Παναγιώτης Νταβαρίνος Σχολικός Σύμβουλος (ΠΕ02)

Παρουσίαση με θέμα: "Παναγιώτης Νταβαρίνος Σχολικός Σύμβουλος (ΠΕ02)"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Παναγιώτης Νταβαρίνος Σχολικός Σύμβουλος (ΠΕ02)
ΒΙΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Αρχές και πρακτικές της βιωματικής μάθησης (experiential learning) Βιωματική Μάθηση Παναγιώτης Νταβαρίνος Σχολικός Σύμβουλος (ΠΕ02)

2 Έννοια βιώματος Η έννοια του βιώματος συνδέεται από τους περισσότερους ερευνητές με το συγκινησιακό φαινόμενο. Το βίωμα μπορεί να οριστεί ως εξής: Βίωμα είναι η προσωπική εμπειρία που συγκινεί καθώς και η γνώση, η οποία προέρχεται από αυτή την εμπειρία (βιωματική γνώση).   

3 Σχέση βιώματος και μάθησης
Με βάση τον πρωταρχικό νόμο της μάθησης μαθαίνουμε ό,τι ικανοποιεί τις ανάγκες μας. Μετά την αναγνώριση της θεμελιώδους λειτουργίας της βιωματικής μάθησης μαθαίνουμε ό,τι βιώνουμε και ό,τι μας συγκινεί. Βιωματικές δεν είναι αποκλειστικά οι μαθησιακές δραστηριότητες έξω από τη σχολική αίθουσα και η δράση επί του περιβάλλοντος,oύτε αποκλειστικά οι προσομοιώσεις, τα παιχνίδια ρόλων, οι δραματοποιήσεις. Eπίσης, δεν αποκλείεται η βιωματική φύση της παραδοσιακής εργασίας μέσα στην τάξη. Βιωματικό είναι ό,τι ενδιαφέρει και συγκινεί τους μαθητές, μέσα ή έξω από την τάξη.

4 Βιωματική Διδασκαλία (α)
 Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα χαρακτηρίζεται από έντονα συμπτώματα αποξένωσης, τόσο των εκπαιδευτικών, όσο και των μαθητών, με συνέπειες πολύ αρνητικές για την περαιτέρω πορεία του. Οι εκπαιδευτικοί έχουν μεταβληθεί σε διαχειριστές προσχεδιασμένων μοντέλων και οι μαθητές καλούνται να συμμετάσχουν σε διδακτικές διαδικασίες, οι οποίες λαμβάνουν ελάχιστα υπόψη τους τα προβλήματα, τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντά τους.

5 Βιωματική Διδασκαλία (β)
Αυτή την αρνητική εικόνα επιδιώκει να ανατρέψει η βιωματική διδασκαλία, γνωστή και ως μέθοδος project. Η μέθοδος αυτή, στηριγμένη στις αρχές της «προοδευτικής εκπαίδευσης», τονίζει την βιωματική και επικοινωνιακή διάσταση της διδασκαλίας, προκειμένου να βοηθηθούν οι μαθητές να εξελιχθούν μελλοντικά σε αυτόνομους και ενεργούς πολίτες, ικανούς να αντιμετωπίζουν τα ποικίλα προβλήματα της εποχής μας.

6 Έννοια δράσης Δράσις: Η πράξις, δύναμις, ενέργεια,
Έννοια δράσης Δράσις: Η πράξις, δύναμις, ενέργεια, (Λεξικό H.Liddel & R. Scott, σ. 648). Δράση: Η ύπαρξη ενδιαφέροντος και η ενεργοποίηση κινήτρων για ολοκλήρωση συγκεκριμένης σκόπιμης πράξης,(Λεξικό Τριανταφυλλίδη, σ.394). Δράση: Η ενέργεια κάποιου να αντιμετωπίσει μια κατάσταση,(Λεξικό Μπαμπινιώτη, σ.284). Δράση: Η περιληπτική απόδοση των εμπρόθετων πράξεων, που πραγματοποιεί κάποιος σε συγκεκριμένο τομέα με δυναμική ολοκλήρωσης (Ηλ. Ματσαγγούρας).

