ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΙΓΑΙΟΥ ΤΜΗΜΑ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ «ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΝΕΑ ΕΡΓΑΣΙΑΚΑ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ» ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ ΕΥΓΕΝΙΑΣ ΚΑΡΡΑ ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: «ΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΑΝΑΠΑΡΑΓΟΝΤΑΙ ΣΤΟ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΟ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΩΣ ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ ΕΠΙΛΟΓΩΝ ΤΩΝ ΕΦΗΒΩΝ» ΕΠΙΒΛΕΠΟΥΣΑ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ: ΛΑΟΥΡΑ ΑΛΙΠΡΑΝΤΗ-ΜΑΡΑΤΟΥ ΜΕΛΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ: ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΓΟΥΒΙΑΣ, ΜΑΡΙΟΣ ΒΡΥΩΝΙΔΗΣ ΡΟΔΟΣ, 2010

2 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ως έμφυλα στερεότυπα ορίζονται οι κοινωνικές αντιλήψεις με τις οποίες ορισμένα χαρακτηριστικά και μορφές συμπεριφοράς αποδίδονται στα άτομα ανάλογα με το φύλο τους. Είναι το σύνολο των προσχηματισμένων και υπεραπλουστευμένων κοινωνικών αντιλήψεων αναφορικά με τους τρόπους συμπεριφοράς, τις ικανότητες, τους ρόλους, τα επαγγέλματα των ατόμων απλώς και μόνο με βάση το φύλο τους (Brike, 1983). Η επιλογή επαγγέλματος αναφέρεται στην προτίμηση ενός, μεταξύ πολλών επαγγελμάτων, που ταιριάζει περισσότερο στις ικανότητες και κλίσεις του ατόμου. Ωστόσο η διεθνή και ελληνική βιβλιογραφία έχει καταδείξει τη σαφή υπέροχη των κοινωνικών παραγόντων και θεσμών (οικογένεια, σχολείο ) (Blau et al., 1956) έναντι των εσωτερικών παραγόντων (ευφυΐα, κλίσεις) (Δημητρόπουλος 1994) στη διαδικασία λήψης απόφασης σχετικά με τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των εφήβων Τόσο οι γονείς όσο και οι εκπαιδευτικοί ως κύριοι λειτουργοί των πρωτογενών φορέων κοινωνικοποίησης της οικογένειας και του σχολείου, κοινωνικοποιημένοι φυλετικά στο κοινωνικό και εκπαιδευτικό σύστημα, αναπαράγουν την άνιση κατανομή εργασίας και εξουσίας με τις στάσεις και τις αντιλήψεις τους (Φρειδερίκου & Φολερού, 1991). Οι σεξιστικές αντιλήψεις, στάσεις και προσδοκίες των γονέων και των εκπαιδευτικών συμβάλλουν άμεσα στο κατά φύλο διαχωρισμό των εκπαιδευτικών («ανδρικά-γυναικεία» μαθήματα) και επαγγελματικών («ανδρικά –γυναικεία» επαγγέλματα) επιλογών των εφήβων θέτοντας σε λειτουργία το μηχανισμό της αυτοεκπληρούμενης προφητείας. Η αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι η τάση ενός ατόμου να φέρεται κατά τον τρόπο που οι άλλοι έχουν προεξοφλήσει γι’ αυτό (Clifton et al., 1986).

3 Ως ΣΤΟΧΟΣ της παρούσας έρευνας ορίστηκε η διερεύνηση των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών των έφηβων με την οπτική του φύλου. Αναλυτικότερα επιχειρήθηκε η διερεύνηση των έμφυλων στερεότυπων που διαιωνίζονται στο οικογενειακό και εκπαιδευτικό περιβάλλον των έφηβων ως παραγόντων που επηρεάζουν καθοριστικά τις επιλογές τους Η ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΣ που επιλέχτηκε είναι η εμπειρική δειγματοληπτική μέθοδος με χρήση ερωτηματολόγιου. Ως ΔΕΙΓΜΑ της έρευνας επιλέχτηκε ο μαθητικός πληθυσμός και συγκεκριμένα 100 μαθητές/τριες της Γ΄ Γυμνάσιου οι οποίοι βρίσκονται σε κρίσιμο μεταβατικό κόμβο σχετικά με τις εκπαιδευτικές και κατά επέκταση τις επαγγελματικές τους επιλογές. Οι μαθητές/τριες που συμμετείχαν στην έρευνα προέρχονται από τις τρεις περιοχές της Ελλάδας με διαφορετικά κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά ώστε να διασφαλιστεί όσο τo δυνατό η εγκυρότητα της έρευνας.

