RoMEO PROJECT Παναγοπούλου Θηρεσία Μάθημα: Ηλεκτρονική Δημοσίευση Διδάσκων: Καπιδάκης Σαράντος 2006.

Παρουσίαση με θέμα: "RoMEO PROJECT Παναγοπούλου Θηρεσία Μάθημα: Ηλεκτρονική Δημοσίευση Διδάσκων: Καπιδάκης Σαράντος 2006."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 RoMEO PROJECT Παναγοπούλου Θηρεσία Μάθημα: Ηλεκτρονική Δημοσίευση Διδάσκων: Καπιδάκης Σαράντος 2006

2 RoMEO PROJECT Στόχοι Αυτοαρχειοθέτηση-Ερωτήματα Υλοποίηση του προγράμματος (Αποτελέσματα ερευνών, τρόποι έκφρασης δικαιωμάτων μεταδεδομένων κ.λ.π) Συμπεράσματα Οδηγίες για αυτοαρχειοθέτηση Παραδοτέα του προγράμματος

3 RoMEO PROJECT Η Μ. Βρετανία συνεργάστηκε με την JISC και ίδρυσε το RoMEO PROJECT (Rights Metadata for Open Archiving) για ένα χρόνο (2002-2003). «Να ερευνηθούν οι προκλήσεις που σχετίζονται με την κοινοποίηση και την κοινή χρήση του περιεχομένου και του ρόλου των αποθηκών του ιδρύματος» Το RoMEO επικεντρώθηκε στην αυτοαρχειοθέτηση των ακαδημαϊκών ερευνητικών εργασιών και στην κοινοποίηση και συλλογή των μεταδεδομένων αυτών των εργασιών.

4 Στόχοι (1/3) Να αναπτύξει απλά δικαιώματα μεταδεδομένων με τα οποία οι ακαδημαϊκοί θα μπορούσαν να προστατέψουν τις ερευνητικές εργασίες τους στο περιβάλλον ανοιχτής πρόσβασης Να αναπτύξει μέσα με τα οποία οι διαθέτες OAI δεδομένων και υπηρεσιών θα μπορούν να προστατέψουν τα ανοιχτής πρόσβασης μεταδεδομένα τους

5 Στόχοι (2/3) Να αναπτυχθεί ένα διαλειτουργικό σύνολο στοιχείων μεταδεδομένων με τη χρήση των ήδη υπαρχόντων ή υπό ανάπτυξη προτύπων όπως το Open Digital Rights Language (ODRL) Να αναπτυχθούν τρόποι ενσωμάτωσης των στοιχείων δικαιωμάτων στα μεταδεδομένα των εγγράφων που έχουν περισυλλεχθεί με τη χρήση του OAI πρωτοκόλλου συλλογής μεταδεδομένων

6 Στόχοι (3/3) Να δημιουργηθεί μια ομάδα που θα είναι υπεύθυνη για τα δικαιώματα και θα δίνει οδηγίες και συμβουλές για το πρόγραμμα Να δημιουργηθεί ένα σύστημα παρουσίασης και οδηγίες που θα δείχνουν πως μπορούν τα στοιχεία να κοινοποιούνται από το συγγραφέα στον τελικό χρήστη

7 Αυτοαρχειοθέτηση: H τακτική κάθε δημιουργού να προβαίνει σε κατάθεση του έργου του σε ένα ηλεκτρονικό αρχείο (ηλεκτρονικό αποθετήριο), μέσω του οποίου, το έργο καθίσταται προσβάσιμο από το κοινό.

8 Διαδικασία αυτοαρχειοθέτησης Ο ακαδημαϊκός συγγραφέας γράφει ένα έργο Ο ακαδημαϊκός αρχειοθετεί το preprint Ο ακαδημαϊκός στέλνει την εργασία του στον εκδότη Ο εκδότης μελετάει την εργασία και δέχεται Ο ακαδημαϊκός αυτοαρχειοθετεί το postprint Το αποθετήριο (DP) δημιουργεί μεταδεδομένα Τα μεταδεδομένα κοινοποιούνται στους φορείς παροχής υπηρεσιών που τα συλλέγουν Οι τελικοί χρήστες αποκτούν πρόσβαση στο έργο

