισσότερο εύκαμπτη, αποκεντρωμένη, ανοικτή και συμμετοχική Θέτει ευρείς πολιτικούς στόχους, η επίτευξη των οποίων επαφίεται σε εθελοντικές ρυθμίσεις και μέτρα βασιζόμενα στους νόμους της αγοράς Θέτει ευρείς πολιτικούς στόχους, η επίτευξη των οποίων επαφίεται σε εθελοντικές ρυθμίσεις και μέτρα βασιζόμενα στους νόμους της αγοράς

30 Η Ευρωπαϊκή περιβαλλοντική πολιτική βασίζεται μέχρι σήμερα στην Κοινοτική νομοθεσία......παρά την έντονη κριτική της νομοθετικής προσέγγισης που εστιάζεται στην πλημμελή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και στο υψηλό κόστος εφαρμογής της...παρά την έντονη κριτική της νομοθετικής προσέγγισης που εστιάζεται στην πλημμελή εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας και στο υψηλό κόστος εφαρμογής της

31 Οι εθελοντικού χαρακτήρα εφαρμογές......είναι ακόμα λίγες. Γνωστότερες η απονομή οικολογικού σήματος, το «σύστημα οικολογικής διαχείρισης και εθελοντικών ελέγχων» (EMAS) και οι συμφωνίες με την βιομηχανία...είναι ακόμα λίγες. Γνωστότερες η απονομή οικολογικού σήματος, το «σύστημα οικολογικής διαχείρισης και εθελοντικών ελέγχων» (EMAS) και οι συμφωνίες με την βιομηχανία

32 Κλασσική και νέα προσέγγιση οι κλασικές νομοθετικές μέθοδοι είναι ιεραρχικές και λειτουργούν «top-down» οι κλασικές νομοθετικές μέθοδοι είναι ιεραρχικές και λειτουργούν «top-down» Οι νέες μέθοδοι βασίζονται σε συναίνεση και συμμετοχή και λειτουργούν «bottom-up» Οι νέες μέθοδοι βασίζονται σε συναίνεση και συμμετοχή και λειτουργούν «bottom-up» Οι προσαρμογές τους στην οριζόντια λειτουργία, την υπέρβαση των διοικητικών ορίων και την αποδοχή των συμμετοχικών διαδικασιών προϋποθέτουν μια άνωθεν ισχυρή βούληση, ικανή να επιβάλει την αναγκαία αλλαγή φιλοσοφίας και πρακτικής. Συνεπώς η εφαρμογή διαδικασιών «bottom-up» προϋποθέτει ριζικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις «top-down» Οι προσαρμογές τους στην οριζόντια λειτουργία, την υπέρβαση των διοικητικών ορίων και την αποδοχή των συμμετοχικών διαδικασιών προϋποθέτουν μια άνωθεν ισχυρή βούληση, ικανή να επιβάλει την αναγκαία αλλαγή φιλοσοφίας και πρακτικής. Συνεπώς η εφαρμογή διαδικασιών «bottom-up» προϋποθέτει ριζικές διοικητικές μεταρρυθμίσεις «top-down»

33 Επιδίωξη ισορροπημένου μείγματος πολιτικών Bottom up Bottom up ουσιαστική συμμετοχή της κοινωνίας ουσιαστική συμμετοχή της κοινωνίας συνεργασία με την αγορά συνεργασία με την αγορά Top down Top down πολιτική βούληση πολιτική βούληση επιστημονική αυστηρότητα επιστημονική αυστηρότητα

34 Ένα σημαντικό έμμεσο αποτέλεσμα: Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ Ανάπτυξη ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών (πυρηνική ενέργεια;) Ανάπτυξη ανανεώσιμων ενεργειακών πηγών (πυρηνική ενέργεια;) Μείωση εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα Μείωση εξάρτησης από εισαγόμενα καύσιμα On doing more with a lower consumption of energy On doing more with a lower consumption of energy

35 ΑΠΕ: αιολικά, ηλιακά (θερμικά, φωτοβολταϊκά, συγκεντρωτικά), υδροηλεκτρικά, παλιρροιακά, γεωθερμία, βιομάζα Μείωση αερίων θερμοκηπίου Μείωση αερίων θερμοκηπίου Διαφοροποίηση προμήθειας ενέργειας Διαφοροποίηση προμήθειας ενέργειας Μείωση εξάρτησης από ρευστές και αναξιόπιστες αγορές ορυκτών καυσίμων Μείωση εξάρτησης από ρευστές και αναξιόπιστες αγορές ορυκτών καυσίμων Ενίσχυση απασχόλησης Ενίσχυση απασχόλησης Δημιουργία νέων τεχνολογιών Δημιουργία νέων τεχνολογιών Βελτίωση εμπορικού ισοζυγίου Βελτίωση εμπορικού ισοζυγίου

