ΕΛΟΝΟΣΙΑ Η ελονοσία, ή μαλάρια, είναι μια ασθένεια, η οποία παλαιότερα ευθυνόταν για εκατομμύρια θανάτους, αλλά πλέον σήμερα ενδημεί μόνο σε τροπικές και.

Παρουσίαση με θέμα: "ΕΛΟΝΟΣΙΑ Η ελονοσία, ή μαλάρια, είναι μια ασθένεια, η οποία παλαιότερα ευθυνόταν για εκατομμύρια θανάτους, αλλά πλέον σήμερα ενδημεί μόνο σε τροπικές και."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΕΛΟΝΟΣΙΑ Η ελονοσία, ή μαλάρια, είναι μια ασθένεια, η οποία παλαιότερα ευθυνόταν για εκατομμύρια θανάτους, αλλά πλέον σήμερα ενδημεί μόνο σε τροπικές και υποτροπικές περιοχές. Η ασθένεια προκαλείται από παράσιτα της ελονοσίας, τα οποία μπαίνουν στο ανθρώπινο αίμα με τσίμπημα από μολυσμένο κουνούπι. Μετά από μία έως τέσσερις εβδομάδες από τη μόλυνση, εμφανίζονται τα πρώτα συμπτώματα, τα οποία είναι ρίγη, πονοκέφαλος και πυρετός. Μερικές φορές εμφανίζεται και ναυτία, πόνος στην κοιλιά, την πλάτη και τις αρθρώσεις. Η ελονοσία εξακολουθεί να παραμένει το πιο σημαντικό λοιμώδες νόσημα και η συχνότερη αιτία θανάτου για τα άτομα που ταξιδεύουν σε τροπικές και υποτροπικές χώρες. Ακόμα και αν μείνετε μόνο μια νύχτα σε περιοχές στις οποίες παρατηρούνται κρούσματα ελονοσίας, θα πρέπει να λάβετε όλα τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα προφύλαξης από την ελονοσία. Είναι πιθανό να κολλήσετε ελονοσία στη διάρκεια των σύντομων στάσεών σας στους ενδιάμεσους σταθμούς των διαφόρων αεροδρομίων, εάν δεν έχουν παρθεί από τους υπεύθυνους τα απαραίτητα μέτρα απαλλαγής της περιοχής τους από τα κουνούπια.

2 Η μόλυνση του ανθρώπου γίνεται με το τσίμπημα θηλυκών κουνουπιών
Η μόλυνση του ανθρώπου γίνεται με το τσίμπημα θηλυκών κουνουπιών. Η ελονοσία ενδημεί σε τόπους που επικρατούν περιβαλλοντικές συνθήκες οι οποίες ευνοούν την ανάπτυξη των κουνουπιών, σε τόπους δηλαδή υγρούς και θερμούς. Σε αυτούς περιλαμβάνονται η Κεντρική και η Νότια Αμερική, η Αϊτή, η Αφρική, η Ινδία, η νοτιοανατολική Ασία, η Μέση Ανατολή και τα νησιά του νότιου Ειρηνικού. Ο κίνδυνος να μολυνθεί ένα άτομο από ελονοσία είναι μεγαλύτερος στο διάστημα ανάμεσα στη δύση του ηλίου και στην αυγή, τις ώρες δηλαδή που συνήθως το κουνούπι τσιμπά τον άνθρωπο. Σποραδικά όμως κρούσματα μετάδοσης της ελονοσίας παρατηρούνται και μεταξύ των χρηστών ναρκωτικών ουσιών, όταν αυτοί χρησιμοποιούν μολυσμένες σύριγγες, ή με μεταγγίσεις μολυσμένου αίματος ή με τη μετάδοση από τη μητέρα στο έμβρυο στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Υπάρχουν τέσσερα διαφορετικά είδη πλασμωδίων της ελονοσίας: P. Falciparum , P.vivax , P.ovale και P.malariae. Από αυτά τα είδη, το πλασμώδιο Falciparum θεωρείται το πιο επικίνδυνο από τα άλλα είδη πλασμωδίων και είναι το μόνο που μπορεί να προκαλέσει ακόμα και θάνατο, εάν δεν αντιμετωπιστεί γρήγορα.

3 Τα κλινικά χαρακτηριστικά της ελονοσίας είναι πυρετός, καθώς και ενοχλήματα που μοιάζουν με γρίπη, όπως ρίγη, κεφαλαλγία, μυϊκοί πόνοι και ακαθόριστα αισθήματα ασθένειας. Μπορεί επίσης να εμφανιστούν εμετός, κοιλιακός πόνος, διάρροια, βήχας, αναιμία και ίκτερος. Τα κλινικά συμπτώματα της ελονοσίας ενδέχεται να εμφανιστούν από πολύ νωρίς, δηλαδή επτά ημέρες μετά τη μόλυνση του ατόμου, μέχρι και ένα χρόνο ή και περισσότερο από την αναχώρησή σας από την περιοχή που ενδημεί η ελονοσία. Εάν η ελονοσία δεν αντιμετωπιστεί, τα κλινικά της συμπτώματα μπορεί να υποτροπιάζουν επί μήνες ή ακόμα και χρόνια