9 Ερωτήματα που αφορούν την αυτοαρχειοθέτηση Κάποιος ακαδημαϊκός γράφει μια ερευνητική εργασία -Τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στον ακαδημαϊκό ή το ίδρυμα; -Γνωρίζει ο ακαδημαϊκός σε ποιόν ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα; Ο ακαδημαϊκός αυτοαρχειοθετεί τα περιεχόμενα του εγγράφου -Τι δικαιώματα θέλει να διατηρήσει στην εργασία του; -Τι δικαιώματα έχει πάνω στο έργο του;

10 Ερωτήματα που αφορούν την αυτοαρχειοθέτηση Ο ακαδημαϊκός στέλνει το άρθρο του στον εκδότη -Ο εκδότης θα το δεχτεί αν είναι ήδη αυτοαρχειοθετημένο; Ο εκδότης αποδέχεται το άρθρο -Θα ζητήσει άδεια πνευματικής ιδιοκτησίας; -Πώς θα ανταποκριθεί ο ακαδημαϊκός σε μια περιοριστική άδεια; κ.λ.π.

11 Υλοποίηση του προγράμματος Πρώτη Φάση Πρώτη Φάση Βιβλιογραφική επισκόπηση - Δημιουργία ενός χάρτη με ζητήματα δικαιωμάτων Έρευνες συμμετεχόντων -Έρευνα ακαδημαϊκών συγγραφέων -Έρευνα εκδοτών περιοδικών -Έρευνα OAI Data provider -Έρευνα OAI Service Provider

12 Υλοποίηση του προγράμματος Έρευνα Ακαδημαϊκών συγγραφέων (1/3) Πως επιθυμούν οι συγγραφείς να προστατέψουν τις ερευνητικές εργασίες τους και να χρησιμοποιούν τις εργασίες άλλων δημιουργών;

13 Υλοποίηση του προγράμματος Έρευνα Ακαδημαϊκών συγγραφέων (2/3) Πάνω από το 60% των συγγραφέων ήταν ευχαριστημένο που οι εργασίες τους ήταν δημοσιευμένες και προσβάσιμες Επιθυμούν να απαγορευτεί η πώληση Επιθυμούν όλες οι εργασίες να είναι ακριβή αντίγραφα των πρωτότυπων εργασιών 50-60% χρήση για μη εμπορικούς σκοπούς Επιθυμούν να αναγνωρίζεται η συγγραφική ιδιότητα των δημιουργών

14 Υλοποίηση του προγράμματος Έρευνα Ακαδημαϊκών συγγραφέων (3/3) 61%τα πνευματικά δικαιώματα ανήκουν στους δημιουργούς 32%δε γνωρίζει σε ποιόν ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα 90%ανάθεση των πνευματικών τους δικαιωμάτων

15 Υλοποίηση του προγράμματος Οι περισσότεροι ακαδημαϊκοί συγγραφείς διστάζουν να σπάσουν τις υπάρχουσες συμφωνίες με τους εκδότες και φοβούνται πως δε θα μπορέσουν να αυτοαρχειοθετήσουν και να εκδώσουν το έργο τους.

16 Υλοποίηση του προγράμματος Έρευνα εκδοτών περιοδικών (1/2) >50% περιοδικών μπορούν να αυτοαρχειοθετηθούν από τους συγγραφείς με όρους 30% των συμφωνιών δε δίνουν δυνατότητα παρέμβασης των συγγραφέων στις ερευνητικές τους εργασίες 90% των εκδοτών ζήτησε μεταφορά πνευματικών δικαιωμάτων με αποκλειστικές άδειες 4% εναλλακτικές άδειες

17 Υλοποίηση του προγράμματος Έρευνα εκδοτών περιοδικών (2/2) 67,8% των συμφωνιών πνευματικά δικαιώματα πριν τη διαδικασία μελέτης του έργου από τον εκδότη 75% εγγύηση από τους συγγραφείς πως το έργο τους δεν είχε αναδημοσιευτεί 28,5% συμφωνιών κανένα δικαίωμα του δημιουργού στο έργο του >50% συμφωνιών επιτρεπτή η αυτοαρχειοθέτηση από τους δημιουργούς Καθορισμός του είδους της ιστοσελίδας στην οποία μπορεί να γίνει αυτοαρχειοθέτηση κ.λ.π.