7 Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου και Ερευνητικές Εργασίες Λυκείου
Βιωματικές Δράσεις Γυμνασίου και Ερευνητικές Εργασίες Λυκείου Οι Βιωματικές Δράσεις (Βμ.Δρ.) & οι Ερευνητικές Εργασίες (Ερ.Ερ.) οριοθετούν, ως ένα εκπαιδευτικό συνεχές, την αρχή και το τέλος του Προγράμματος Σπουδών του Νέου Σχολείου του 21ου αιώνα. Στην εσωτερική εξέλιξή του αυτό το εκπαιδευτικό συνεχές διαφοροποιείται, για να προσαρμοστεί στις δυνατότητες, τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες των διαδοχικών μαθητικών ηλικιών. Το Πρόγραμμα Σπουδών του Νέου Σχολείου προτάσσει τις αρχές και πρακτικές της βιωματικής μάθησης (experiential learning) και καταλήγει με τις αρχές και πρακτικές της διερευνητικής μάθησης (Inquiry-based learning).

8 Βιωματικές Δράσεις (Βμ. Δρ.) Γυμνασίου
Βιωματικές Δράσεις (Βμ. Δρ.) Γυμνασίου Οι Βιωματικές Δράσεις βασίζονται σε παλαιότερες ή σε τρέχουσες εμπειρίες των μαθητών από το χώρο της οικογένειας, της γειτονιάς, του σχολείου και της κοινότητας ή σε εμπειρίες που οργανώνει ο εκπαιδευτικός. Στις Βμ. Δρ. αξιοποιούνται οι αρχές και οι πρακτικές της βιωματικής μάθησης, που βασίζεται στη συστηματική ανάλυση από διαφορετικές σκοπιές των μαθητικών εμπειριών. Στις Ερευνητικές Εργασίες (Ερ. Ερ.) αξιοποιούνται οι αρχές και οι πρακτικές της διερευνητικής μάθησης, που βασίζεται στις επιστημονικές μεθόδους συλλογής και επεξεργασίας δεδομένων για τη διερεύνηση θεμάτων προσωπικού, κοινωνικού, ακαδημαϊκού, τεχνολογικού, πολιτιστικού ενδιαφέροντος . Στοιχεία επιστημονικής διερεύνησης προστίθενται σταδιακά στις Βμ.Δρ. και στοιχεία ανάλυσης εμπειριών διατηρούνται και στις Ερ.Ερ.

9 Διερευνητέα Πρωτογενή Δεδομένα Βιωματικών Δράσεων
Οι πάσης φύσεως εμπειρίες αποτελούν τα πρωτογενή δεδομένα. που θα αποτελέσουν αντικείμενο μελέτης των Βμ. Δρ. Ο Hegel επισημαίνει ότι εμπειρίες, άξιες του ονόματός τους, είναι αυτές που διαψεύδουν τις προσδοκίες μας και συνεπώς προκαλούν ενδιαφέρον , φόβους, έκπληξη, προβληματισμούς. Η διάψευση λειτουργεί ως κίνητρο μελέτης τους, διότι προκαλεί σκέψεις και συναισθήματα που παρωθούν το άτομο σε διερεύνηση.

10 Επίπεδα Διερεύνησης Θεμάτων Βιωματικών Δράσεων
Επίπεδα Διερεύνησης Θεμάτων Βιωματικών Δράσεων Δράσεις οικειοποίησης θέματος . Δράσεις κατανόησης πλέγματος παραμέτρων θέματος: έννοιες, σχέσεις, διαδικασίες, αξίες. Δράσεις κοινωνικής κριτικής θέματος: α. διασαφήνιση/αιτιολόγηση προσωπικών αξιών και πρακτικών για το θέμα, β. ανάδειξη και ερμηνεία διαφοροποιήσεων κοινωνικών ομάδων σε αξίες/πρακτικές θέματος, γ. κριτική ρόλου θεσμών για το θέμα. Δράσεις για λήψη αποφάσεων και επίλυση προβλημάτων για το θέμα.