4 ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
Εάν και σε ποιο βαθμό οι έφηβοι δέχονται επιρροές από το οικογενειακό τους περιβάλλον ως προς τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές Εάν υπάρχουν διάφορες στις στάσεις, τις άξιες και τις προσδοκίες των γονέων σε σχέση με το φύλο του παιδιού Σε ποιο βαθμό οι μαθητές δέχονται επιρροές από το σχολικό περιβάλλον και το μάθημα του Σεπ ως προς τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές τους επιλογές Εάν υπάρχουν διαφορές στις στάσεις, τις αξίες και τις προσδοκίες των εκπαιδευτικών σε σχέση με το φύλο του παιδιού Κατά πόσο οι νέοι σήμερα διακατέχονται από στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά με το ρόλο των δυο φύλων και η επιλογή της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής τους επιλογής υπερβαίνει τις υπάρχουσες κοινωνικές αντιλήψεις διάκρισης των φυλών Ποιες είναι οι στάσεις, οι αξίες, οι προσδοκίες και ο τρόπος με τον οποίο οι έφηβοι δομούν το μοντέλο της ενήλικης τους ζωής

5 Οι Βιολογικές η΄ Βιολογίζουσες Θεωρίες: Βιολογικός Ντετερμινισμός
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΒΑΣΙΚΕΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΘΕΩΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΕΜΦΥΛΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ Οι Βιολογικές η΄ Βιολογίζουσες Θεωρίες: Βιολογικός Ντετερμινισμός Ψυχολογικές Θεωρίες: (Θεωρία της Κοινωνικής Μάθησης, Γνωστική-Αναπτυξιακή Θεωρία) Φεμινιστικές Θεωρίες [Όλοι γεννιόμαστε με ένα ορισμένο βιολογικό φύλο αλλά, αποκτούμε ένα κοινωνικό (Beauvoir, 1949).] Ο όρος βιολογικό φύλο (sex) χρησιμοποιείται για να περιγράψει τις βιολογικές κατηγορίες του «άνδρα» και της «γυναίκας» (Turner, 1998). Το κοινωνικό φύλο αποτελεί την κοινωνική και πολιτισμική μετάφραση του βιολογικού φύλου Το κοινωνικό φύλο παράγει τις αναπαραστάσεις της αρρενωπότητας και της θηλυκότητας και τις στερεοτυπικές προεκτάσεις των εννοιών αυτών (Turner, 1998). Οι Φεμινιστικές θεωρίες δεν αντιτίθενται στην βιολογική διαφορετικότητα αλλά απορρίπτουν τον προσδιορισμό του κοινωνικού φύλου από το βιολογικό φύλο και κατά επέκταση την δόμηση και διαιώνιση των έμφυλων στερεoτύπων που οδήγησαν στον φυλετικό άξονα ταυτίζοντας τον άνδρα με τον πολιτισμό και την γυναίκα με τη φύση (Μπακαλάκη, 1994α).

