ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Πώς οι κοινωνικές και οικονομικές διαδικασίες αλλαγής στις αγροτικές περιοχές είχαν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα. 2 τάσεις εξετάζονται: α- η φύση θεωρείται ανθεκτική και ικανή να προσαρμόζεται στις διάφορες αλλαγές, και β- η φύση εκλαμβάνεται ως εύθραυστη άρα έχει την ανάγκη προστασίας.

2 Αγροτικότητα και φύση Δυϊδισμός ανάμεσα σε φύση και κοινωνία, φύση και πολιτισμό στον οποίο στηρίζεται ιστορικά ο διαχωρισμός πόλης και εξοχής. Ρομαντική συσχέτιση αγροτικότητας και φύσης η οποία βασίζεται σε 3 θεμελιώδη χαρακτηριστικά… Α- το αγροτικό τοπίο εκλαμβάνεται ως φυσικό τοπίο (π.χ. όπου η παρουσία ανθρώπινης επέμβασης γίνεται ανεκτή μόνο στην περίπτωση που οι καλλιέργειες, δάση, βοσκότοποι, οπωρώνες δεν είναι εντατικής μορφής ή που αξιοποιούνται κατασκευές μικρής κλίμακας, πέτρινες καλύβες κλπ.)

3 Αγροτικότητα και φύση Β- Οι αγροτικές δραστηριότητες ορίζονται ως εκείνες που χρησιμοποιούν - και εργάζονται με - τη φύση (π.χ. γεωργία, κτηνοτροφία, αλιεία ≠ μεταποίηση, Γ- εκλαμβάνεται ως αγροτικός πληθυσμός εκείνος που αναγνωρίζεται από τη γνώση και ευαισθησία του απέναντι στη φύση. Τα παραπάνω αποτελούν ισχυρές ιδέες (και όχι εμπειρικά στοιχεία) που τροφοδοτούν και ταυτίζουν την προστασία της φύσης με την προστασία της υπαίθρου… … κατά αυτόν τον τρόπο γίνεται αντιληπτή – αλλά και αντιμετωπίζεται – η περιβαλλοντική αλλαγή στις αγροτικές περιοχές.

4 Αγροτικότητα και φύση 2 οπτικές που οδηγούν σε αντικρουόμενες προσεγγίσεις σχετικά με το πώς μπορεί να αξιολογηθεί η περιβαλλοντική αλλαγή στις αγροτικές περιοχές… 1- Η φύση ως αγνή, ειδυλλιακή και τρωτή όπου οι ανθρώπινες δραστηριότητες θεωρούνται αποδεκτές εφόσον συμπορεύονται με τη φύση και δημιουργούν τεχνητές κατασκευές στο τοπίο οι οποίες συμμορφώνονται με την αισθητική της φύσης, 1α- παρεμβάσεις σύγχρονης τεχνολογίας δυσανάλογες σε κλίμακα ως προς τη μορφολογία του τοπίου θεωρούνται αφύσικες και εκτός τόπου, 1β- τεχνολογικές καινοτομίες στη γεωργία όπως η χρήση συνθετικών χημικών, γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες θεωρούνται επιβλαβής για το περιβάλλον → αποσύνδεση ανθρώπου από το φυσικό κόσμο στα πλαίσια της νεωτερικότητας, έχει διαβρώσει βιώσιμες μορφές αγροτικής ζωής και έχει δημιουργήσει περιβαλλοντικά προβλήματα τα οποία απειλούν το χαρακτήρα της υπαίθρου.