11 Βιωματικές Εμπειρίες Μαθητών
Βιωματικές Εμπειρίες Μαθητών Τομείς Άντλησης Εμπειριών Διαβάθμιση Εμπειριών Φυσικό Περιβάλλον Κοινωνικό Περιβάλλον Τεχνο-λογικό Περιβάλ-λον Εαυτός/ Συναισθή-ματα Παρατήρηση Συμμετοχή Ταύτιση Εσωτερίκευση Διάδοση

12 Στόχοι των Βιωματικών Δράσεων: Ο μαθητής «μικρός ερευνητής»
Στόχοι των Βιωματικών Δράσεων: Ο μαθητής «μικρός ερευνητής» Μέσω των Βιωματικών Δράσεων ο μαθητής αποκτά: Ποιότητα και ταχύτητα στη σκέψη και στην ανάλυση. Επάρκεια στην ψηφιακή τεχνολογία, ώστε: με κριτική ικανότητα να μπορεί να επιλέγει και να επεξεργάζεται το πλήθος των πληροφοριών και των γνώσεων, που έχει πλέον στη διάθεσή του. ΣΧΟΛΙΟ: Δεν καταργείται ο διδακτικός και καθοδηγητικός ρόλος του εκπαιδευτικού.

13 Στόχοι των Βιωματικών Δράσεων: Ο μαθητής «μικρός επιστήμονας»
Στόχοι των Βιωματικών Δράσεων: Ο μαθητής «μικρός επιστήμονας» Μέσω των Βιωματικών Δράσεων ο μαθητής αποκτά: Γνωστική επάρκεια στο χειρισμό των θεωρητικών εννοιών και στην εφαρμογή τους στην καθημερινή ζωή. Παράλληλη ανάπτυξη της λογικής και της αφαιρετικής ικανότητας. Κατακτά γνώσεις και μεθοδολογικές δεξιότητες στις επιστήμες και στην τεχνολογία. Γίνεται «μικρός επιστήμονας». ΣΧΟΛΙΟ: Ο μαθητής αξιοποιεί τις παραπάνω δεξιότητες ως εργαλεία στην ανάλυση και επεξεργασία των βιωματικών εμπειριών.

14 Στόχοι των Βιωματικών Δράσεων: Ο μαθητής «μαθαίνει πώς να μαθαίνει»
Στόχοι των Βιωματικών Δράσεων: Ο μαθητής «μαθαίνει πώς να μαθαίνει» Μέσω των Βιωματικών Δράσεων ο μαθητής: «Μαθαίνει πώς να μαθαίνει». Εμπλέκεται σε νέες διδακτικές μεθόδους και σε νέα εκπαιδευτικά υλικά και ψηφιακά εργαλεία, που είναι προσανατολισμένα στη διερευνητική μάθηση. Η διερευνητική μάθηση είναι η σπουδαιότερη μέθοδος ανάπτυξης δεξιοτήτων και στάσεων αυτορυθμιζόμενης μάθησης. Οι διαδικασίες παραγωγής γνώσης είναι όμοιες με τις διαδικασίες μάθησης!

15 Βιωματικά Μαθήματα (για Βιωματικές Δράσεις)
Τοπική Ιστορία Πολιτισμός και Δραστηριότητες Τέχνης Σχολική και Κοινωνική Ζωή (Σ.Κ.Ζ.) Περιβάλλον και Εκπαίδευση για την Αειφόρο Ανάπτυξη (Π.Ε.Α.Α) Σχολικός Επαγγελματικός Προσανατολισμός (Σ.Ε.Π) Φύση και Άσκηση

