Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία

Παρουσίαση με θέμα: "Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Ευαγγελία Ντουνούση, Λέκτορας Νεφρολογίας, Νεφρολογική Κλινική Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

2 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Εισαγωγή Περίπου το 90% των περιπτώσεων αυξημένων επιπέδων Ca2+ στον ορό οφείλονται σε παθήσεις που διαγιγνώσκονται εύκολα, είτε κλινικά, είτε εργαστηριακά Ποσοστό 20%, οφείλεται σε ποικίλα αίτια μεταξύ των οποίων και μερικές κατηγορίες φαρμάκων

3 Φάρμακα που προκαλούν υπερασβεστιαιμία
Με αυξημένα επίπεδα PTH στον ορό Με επίπεδα PTH ελαττωμένα ή στα κατώτερα φυσιολογικά Λίθιο Βιταμίνη D3 Ανθρακικό ασβέστιο Βιταμίνη Α Θειαζίδες Θεοφυλλίνη Ακετυλοσαλικυλικό οξύ Αυξητική ορμόνη Αργίλιο Μαγγάνιο Ταμοξιφένη

4 Υπερασβεστιαιμία με αυξημένα επίπεδα PTH στον ορό
Λίθιο Yπερασβεστιαιμία παρατηρείται σε ποσοστό % των ασθενών που λαμβάνουν χρόνια αγωγή με λίθιο Broome, Endocrine Practice 2011, 17(Suppl 1); 31-34

5 Λίθιο-Εργαστηριακά ευρήματα
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Λίθιο-Εργαστηριακά ευρήματα Ca2+ ορού: ήπια αυξημένο PTH: αυξημένη Ca2+ ούρων: μειωμένο PO4-2 : φυσιολογικός 1,25(ΟΗ)2D3: αυξημένη

6 1. Λίθιο – Μηχανισμός υπερασβεστιαιμίας
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία 1. Λίθιο – Μηχανισμός υπερασβεστιαιμίας Άμεση δράση του λιθίου στα κύτταρα των παραθυρεοειδών αδένων Ανταγωνιστική δράση σε επίπεδο υποδοχέων Ca2+ με συνέπεια μείωση της καταστολής της PTH από το Ca2+ ορού Αύξηση της απαιτούμενης τιμής Ca2+ ορού, προκειμένου να μειωθεί η έκκριση της PTH με συνέπεια τη δυσανάλογα αυξημένη τιμή PTH ορού για τα υπάρχοντα επίπεδα Ca2+

7 2. Λίθιο – Μηχανισμός υπερασβεστιαιμίας
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία 2. Λίθιο – Μηχανισμός υπερασβεστιαιμίας Υπερπλασία παραθυρεοειδών αδένων και άμεση διέγερση έκκρισης της PTH Αβέβαιο εάν η δράση αυτή ασκείται μέσω άμεσης διέγερσης των φυσιολογικών κυττάρων ή λόγω υποκλινικής δυσλειτουργίας των παραθυρεοειδών αδένων Μελέτες in vitro έχουν δείξει ότι το λίθιο προκαλεί διέγερση της παραγωγής PTH από φυσιολογικά και υπερπλαστικά κύτταρα, αλλά όχι από αδενωματώδη παραθυρεοειδικό ιστό

8 Λίθιο Αντιμετώπιση – Πορεία Διακοπή θεραπείας
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Λίθιο Αντιμετώπιση – Πορεία Διακοπή θεραπείας Επιστροφή επιπέδων Ca2+ ορού και PTH στο φυσιολογικό, σε χρονικό διάστημα 2-3 μηνών Η διακοπή της θεραπείας με λίθιο είναι ο μοναδικός τρόπος ασφαλούς διαφορικής διάγνωσης μεταξύ της υπερασβεστιαιμίας από λίθιο και αυτής που οφείλεται στον 1η υπερπαραθυρεοειδισμό (ΥΠΘ)

9 Υπερασβεστιαιμία με επίπεδα PTH ελαττωμένα ή στα κατώτερα φυσιολογικά
Βιταμίνη D3 Ανθρακικό ασβέστιο Βιταμίνη Α Θειαζίδες Θεοφυλλίνη Ακετυλοσαλικυλικό οξύ Αυξητική ορμόνη Αργίλιο Μαγγάνιο Ταμοξιφένη