4 Η ελονοσία είναι ένα νόσημα που επιβάλλει την προφύλαξη του ατόμου με φάρμακα, χωρίς όμως να παραμελούνται και τα γενικά μέτρα προφύλαξης από τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Το άτομο που κινδυνεύει από ελονοσία οφείλει, κυρίως τις βραδινές ώρες, να ντύνεται έτσι ώστε να παραμείνει το ελάχιστο δυνατό μέρος του σώματός του ακάλυπτο, να μην κοιμάται στην ύπαιθρο, να χρησιμοποιεί εντομοαπωθητικά, να ψεκάζει με εντομοκτόνα τους χώρους που ζει και να χρησιμοποιεί κουνουπιέρα στον ύπνο και σίτες στις πόρτες και στα παράθυρα. Τα εντομοαπωθητικά κυκλοφορούν σε διάφορες περιεκτικότητες σε DEET από 6,65-33%. Σκευάσματα με μεγάλες συγκεντρώσεις σε DEET είναι πιο αποτελεσματικά και μπορούν να χρησιμοποιούνται από ενηλίκους. Για τα παιδιά συνιστώνται οι μικρότερες περιεκτικότητες μόνο που θα χρειαστεί νέα επάλειψη μετά 4-5 ώρες. Πρέπει να γνωρίζετε ότι κανένα ανθελονοσιακό φάρμακο δεν παρέχει πλήρη προστασία. Τα ανθελονοσιακά φάρμακα για προφύλαξη παίρνονται ή σε εβδομαδιαία διαστήματα ή σε ημερήσια. Για τα ανθελονοσιακά που παίρνονται σε εβδομαδιαία διαστήματα (π.χ χλωροκίνη ή μεφλοκίνη) η λήψη πρέπει να αρχίσει μια εβδομάδα πριν από την αναχώρηση, ενώ για αυτά που παίρνονται σε ημερήσια βάση (π.χ προγουανίλη) η λήψη θα αρχίσει μια ημέρα πριν από την αναχώρηση. Τα ανθελονοσιακά φάρμακα χορηγούνται δωρεάν από τις Διευθύνσεις Υγιεινής του Υπουργείου Υγείας Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων και για τους ενήλικες χορηγούνται στις δόσεις που φαίνονται παρακάτω. Για τα παιδιά οι δόσεις είναι μικρότερες και θα ενημερωθείτε όταν παραλάβετε τα φάρμακα. Τα ανθελονοσιακά φάρμακα που χρησιμοποιούνται με τις δοσολογίες τους σήμερα αναφέρονται παρακάτω

5 Η δοσολογία της μεφλοκίνης (εμπορικές ονομασίες Mephaquin, Eloquin και Lariam), όταν χρησιμοποιείται για την πρόληψη της ελονοσίας, λόγω του μεγάλου αριθμού Ελλήνων που μεταβαίνουν τελευταία σε περιοχές που ενδημεί η αρρώστια είναι η ακόλουθη: Ένα δισκίο των 250mg κάθε εβδομάδα, την ίδια πάντα ημέρα (π.χ., το Σάββατο), ξεκινώντας μία εβδομάδα πριν από το ταξίδι και συνεχίζοντας για τέσσερις ακόμη εβδομάδες μετά την επιστροφή μας στην Ελλάδα. Η δοσολογία για τα παιδιά είναι η εξής: σε σωματικό βάρος από 31 έως 45 κιλά τα 3/4 του δισκίου, σε σωματικό βάρος 20 έως 30 κιλά το μισό δισκίο, σε 15 έως 19 κιλά το 1/4 του δισκίου. Δεν χορηγείται ποτέ στα νήπια κάτω των 19 κιλών. Πρέπει να σημειωθεί ότι αντενδείκνυται για τις εγκύους, σε όλους τους μήνες της εγκυμοσύνης, και ότι οι γυναίκες της αναπαραγωγικής ηλικίας θα πρέπει να αποφεύγουν τη σύλληψη όσο παίρνουν τη μεφλοκίνη μέχρι τρεις μήνες μετά την τελευταία δόση του φαρμάκου. Η δοσολογία της χλωροκίνης είναι 2 δισκία κάθε εβδομάδα την ίδια μέρα μετά από το φαγητό. Αρχίζουμε μια εβδομάδα πριν από το ταξίδι.

6 Η δοσολογία της προγουανίλης είναι 2 δισκία των 100 mg (συνολική δόση 200mg) ημερησίως μετά από το ίδιο γεύμα. Αρχίζουμε μια μέρα πριν από το ταξίδι. Η δοσολογία της δοξυκυκλίνης είναι 1 δισκίο (100mg) ημερησίως. Για όλα τα ανθελονοσιακά φάρμακα συνεχίζεται η λήψη μέχρι και 4 εβδομάδες μετά από την επιστροφή (δηλαδή την τελευταία πιθανή έκθεση σε λοίμωξη). Το είδος του ανθελονοσιακού φαρμάκου που θα σας χορηγηθεί εξαρτάται από τη χώρα (και περιοχή) του ταξιδιού, τα προβλήματα αντοχής των πλασμωδίων της ελονοσίας και γενικά τις πληροφορίες που έχουμε από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας. Στις περισσότερες τροπικές χώρες έχουν αναπτυχθεί ανθεκτικά στελέχη στη χλωροκίνη και συνιστάται προφύλαξη με μεφλοκίνη ή συνδυασμό χλωροκίνης-προγουανίλης ή τετρακυκλίνη. Μην ξεχάσετε να ενημερώσετε τον αρμόδιο που θα σας δώσει τα ανθελονοσιακά αν μαζί σας θα ταξιδεύσουν εγκυμονούσα γυναίκα ή παιδιά. Αν δεν μπορούν να αποφύγουν το ταξίδι θα πρέπει να προσέξουμε ότι σε εγκυμονούσες και παιδιά δίνουμε χλωροκίνη και προγουανίλη, ενώ αποφεύγουμε να χορηγήσουμε Μεφλοκίνη και Δοξυκυκλίνη. Μετά από το πρώτο τρίμηνο της κύησης είναι δυνατόν να χορηγηθεί και μεφλοκίνη για προφύλαξη. Λεπτομέρειες για το συνδυασμό φαρμάκων (αν χρειάζεται) και τη δοσολογία θα σας δώσουν στο κέντρο ελονοσίας. Εάν μετά από την επιστροφή σας παρουσιάσετε πυρετό να ενημερώσετε το γιατρό σας για το ταξίδι, ώστε να ζητήσει τον προβλεπόμενο έλεγχο.

7 Ιδιαίτερες καταστάσεις Ελονοσία σε εγκύους
Ιδιαίτερες καταστάσεις Ελονοσία σε εγκύους Η ελονοσία αποτελεί σοβαρό κίνδυνο και για την έγκυο και για το έμβρυό της. Συνεπώς οι έγκυοι θα πρέπει να αποφεύγουν να ταξιδεύουν σε περιοχές που ενδημεί η ελονοσία, γιατί η άμυνα του οργανισμού έναντι της ελονοσίας μειώνεται κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και τη λοχεία. Η νόσηση από ελονοσία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να προκαλέσει στην έγκυο βαριά αναιμία και αναπνευστική δυσχέρεια, καθώς και αυτόματη αποβολή ή γέννηση πρόωρου ή ελλειποβαρούς νεογνού.