6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΦΥΛΟ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ Η διαδικασία κοινωνικοποίησης με την οπτική του φύλου η οποία συντελείται πρώτιστα και καθοριστικά μέσα στο πλαίσιο της οικογένειας έχει μελετηθεί ως παράγοντας που επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη σχολική επίδοση του ατόμου και κατά επέκταση τις εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές των εφήβων (Δεληγιάννη, Μαζηρίδου & Κιοσέογλου, 2003). Οι προσδοκίες των γονιών για τα παιδιά τους δομούνται στη βάση της ύπαρξης δύο ταυτοτήτων, μιας γυναικείας και μιας ανδρικής, με διαφορετικά στερεοτυπικά χαρακτηριστικά. Τα περισσότερα από τα χαρακτηριστικά προσωπικότητας που εμπεριέχονται στο αντρικό στερεότυπο αξιολογούνται θετικά συχνότερα από εκείνα του γυναικείου στερεότυπου (Μαραγκουδάκη, 2001). Οι γονείς στις επαγγελματικές προτιμήσεις για τα παιδιά τους τείνουν να επιλέγουν το δημόσιο τομέα κυρίως για τα κορίτσια τους και να οραματίζονται για αυτά ένα επάγγελμα που θα τους προσφέρει ελεύθερο χρόνο και τη δυνατότητα να ασχολούνται με την οικογένεια τους, ενώ για τα αγόρια τους φαίνεται πως προσδοκούν ένα επάγγελμα που θα προσφέρει οικονομική εξασφάλιση, κύρος, άνεση και ανεξαρτησία (Δεληγιάννη, Μαζηρίδου & Κιοσέογλου, 2003).

7 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΩΣ ΔΕΚΤΕΣ ΑΥΤΩΝ Οι εσωτερικεύσεις και οι κοινωνικές αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών ως προς το φύλο ανιχνεύονται σε δυο πεδία: Αφενός στη σύνθεση του διδακτικού κλάδου ανά βαθμίδες εκπαίδευσης, στην κατανομή των εκπαιδευτικών στις διάφορες ειδικότητες, στη διεκδίκηση-κατάκτηση ή μη διευθυντικών θέσεων και γενικότερα θέσεων κύρους: Η μονοπωλιακή παρουσία των γυναικών στο νηπιαγωγείο και ο συνωστισμός των γυναικών δασκάλων στη διδασκαλία των μικρών τάξεων αναπαράγει στα παιδιά την κυριαρχία τής παραδοσιακής τους εικόνας ως μητέρων (Φρειδερίκου, 1995). Η μελέτη των ειδικοτήτων των εκπαιδευτικών, οι οποίες είναι συνέπεια των επιλογών κατεύθυνσης σπουδών τους, αναδεικνύει ξεκάθαρα τον έμφυλο προσανατολισμό τους Οι γυναίκες εκπαιδευτικοί υπερτερούν στις θεωρητικές ειδικότητες ενώ το ποσοστό των γυναικών εκπαιδευτικών παρουσιάζεται σημαντικό περιορισμένο σε θετικές ειδικότητες (Μαραγκουδάκη, 2003) Η χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών εκπαιδευτικών σε θέσεις υψηλού κύρους καταδεικνύει σαφέστατα ότι οι γυναίκες διδάσκουν και οι άνδρες διοικούν (Μαραγκουδάκη, 2003).

8 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΙ ΩΣ ΦΟΡΕΙΣ ΤΩΝ ΕΜΦΥΛΩΝ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΩΣ ΔΕΚΤΕΣ ΑΥΤΩΝ Οι εσωτερικεύσεις και οι κοινωνικές αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών ως προς το φύλο ανιχνεύονται σε δυο πεδία: Αφετέρου, στη λειτουργία των εκπαιδευτικών σε επίπεδο τάξης ως φορέων μηνυμάτων και ιδεολογιών όπου αναδεικνύονται από τη μελέτη των προσωπικών τους αντιλήψεων σε σχέση με το φύλο των μαθητών τους καθώς και των προσδοκιών για τις επιδόσεις των μαθητών/τριών που σαφώς καθορίζονται από τον παράγοντα φύλο. Οι εκπαιδευτικοί στις διάφορες βαθμίδες τείνουν να διαφοροποιούν τη συμπεριφορά τους απέναντι στα παιδιά ανάλογα με το φύλο των τελευταίων (Μπέλλας, Κακαβούλης, 1997) ενεργοποιώντας τον μηχανισμό της αυτοεκπληρούμενης προφητείας Η στερεότυπη προσδοκία τής απόδοσης των κοριτσιών στα θεωρητικά μαθήματα και των αγοριών στα θετικά έχει ως συνέπεια τον αντίστοιχο διαχωρισμό των μαθημάτων από τους εκπαιδευτικούς σε γυναικεία και ανδρικά (Δεληγιάννη-Κουϊμτζή & Ζιώγου, 1998) προσδιορίζοντας έτσι και τα γνωστικά πεδία που επιδιώκουν οι μαθητές/τριες να επιτύχουν. Η έμφυλη διάσταση της διχοτόμησης ανδρικών και γυναικείων εκπαιδευτικών και επαγγελματικών κατευθύνσεων έχει τραγικές συνέπειες για τις γυναίκες καθώς ωθούνται σε περιορισμένες επαγγελματικές επιλογές πλήρως εναρμονισμένες ως προς το φύλο τους (Μαραγκουδάκη, 2003)