10 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Βιταμίνη D3 Η υπερασβεστιαιμία από λήψη βιτ D3 απαιτεί συνυπάρχοντες προδιαθεσικούς παράγοντες (λ.χ. θειαζιδικά διουρητικά, υποκλινικός 1ης ΥΠΘ) Υπερασβεστιαιμία από λήψη βιτ D3 χωρίς προϋπάρχουσες διαταραχές στο μεταβολισμό του Ca2+ παρατηρείται σπάνια Απαιτούνται: - πολύ υψηλές ημερήσιες δόσεις >50000 IU (1250 μg) - μεγάλο χρονικό διάστημα (μηνών)

11 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Βιταμίνη D3 Χορήγηση βιτD3 ή αναλόγων: - θεραπεία υποπαραθυρεοειδισμού - θεραπεία συνδρόμου δυσαπορρόφησης - θεραπεία νεφρικής οστεοδυστροφίας - θεραπεία οστεοπόρωσης (σε συνδυασμό με Ca2+ >500 mg/ημέρα) Καταστάσεις όπως η ακινησία και η αφυδάτωση μπορεί να προκαλέσουν υπερασβεστιαιμία, ακόμα και σε ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν τη σωστή δόση βιταμίνης D3 Lee et al, Conn Med 1999; 63:

12 Βιταμίνη D3- Εργαστηριακά ευρήματα
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Βιταμίνη D3- Εργαστηριακά ευρήματα Ca2+ ορού: αυξημένο PTH: μειωμένη Ca+2 ούρων: αυξημένο 1,25(ΟΗ)2D3: αυξημένη 25(ΟΗ)D3 : αυξημένη επί λήψεως 25(ΟΗ)D3 ή χαμηλή επί λήψεως 1,25(ΟΗ)2D3

13 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Βιταμίνη D3 Τα κοκκιωματώδη νοσήματα προκαλούν αυξημένη εξωνεφρική μετατροπή της 25(ΟΗ)D3 σε 1,25(ΟΗ)2D3 και υπερασβεστιαιμία Η παθολογική εξωνεφρική υδροξυλίωση στις καταστάσεις αυτές μπορεί να οδηγήσει στην εμφάνιση υπερασβεστιαιμίας, ακόμη και με την χορήγηση μικρών δόσεων βιταμίνης D3

14 Kallas et al, J Clin Endocrinol Metab 2010, 95(7):3111–3117

15 Kallas et al, J Clin Endocrinol Metab 2010, 95(7):3111–3117

16 Kallas et al, J Clin Endocrinol Metab 2010, 95(7):3111–3117

17 Βιταμίνη D3 Θεραπευτικά: - Διακοπή λήψης βιτ D3
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Βιταμίνη D3 Θεραπευτικά: - Διακοπή λήψης βιτ D3 - Σε σοβαρή υπερασβεστιαιμία: ενυδάτωση και γλυκοκορτικοειδή για μικρό χρονικό διάστημα Μακρύς χρόνος αποκατάστασης των επιπέδων του Ca2+ ορού αφού ο βιολογικός χρόνος υποδιπλασιασμού της 25(ΟΗ)D3 στο αίμα είναι 25 ημέρες Δ/Δ: Ταχεία υποχώρηση, σε 1-2 ημέρες, της υπερασβεστιαιμίας που οφείλεται σε υπερβολική χορήγηση των ενεργών μεταβολιτών της βιτ D3 λόγω του ταχέως μεταβολισμού των παραγώγων αυτών της βιτ D3

18 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Βιταμίνη Α Αίτιο υπερασβεστιαιμίας: ιατρογενής υπερβιταμίνωση από βιτ Α Απαιτείται αυξημένη (> IU/24ωρο) ή μακροχρόνια χορήγηση βιτ Α ή ρετινοειδούς οξέος (με τη μορφή cis-retinoic acid ή all-trans retinoic acid) Παρατηρείται σε ασθενείς με κακοήθειες (λχ: σάρκωμα Kaposi, προμυελοκυτταρική λευχαιμία) Bhalla et al, J Am Diet Assoc 2005; 105:

19 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Βιταμίνη Α Το ρετινοειδές οξύ προκαλεί δοσοεξαρτώμενη οστική απορρόφηση υπεύθυνη για το 30% της επίπτωσης της υπερασβεστιαιμίας Η μορφή all-trans του ρετινοειδούς οξέος αναστέλλει την κυτταρική αύξηση μέσω αρνητικής παλίνδρομης αλληλορρύθυμισης των υποδοχέων της IL-6 Η αύξηση της IL-6 στον ορό προκαλεί αυξημένη οστική απορρόφηση και υπερασβεστιαιμία Τα επίπεδα της PTH και της 1,25(ΟΗ)2D3 είναι χαμηλά Akiyama et al, Lancet 1992; 339:

20 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Ανθρακικό ασβέστιο Η μεμονωμένη λήψη μεγάλων δόσεων CaCO3 (2-3 gr Ca2+/ημέρα) σπάνια προκαλεί υπερασβεστιαιμία Αίτιο: αναστολής απελευθέρωσης της PTH και της σύνθεσης της καλσιτριόλης μέσω της αρχικής αύξησης της τιμής του Ca2+ ορού Υπασβεστιουρία Αυξημένα επίπεδα φωσφόρου ορού

21 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Ανθρακικό ασβέστιο Η λήψη Ca2+ μπορεί να οδηγήσει σε υπερασβεστιαιμία σε ασθενείς με μειωμένη νεφρική απέκκριση Ca2+ Ο συνδυασμός αυξημένης πρόσληψης Ca2+ και μειωμένης νεφρικής απέκκρισης συναντάται: α) στη χρόνια νεφρική νόσο β) στο σύνδρομο γάλακτος-αλκάλεος

22 Ανθρακικό ασβέστιο Υπερασβεστιαιμία στη Χρόνια Νεφρική Νόσο
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Υπερασβεστιαιμία στη Χρόνια Νεφρική Νόσο Στη ΧΝΝ υπάρχει μειωμένη νεφρική απέκκριση Ca2+ Στην ήπια – μέτρια ΧΝΝ δεν παρατηρείται υπεραβεστιαιμία εξαιτίας των αντιρροπιστικών μηχανισμών της υπερφωσφαταιμίας και της μειωμένης σύνθεσης της καλσιτριόλης

23 Χρόνια Νεφρική Νόσος – Διαταραχές οστικού μεταβολισμού
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Χρόνια Νεφρική Νόσος – Διαταραχές οστικού μεταβολισμού

24 Ανθρακικό Ασβέστιο Υπερασβεστιαιμία στη ΧΝΝ
Υπερασβεστιαιμία εμφανίζεται στην προχωρημένη ή τελικού σταδίου ΧΝΝ, λόγω χορήγησης ανθρακικού ή οξικού Ca2+ ως δεσμευτικά του φωσφόρου Μεγαλύτερο κίνδυνο για την εμφάνιση υπερασβεστιαιμίας στη ΧΝΝ διατρέχουν οι ασθενείς: - με αδυναμική νόσο των οστών - που λαμβάνουν συγχρόνως καλσιτριόλη ή κάποιο άλλο σκεύασμα βιτ D3 στα πλαίσια θεραπείας της υπασβεστιαιμίας και του 2η υπερπαραθυρεοειδισμού

25 Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Τριάδα ευρημάτων: - υπερασβεστιαιμία, - μεταβολική αλκάλωση, - νεφρική βλάβη Σε συνδυασμό με αυξημένη λήψη γάλακτος ή ασβεστίου και ευαπορρόφητα αντιόξινα Abreo et al, Arch Intern Med 1993; 153: Patel, J Am Soc Nephrol 2010; 21:

26 Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό Ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Waked et al, Cases Journal 2009, 2:6188

27 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Παρουσίαση περιστατικού Λευκός άνδρας 81 ετών (κάτοικος ΗΠΑ) Αιτία προσκομιδής στα ΤΕΠ: οξεία μεταβολή του επιπέδου συνείδησης (αποπροσανατολισμός, σύγχυση, λήθαργος) Πρόσφατο ιστορικό: ναυτία και λήθαργος από εβδομάδος Ατομικό αναμνηστικό: αρτηριακή υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, καλοήθης υπερτροφία προστατικούτου αδένα

28 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Κλινικά – Εργαστηριακά ευρήματα Καχεξία, αποπροσανατοσλισμός Ζωτικά σημεία: αυξημένη ΑΠ: 200/100 mmΗg, λοιπά κ.φ. Μεταβολική αλκάλωση Κρεατινίνη ορού: 8,3 mg/dl και Ca2+ ορού: 14,6 mg/dl (Προ 2μήνου: Κρεατινίνη: 1,2 mg/dl και Ca2+:8,9 mg/dl) Διάγνωση εισαγωγής Οξεία νεφρική βλάβη από υπερασβεστιαιμία σε συνδυασμό με υπογκαιμία και μεταβολική αλκάλωση

29 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Θεραπεία – Πορεία νόσου Ενυδάτωση για 2 ημέρες Αποκατάσταση επιπέδου συνείδησης και Ca2+ ορού αλλά όχι βελτίωση νεφρικής λειτουργίας Δύο συνεδρίες ΑΜΚ (eGFR < 10 ml/min) Διακοπή ΑΜΚ και συντηρητική αντιμετώπιση κατόπιν επιθυμίας του ασθενή Βελτίωση νεφρικής λειτουργίας (eGFR =47 ml/min) σε επανέλεγχο μετά από 1 μήνα