36 Το πακέτο 20 20 για το 2020 Ιανουάριος 2008, στόχοι για το 2020 Ιανουάριος 2008, στόχοι για το 2020 Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από την ΕΕ κατά 20% Μείωση εκπομπών αερίων θερμοκηπίου από την ΕΕ κατά 20% Αύξηση της αναλογίας τελικής κατανάλωσης ενέργειας από ΑΠΕ σε 20% Αύξηση της αναλογίας τελικής κατανάλωσης ενέργειας από ΑΠΕ σε 20% Εξοικονόμηση ενέργειας 20% Εξοικονόμηση ενέργειας 20%

37 Έργα αιολικής ενέργειας στην ΕΕ Το 2008 το 43% όλων των νέων εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Το 2008 το 43% όλων των νέων εγκαταστάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Συνολικά στην Ευρώπη το 2008 προστέθηκαν 19.651 MW ηλεκτρικής ισχύος, από τα οποία τα 8.484 MW αιολική ενέργεια, τα 6.932 MW φυσικό αέριο, τα 2.495 MW πετρέλαιο, τα 762 MW κάρβουνο, τα 473 MW υδροηλεκτρικά Συνολικά στην Ευρώπη το 2008 προστέθηκαν 19.651 MW ηλεκτρικής ισχύος, από τα οποία τα 8.484 MW αιολική ενέργεια, τα 6.932 MW φυσικό αέριο, τα 2.495 MW πετρέλαιο, τα 762 MW κάρβουνο, τα 473 MW υδροηλεκτρικά

38 Αιολική ενέργεια: ώριμη αποδοτική τεχνολογία Επενδύσεις στην αιολική ενέργεια υποστηρίζουν την τεχνολογική ηγεμονία της Ευρώπης, προστατεύουν το κλίμα, στηρίζουν την ασφάλεια ενεργειακής τροφοδοσίας, δημιουργούν εμπορικές ευκαιρίες και θέσεις εργασίας Επενδύσεις στην αιολική ενέργεια υποστηρίζουν την τεχνολογική ηγεμονία της Ευρώπης, προστατεύουν το κλίμα, στηρίζουν την ασφάλεια ενεργειακής τροφοδοσίας, δημιουργούν εμπορικές ευκαιρίες και θέσεις εργασίας Στο τέλος του 2008 το σύνολο των αιολικών εγκαταστάσεων στην ΕΕ ανέρχεται σε 64.949 MW, αντιστοιχεί σε αύξηση 15% από το 2007 και ισοδυναμεί με την καθημερινή εγκατάσταση 20 νέων ανεμογεννητριών Στο τέλος του 2008 το σύνολο των αιολικών εγκαταστάσεων στην ΕΕ ανέρχεται σε 64.949 MW, αντιστοιχεί σε αύξηση 15% από το 2007 και ισοδυναμεί με την καθημερινή εγκατάσταση 20 νέων ανεμογεννητριών

39 Η αιολική ενέργεια που θα παράγουν......σε μια φυσιολογική χρονιά τα 64,949 MW των ανεμογεννητριών στην Ευρώπη καλύπτει το 4.2% της ηλεκτρικής ζήτησης, αποτρέπει την εκπομπή 108 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, που ισοδυναμεί με την απόσυρση 50 εκατομμυρίων αυτοκινήτων...σε μια φυσιολογική χρονιά τα 64,949 MW των ανεμογεννητριών στην Ευρώπη καλύπτει το 4.2% της ηλεκτρικής ζήτησης, αποτρέπει την εκπομπή 108 εκατομμυρίων τόνων διοξειδίου του άνθρακα ετησίως, που ισοδυναμεί με την απόσυρση 50 εκατομμυρίων αυτοκινήτων

40 Παγκόσμια αιολική κατάταξη ΗΠΑ ΗΠΑ Γερμανία Γερμανία Ισπανία Ισπανία Κίνα Κίνα Ινδία Ινδία Ιταλία Ιταλία Γαλλία Γαλλία Ην. Βασίλειο Ην. Βασίλειο Δανία Δανία Πορτογαλία Πορτογαλία

41 Πρωτοπόροι και βραδυπόροι... Στις ΗΠΑ η μεγάλη ανάπτυξη του 2008 αντιστοιχεί σε 50% αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος. Τα νέα αιολικά έργα του 2008, καλύπτουν το 42% όλων των νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας που κατασκευάστηκαν το 2008, ενώ δημιούργησαν 35.000 νέες θέσεις εργασίας Στις ΗΠΑ η μεγάλη ανάπτυξη του 2008 αντιστοιχεί σε 50% αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος. Τα νέα αιολικά έργα του 2008, καλύπτουν το 42% όλων των νέων σταθμών παραγωγής ενέργειας που κατασκευάστηκαν το 2008, ενώ δημιούργησαν 35.000 νέες θέσεις εργασίας Η Ελλάδα πρόσθεσε 114 MW το 2008, έναντι 125 MW το 2007 και 173 MW το 2006. Η συνεισφορά της στο παγκόσμιο σύνολο βρίσκεται στο 0,82%, από 0,93% το 2007 και 1,01% το 2006 Η Ελλάδα πρόσθεσε 114 MW το 2008, έναντι 125 MW το 2007 και 173 MW το 2006. Η συνεισφορά της στο παγκόσμιο σύνολο βρίσκεται στο 0,82%, από 0,93% το 2007 και 1,01% το 2006