9 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Η ανάλυση των δεδομένων της έρευνας και τα ευρήματα που προκύπτουν επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό τις υποθέσεις που είχαν τεθεί στην αρχή της διαδικασίας διεξαγωγής της. Συγκεκριμένα επιβεβαιώθηκαν τα εξής: Οι έφηβοι δέχονται σε αρκετά μεγάλο βαθμό επιρροές από το οικογενειακό τους περιβάλλον ως προς τις επιλογές σπουδών και εργασίας Υπάρχουν διάφορες στις στάσεις, τις άξιες και τις προσδοκίες των γονέων σε σχέση με το φύλο του παιδιού Οι μαθητές/τριες δέχονται επιρροές από το σχολικό περιβάλλον. Ωστόσο ο ρόλος του σχολείου και ιδιαίτερα του ΣΕΠ εμφανίζεται περισσότερο αποδυναμωμένος από το ρόλο της οικογένειας αναφορικά με την λήψη των επαγγελματικών αποφάσεων των νέων Υπάρχουν διαφορές στις στάσεις, τις αξίες και τις προσδοκίες των εκπαιδευτικών σε σχέση με το φύλο του παιδιού Οι έφηβοι σήμερα διακατέχονται ως ένα βαθμό από στερεοτυπικές αντιλήψεις σχετικά με το ρόλο των δυο φύλων και η επιλογή της εκπαιδευτικής και επαγγελματικής τους επιλογής δεν υπερβαίνει τις υπάρχουσες κοινωνικές αντιλήψεις διάκρισης των φυλών Οι έφηβοι φαίνεται να δομούν το μοντέλο της ενήλικης ζωής τους επηρεαζόμενοι από τα εμφυλα στερεότυπα. Τα αγόρια δείχνουν να ενστερνίζονται σε μεγαλύτερο βαθμό τα σεξιστικά στερεότυπα από τα κορίτσια εν τέλει όμως τα κορίτσια μοιάζει να μην καταφέρνουν να απαγκιστρωθούν από τον σεξισμό που περιορίζει τις δυνατότητες τους

10 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Από τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν το ρόλο της οικογένειας ως παράγοντα επιρροής των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών των εφήβων προκύπτουν τα εξής: Οι γονείς των μαθητών /τριών που συμμετέχουν στην έρευνα σε ποσοστό υψηλότερο από το 70% είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Ωστόσο αποκαλυπτικά ως προς την οπτική του φύλου είναι τα ποσοστά κατανομής των γονέων και συγκεκριμένα των μητέρων των εφήβων με βάση το επάγγελμα που εξασκούν Το ποσοστό των μητέρων που έχουν ως κύρια απασχόληση τους τα οικιακά προσεγγίζει το 50%, παρατηρείται υποτονικότητα της γυναικείας επιχειρηματικότητας και μεγαλύτερο ποσοστό γυναικείας ανεργίας σε σχέση με το αντίστοιχο των ανδρών Το ένα τρίτο των μαθητών και των μαθητριών δηλώνουν ότι δέχονται από τους γονείς τους συμβουλές για τις παραπάνω επιλογές τους οι οποίες διαφοροποιούνται με βάση το φύλο τους Οι συμβουλές των γονέων για τις επαγγελματικές προτιμήσεις των παιδιών παρουσιάζουν έμφυλη διαφοροποίηση καθώς από τη μια πλευρά προτρέπουν τα κορίτσια να επιλέξουν επαγγέλματα με έντονη συνάφεια ως προς το φύλο τους π.χ ως δασκάλες, νοσοκόμες, κομμώτριες με δυνατότητα ελεύθερου χρόνου για τη δημιουργία οικογένειας Από την άλλη πλευρά οι γονείς φαίνεται πως προσδοκούν από τα αγόρια να εξασκήσουν ένα επάγγελμα κύρους.