18 Υλοποίηση του προγράμματος Έρευνα OAI Data Provider Συμφωνίες Data Provider-συγγραφέων Έρευνα OAI Service Provider Οι περισσότεροι DPs επιθυμούσαν τα μεταδεδομένα να αποδίδονται στον οργανισμό τους Άλλοι επιθυμούσαν να είναι διαθέσιμα ελεύθερα για μη εμπορικούς σκοπούς (58%) Άλλοι επιθυμούσαν επιβεβαίωση ότι τα μεταδεδομένα τους δεν άλλαξαν

19 Υλοποίηση του προγράμματος Οι SPs έθεσαν όρους: Οι SPs έθεσαν όρους: Να έχει προηγηθεί συμφωνία και απόδοση του προμηθευτή Οι Harvesters να κοινοποιούν τα μεταδεδομένα με τους όρους με τους οποίους τα συνέλλεξαν

20 Υλοποίηση του προγράμματος Δεύτερη Φάση Δεύτερη Φάση Ανάπτυξη μέσων για την έκφραση των δικαιωμάτων των μεταδεδομένων ΤΡΕΙΣ ΤΡΟΠΟΙ: -Ανάπτυξη δικής τους γλώσσας έκφρασης -DREL -Creative Commons

21 Υλοποίηση του προγράμματος Creative Commons (1/2) -Ανέπτυξαν μια σειρά από 11 άδειες τις οποίες επιλέγουν οι συγγραφείς για την περιγραφή των όρων σύμφωνα με τους οποίους μπορεί να χρησιμοποιηθεί το έργο τους -Οι άδειες επιτρέπουν την παρουσίαση, διάθεση, αναπαραγωγή και διανομή έργων και -παρέχουν στους δημιουργούς τη δυνατότητα να θέσουν 4 επιπλέον περιορισμούς - απόδοσης -μη εμπορικής χρήσης -καμιάς παράγωγης εργασίας ή αδειοδότησης για παράγωγη εργασία με κάποιους όρους

22 Υλοποίηση του προγράμματος Creative Commons(2/2) Περιλαμβάνει: -Common Deed Σύντομη ανακοίνωση για να επικοινωνούν γρήγορα οι λεκτικοί στους τελικούς χρήστες -Μια άδεια αναλυτικής περιγραφής των όρων -Μηχαναγνώσιμα δικαιώματα μεταδεδομένων σε RDF/XML (μειονέκτημα)

23 Υλοποίηση του προγράμματος DREL (Digital Rights Expression Languages) XrML, ODRL - - Έκφραση δικαιωμάτων με τρόπο μηχαναγνώσιμο - - Προτυποποίηση εκφράσεων μεταδεδομένων ODRL -είναι δωρεάν διαθέσιμη -ενσωματώνει ένα λεξικό δεδομένων -ευέλικτη με δυνατότητες επέκτασης -έχει δικό της XML σχήμα

24 Υλοποίηση του προγράμματος ΠΡΟΒΛΗΜΑ CC-μεταδεδομένα εκφρασμένα σε RDF/XML Όλα τα μεταδεδομένα που παρουσιάζονται με το OAI- PMH πρέπει να προσαρμόζονται σε XML ΛΥΣΗ 1. 1. Δημιουργία ενός τέτοιου σχήματος από τα CC 2. 2. ODRL εκδώσεις των CCs αδειών που θα προσαρμόζονταν στο ODRL/XML σχήμα -αναλυτικότερη περιγραφή των αδειών

25 Υλοποίηση του προγράμματος Έκφραση των δικαιωμάτων μέσω του OAI-PMH (1/3) -χρήση ενός ξεχωριστού αρχείου μεταδεδομένων που περιλάμβανε xml αρχείο σχετιζόμενο με την επιλεγμένη CC άδεια και θα ήταν προσβάσιμη μέσω ενός αιτήματος OAI-PMH GetRecord. -Σε ένα στοιχείο dc:rights περιλαμβάνεται ένα OAI GetRecord URL, το οποίο ανακτά το αρχείο μεταδεδομένων δικαιωμάτων - προστασία συλλογών μεταδεδομένων και πηγών

26 Υλοποίηση του προγράμματος Έκφραση των δικαιωμάτων μέσω του OAI-PMH (2/3) To XML του OAI για την περιγραφή του περιεχομένου και της πολιτικής των αποθετηρίων της eprint κοινότητας προτείνει να χρησιμοποιηθούν τα στοιχεία -, Που θα περιλαμβάνουν τα στοιχεία -, (προαιρετικά)