30 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Τελική διάγνωση Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος (λήψη 25 δισκίων CaCO3 ημερησίως για πρόληψη οστεοπόρωσης)

31 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος - αλκάλεος Η «νεότερη» μορφή του συνδρόμου αφορά συνήθως ασθενείς με ήπια νεφρική νόσο ή μεταμοσχευμένους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπείας οστεοπόρωσης Αναδρομική μελέτη των Picolos και συν. αναφέρει ότι το σύνδρομο γάλακτος-αλκάλεος ευθυνόταν για το 8,8% των περιπτώσεων υπερασβεστιαιμίας στους νοσηλευόμενους ασθενείς με ΧΝΝ σταδίου 1-4, το χρονικό διάστημα μεταξύ 1998 και 2003 Picolos et al, Clin Endocrinol (Oxf) 2005; 63:

32 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος - Μηχανισμός
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος - Μηχανισμός Τα υψηλά επίπεδα Ca2+ προκαλούν: α. Μείωση του GFR μέσω αγγειοσύσπασης β. Ενεργοποίηση των υποδοχέων Ca2+ στο παχύ ανιόν σκέλος της αγκύλης του Henle, με συνέπεια την αναστολή του συμμεταφορέα Na+-K+-2Cl- και τη νατριούρηση Η νατριούρηση μειώνει τον ενδαγγειακό όγκο με αποτέλεσμα αύξηση της νεφρικής επαναρρόφησης HCO3- Το συνδυασμένο αποτέλεσμα της αυξημένης πρόσληψης αλκαλικών, της ένδειας όγκου και της μείωσης του GFR είναι η μεταβολική αλκάλωση

33 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος Η μεταβολική αλκάλωση συντηρεί την ένδεια όγκου: α. αυξάνοντας τη δραστηριότητα των υποδοχέων Ca2+ β. επιτείνοντας άμεσα την υπερασβεστιαιμία μέσω αύξησης της επαναρρόφησης του Ca2+ στο άπω σωληνάριο (pH-ευαίσθητο κανάλι Ca2+) Οι έμετοι και η πιθανή λήψη διουρητικών επιδεινώνουν την υπερασβεστιαιμία και την αλκάλωση

34 Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ανθρακικό ασβέστιο Σύνδρομο γάλακτος – αλκάλεος Η νεφρική λειτουργία συνήθως αποκαθίσταται μετά τη διακοπή της λήψης του γάλακτος ή του CaCO3 Σε χρόνια υπερασβεστιαιμία προκαλείται δομική νεφρική βλάβη, νεφρασβέστωση και ΧΝΝ

35 Θειαζιδικά διουρητικά
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Θειαζιδικά διουρητικά   Υπερασβεστιαιμία από θειαζίδες σπάνια παρατηρείται σε υγιή άτομα Μπορεί να προκληθεί σε ασθενείς με αυξημένο οστικό μεταβολισμό Μπορεί να αναδειχθεί ένας υποκλινικός 1ης ΥΠΘ με αυξημένα επίπεδα PTH Ήπια υπερασβεστιαιμία: Ca2+ ορού ≥ 11,5 mg/dl Αποκατάσταση επιπέδων Ca2+ ορού σε 2 εβδομάδες από τη διακοπή των φαρμάκων

36 Θειαζιδικά διουρητικά - Μηχανσιμοί
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Θειαζιδικά διουρητικά - Μηχανσιμοί   Μείωση της επαναρρόφησης του NaCl στο άπω σωληνάριο αναστέλλοντας το συμμεταφορέα Na+-Cl- της αυλικής επιφάνειας Μείωση της ημερήσιας απέκκρισης Ca2+ στα ούρα: mg/24ωρο Plotkin et al, Kidney Int 1996; 50:

37 Θειαζιδικά διουρητικά - Μηχανισμοί
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Θειαζιδικά διουρητικά - Μηχανισμοί   Δύο κύριοι μηχανισμοί υπερασβεστιαιμίας: α) Αυξημένη επαναρρόφηση Νa+ και H2O στο εγγύς σωληνάριο εξαιτίας μειωμένου ενδαγγειακού όγκου που οδηγεί σε αύξηση της παθητικής επαναρρόφησης Ca2+ στο ίδιο τμήμα του ουροφόρου σωληναρίου β) Αυξημένη επαναρρόφηση Ca2+ στο τμήμα του άπω εσπειραμένου και του συνδετικού τμήματος του ουροφόρου σωληναρίου που δρουν οι θειαζίδες Nijenhuis et al, J Clin Invest 2005; 115: Costanzo, Am J Physiol 1985; 248: F527-F535