11 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Από τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν το ρόλο του σχολείου ως παράγοντα επιρροής των εκπαιδευτικών και επαγγελματικών επιλογών των εφήβων προκύπτουν τα εξής: Η πλειονότητα των μαθητών (80%) και των μαθητριών (70%) αντιλαμβάνεται το σχολικό περιβάλλον ως χώρο ίσων ευκαιριών Εντούτοις τα ποσοστά κατανομής των μαθητών/τριών του δείγματος σύμφωνα με τις επιδόσεις τους στα σχολικά μαθήματα επιβεβαιώνουν σε μεγάλο βαθμό την στερεότυπη προσδοκία τής απόδοσης των αγοριών στις θετικές και των κοριτσιών στις θεωρητικές επιστήμες και τον αντίστοιχο προσδιορισμό τους ως ανδρικά και γυναικεία γνωστικά πεδία. Η έμφυλη διάσταση της εκπαίδευσης καταδεικνύεται με τη συσσώρευση των μαθητριών κυρίως σε επαγγελματικές κατευθύνσεις που έχουν σχέση με τη φροντίδα και τη διαπαιδαγώγηση, την οικιακή δραστηριότητα (μαγειρική, ένδυση, αισθητική) και την παροχή υπηρεσιών και τους μαθητές να συγκεντρώνονται σε κατευθύνσεις που σχετίζονται με τα σώματα ασφαλείας, την μηχανολογία και την τεχνολογία Οι εκπαιδευτικοί τείνουν να ενισχύουν τα αγόρια σε μια πιο τυπική-στερεότυπη ως προς το φύλο τους συμπεριφορά από ότι τα κορίτσια οι μαθητές/τριες φαίνεται ότι δεν επωφελούνται από τις δομές του ΣΕΠ για συμβουλευτική και πληροφόρηση.

12 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ - ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Από τα ευρήματα της έρευνας που αφορούν το ρόλο των έμφυλων στερεότυπων στη δόμηση της ενήλικης ζωής των εφήβων προκύπτουν τα εξής: Οι μαθήτριες του δείγματος εμφανίζονται περισσότερο αισιόδοξες όσον αφορά στην ισότιμη συμμετοχή του γυναικείου φύλου σε όλους τους τομείς τις κοινωνίας. Εκφράζουν τη πίστη τους στον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας και την αυτοπεποίθηση στις ικανότητες του γυναικείου φύλου να αντεπεξέλθει ισάξια στις απαιτήσεις της αγοράς εργασίας. Εντούτοις τα αγόρια εμφανίζονται να διακατέχονται περισσότερο από τα σεξιστικά στερεότυπα από ότι τα κορίτσια, εν τέλει όμως τα κορίτσια συμβιβάζονται ευκολότερα με τις κοινωνικές απαιτήσεις και έχουν χαμηλότερες επαγγελματικές προσδοκίες από τα αγόρια Τα ευρήματα της έρευνας επιβεβαιώνουν τη κλασσική στερεοτυπική διχοτόμηση που θέλει τους άνδρες να χαρακτηρίζονται από την λογική και τις γυναίκες από το συναίσθημα και αποτελεί την αφετηρία για την αυθαίρετη απόδοση ορισμένων ιδιοτήτων στο ένα ή το άλλο φύλο Τα ευρήματα της έρευνας παρουσιάζουν μεγάλη απόκλιση απόψεων μεταξύ κοριτσιών και αγοριών σχετικά με την καταλληλότητα των γυναικών για διευθυντικές θέσεις, την αξιοπιστία των γυναικών ως εργαζομένων, το χάσμα αμοιβών ανάμεσα στα δυο φύλα Η συμφιλίωση της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής φαντάζει μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση. Η πλειονότητα των μαθητριών με ποσοστό 70% εκφράζει τη διαφωνία της στο ερώτημα αν η επαγγελματική εξέλιξη της γυναίκας θα δημιουργήσει προβλήματα στην οικογένεια σε αντίθεση με το 30% των μαθητών.