8 Θηλασμός Μικρές ποσότητες ανθελονοσιακών φαρμάκων μπορεί να περάσουν διά μέσω του μητρικού γάλακτος στα βρέφη που θηλάζουν. Η πολύ μικρή όμως ποσότητα του ανθελονοσιακού φαρμάκου που περνά στο μητρικό γάλα και στη συνέχεια στο βρέφος δεν φαίνεται να είναι επιβλαβής γι' αυτό. Δεν είναι όμως και αρκετή για να προστατέψει τα βρέφη από την ελονοσία. Συνεπώς, θα πρέπει να δοθούν και στα βρέφη που ταξιδεύουν τα κατάλληλα φάρμακα σε δόσεις ανάλογες με το βάρος τους.(Προσοχή: η μεφλοκίνη δίνεται μόνο σε νήπια με βάρος μεγαλύτερο από 19 κιλά, υπάρχουν όμως άλλα κατάλληλα φάρμακα)

9 Ελονοσία σε παιδιά Όλα τα παιδιά (συμπεριλαμβανομένων και των βρεφών) που ταξιδεύουν σε περιοχές στις οποίες υπάρχει ελονοσία θα πρέπει να λάβουν φάρμακα για την πρόληψή της. Η δοσολογία θα εξαρτηθεί από την ηλικία και το βάρος του παιδιού. Η δοξυκυκλίνη δεν θα πρέπει να δίνεται στα βρέφη και στα παιδιά ηλικίας μικρότερης των οκτώ ετών.

10 ΕΛΟΝΟΣΙΑ: Σημαντική αιτία παιδικών θανάτων και φτώχειας στην Αφρική
ΕΛΟΝΟΣΙΑ: Σημαντική αιτία παιδικών θανάτων και φτώχειας στην Αφρική. Κάθε χρόνο, η ελονοσία, μια παρασιτική ασθένεια που εξαπλώνεται από το τσίμπημα των κουνουπιών, επιφέρει 350 με 500 εκατομμύρια κλινικές περιπτώσεις κρουσμάτων και προκαλεί περισσότερους από θανάτους. Οι περισσότεροι θάνατοι είναι μεταξύ παιδιών κάτω των 5 ετών στην υποσαχάρια Αφρική που πεθαίνουν με ρυθμό σχεδόν παιδιών την ημέρα. Στην Αφρική η ελονοσία προκαλεί το 20% όλων των παιδικών θανάτων. Η ελονοσία επίσης εμποδίζει την ανάπτυξη όσων παιδιών επιβιώνουν. Συμβάλει στην αυξημένη μητρική νοσηρότητα και θνησιμότητα, ενώ κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι ο κύριος λόγος για τη γέννηση λιπόβαρων παιδιών στην υποσαχάρια Αφρική. Η νόσος έχει επίσης καταστρεπτικές επιπτώσεις στην οικονομική ανάπτυξη της ηπείρου και διαιωνίζει το φαύλο κύκλο της φτώχειας. Κοστίζει στην Αφρική 10 με 12 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο σε απώλεια εγχώριου προϊόντος - παρά το ότι θα μπορούσε να τεθεί υπό έλεγχο με ένα κλάσμα αυτού του ποσού.

11 UNICEF Δράση της UNICEF κατά της ελονοσίας. Οι έρευνες έχουν αποδείξει πως οι θάνατοι μεταξύ παιδιών κάτω των 5 ετών μπορούν να μειωθούν από 30% - 50% αν τα μικρά με τις μητέρες τους κοιμούνται κάτω από την προστασία ειδικά επεξεργασμένων εντομοκτόνων κουνουπιέρων. Η UNICEF πρωτοπορεί στην προμήθεια και διανομή ειδικών κουνουπιέρων για την πρόληψη και αναχαίτιση της ελονοσίας. Το 2003 κυρίως μέσα από παράλληλες εκστρατείες εμβολιασμού μοίρασε σε οικογένειες κουνουπιέρες και εντομοκτόνα αξίας δολαρίων. Στόχος της UNICEF είναι να μειώσει τα περιστατικά ελονοσίας στο μισό μέχρι το 2010 με την ευρεία διάθεση αυτών των κουνουπιέρων και την εξασφάλιση της άμεσης περίθαλψης των προσβεβλημένων από ελονοσία παιδιών. Μια διαφορά ακόμα και 6 ωρών στην παροχή ιατρικής φροντίδας συχνά είναι η διαφορά μεταξύ ζωής και θανάτου.

12 Η έκθεση που δόθηκε στη δημοσιότητα από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) και τη UNICEF διαπιστώνει πρόοδο στην πρόληψη και αντιμετώπιση της ελονοσίας από το Βρίσκει πως περισσότερες χώρες χρησιμοποιούν τα πιο σύγχρονα φάρμακα για την θεραπεία της ελονοσίας και πως περισσότεροι άνθρωποι λαμβάνουν εμποτισμένες με εντομοκτόνο κουνουπιέρες μακράς διαρκείας μέσα από καινοτόμα προγράμματα. Η έκθεση αναλύει τα δεδομένα για την ασθένεια που συλλέχθηκαν κατά τον προηγούμενο χρόνο (2004) και αντιπροσωπεύουν την πιο ολοκληρωμένη προσπάθεια που έγινε ποτέ να παρουσιαστούν τα στοιχεία για την ελονοσία σε όλο τον κόσμο. Το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού ζει κάτω από την απειλή της ελονοσίας. Μια ασθένεια τόσο θανάσιμη που μπορεί να σκοτώσει μέσα σε λίγες ώρες και τόσο εξαπλωμένη σε ορισμένες περιοχές του κόσμου που σπάνια βρίσκεται ένα παιδί που δεν υπέφερε απ' αυτή τον πρώτο χρόνο της ζωής του.