16 Η Τοπική Ιστορία ως Βιωματική Δράση
Η Τοπική Ιστορία ως Βιωματική Δράση Η Τοπική Ιστορία στο Γυμνάσιο εντάσσεται στη Ζώνη Βιωματικών Δράσεων ως ένα πεδίο μελέτης και έρευνας. Στο νέο Π.Σ. η Τοπική Ιστορία συνδέεται με τα περιεχόμενα του μαθήματος της Ιστορίας όλων των τάξεων του Γυμνασίου, αφού αναδεικνύεται η ιστορικότητα του τοπίου και η οργανική σχέση του με τον άνθρωπο. Η Τοπική Ιστορία βοηθά το μαθητή να αντιμετωπίζει ερευνητικά το περιβάλλον διατυπώνοντας έλλογες υποθέσεις εργασίας, να παρατηρεί, να περιγράφει, να συγκρίνει και να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους τα πράγματα έλαβαν την παρούσα μορφή τους στο συγκεκριμένο χώρο, να ενεργοποιείται δημιουργικά στις προσπάθειες διατήρησης της πολιτισμικής φυσιογνωμίας του τόπου του, να καλλιεργεί κίνητρα για ατομική και συλλογική δράση μέσα και έξω από το σχολείο, να αναπτύσσει ερευνητικές δεξιότητες (άντληση πληροφοριών- επαλήθευση δεδομένων). Επιπλέον, η Τ.Ι. συμβάλλει στο άνοιγμα του σχολείου στην τοπική κοινωνία, ενώ συνδέεται με την Περιβαλλοντική και Διαπολιτισμική Εκπαίδευση.

17 Αξιολόγηση της Τοπικής Ιστορίας ως Βιωματικής Δράσης
Αξιολόγηση της Τοπικής Ιστορίας ως Βιωματικής Δράσης Για την αξιολόγηση της Τ.Ι. ως Βμ. Δρ. οι μαθητές/τριες διερευνούν το θέμα της εργασίας τους σε ομάδες (μελετώντας πηγές, καταγράφοντας σκέψεις, προχωρώντας σε ανακοινώσεις, συμμετέχοντας σε έρευνες, καταγράφοντας συμπεράσματα ή συγγράφοντας κάποιο κείμενο σχετικό με το θέμα που μελετούν).Η αξιολόγηση αποτελεί τρόπο ανατροφοδότησης και αφορά τη συναισθηματική και διανοητική ανάπτυξη των μαθητών, την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς τους, την απόκτηση ιστορικών γνώσεων καθώς και κοινωνικών και πολιτισμικών δεξιοτήτων. Συνεπώς, θα πρέπει η αριθμητική βαθμολογία να συνοδεύεται από μια μορφή έκθεσης, που συντάσσει ο εκπαιδευτικός για κάθε μαθητή/τρια ξεχωριστά επισημαίνοντας τα ακόλουθα: Συμμετέχει στη διαδικασία του μαθήματος (ενεργά, ικανοποιητικά, περιορισμένα, μη ικανοποιητικά). Συνεργάζεται αρμονικά με τους/τις συμμαθητές/τριές του/της (σχεδόν πάντοτε, τις περισσότερες φορές, μερικές φορές μόνο, ελάχιστα). Οργανώνει και παρουσιάζει τις εργασίες (άριστα, πολύ καλά, καλά, σχεδόν καλά). Αξιοποιεί τη δημιουργική σκέψη και φαντασία του/της (άριστα, ικανοποιητικά, περιορισμένα). Κατακτά τις επιθυμητές γνώσεις (εξαιρετικά, ικανοποιητικά, περιορισμένα, μη ικανοποιητικά). Αξιοποιεί τις μαθησιακές δυνατότητές του/της (καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια και είναι αξιέπαινος/η, καταβάλλει επαρκή και αποτελεσματική προσπάθεια).

18 Προγράμματα Σπουδών Βιωματικών Μαθημάτων και Βιωματικές Δράσεις
Τα διακριτά βιωματικά μαθήματα (Τ.Ι., Π.Δ.Τ., Σ.Κ.Ζ., Π.Ε.Α.Α., Σ.Ε.Π., Φ.Α.) έχουν επεξεργασμένα Προγράμματα Σπουδών. Τα βιωματικά μαθήματα δεν πρέπει να θεωρούνται ως «διδακτέα ύλη» μέσω διαδικασιών των Βιωματικών Δράσεων, αλλά ως: Εννοιολογικό σύστημα ανάλυσης βιωματικών καταστάσεων. Μεθοδολογία διερεύνησης βιωματικών καταστάσεων. Περιεχόμενο εμπλουτισμού των μαθητικών βιωμάτων. Σύστημα γνωστικών και κοινωνικών ικανοτήτων δημιουργικής και αποτελεσματικής διαχείρισης βιωματικών καταστάσεων.