13 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η μελέτη των στάσεων, αντιλήψεων και μελλοντικών προσδοκιών των δύο φύλων για θέματα επιδόσεων και επαγγελματικών επιλογών και για το σχεδιασμό της ενήλικης ζωής τους καταδεικνύει τη διαμόρφωση των εφηβικών ταυτοτήτων φύλου στο δίπολο αρρενωπότητας και θηλυκότητας. Οι ταυτότητες αυτές κατασκευάζονται κοινωνικά στο πλαίσιο του σχολείου και της οικογένειας, μέσα από συγκεκριμένες πρακτικές, αλλά και από τον κυρίαρχο ρόλο της διαφοράς και της ανισότητας. Τα κορίτσια φαίνεται να διεκδικούν καλύτερες θέσεις στις σπουδές και οραματίζονται επαγγέλματα υψηλού κύρους και καριέρα όμως ο στερεοτυπικός διαχωρισμός των επιστημονικών κλάδων και των σχολικών μαθημάτων σε ανδρικούς και γυναικείους τομείς εξακολουθεί να είναι υπαρκτός και να προβάλλει ως τροχοπέδη στις φιλοδοξίες των κοριτσιών. Φαίνεται ότι στο μέλλον θα εξακολουθεί να διατηρείται ο παραδοσιακός καταμερισμός των δύο φύλων στην οικογένεια και την εργασία εξαιτίας της τάσης κυρίως των αγοριών να αναπαράγουν τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές παρόλο που διαφαίνονται οι πιθανότητες ανατροπής του, εξαιτίας της διαφορετικής άποψης που δομούν οι σύγχρονες έφηβες τόσο για το ρόλο και την αποστολή τους ως ενήλικων γυναικών, ως μητέρων και συζύγων, όσο και για το ρόλο των ανδρών και μελλοντικών συντρόφων τους στην οικογένεια.

14 ΕΠΙΛΟΓΟΣ Αντί επιλόγου παρατίθεται ο χαρακτηριστικός αφορισμός της πρωταγωνίστριας των αγώνων του γυναικείου φύλου Simone de Beauvoir (1949): «Δεν γεννιόμαστε γυναίκες γινόμαστε» με τον οποίο καταγγέλλει όλους εκείνους τους κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτισμικούς και ψυχολογικούς παράγοντες που μέσα στους αιώνες κατασκεύασαν τη γυναίκα ως «Άλλη», αντικείμενο των ανδρών στην πατριαρχική κοινωνία. Η σύγχρονη κοινωνία εξακολουθεί να είναι εμποτισμένη από εμφυλα στερεότυπα με συνέπεια να δηλητηριάζει τη νέα της γενιά, να στερεί ευκαιρίες ανέλιξης από το μισό πληθυσμό της και την δυνατότητα προόδου και ευημερίας για την ίδια. Ουσιαστική αλλαγή στις σχέσεις των φύλων και η ισότητα δεν είναι δυνατόν να γίνουν πραγματικότητα, αν στόχος είναι μόνο οι γυναίκες. Οι συνθήκες ζωής των κοριτσιών και των γυναικών δεν θα γίνουν καλύτερες, αν δεν αλλάξουν οι άνδρες και τα αγόρια (Kenway, 1996). Η άρση των σεξιστικών στερεότυπων με αφετηρία το χώρο της οικογένειας και της εκπαίδευσης αναδεικνύεται ως πολύτιμος αρωγός του σημερινού πολίτη της Κοινωνίας της Πληροφορίας στην οποία σύμφωνα με τον Beck (1992) το άτομο (επιτέλους και η γυναίκα) ωθείται να γίνει παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες «δρών κατασκευαστής, ισορροπιστής και σκηνοθέτης της βιογραφίας του».