13 «Πολλές χώρες προχωράνε με προγράμματα αναχαίτισης της ελονοσίας και ακόμα και εκείνες με περιορισμένους πόρους και σοβαρό πρόβλημα από την ελονοσία τώρα έχουν μια καλύτερη ευκαιρία να κερδίσουν έδαφος απέναντι στη νόσο,» είπε ο Δρ. Λι Τζον-Γουκ, Γενικός Διευθυντής της ΠΟΥ. «Όμως, αποδεδειγμένες παρεμβάσεις όπως οι ειδικά επεξεργασμένες κουνουπιέρες και οι τελευταίες συνδυασμένες θεραπείες με βάση την αρτεμισινίνη, πρέπει να φθάσουν σε πολύ περισσότερους ανθρώπους πριν να έχουμε ουσιαστικά αποτελέσματα στην ελονοσία.»

14 Εξαιτίας των δυσκολιών που υπάρχουν στη συγκέντρωση αξιόπιστων στοιχείων για την ελονοσία στις περισσότερο πληγείσες χώρες - και επειδή αυτές οι χώρες έχουν εντατικοποιήσει τις προσπάθειές τους μόνο τα τελευταία χρόνια - είναι πολύ νωρίς για να μετρηθεί η επίδραση της πρόσφατης επέκτασης των στρατηγικών ελέγχου της ελονοσίας στις ασθένειες και τους θανάτους που προκαλεί, αναφέρει η έκθεση. Ένα μετρήσιμο αποτέλεσμα θα πρέπει να γίνει φανερό περίπου 3 χρόνια μετά από ευρεία εφαρμογή. Αρκετές χώρες εφαρμόζουν τώρα εντατικές εκστρατείες κατά της ελονοσίας. Ειδικότερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι προστατεύονται με ειδικά επεξεργασμένες κουνουπιέρες, μια πολύ αποτελεσματική μέθοδο για την πρόληψη της ελονοσίας. Στην Αφρική, όλες οι χώρες που δίνουν στοιχεία παρουσιάζουν συνολικά ένα 10πλασιασμό των κουνουπιέρων που διανεμήθηκαν τα προηγούμενα 3 χρόνια.

15 Μετά από εκστρατεία για διανομή επεξεργασμένων κουνουπιέρων σε 5 επαρχίες της Ζάμπια το 2003, τουλάχιστον 80% των παιδιών κάτω των 5 ετών προστατεύονταν από αυτές. Αντίστοιχη εκστρατεία στο Τόγκο το Δεκέμβριο του 2004 πέτυχε να αυξήσει τον συνολικό αριθμό των νοικοκυριών που είχαν τουλάχιστον μία κουνουπιέρα από 8% σε 62%.

16 Χώρες στις οποίες οι προηγούμενες μέθοδοι αντιμετώπισης της ελονοσίας δεν είναι πια αποτελεσματικές προχωρούν επίσης σε νέες θεραπείες. Από το 2001, 42 χώρες ενδημικές στην ελονοσία, οι 23 από αυτές στην Αφρική, υιοθέτησαν συνδυασμένες θεραπείες με βάση την αρτεμισινίνη που συνιστά η ΠΟΥ. Αυτές είναι η τελευταία γενιά φαρμάκων κατά της ελονοσίας και η πιο αποτελεσματική θεραπεία κατά της πιο θανατηφόρου μορφής της ασθένειας (falciparum malaria). Ακόμα 14 χώρες είναι στη διαδικασία αλλαγής της πολιτικής τους για την αντιμετώπιση της ελονοσίας και 22 έχουν ξεκινήσει προγράμματα φροντίδας στο σπίτι που επιτρέπουν στις οικογένειες να αντιμετωπίσουν καλύτερα την ελονοσία. Η πρόσφατη έλλειψη σε συνδυασμένες θεραπείες με βάση την αρτεμισινίνη παρεμπόδισε τις προσπάθειες να μειωθούν οι επιπτώσεις της ασθένειας, όμως αρκετές προμήθειες για να καλύψουν τη ζήτηση αναμένεται να είναι διαθέσιμες μέχρι το τέλος του 2005, χάρη στις συνδυασμένες προσπάθειες οργανώσεων των Ηνωμένων Εθνών, διεθνών οργανώσεων, μη κερδοσκοπικών ομάδων αλλά και εταιρειών που συνεργάζονται κάτω από την ομπρέλα της συνεργασίας Roll Back Malaria.

17 Η έκθεση διαπιστώνει πως το 2003, από 350 έως 500. 000
Η έκθεση διαπιστώνει πως το 2003, από 350 έως άνθρωποι σε όλο τον κόσμο προσβλήθηκαν από ελονοσία, μια μικρή τροποποίηση της εκτίμησης των 300 με κρουσμάτων ετησίως που χρησιμοποιούσε η ΠΟΥ από το Οι λόγοι για τη μικρή διαφοροποίηση, είναι πρόοδοι στις μεθόδους συλλογής στοιχείων και η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού. Οι τωρινές μέθοδοι δεν επιτρέπουν περισσότερο ακριβείς εκτιμήσεις, δεδομένου του ότι πολύ συχνά δεν γίνεται διάγνωση της ελονοσίας με βεβαιότητα αλλά και του ότι σπάνια είναι αξιόπιστα τα στοιχεία στις κοινότητες που παρουσιάζεται. Η έκθεση επισημαίνει το γεγονός πως τα προηγούμενα 5 χρόνια προστέθηκαν νέα όπλα για την καταπολέμηση της ελονοσίας. Τα μέσα αυτά αρχίζουν να γίνονται διαθέσιμα σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα και οι χώρες που έκαναν ευρεία χρήση των νέων αυτών μέσων είδαν σημαντικά θετικά αποτελέσματα. Είναι γεγονός πως η ελονοσία πλήττει ιδιαίτερα τις φτωχότερες χώρες. Μόνο σε μερικά χρόνια τα χρήματα που διατίθενται παγκοσμίως για την ελονοσία τριπλασιάστηκαν χωρίς όμως αυτό να είναι αρκετό.