5 Αγροτικότητα και φύση 2- Η δεύτερη οπτική εκλαμβάνει τη φύση ως άγρια και προσαρμοστική … άρα η ύπαιθρος επιδέχεται εξημέρωση με την κατασκευή δρόμων, ηλεκτροδότησης κλπ. για να καταστεί φιλόξενη για τις ανθρώπινες δραστηριότητες … άρα η ύπαιθρος προσφέρει την ευκαιρία για εκμετάλλευση των φυσικών πόρων προς όφελος του ανθρώπου (π.χ. γεωργία, δασοπονία, υδροηλεκτρική ενέργεια, αιολική ενέργεια κλπ.) … άρα η φύση θεωρείται προσαρμοστική και ικανή να ανθίσταται στις επιπτώσεις τέτοιων έργων και να εναρμονίζεται με τις τεχνολογικές καινοτομίες στη γεωργία (Woods 2003)

6 Αγροτικότητα και φύση Οι παραπάνω οπτικές αντιλαμβάνονται και αντιμετωπίζουν διαφορετικά τις περιβαλλοντικές αλλαγές που έχει υποστεί η ύπαιθρος και παρέχουν διαφορετικές επανορθωτικές δράσεις. Σημείο σύγκλισης αποτελεί το γεγονός ότι το αγροτικό περιβάλλον αλλάζει και τις αλλαγές αυτές τις προκαλεί μια σειρά παραγόντων ανάμεσα στους οποίους περιλαμβάνονται οι πρακτικές της γεωργίας, η πρωτογενής παραγωγή, η αστικοποίηση, ο τουρισμός και η αναψυχή και εξωτερικές διεργασίες. (π.χ. Πίνακας 1).

7 Πίνακας 1. Παράγοντες περιβαλλοντικής αλλαγής στις αγροτικές περιοχές
1. Αγροτικές Πρακτικές 2. Αστικοποίηση και δομημένο περιβάλλον χρήση φυτοφαρμάκων και χημικών λιπασμάτων απώλεια ανοικτών χώρων λόγω κατασκευής κατοικιών κλπ. αυξανόμενες στρεμματικές αποδόσεις κατασκευή δρόμων κλπ. αφαίρεση φυτοφρακτών αυξημένη ρύπανση διατάραξη οικοσυστημάτων απαιτήσεις για δίκτυα αποστράγγισης, ύδρευσης, αποχέτευσης εξειδίκευση – μείωση βιοποικιλότητας (δηλ. μείωση των ειδών φυτών) ηχορύπανση και φωτορύπανση 3. Εξωτερικές διεργασίες 4. Δασοκομία και πρωτογενής παραγωγή όξινη βροχή αποψίλωση δασών αφαίρεση υδάτων για αστική κατανάλωση κλπ. δάσωση ανοικτών βαλτότοπων παγκόσμια υπερθέρμανση φύτευση αλλόχθονων φυτών ρύπανση στον υδροφόρο ορίζοντα στερεά απόβλητα μεταλλείων και λατομείων πλημμύρισμα γαιών για δημιουργία υδατοδεξαμενών 5. Τουρισμός και δραστηριότητες αναψυχής ζήτηση για εγκαταστάσεις διαμονής, στάθμευσης ΙΧ κα. διάβρωση μονοπατιών πρόκληση ζημιών σε δέντρα, φυτά, φράκτες κλπ. σκουπίδια διατάραξη της άγριας ζωής

8 Γεωργία και αγροτικό περιβάλλον
Εξάρτηση παραδοσιακής γεωργίας από τη φύση, το έδαφος, το κλίμα, την τοπογραφία, τις καιρικές συνθήκες, τα παράσιτα και τις επιδημίες. Η μοντέρνα καπιταλιστική γεωργία αντιστρέφει τις συνθήκες της φύσης και χρησιμοποιεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας τεχνικές όπως η άρδευση, η επιλεκτική εκτροφή, «βελτιώσεις» σε πλαγιές και εδάφη, τη βιοτεχνολογία, αγροχημικά δημιουργώντας γεωργικές πρακτικές που άλλαξαν το περιβάλλον με στόχο την αύξηση της παραγωγής.