19 Παιδαγωγικές Θεωρίες Βιωματικής Μάθησης
Παιδαγωγικές Θεωρίες Βιωματικής Μάθησης Η Γνωστική Ψυχολογία του J. Piaget ( ): Ο νους μετασχηματίζει και δεν καταγράφει απλώς τις εμπειρίες μας. Ο μετασχηματισμός των εμπειριών είναι ενεργητική διαδικασία, που διασφαλίζει στο παιδί την κατανόηση των εμπειριών και μακροπρόθεσμα την ανάπτυξη των παραγωγικών και δημιουργικών ικανοτήτων του. Στην αναπτυξιακή πορεία τους τα παιδιά αλλάζουν τρόπο νοηματοδότησης των εμπειριών τους, που σημαίνει ότι νέες ιδέες, ερμηνείες και λύσεις προκύπτουν από την επεξεργασία των ίδιων ή παρόμοιων εμπειριών.

20 Παιδαγωγικές Θεωρίες Βιωματικής Μάθησης
Παιδαγωγικές Θεωρίες Βιωματικής Μάθησης Η Ανθρωπιστική Ψυχολογία του C. Rogers ( ): Η προσωπική πρωτοβουλία και εμπλοκή του μαθητή στη διαδικασία της μάθησης και στην αξιολόγησή της είναι ουσιαστικά στοιχεία της βιωματικής μάθησης. Μέσα από τέτοιες προσεγγίσεις ο C.Rogers θεωρεί ο μαθητής θα μάθει: Να επικοινωνεί με τους άλλους κριτικά και δημιουργικά. Να «ακούει» τον εαυτό του και τις ανάγκες του, αλλά και τις ανάγκες των «άλλων». Να δομήσει την προσωπικότητά του. Να λειτουργεί σε ένα περιβάλλον ψυχικής ελευθερίας, ασφάλειας, εμπιστοσύνης, κατανόησης, αποδοχής και ενσυναίσθησης.

21 Παιδαγωγικές Θεωρίες Βιωματικής Μάθησης
Παιδαγωγικές Θεωρίες Βιωματικής Μάθησης Ο Κοινωνικός Εποικοδομισμός του L. Vygotsky ( ): Αναδεικνύει το ρόλο της ομάδας στη διαμόρφωση της ατομικής άποψης. Θεωρεί ότι η γνώση διαμορφώνεται πρώτα στο κοινωνικό πλαίσιο και μετά μεταδίδεται στα άτομα, μέσα στο πλέγμα της κοινωνικής επικοινωνίας και αλληλεπίδρασης. Έτσι, μέσα από την κοινωνική διαμεσολάβηση, τα άτομα κατακτούν γνώσεις και αναπτύσσουν ικανότητες, τις οποίες δεν θα μπορούσαν να αποκτήσουν μόνα τους.

22 Βιβλιογραφία Dewey, J. 1980, Εμπειρία και Εκπαίδευση., Γλάρος, Αθήνα
Vygotsky, l. 1993, Σκέψη και Γλώσσα, Γνώση, Αθήνα Δεδούλη Μ. 2002, «Βιωματική Μάθηση-Δυνατότητες αξιοποίησής της στο πλαίσιο της Ευέλικτης Ζώνης», Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, τόμ. 6ος Ματσαγγούρας Ηλ. 2002, Διαθεματικότητα στη Σχολική Γνώση: Εννοιοκεντρική Αναπλαισίωση και Σχέδια Εργασίας, Γρηγόρης, Αθήνα Μπακιρτζής Κ , «Βιωματική Εμπειρία και κίνητρα μάθησης», Παιδαγωγική Επιθεώρηση, τόμ. 30ος Τριλίρα Σ. & Αναγνωστοπούλου Τ. 2008, Βιωματική Μάθηση, Τόπος, Αθήνα

23 Η βιωματική μάθηση στο Νέο Σχολείο
Η βιωματική μάθηση στο Νέο Σχολείο Ο Περικλής αγορεύων στην Πνύκα, τοιχογραφία στο Maximmileaneum Palace Μονάχου, του Philipp von Foltz (1860)