18 Ανακοπή και αντιστροφή των κρουσμάτων της ελονοσίας μέχρι το 2015 είναι ένας από τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας. Ένα κύριο εμπόδιο είναι η έλλειψη χρημάτων. Η έκθεση υπολογίζει πως χρειάζονται 3,2 δισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο για να αντιμετωπισθεί η ελονοσία αποτελεσματικά στις 82 χώρες με το μεγαλύτερο πρόβλημα. Αυτό το χρόνο διατέθηκαν δολάρια για τον έλεγχο της ελονοσίας παγκόσμια. Η UNICEF και η ΠΟΥ σημειώνουν την πρόσφατη ανακοίνωση του σχεδίου της Παγκόσμιας Τράπεζας να διαθέσει 500 εκατομμύρια με 1 δισεκατομμύριο δολάρια μέσα στα επόμενα 5 χρόνια, που θα βοηθήσουν περισσότερους ανθρώπους να λάβουν στοιχειώδη προφύλαξη και θεραπεία για την ελονοσία

19 Ποιες είναι οι στατιστικές για την ελονοσία;
Τουλάχιστον ένα εκατομμύριο άνθρωποι πεθαίνουν από ελονοσία κάθε χρόνο. Μερικοί μάλιστα εκτιμούν ότι ο αριθμός αυτός ίσως φθάνει τα 2,7 εκατομμύρια. Το 90% των θανάτων εντοπίζονται στις χώρες της Αφρικής που βρίσκονται νότια της Σαχάρας. Το 70% των θανάτων είναι παιδιά κάτω της ηλικίας των 5 ετών. Αυτό σημαίνει ότι 1 παιδί πεθαίνει από ελονοσία στην Αφρική κάθε 30 δευτερόλεπτα.

20 Πώς μεταδίδεται η ελονοσία; Με το τσίμπημα από κουνούπια-φορείς της ελονοσίας. Δεν είναι όλα τα κουνούπια φορείς της ελονοσίας. Τα κουνούπια του γένους Anopheles (ανωφελείς κώνωπες) μπορεί να είναι φορείς, και ιδιαίτερα τα Anopheles gambiae. Η ελονοσία μεταδίδεται με τα έγκυα θηλυκά τα οποία χρειάζονται αίμα για την ανάπτυξη των αυγών τους. Ο μικροοργανισμός που προκαλεί την ελονοσία είναι το παράσιτο Plasmodium (πλασμώδιο). Υπάρχουν τέσσερις τύποι Plasmodium αλλά ένας τύπος, το Plasmodium falciparum, ευθύνεται σχεδόν για όλα τα θανατηφόρα περιστατικά. Γιατί τα παιδιά κάτω των 5 ετών και οι εγκυμονούσες γυναίκες είναι ιδιαίτερα ευπαθείς στην ελονοσία; Τα μικρά παιδιά χρειάζονται χρόνο για να αναπτύξουν αντίσταση στην ελονοσία. Εάν προσβληθούν από ελονοσία σε πολύ νεαρή ηλικία, ο οργανισμός τους συχνά δεν είναι αρκετά ανθεκτικός για να την αντιμετωπίσει και μπορεί να πεθάνουν. Ωστόσο, εάν ένα παιδί επιζήσει και τσιμπηθεί επανειλημμένα από μολυσμένα κουνούπια, σταδιακά αναπτύσσει κάποια αντίσταση στο παράσιτο της ελονοσίας. Τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας, με ισχυρότερο οργανισμό, έχουν πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες να αντιμετωπίσουν την νόσο και να μην πεθάνουν.

21 Σε ποια μέρη του κόσμου εμφανίζεται η ελονοσία; Η ελονοσία εμφανίζεται σε πολλές τροπικές περιοχές του κόσμου καθώς και σε μερικά υποτροπικά διαμερίσματα. Είναι πλέον διαδεδομένη ανάμεσα στα γεωγραφικά πλάτη των 23,5 μοιρών βόρεια (Τροπικός του Καρκίνου) και των 23,5 μοιρών νότια (Τροπικός του Αιγόκερου). Περιστατικά ελονοσίας (συχνά εποχιακού χαρακτήρα) εκδηλώνονται και πέρα από αυτά τα γεωγραφικά πλάτη.  

22 Μπορεί να θεραπευτεί η ελονοσία; Ναι, αλλά ο ασθενής που έχει μολυνθεί από ελονοσία πρέπει να λάβει θεραπεία γρήγορα. Αυτό είναι μέρος του προβλήματος. Η απομακρυσμένη θέση πολλών τμημάτων της Αφρικής και άλλων περιοχών που πλήττονται από ελονοσία, η δυσκολία στο να διαπιστωθεί εάν ένας ασθενής έχει προσβληθεί από ελονοσία και όχι από κάποιο άλλο νόσημα, καθώς και η έλλειψη διαθέσιμων φαρμάκων, όλα αυτά συμβάλλουν στο να καθυστερεί η αποτελεσματική αγωγή. Το αποτέλεσμα: πολλοί άνθρωποι πεθαίνουν. Η πρόληψη, για παράδειγμα η χρησιμοποίηση δικτυωτών (κουνουπιέρες) και η θεραπεία πρέπει να συνδυάζονται άρρηκτα για την καταπολέμηση της ελονοσίας.  

23 Ποιες στρατηγικές εφαρμόζονται και ποιες ενέργειες ακολουθούνται για την αντιμετώπιση της ελονοσίας; Καμία ενέργεια από μόνη της δεν μπορεί να καταπολεμήσει την ελονοσία. Όσες κουνουπιέρες κι αν μοιράσουμε, δεν επαρκούν από μόνες τους. Η πρόληψη και η θεραπεία είναι συμπληρωματικές τακτικές για την αντιμετώπιση της ελονοσίας.