15 ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Beauvoir, S., de (1949), Le Deuxieme sexe, Tome 1, 2, Gallimard, Paris Beck, U., (1992) Risk Society: Towards a New Modernity. London: Sage Brike, L., (1983), The changing experience of women: Nature and culture, The Open University Press Blau, P. M., Gustad, J. W., Jessor, R., Parnes, H. S., and Wilcox, R. C. (1956) Occupational Choice: A Conceptual Framework,. Industrial and Labor Relations Review (8), pp Clifton, R., Perry, R., Parsonson, K., Hryniuk, S. (1986), Efects of Ethnicity and Sex on Teachers’ Expectations of Junior High School Students, Sociology of Education, 59 (January), 58-67, p.58 Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. και Ζιώγου, Σ. (1998) «Ενημέρωση, στάσεις και αξίες των μελλοντικών εκπαιδευτικών για τη θέση των ανδρών και των γυναικών στην ελληνική κοινωνία: διχοτομήσεις και διαφορές», στο Δεληγιάννη-Κουϊμτζή, Β. (επιμ.) Γυναίκες και Ιδιότητα του Πολίτη. Διαστάσεις Δημοκρατίας και Ισότητας των Φύλων στην Εκπαίδευση των Εκπαιδευτικών, Θεσσαλονίκη: Βάνιας, σ Δεληγιάννη- Κουϊμτζή, Β., Μαζηρίδου, Ε., & Κιοσέογλου, Γ. (2003). Οι προσδοκίες των γονέων για το μέλλον των παιδιών τους: διαμορφώνοντας τις ταυτότητες φύλου στο οικογενειακό πλαίσιο. Στο Α. Κωσταρίδου -Ευκλείδη, Α. Στογιαννίδου & Ε. Αυδή (Eπιμ. Έκδ.), Επιστημονική Επετηρίδα Τμήματος Ψυχολογίας, 5, Δημητρόπουλος, Ε. Γ. (1994). Σχολικός εκπαιδευτικός και επαγγελματικός προσανατολισμός και συμβουλευτική. Αθήνα: Γρηγόρης Μαραγκουδάκη, Ε. (2001). Η σύνθεση του διδακτικού προσωπικού και ο καταμερισμός εργασίας με βάση τον παράγοντα φύλο στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση κατά το χρονικό διάστημα 1994 – Στο Δωδώνη, Επιστημονική Επετηρίδα του Τμήματος Φ.Π.Ψ. Πανεπιστημίου Ιωαννίνων (ανάτυπο). Μαραγκουδάκη, Ε. (2003) «Ο Παράγοντας Φύλο στη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση: όψεις συνέχειας και μεταβολής», στο Φύλο και Εκπαιδευτική πραγματικότητα στην Ελλάδα: Προωθώντας Παρεμβάσεις για την Ισότητα των Φύλων στο Ελληνικό Εκπαιδευτικό Σύστημα, Έργο: Ευαισθητοποίηση Εκπαιδευτικών & Παρεμβατικά Προγράμματα για την Προώθηση της Ισότητας των Φύλων, ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ, Αθήνα: ΚΕΘΙ, σ Μπακαλάκη, Α., (επίμ.). (1994α). «Εισαγωγή: Από την Ανθρωπολογία των Γυναικών στην Ανθρωπολογία των Φύλων» στο Ανθρωπολογία, Γυναίκες και Φύλο. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. Turner, J. P. (1998). Βιολογικό φύλο, κοινωνικό φύλο και ταυτότητα του Εγώ. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. Φρειδερίκου, Α. και Φολερού, Φ. (1991) Οι δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου, Αθήνα: Ύψιλον. Φρειδερίκου, Α. (1995). «Η Τζένη πίσω από το τζάμι». Αναπαραστάσεις των φύλων στα εγχειρίδια γλωσσικής διδασκαλίας του δημοτικού σχολείου. Αθήνα, Ελληνικά Γράμματα