9 Γεωργία και αγροτικό περιβάλλον
Η πρώτη προειδοποίηση ότι το σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης της γεωργία θα οδηγήσει σε σοβαρά περιβαλλοντικά προβλήματα εμφανίστηκε σε ΗΠΑ το (π.χ. θύελλες σκόνης ), Η δεύτερη προειδοποίηση ήρθε με τo βιβλίο Σιωπηλή Άνοιξη από την Αμερικανίδα βιολόγο Rachel Carson η οποία ισχυρίστηκε πως η αυξανόμενη χρήση ανόργανων χημικών στη γεωργία περνά μέσα από τη διατροφική αλυσίδα αποδεκατίζοντας άγριους πληθυσμούς ενώ μίλησε για πιθανούς κινδύνους στην ανθρώπινη υγεία

10 Απώλεια φυσικής κατοικίας, χλωρίδας και πανίδας
Οι επιπτώσεις της παραγωγιστικής γεωργίας στο αγροτικό περιβάλλον είναι τρεις: α- διατάραξη φυσικής κατοικίας και απώλεια της χλωρίδας και της πανίδας (βιοποικιλότητα), β- η ρύπανση των υδατικών πόρων, η διάβρωση του εδάφους, γ- η υποβάθμιση του υδροφόρου ορίζοντα. α- η παραγωγιστική γεωργία χρησιμοποιεί χημικά με τη μορφή φυτοφαρμάκων, ζιζανιοκτόνων τα οποία δεν είναι εμφανή στη δράση τους όπως άλλες βιολογικές ή χειρονακτικές μέθοδοι με απρόβλεπτες επιπτώσεις στη διατροφική αλυσίδα… για τους αγρότες η διατάραξη των οικοσυστημάτων αποτελεί αποδεκτή παρενέργεια της προσπάθειας για βελτίωση της παραγωγικότητας π.χ η φύση μπορεί να αντέξει κάποιες απώλειες του οικοσυστήματος οι περιβαλλοντολόγοι αντιθέτως υποστηρίζουν ότι οι απώλειες οικοσυστημάτων μπορούν να αποβούν καταστροφικές για τους πληθυσμούς των ζώων και φυτών.

11 Απώλεια φυσικής κατοικίας, χλωρίδας και πανίδας
Πρώτο επίπεδο επιδράσεων της μοντέρνας / παραγωγιστικής γεωργίας στους πληθυσμούς των άγριων φυτών και ζώων μέσω 3 διαδικασιών γεωργικού «εκσυγχρονισμού» (π.χ. για αύξηση παραγωγής και εισοδήματος) Το φυσικό περιβάλλον ή η φυσική κατοικία φυτών και ζώων καταστρέφεται κατά την τροποποίηση της καλλιεργήσιμης γης (π.χ.), Υποβάθμιση / απώλεια οικότοπων ως συνέπεια των αλλαγών στις χρήσεις γης, οι οποίες συμβαίνουν για οικονομικούς λόγους, Επίδραση των φυτών και ζώων από τη χρήση χημικών φυτοφαρμάκων και ζιζανιοκτόνων (π.χ. εισαγωγή στη διατροφική αλυσίδα, τυχόν συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία κλπ.)

12 Ρύπανση υδατορεμάτων Ρύπανση υδατορεμάτων (υδροφόρος ορίζοντας) που αποστραγγίζουν τις καλλιεργούμενες εκτάσεις λόγω: - της αυξανόμενης χρήσης φυτοφαρμάκων (π.χ. επιφανειακή απορροή ή διήθηση μέσα από το χώμα) - τα φυτοφάρμακα εισρέουν σε ποτάμια και λίμνες υποβαθμίζοντας την ποιότητα του νερού και τα επίπεδα αναπαραγωγής ψαριών κλπ., - λόγω της αυξημένης χρήσης ανόργανων λιπασμάτων αυξήθηκε η παραγωγικότητα ανταγωνιστικών ζιζανίων - αυξήθηκαν τα % ευτροφισμού των υδάτων, - αυξήθηκε η ρύπανση υδατορευμάτων από τις κοπριές των ζώων - η γεωργική ρύπανση εγκυμονεί κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία στην περίπτωση που μολύνεται το νερό ύδρευσης.

13 Διάβρωση εδάφους Η διάβρωση εδάφους αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για τις αγροτικές περιοχές της Ελλάδας… Οι σύγχρονες καλλιεργητικές πρακτικές εντείνουν τη διαδικασία διάβρωσης… - υπερβόσκηση, - αποψίλωση δασών, - δημιουργία μεγαλύτερων χωραφιών, - εκρίζωση παραδοσιακών καλλιεργειών με στόχο την αύξηση της παραγωγής / εξειδίκευση, - εγκατάλειψη αμειψισποράς, - χρήση μεγάλων μηχανημάτων που δουλεύουν εγκάρσια στις κλίσεις του εδάφους και όχι κατά μήκος των ισοϋψών

14 Διάβρωση εδάφους Οι γεωργικές πρακτικές που δημιουργούν διάβρωση μειώνουν την παραγωγικότητα της γης, - διαταράσσει το φυσικό περιβάλλον, φυτών και ζώων ή ενδημικών ειδών που δεν μπορούν να επιβιώσουν σε απογυμνωμένα επιφανειακά εδάφη, - συντελεί στη ρύπανση υδατορευμάτων από χημικά λιπάσματα, - συντελεί σε τοπικά φαινόμενα πλημμυρών.

15 Αστικοποίηση και φυσική ανάπτυξη της υπαίθρου
Η κατασκευή κτιρίων, δρόμων, εγκαταστάσεων στάθμευσης, αεροδρομίων και σταθμών παραγωγής έρευνας εισάγουν μια αστική μη φυσική παρουσία στον αγροτικό χώρο - με εμφανής περιβαλλοντικές επιπτώσεις, π.χ. αφαίρεση βλάστησης, διατάραξη οικοσυστημάτων κλπ., Η φυσική ανάπτυξη της υπαίθρου προκαλείται από τις επιδράσεις της αγροτικής κοινωνικής και οικονομικής αλλαγής είτε επιβάλλεται από εξωτερικούς κοινωνικούς δρώντες.

16 Αστικοποίηση και φυσική ανάπτυξη της υπαίθρου
4 είναι οι διαδικασίες που αφορούν τις εξελίξεις ανάπτυξης της υπαίθρου, 1- αστική καταπάτηση του αγροτικού χώρου, Επιπτώσεις Α- κοινωνική τάση για μείωση του μεγέθους του νοικοκυριού, οικιστικές προτιμήσεις για δόμηση χαμηλής πυκνότητας (προ-αστικοποίηση), Β- συρρίκνωση της γεωργίας στις ζώνες πέριξ των πόλεων και Γ- διατάραξη των οικοσυστημάτων, απώλεια γης υψηλής αισθητικής, τοπικά προβλήματα διάθεσης αποβλήτων, παροχής νερού κλπ.

17 Αστικοποίηση και φυσική ανάπτυξη της υπαίθρου
4 είναι οι διαδικασίες που αφορούν τις εξελίξεις ανάπτυξης της υπαίθρου, 2- η αύξηση του πληθυσμού και νέων κατοικιών στις αγροτικές περιοχές αύξησε τη ζήτηση για κατασκευές εντός της υπαίθρου, 3- ζήτηση για κατασκευή νέων υποδομών, όπως δρόμους για τη σύνδεση αστικών κέντρων, εγκαταστάσεις στάθμευσης, δίκτυα αποχέτευσης, υποδομές για οικιακά απορρίμματα και εμπορικές χρήσεις λόγω π.χ. μετεγκατάστασης βιομηχανικών μονάδων και γραφείων, εξάπλωσης τουρισμού, καθημερινών μετακινήσεων για εργασία… - η οπτική διατάραξη του αγροτικού τοπίου, η ανησυχία για τους φυσικούς κινδύνους στον τομέα του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας με την εγκατάσταση μονάδων επεξεργασίας απορριμμάτων, η πιθανή πτώση της αξίας της γης και περιουσιών του αγροτικού πληθυσμού, οδηγεί σε συμβάντα περιβαλλοντικής διαμαρτυρίας

18 Αστικοποίηση και φυσική ανάπτυξη της υπαίθρου
4 διαδικασία που αφορά τις εξελίξεις ανάπτυξης της υπαίθρου ορισμένες αγροτικές τοποθεσίες επιλέγονται για μεγάλης κλίμακας, επιβλαβείς και εν γένει ευαίσθητες χρήσεις γης (π.χ. μονάδες επεξεργασίας απορριμμάτων, αεροδρόμια, εργοστάσια παραγωγής ενέργειας, μονάδες επεξεργασίας χρυσού κλπ.),→ → οδηγεί σε συμβάντα περιβαλλοντικής διαμαρτυρίας και συγκρούσεων μεταξύ τοπικού πληθυσμού, τοπικής κυβέρνησης, περιβαλλοντικών οργανώσεων κλπ.

19 Κλιματική αλλαγή Η αγροτική αλλαγή επηρεάζεται επίσης από παγκόσμιας κλίμακας περιβαλλοντικές διαδικασίες, π.χ. κλιματική αλλαγή, … η ανθρώπινη δραστηριότητα έχει αυξήσει τις συγκεντρώσεις των «αερίων του θερμοκηπίου» στην ατμόσφαιρα (διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, υποξείδιο του αζώτου, χλωροφθοράνθρακες και όζον) μεταβάλλοντας το παγκόσμιο κλίμα με τη «βοήθεια» της τεχνολογίας / βιομηχανίας και της εντατικοποίησης γεωργίας… … οδηγώντας σε αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε ορισμένες περιοχές και αυξανόμενες ελάχιστες θερμοκρασίες στις περισσότερες ηπειρωτικές περιοχές, έντονες βροχοπτώσεις και άνοδο της στάθμης της θάλασσας…

20 Κλιματική αλλαγή και Γεωργία
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία έχουν ως εξής: Μείωση ή και καταστροφή των καλλιεργειών λόγω : - των υψηλότερων θερμοκρασιών - ακραίων φυσικών φαινομένων - ξηρασίας - της υποβάθμισης του εδάφους - της μεταβολής του φαινομένου παρασίτων και ασθενειών

21 Κλιματική αλλαγή και Γεωργία
Χωρική διαφοροποίηση της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία … … πιθανόν να αυξηθεί η παραγωγή σε περιοχές με υψηλό γεωγραφικό μήκος (π.χ. Καναδάς, Σουηδία, Ρωσία) ή να μειωθεί σε τροπικές περιοχές… … δηλ. οι φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες θα βιώσουν πιο έντονα την κλιματική αλλαγή ενώ ορισμένα αναπτυγμένα κράτη ίσως επωφεληθούν από νέες ευκαιρίες στον τομέα του εμπορίου.

22 Κλιματική αλλαγή και Γεωργία
Χωρική διαφοροποίηση της κλιματικής αλλαγής στη γεωργία και στο εσωτερικό ορισμένων χωρών… … για παράδειγμα στην Ευρώπη η καλλιέργεια ελιών και εσπεριδοειδών προβλέπεται να μεταφερθεί βορειότερα καθώς η μεσογειακή ζώνη θα είναι περισσότερο επιρρεπής στην ξηρασία… … στο ΗΒ θα μπορούσε να γίνει εισαγωγή νέων καλλιεργειών δίνοντας τη δυνατότητα για διαφοροποίησης των γεωργών … … σοβαρές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στις νοτιότερες στέπες της Β. Αμερικής λόγω συχνών ξηρασιών και καυσώνων οδηγώντας σε μείωση της παραγωγής … … άλλες περιοχές όπως ο Καναδάς, οι Μεγάλες Λίμνες (σύνορα ΗΠΑ και Καναδά) και πολιτείες του Ειρηνικού (Μικρονησία) θα μπορούσαν να αυξήσουν τις αροτραίες καλλιέργειες εφόσον το περιβάλλον εκεί θα είναι φιλικότερο.

23 Κλιματική αλλαγή και Τουρισμός
Επιδράσεις της κλιματικής αλλαγής σε: Α- χειμερινό τουρισμό - π.χ. αύξηση θερμοκρασίας προκαλεί μείωση χιονοκάλυψης σε ορεινές περιοχές απειλώντας τους κλάδους των χειμερινών σπορ σε Ν. Ζηλανδία, Άλπεις, Βραχώδη Όροι. Β- καλοκαιρινό τουρισμό - π.χ. θα επηρεαστεί από προβλήματα παροχής νερού και καυσώνων σε περιοχές της Ν. Ευρώπης, από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας, έκθεση σε τυφώνες στις παράκτιες ζώνες της Αυστραλίας … … αρνητικές επιδράσεις σε αγροτικές οικονομίες που στηρίζονταν στη γεωργία και τουρισμό → … απαιτείτε οικονομική αναδιάρθρωση … ίσως προώθηση τουρισμού της υπαίθρου σε πιο κρύες περιοχές της Β. Ευρώπης

24 Κλιματική αλλαγή και Ανθρώπινες Κοινότητες
Ποιες ανθρώπινες κοινότητες επηρεάζει η κλιματική αλλαγή και πώς? - κυρίως τις κοινότητες αγροτικών περιοχών με χαμηλές πληθυσμιακές πυκνότητες που κατοικούν ήδη σε σκληρές περιβαλλοντικές συνθήκες, - αγροτικές περιοχές που είναι εκτεθειμένες σε ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία προβλέπεται να αυξηθούν λόγω υπερθέρμανσης του πλανήτη (π.χ. καταιγίδες, ανεμοστρόβιλοι, πλημμύρες και ξηρασίες) - τα παραπάνω επηρεάζουν ή και απειλούν την παραδοσιακή κουλτούρα των ανθρώπων που ζουν κάτω από αυτές τις περιβαλλοντικές συνθήκες (π.χ. Αλάσκα), - οι αυξανόμενοι φόροι σε πετρέλαιο και βενζίνη έχουν επίπτωση στους κατοίκους αγροτικών περιοχών που εξαρτώνται από τη χρήση των ΙΧ για την καθημερινή μετακίνηση τους, - οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (π.χ. αιολικά πάρκα) σε αγροτικές τοποθεσίες έχουν αναπόφευκτα επιπτώσεις στο τοπικό περιβάλλον και τοπίο.

25 Κύρια σημεία - Επίλογος
Το φυσικό περιβάλλον υποβαθμίζεται από την ανθρώπινη εκμετάλλευση του αγροτικού χώρου Η μοντέρνα γεωργία αποστασιοποιήθηκε από τη φύση και οδηγεί με τη σειρά της σε περιβαλλοντικά προβλήματα, Ο τουρισμός και τα «φυσικά» αγροτικά τοπία συμβάλλουν στα περιβαλλοντικά προβλήματα της διάβρωσης, της ρύπανσης και της απώλειας γης προς όφελος της δόμησης καθώς και η αστικοποίηση, Η παγκόσμια κλιματική αλλαγή έχει επιπτώσεις στα πρότυπα γεωργικής παραγωγής και τουρισμού… … πώς πρέπει να ανταποκριθούν οι ανθρώπινες κοινωνίες στην αγροτική περιβαλλοντική αλλαγή? 2 απόψεις α- η χρηστική και β- η φυσικο-αγροτική