27 Υλοποίηση του προγράμματος Έκφραση των δικαιωμάτων μέσω του OAI-PMH (3/3) Το στοιχείο: - παρέχει ανακοίνωση που περιγράφει τις άδειες των μεταδεδομένων - παρέχει ανακοίνωση που περιγράφει τις άδειες των πηγών

28 Συμπεράσματα 30% των συμφωνιών δε δίνουν στους συγγραφείς κανένα δικαίωμα πάνω στο έργο τους 50% των συμφωνιών δε δίνουν στους συγγραφείς το δικαίωμα να κάνουν αυτοαρχειοθέτηση 80% των συμφωνιών δεν επιτρέπουν στους συγγραφείς να ασκήσουν το δικαίωμα να αναγνωρίζονται ως συγγραφείς του έργου τους

29 Συμπεράσματα Οι εκδότες δε χρειάζονται ανάθεση πνευματικών δικαιωμάτων για να προχωρήσουν στη δημοσίευση του έργου κάποιου συγγραφέα Αντί να υπογράψει κάποιος Copyright είναι καλύτερο: -Να επιλέξει περιοδικά που προσφέρουν μη αποκλειστικές άδειες -Να επιλέξει περιοδικά που παρέχουν άδειες φιλικές προς το χρήστη

30 Πως μπορεί ένας συγγραφέας και να αυτοαρχειοθετήσει και να δημοσιεύσει τη δουλειά του (1/2) Αν ένας εκδότης ζητήσει από τον συγγραφέα μια μη αποκλειστική άδεια, τότε ο συγγραφέας είναι ελεύθερος να αυτοαρχειοθετήσει τη δουλειά του κατά βούληση. Οτιδήποτε κάνει ένας συγγραφέας με το έργο του πριν προβεί σε μεταφορά πνευματικών δικαιωμάτων είναι δικαίωμά του. Ένας εκδότης μπορεί να αρνηθεί να εκδώσει μια αρχειοθετημένη δουλειά, αλλά το 25% δε ζητά επιβεβαίωση πως το έργο δεν έχει εκδοθεί παλαιότερα. Το RoMEO προτείνει όπου είναι δυνατό να αρχειοθετείται το έργο πριν γίνει σύναψη συμφωνιών.

31 Πως μπορεί ένας συγγραφέας και να αυτοαρχειοθετήσει και να δημοσιεύσει τη δουλειά του (2/2) Μερικοί εκδότες μπορεί να κάνουν επίσημη απαγόρευση αυτοαρχειοθέτησης, αλλά θα είναι σίγουρα πρόθυμοι να κάνουν διαπραγματεύσεις. Για να κάνει κάποιος συγγραφέας έλεγχο για το ποιοι είναι οι εκδότες εκείνοι που έχουν φιλικές πολιτικές αυτοαρχειοθέτησης να απευθυνθεί στον κατάλογο αυτοαρχειοθέτησης των εκδοτών της ιστοσελίδας του προγράμματος στη διεύθυνση: http://www.lboro.ac.uk/departments/ls/disresearch/romeo/ Romeo%20Publisher%20Policies.htm

32

33 Αποτελέσματα Μελέτη RoMEO 1 Μελέτη RoMEO 1:Ιδιοκτησία πνευματικών δικαιωμάτων στην ακαδημαϊκή αυτοαρχειοθέτηση Μελέτη RoMEO 2 Μελέτη RoMEO 2:Πώς επιθυμούν οι ακαδημαϊκοί να προστατέψουν τις εργασίες τους στο περιβάλλον ανοιχτής πρόσβασης Μελέτη RoMEO 3 Μελέτη RoMEO 3:Πώς σκέφτονται να χρησιμοποιήσουν ερευνητικές εργασίες ανοιχτής πρόσβασης Μελέτη RoMEO 4 Μελέτη RoMEO 4:Ανάλυση στις συμφωνίες συντακτών εκδοτών περιοδικών Μελέτη RoMEO 5 Μελέτη RoMEO 5:Ζητήματα IPR για OAI Data και Service Providers Μελέτη RoMEO 6 Μελέτη RoMEO 6:Δικαιώματα δεδομένων για την αυτοαρχειοθέτηση

34 Romeo Project http://www.lboro.ac.uk/departments/ls/dis research/romeo/ http://www.lboro.ac.uk/departments/ls/dis research/romeo/

35 Ευχαριστώ για την προσοχή σας Ευχαριστώ για την προσοχή σας