24 Πρόληψη Η πρόληψη επιτυγχάνεται:   -χρησιμοποιώντας κουνουπιέρες, που κατά προτίμηση έχουν υποστεί επεξεργασία με εντομοκτόνο.   - αφαιρώντας τα λιμνάζοντα νερά όπου πολλαπλασιάζονται τα κουνούπια.   - ψεκάζοντας στο σπίτι με εντομοκτόνο   - ενημερώνοντας τον πληθυσμό για την αξία όλων αυτών των ενεργειών που βοηθούν στην πρόληψη της ελονοσίας   - και παρακολουθώντας τους πληθυσμούς των κουνουπιών για να διαπιστωθεί σε ποια εντομοκτόνα έχουν ευαισθησία. Όλες αυτές οι τακτικές θα μειώσουν δραστικά τα περιστατικά της ελονοσίας.  

25 Θεραπεία Η θεραπεία περιλαμβάνει :   - τη χρήση φαρμάκων και τη διασφάλιση ότι τα φάρμακα αυτά είναι διαθέσιμα, κάτι που αποτελεί μια συνεχή πρόκληση, δεδομένου ότι πολλές περιοχές της Αφρικής είναι απομακρυσμένες. Δυστυχώς το παράσιτο της ελονοσίας έχει καταστεί ανθεκτικό σε πολλά φάρμακα όπως η χλωροκίνη, η οποία είχε χρησιμοποιηθεί με επιτυχία στο παρελθόν για τη θεραπεία της νόσου. Χρειάζεται σημαντική έρευνα για να βρεθούν νέα φάρμακα τα οποία να μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη μάχη εναντίον της ελονοσίας.  

26 Μπορεί να εξαλειφθεί εντελώς η ελονοσία; Ναι
Μπορεί να εξαλειφθεί εντελώς η ελονοσία; Ναι. Αλλά όχι εύκολα και όχι για αρκετά χρόνια στην Αφρική. Αυτό που χρειάζεται είναι χρήματα. Ακόμη και αν δεν εκριζωθεί η ελονοσία, σίγουρα μπορεί να μειωθεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα από τα σημερινά. Η ελονοσία έχει ήδη εξαλειφθεί ή τεθεί υπό έλεγχο σε μερικές χώρες ( πχ. Ολλανδια , Βιετναμ )

27 Το να τεθεί «υπό έλεγχο» η ελονοσία είναι κάτι σημαντικό
Το να τεθεί «υπό έλεγχο» η ελονοσία είναι κάτι σημαντικό. Στην Αφρική το πρόβλημα της ελονοσίας είναι «εκτός ελέγχου» επειδή η νόσος είναι τόσο διαδεδομένη και η Αφρική ως ήπειρος είναι φτωχή και δεν διαθέτει τους πόρους για να την αντιμετωπίσει επιτυχώς από μόνη της. Ένα από τα στοιχεία που απαιτούνται για να βοηθήσουν να τεθεί υπό έλεγχο ή να υποχωρήσει η ελονοσία, είναι τα χρήματα.

28 Ποιος είναι ο μολυσματικός κύκλος της ελονοσίας; Τα κουνούπια πολλαπλασιάζονται στο νερό. Διάφορα είδη, συμπεριλαμβανομένων και αυτών που μπορούν να μεταδώσουν ελονοσία, έχουν διαφορετικές επιλογές στους χώρους πολλαπλασιασμού τους. Για παράδειγμα μερικά ανωφελή κουνούπια προτιμούν μικρούς νερόλακκους ενώ άλλα προτιμούν κινούμενα ρεύματα. Τσιμπούν ένα μολυσμένο άτομο αναρροφώντας το παράσιτο της ελονοσίας και κατόπιν, όταν τσιμπήσουν κάποιο άλλο, το παράσιτο μεταφέρεται και, εάν το θύμα δεν έχει αναπτύξει επίκτητη ανοσία, τότε αυτός ή αυτή θα εκδηλώσει ελονοσία. Τα περισσότερα κουνούπια που μπορούν να μεταδώσουν ελονοσία τσιμπούν κυρίως τις ώρες ανάμεσα στο σούρουπο και το ξημέρωμα.

29 Ποια είναι η προέλευση της λέξης 'malaria' (ελονοσία); Από την ιταλική φράση 'mala aria' που σημαίνει ‘κακός αέρας’. Στο παρελθόν πίστευαν ότι η ασθένεια οφειλόταν στον ‘κακό αέρα’.

30 Επίτευγμα-σταθμός για την ανθρωπότητα χαρακτηρίστηκε η αποκωδικοποίηση των γονιδιωμάτων του κουνουπιού και του παρασίτου της ελονοσίας η οποία ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα. Πρόκειται για τον καρπό των προσπαθειών 150 και πλέον επιστημόνων από εννέα διαφορετικές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Οι επιστήμονες συνεργάστηκαν προκειμένου να αποκαλυφθούν τα γενετικά μυστικά των «παικτών» μιας νόσου η οποία έχει όλα τα χαρακτηριστικά του δολοφόνου κατά συρροή. Τώρα δεν τους μένει παρά να «κεφαλαιοποιήσουν το άνευ προηγουμένου μέγεθος της πληροφορίας που διαθέτουν σχετικά με τα χιλιάδες γονίδια του κουνουπιού και του παρασίτου», όπως τόνισε μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Φώτης Καφάτος, ο έλληνας διευθυντής του Ευρωπαϊκού Εργαστηρίου Μοριακής Βιολογίας (European Molecular Biology Laboratory, EMBL), ο οποίος υπήρξε ένας από τους πρωτεργάτες της διεθνούς προσπάθειας.

31 Η ελονοσία αποτελεί παλαιό γνώριμο του ανθρώπου
Η ελονοσία αποτελεί παλαιό γνώριμο του ανθρώπου. Η αρχαιότερη πηγή DNA του παρασίτου της ελονοσίας (Plasmodium fal-siparum) ανακαλύφθηκε πέρυσι σε ένα ρωμαϊκό κοιμητήριο στα προάστια της Ρώμης, ενώ οι περιγραφές της ασθένειας χρονολογούνται από το 1600 π.Χ. Στην πράξη το ανθρώπινο είδος δεν είναι απλώς ένα θύμα του παρασίτου αλλά και ένας βασικός συντελεστής στον κύκλο ζωής του. Εξίσου βασικός συντελεστής είναι εξάλλου και το γένος Anopheles των κουνουπιών. Το παράσιτο έχει ανάγκη και τους δύο ξενιστές του προκειμένου να πολλαπλασιαστεί και να εξαπλωθεί.

32 Επιδέξιο παράσιτο Φαίνεται δε ότι πρόκειται για ένα πολύ επιδέξιο παράσιτο, καθώς υπολογίζεται πως έχει σκοτώσει τους μισούς από τους ανθρώπους που έζησαν ποτέ πάνω στη Γη, ενώ σήμερα ο αριθμός των ατόμων που είναι μολυσμένα είναι ο μεγαλύτερος στους ιστορικούς χρόνους. Σύμφωνα με στοιχεία της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, υπάρχουν ως και 500 εκατομμύρια νέα κρούσματα κάθε χρόνο και η νόσος σκοτώνει περί τα 2,7 εκατομμύρια ανθρώπους, η πλειονότητα των οποίων είναι παιδιά κάτω των 5 ετών. Οι παραπάνω αριθμοί μπορεί να ακούγονται απίστευτοι στους κατοίκους χωρών όπως η Ελλάδα, όπου η ελονοσία δεν αποτελεί πλέον πρόβλημα. Η εκτεταμένη χρήση του εντομοκτόνου DDT εξάλειψε την ελονοσία από τη χώρα μας και άλλες ευρωπαϊκές χώρες και η κινίνη υπήρξε το φάρμακο που έσωσε πολλές χιλιάδες ζωές ανά τον κόσμο. Ωστόσο τα κουνούπια δεν άργησαν να αποκτήσουν ανθεκτικότητα στο DDT, ενώ το παράσιτο ανέπτυξε ανθεκτικότητα στην κινίνη και άλλα φάρμακα. Επιπροσθέτως, στάθηκε αδύνατο να δημιουργηθεί ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για την ασθένεια.

33 Ο βασικότερος λόγος της αδυναμίας των επιστημόνων να δημιουργήσουν ένα αποτελεσματικό εμβόλιο κατά του παρασίτου της ελονοσίας είναι ο περίπλοκος κύκλος της ζωής του: τα κουνούπια τρώνε τα γαμετοκύτταρα του παρασίτου τα οποία υπάρχουν στο αίμα των ανθρώπων. Όταν αυτά βρεθούν στο εσωτερικό των θηλυκών εντόμων, συντήκονται και δημιουργούν μορφές οι οποίες ονομάζονται ωοκύστεις στο γαστρεντερικό σύστημα των θηλυκών κουνουπιών. Οι ωοκύστεις απελευθερώνουν σπόρια τα οποία ονομάζονται σποροζωίτες. Αυτά μεταφέρονται στους σιελογόνους αδένες των κουνουπιών και από εκεί στην αιματική κυκλοφορία των ανθρώπων που υφίστανται τα τσιμπήματα των εντόμων.

34 Σποροζωίτες και ξενιστές
Μέσω της αιματικής κυκλοφορίας, οι σποροζωίτες φθάνουν στο ήπαρ των ξενιστών τους, όπου πολλαπλασιάζονται και δημιουργούν έναν άλλο τύπο κυττάρων, τα οποία ονομάζονται μεροζωίτες. Όταν τα μολυσμένα ηπατικά κύτταρα διαρρηγνύονται, οι μεροζωίτες εισέρχονται στα ερυθρά αιμοσφαίρια. Εκεί διαιρούνται και παράγονται γαμετοκύτταρα τα οποία επιτρέπουν τη σεξουαλική αναπαραγωγή τους, αλλά και ασεξουαλικές μορφές του παρασίτου οι οποίες ονομάζονται τροφοζωίτες. Κάθε φορά που ένα ερυθρό αιμοσφαίριο διαρρηγνύεται οι τροφοζωίτες που απελευθερώνονται μολύνουν νέα ερυθρά αιμοσφαίρια, γεγονός το οποίο προκαλεί τον περιοδικό πυρετό ο οποίος χαρακτηρίζει την ασθένεια. Η πολυπλοκότητα του κύκλου ζωής του παρασίτου είναι τόσο μεγάλη που τα εμβόλια είναι συνήθως αποτελεσματικά για κάποια από τα «πρόσωπά» του αλλά αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τα υπόλοιπα.

35 Ο αριθμός των γονιδίων Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν το γεγονός ότι η επιστημονική κοινότητα υποδέχθηκε με ενθουσιασμό την ανακοίνωση της ολοκλήρωσης της αποκωδικοποίησης των δύο γονιδιωμάτων, η οποία πραγματοποιήθηκε σε δύο συνεντεύξεις Τύπου στο Λονδίνο και στην Ουάσιγκτον την περασμένη Τετάρτη. Σύμφωνα με τα σχετικά άρθρα τα οποία δημοσιεύθηκαν στις δύο εγκυρότερες επιστημονικές επιθεωρήσεις, στη βρετανική «Nature» και στην αμερικανική «Science», ο αριθμός των γονιδίων του κουνουπιού Anopheles gambiae ανέρχεται στις περίπου, ενώ το παράσιτο Plasmodium falsiparum διαθέτει γονίδια. Μεταξύ αυτών των γονιδίων εντοπίζονται και εκείνα τα οποία θα μπορούσαν να αποτελέσουν στόχους μελλοντικών φαρμάκων. Για παράδειγμα, μεταξύ των γονιδίων του κουνουπιού θα πρέπει να υπάρχουν και εκείνα τα οποία σχετίζονται με τη διάσπαση των χημικών ουσιών των εντομοκτόνων, ενώ μεταξύ των γονιδίων του παρασίτου θα υπάρχουν εκείνα που του προσδίδουν ανθεκτικότητα στα φάρμακα.

36 Οι μέθοδοι «επίθεσης» Επειδή όμως η αποτελεσματική αντιμετώπιση της ασθένειας μπορεί να απαιτήσει πιο εκλεπτυσμένες μεθόδους «επίθεσης», οι ερευνητές προσπαθούν να μάθουν όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες για την περίπλοκη σχέση του παρασίτου με τους δύο ξενιστές του. Έτσι η ερευνητική ομάδα του κ. Φ. Καφάτου, ο οποίος ανέλυσε τη σημασία του επιτεύγματος στη συνέντευξη Τύπου στο Λονδίνο, εντόπισε και μελέτησε τα 200 και πλέον γονίδια του ανοσοποιητικού συστήματος των κουνουπιών. Η επέμβαση των επιστημόνων στο γενετικό υλικό των κουνουπιών με στόχο την ενίσχυση της ήδη υπάρχουσας ανοσολογικής αντίδρασής τους στο παράσιτο θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τρόπο αντιμετώπισης της ασθένειας ο οποίος δεν θα απαιτεί χορήγηση φαρμάκων σε ανθρώπους. Αξιομνημόνευτη όμως είναι και η συμμετοχή των ελλήνων ερευνητών του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύματος Έρευνας και Τεχνολογίας (ΙΤΕ) της Κρήτης στην αποκωδικοποίηση του γονιδιώματος του κουνουπιού αλλά και στη μελέτη ορισμένων από τα γονίδιά του. Υπό την εποπτεία του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης κ. Κ. Λούη, οι έλληνες ερευνητές όχι μόνο διάβασαν και ανέλυσαν ορισμένα τμήματα του DNA του κουνουπιού αλλά ανέπτυξαν και σχετική βάση δεδομένων. Επιπροσθέτως, οι ερευνητές από την Κρήτη εντόπισαν το γονίδιο μιας πρωτεΐνης του εντόμου η οποία είναι απαραίτητη για την «υποδοχή» του παρασίτου από τα κύτταρα του γαστρεντερικού σωλήνα του εντόμου. Τέλος, το ελληνικό ερευνητικό ίδρυμα φιλοξενεί και εκπαιδεύει στις τεχνικές ανάλυσης των γονιδιωμάτων μια σειρά από επιστήμονες οι οποίοι προέρχονται από τις αφρικανικές χώρες που μαστίζονται από την ελονοσία.

37 Η ιστορία της νόσου Η ελονοσία αποτελεί παλαιό γνώριμο του ανθρώπου. Στο χρονικό που ακολουθεί αναφέρονται οι σταθμοί της μοιραίας σχέσης του παρασίτου (Plasmodium falsiparum) με τα κουνούπια (Anopheles) και τους ανθρώπους. 1600 π.Χ. Ινδικά κείμενα περιγράφουν πυρετό με συμπτώματα που θυμίζουν ελονοσία. 95 π.Χ. Ο Λουκρήτιος εισηγείται ότι ένας μικροοργανισμός θα πρέπει να προκαλεί τον «πυρετό των ελών». 450 μ.Χ. Η παλαιότερη γνωστή πηγή ελονοσιακού DNA. 1640. Ισπανοί έποικοι στη Νότια Αμερική ανακαλύπτουν την κινίνη. Πιθανότατα ήδη γνωστή στους ιθαγενείς. 1716. Ο ιταλός γιατρός Τζιοβάνι Μαρία Λανκίζι παρατηρεί ότι η αποξήρανση των ελών μειώνει τα κρούσματα ελονοσίας. Εισηγείται ότι τα κουνούπια μεταδίδουν τη νόσο, αλλά δεν εισακούεται. 1880. Ο γάλλος στρατιωτικός χειρουργός Σαρλ Λουί Αλφονς Λαβεράν εντοπίζει το παράσιτο της ελονοσίας στο αίμα. 1897. Ο βρετανός γιατρός Ρόναλντ Ρος παρατηρεί το παράσιτο της ελονοσίας σε κουνούπια.

38 1934. Ανακάλυψη της κινίνης στη Γερμανία
1934. Ανακάλυψη της κινίνης στη Γερμανία. Το γεγονός ξεχνιέται και το μόριο ανακαλύπτεται ξανά τη δεκαετία του '40. 1939. Ανάπτυξη του εντομοκτόνου DDT. Η ελονοσία απειλεί τους στρατιώτες που παίρνουν μέρος στον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η εντατική ερευνητική δραστηριότητα έχει αποτέλεσμα την ανακάλυψη διαφόρων φαρμάκων. 1956. Η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (ΠΟΥ) ξεκινά την προσπάθεια για την εκρίζωση της ελονοσίας. Δεκαετία του '60. Τα παράσιτα αρχίζουν να γίνονται ανθεκτικά στα φάρμακα και τα κουνούπια ανθεκτικά στο DDT. 1967. Η ΠΟΥ παραιτείται της προσπάθειας εκρίζωσης και θέτει στόχο τον έλεγχο της νόσου. 1979. Κινέζοι επιστήμονες περιγράφουν τις αρτεμισίνες, μια νέα τάξη ανθελονοσιακών φαρμάκων. 1983. Κλωνοποιείται το πρώτο γονίδιο του παρασίτου και εντοπίζεται η μετάλλαξη που του προσδίδει ανθεκτικότητα στα φάρμακα. 2002. Ολοκληρώνεται η αποκωδικοποίηση του DNA του παρασίτου και του κουνουπιού.

39 Κάιρο - Γενεύη - Νέα Υόρκη
Κάιρο - Γενεύη - Νέα Υόρκη. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποκτούν πρόσβαση σε πρόληψη και θεραπεία κατά της ελονοσίας, αντανακλώντας την ελπίδα πως ο αριθμός των ανθρώπων που ασθενούν και πεθαίνουν από την ελονοσία θα αρχίσει να μειώνεται. Όμως, η ασθένεια εξακολουθεί να σκοτώνει ανθρώπους κάθε χρόνο (οι 9 στους 10 μικρά παιδιά), οι περισσότεροι από τους θανάτους αυτούς στην Αφρική. «Aυτή τη στιγμή η ελονοσία παραμένει η λοιμώδης νόσος που αφαιρεί περισσότερες ζωές παιδιών στην Αφρική από οποιαδήποτε άλλη - τρεις φορές περισσότερες από ότι το AIDS,» δήλωσε η Αν Βένεμαν, Εκτελεστική Διευθύντρια της UNICEF. «Αν είναι να μειώσουμε σημαντικά τους θανάτους παιδιών στην επόμενη δεκαετία, πρέπει να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή στην καταπολέμηση της ελονοσίας.»

40