38 Θειαζιδικά διουρητικά - Μηχανισμοί
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Θειαζιδικά διουρητικά - Μηχανισμοί   Η χρόνια υπασβεστιουρική δράση των θειαζιδών μάλλον εξαρτάται από την ένδεια όγκου, η οποία αυξάνει την εγγύς επαναρρόφηση του Na+ και του Ca2+ Οι θειαζίδες προκαλούν επιπλέον: - υποκαλιαιμική μεταβολική αλκάλωση - αυξημένη απέκκριση μαγνησίου

39 Θειαζιδικά διουρητικά
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Θειαζιδικά διουρητικά   Σημαντική κλινική σημασία: Μείωση της συχνότητας των υποτροπών σχηματισμού λίθων σε ασθενείς με ιδιοπαθή υπερασβεστιουρία Πιθανή μείωση της συχνότητας των καταγμάτων του ισχίου σε ηλικιωμένους ασθενείς στους οποίους η μακροχρόνια χορήγηση θειαζιδών διατηρεί ένα θετικό ισοζύγιο ασβεστίου

40 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Θεοφυλλίνη   Μεγάλες δόσεις θεοφυλλίνης προκαλούν: υποκαλιαιμία, υπεργλυκαιμία, μεταβολική οξέωση, υποφωσφαταιμία και υπερασβεστιαιμία Ο μηχανισμός πρόκλησης δεν είναι γνωστός, πιθανολογείται ότι εμπλέκεται μηχανισμός που υπόκειται σε β-αδρενεργική ρύθμιση Η υπερασβεστιαιμία από θεοφυλλίνη είναι συνήθως αναστρέψιμη εφόσον τα επίπεδα του φαρμάκου στο αίμα επανέλθουν στο φυσιολογικό

41 Ακετυλοσαλικυλικό οξύ
Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία Ακετυλοσαλικυλικό οξύ Λήψη μεγάλων δόσεων ακετυλοσαλικυλικού οξέος μπορεί σπάνια να προκαλέσει υπερασβεστιαιμία O μηχανισμός δεν είναι διευκρινισμένος

42 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Αυξητική ορμόνη Η χορήγηση θεραπευτικών δόσεων αυξητικής ορμόνης (GH) επηρεάζει ήπια τα επίπεδα Ca2+ ορού Μηχανισμός πρόκλησης υπερασβεστιαιμίας από χορήγηση GH σε υγιή άτομα: - ήπια αύξηση της 1,25(ΟΗ)2D3 στον ορό ανεξάρτητα από τα χαμηλά επίπεδα της κυκλοφορούσας PTH - διαμεσολάβηση του αυξητικού παράγοντα της ινσουλίνης 1 (IGF-I) Wright, Calcif Tissue Int 1997; 61:

43 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Αυξητική ορμόνη Ασθενείς με ακρομεγαλία μπορεί να εμφανίσουν υπερασβεστιαιμία ή υπερασβεστιουρία, μέσω αύξησης της 1,25(ΟΗ)2D3, εξαιτίας της περίσσειας της GH Η θεωρία στηρίζεται στη σημαντική θετική συσχέτιση των επιπέδων της 1,25(ΟΗ)2D3 στον ορό και της ημερήσιας νεφρικής αποβολής GH

44 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Αλουμίνιο Η υπερασβεστιαιμία σχετίζεται με την τοξικότητα από αλουμίνιο σε ασθενείς υπό αιμοκάθαρση Εμφανίζεται όταν η PTH > 500 pg/ml ή επί θεραπείας με βιταμίνη D3 Αίτια: - Η υψηλή περιεκτικότητα του διαλύματος ΑΜΚ σε αλουμίνιο (>30-40 μg/L) - Η χορήγηση σκευασμάτων που περιέχουν αλουμίνιο

45 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Μαγγάνιο Βαριές περιπτώσεις υπερασβεστιαιμίας έχουν παρατηρηθεί σε εργάτες βιομηχανιών στα πλαίσια δηλητηρίασης από μαγγάνιο Ο μηχανισμός πρόκλησης δεν είναι διευκρινισμένος

46 Φάρμακα και υπερασβεστιαιμία
Ταμοξιφένη Η χορήγηση του αντι-οιστρογόνου ταμοξιφένης σε ασθενείς με καρκίνο του μαστού και οστικές μεταστάσεις μπορεί να οδηγήσει σε υπερασβεστιαιμία κατά την έναρξη κυρίως της θεραπείας Valentin-Opran , J Clin Invest 1985; 75: