Εκπαιδευτικός σχεδιασμός «Σκοποί και στόχοι στη διδασκαλία»

Παρουσίαση με θέμα: "Εκπαιδευτικός σχεδιασμός «Σκοποί και στόχοι στη διδασκαλία»"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Εκπαιδευτικός σχεδιασμός «Σκοποί και στόχοι στη διδασκαλία»
Όλγα Βουλγαρίδου Σχολική Σύμβουλος 2ης εκπ. περ. Ν. Ροδόπης επιμορφωτική ημερίδα εκπαιδευτικών Σεπτέμβριος 2014

2 Προβληματισμός εκπαιδευτικού
Πώς σχεδιάζω μία διδασκαλία; Ποια είναι η καλή, η αποτελεσματική & η ποιοτική διδασκαλία;

3 ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ
«Το σύνολο των προδιδακτικών δραστηριοτήτων του εκπαιδευτικού με στόχο την εξασφάλιση των επιδιώξεων της εκπαίδευσης με οικονομία χρόνου και πνευματικού μόχθου μέσα σε ένα παιδαγωγικά αποδεκτό περιβάλλον» (Χατζηδήμου & Ταρατόρη 1992, Ξωχέλλης1991, Ματσαγγούρας, 1998) «Αποτελεί σημαντικό και δύσκολο έργο το οποίο συνδέει τα ΑΠΣ με την ωριαία διδασκαλία και ο εκπαιδευτικός καλείται να επιτελέσει τρεις λειτουργίες: αξιακής φύσης, ψυχολογικής φύσης, τεχνοκρατικής φύσης »

4 Τι περιλαμβάνει ένα σχέδιο διδασκαλίας
1. Τα χαρακτηριστικά της ενότητας 2. Σκοποί 3. Στόχοι 4. Επιλογές περιεχομένου (τι;) 5. Μεθοδολογικές επιλογές (πώς;) 6. Διδακτικά Υλικά 7. Αξιολόγηση Διδασκαλίας 8. Διάγραμμα Ροής της Διδασκαλίας

5 Α) Διδακτικές φάσεις Β) Ενέργειες Εκπαιδευτικού Γ) Ενέργειες Μαθητών Δ) Χρονική διάρκεια φάσεων

6 Ο σκοπός του μαθήματος «Η προδιατυπωμένη, σαφής έκφραση που περιγράφει την αναμενόμενη συμπεριφορά του εκπαιδευόμενου στο τέλος του μαθήματος ως αποτέλεσμα της διδασκαλίας και αφορά απόκτηση γνώσεων ,ανάπτυξη δεξιοτήτων, καλλιέργεια δεξιοτήτων και στάσεων» Χριστιάς, 2003

7 Οι στόχοι του μαθήματος
Εξειδικευμένοι σκοποί της διδασκαλίας Διατυπωμένοι με σαφήνεια και ακρίβεια Πραγματοποιήσιμοι/Παρατηρήσιμοι Αξιολογήσιμοι/ Να ελέγχουν την συμπεριφορά του εκπαιδευόμενου

8 Άσκηση Τι πιστεύετε; Πώς θα διατυπώσω ένα στόχο διδασκαλίας;

9 Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα (Γλώσσα, ΣΤ΄ τάξη)
Ταξίδια, τόποι, μεταφορικά μέσα (Γλώσσα, ΣΤ΄ τάξη)

10 Κι άλλοι στόχοι … (ΕΜΔ, Γ2, ΕΚΟ)
Κι άλλοι στόχοι … (ΕΜΔ, Γ2, ΕΚΟ) Εκφράζουμε τις εντυπώσεις μας και περιγράφουμε προφορικά το αυτοκίνητο. Χρησιμοποιούμε τον ορθογράφο για τις λέξεις με τα διπλά γράμματα. Αναφέρουμε τις δυσκολίες του ταξιδιού και λειτουργούμε με ενσυναίσθηση. Παρατηρούμε την εικόνα (καράβι ή ελέφαντα) και κάνουμε διασύνδεση με το παρόν. Παρακολουθούμε απόσπασμα της ταινίας

11 Στόχοι διδακτικής ενότητας (Οι θεοί του Ολύμπου, Ιστορία Γ΄τάξης)
Στόχοι διδακτικής ενότητας (Οι θεοί του Ολύμπου, Ιστορία Γ΄τάξης) Να ονομάσουν τους θεούς του Ολύμπου Να πληροφορηθούν για τις ιδιότητές τους μέσα από εικονογραφημένες πληροφορίες Να συγγράψουν κατά ομάδες κείμενα για τους θεούς Να προσδιορίσουν τον Όλυμπο στο χάρτη Να διασυνδέσουν την μυθολογία με τη σημερινή ζωή. Να συσχετίσουν τις ιδιότητες των θεών με τα επαγγέλματα Να συνδέσουν το μύθο του δωδεκάθεου με τη λογοτεχνία Να κατανοήσουν την απήχηση του μύθου του δωδεκάθεου στην παγκόσμια ιστορία της τέχνης Να εντοπίσουν/να αναπτύξουν στα διακριτά μαθήματά τους ανάλογες δραστηριότητες.

12 Α. Στοχοταξινομία του Bloom
Γνώση (η κατώτερη μορφή μάθησης) Κατανόηση (συνόψιση, μετάφραση, ερμηνεία) Εφαρμογή (σε άλλο πλαίσιο) Ανάλυση (στοιχείων, σχέσεων, αρχών) Σύνθεση (έκθεση, παραγωγή σχεδίου, λόγου) Αξιολόγηση (με εξωτερικά & εσωτερικά κριτήρια)

13 Πώς ξεχωρίζουμε τον σκοπό από τον στόχο
Πώς ξεχωρίζουμε τον σκοπό από τον στόχο Ρήματα για σκοπούς Ρήματα για στόχους κατανοώ, μαθαίνω, αντιλαμβάνομαι απολαμβάνω αισθητικά υιοθετώ, προσαρμόζομαι διαμορφώνω άποψη διαμορφώνω στάσεις κ.λπ. αναφέρω, απαριθμώ παρατηρώ, αναγνωρίζω ανακαλώ, αναλύω διακρίνω, συγκρίνω, κατηγοριοποιώ διατάσσω, ιεραρχώ επεξηγώ, προβλέπω επαληθεύω, συνοψίζω αξιολογώ κλπ.

14 ΣΚΟΠΟΣ Μελέτη του Περιβάλλοντος Γ΄ τάξη
ΣΚΟΠΟΣ Μελέτη του Περιβάλλοντος Γ΄ τάξη ΣΤΟΧΟΙ Κεφ 2: Η ομάδα μια αγκαλιά, δάσκαλοι με τα παιδιά Να αποκτήσουν σχέσεις με τους συμμαθητές τους Να βιώσουν ότι η τάξη τους είναι μια ομάδα, τα μέλη της οποίας αλληλεπιδρούν. Η απόκτηση γνώσεων και η ανάπτυξη δεξιοτήτων, αξιών και στάσεων που επιτρέπει στο μαθητή να παρατηρεί, να περιγράφει, να ερμηνεύει και να προβλέπει τη λειτουργία, τους συσχετισμούς και τις αλληλεπιδράσεις του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος ώστε να οδηγείται στην αειφόρο ανάπτυξη του πλανήτη (ΔΕΠΠΣ,ΦΕΚ 2003)

15 Άλλοι στόχοι γνωστικοί συναισθηματικοί ψυχοκινητικοί

16 Β. Στοχοταξινομία του Gagne
Είναι συνδυασμός γνωστικών, συναισθηματικών και ψυχοκινητικών στόχων 1. Γλωσσικές πληροφορίες 2. Νοητικές δεξιότητες (ερεθίσματα, έννοιες, κατάταξη, κανόνες, λύση προβλημάτων) 3. Γνωστικές στρατηγικές 4. Ψυχικές στάσεις απέναντι σε αρχές και σχέσεις 5. Ψυχοκινητικές δεξιότητες

17 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δημιουργώ στόχους σε μία ενότητα ενός μαθήματος
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Δημιουργώ στόχους σε μία ενότητα ενός μαθήματος με τα ρήματα στόχου Να … Να ….. Να συγγράψουν σε δυάδες κείμενο / να δημιουργήσουν ιστορία μέσω της αξιοποίησης των ΤΠΕ (word) Με την παραπάνω διατύπωση θα μπορούσατε να καταλάβετε πώς θα σχεδιάζατε τις διδακτικές πράξεις;

18 Ενέργειες εκπαιδευτικού και μαθητή
Ενέργειες εκπαιδευτικού και μαθητή Θα καθοδηγήσει Θα συντονίσει Θα παρέμβει Θα συμπληρώσει Θα προσανατολίσει Θα ενισχύσει Θα προτρέψει Θα αναπλαισιωθεί Θα διακρίνει Θα συγκρίνει Θα κατηγοριοποιήσει Θα καταγράψει Θα συνεργαστεί Θα επιλύσει θα αυτοαξιολογηθεί

19 ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Τι πιστεύετε;
Τι λογής στόχους χρειάζεται να θέσει ο εκπαιδευτικός στη διδασκαλία του ;

20 Εργασία σε ομάδες Επιλέξτε στόχους μαθήματος Γνωστικό (μεθοδολογία)
Συναισθηματικό ( δραστηριότητες) Ψυχοκινητικό (σε ομάδες, σε δυάδες, σε σχέδιο εργασίας – συνεργασία και κοινωνικές δεξιότητες)

21 Μαθηματικά Β΄τάξης (φτιάχνω αριθμούς ως το 100 και τους συγκρίνω: 1 ώρα)
ΣΤΟΧΟΙ Να αξιοποιούν τη φωνολογική ανάλυση και τον άβακα για να δίνουν αξία στα ψηφία του αριθμού (Δ.Σ.) Να συγκρίνουν-διατάσσουν φυσικούς αριθμούς ως το 100 Να χρησιμοποιούν εποπτικό υλικό για έλεγχο των εργασιών Να βρίσκουν αθροίσματα - διαφορές πατώντας στη δεκάδα ή στην αριθμογραμμή Να εργάζονται σε ομάδες των δύο για επίλυση προβλημάτων

22 Α. Έλεγχος προαπαιτούμενων γνώσεων
ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Α. Έλεγχος προαπαιτούμενων γνώσεων Β. Δραστηριότητα- ανακάλυψη - εργασίες Γ. Επισημοποίηση της νέας γνώσης Δ. Εμπέδωση και εφαρμογή Ε. Επέκταση *Ανάλυση Κλίμακας αξιολόγησης- Ατομικό φύλλο (Α-Β-Γ-Δ) *Συνοπτικός πίνακας αυτοαξιολόγησης & ετεροαξιολόγησης στις ομαδικές εργασίες(Κ-Λ-Π)

23 Μαθηματικά της φύσης και της ζωής Γ΄τάξης (Οι αριθμοί ως το 1000)
ΣΤΟΧΟΙ Να διαβάζουν και να γράφουν αριθμούς ως τριψήφιους Να περνούν από τη λεκτική στη συμβολική γραφή και αντ. Να διακρίνουν τις Μ,Δ,Ε και την σχετική αξία τους Να χρησιμοποιούν με ευχέρεια τους αριθμούς στη ζωή Να γράφουν το δεκαδικό ανάπτυγμα ενός τριψήφιου αριθμού ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΡΟΗΣ Α. Προσανατολισμός και εκμαίευση Β. Επισημοποίηση της νέας γνώσης Γ. Εμπέδωση και εφαρμογή Δ. Επέκταση * Φύλλα αξιολόγησης-Κλίμακα αξιολόγησης (Α-Β-Γ-Δ-Ε)

24 Mαθηματικά Στόχος: δεξιότητες επίλυσης προβλήματος Κατανόηση
Σχεδιασμός Επίλυση Διαδικασίες ελέγχου της λύσης (Κριτική σκέψη, συνεργασία, μαθηματική σκέψη, μεταγνώση)

25 Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

26

27

28

29

30

31

32 Διδακτικοί στόχοι από τους οποίους θα προκύπτει τι «θα είναι ικανοί να κάνουν στο τέλος της διδακτικής ενότητας οι μαθητές». Οι διδακτικοί στόχοι αναφέρονται κυρίως στα μετρήσιμα στοιχεία της αλλαγής συμπεριφοράς των μαθητών και η οποία αλλαγή αποτελεί βασικό συστατικό της μάθησης. Για τον καλύτερο προσδιορισμό των διδακτικών στόχων χρησιμοποιούνται ρήματα που να μπορούν να μετρήσουν την αλλαγή συμπεριφοράς, π.χ. αναφέρω, απαριθμώ κ.λπ. και όχι ρήματα των οποίων το αποτέλεσμα δεν μπορεί να μετρηθεί όπως κατανοώ, μαθαίνω, αντιλαμβάνομαι κ.λπ.

33

34 ΣΧΕ∆ΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ

35 Σκοπιμότητα Διδακτικές μέθοδοι Κατάλληλη ομαδοποίηση Διδακτικός χρόνος

36

37

38

39

40

41 ΜΑΘΗΣΗ (οι παράγοντες που την επηρεάζουν)
Τα κίνητρα Ο εκπαιδευτικός Η διδακτική ύλη Η ετοιμότητα του μαθητή Η υλικοτεχνική υποδομή Η δυναμική της ομάδας –τάξης Η συμμετοχή του μαθητή

42

43 Α. Στην πρώτη εντάσσονται οι ικανότητες, τα κίνητρα και η ετοιµότητα των µαθητών. • Ικανότητες: Η διδασκαλία γίνεται περισσότερο αποτελεσµατική, όταν καλλιεργεί και προάγει τις γενικές και ειδικές ικανότητες των µαθητών. Οι γενικές σχετίζονται µε τη νοηµοσύνη, ενώ οι ειδικές µε ορισµένες κλίσεις (µουσική, ζωγραφική, χορός, κ.λ.π.). • Κίνητρα: Κίνητρο (ή παρώθηση) καλείται ο συνειδητός ή ασυνείδητος παράγοντας, ο οποίος διεγείρει, διατηρεί, ρυθµίζει, στηρίζει και κατευθύνει τη συµπεριφορά του ατόµου προς ένα σκοπό. Η διαδικασία της µάθησης κατευθύνεται και ενισχύεται από τα κίνητρα της ανθρώπινης συµπεριφοράς. • Ετοιµότητα: Ο όρος ετοιµότητα δηλώνει την απόκτηση κάποιου βαθµού φυσιολογικής και ανατοµικής ωριµότητας και την ύπαρξη ενός επαρκούς υποβάθρου εµπειριών που θεωρούνται απαραίτητα για την απόκτηση νέων προσόντων.

44 Β. Στη δεύτερη οι εµπειρίες, η προσαρµογή και η υγεία
Β. Στη δεύτερη οι εµπειρίες, η προσαρµογή και η υγεία. • Εµπειρία: Εµπειρία είναι ένα δυναµικό σύνολο εντυπώσεων, αντιλήψεων, διανοηµάτων, συναισθηµάτων και δεξιοτήτων. Είναι καθετί που απολαµβάνουµε, καθετί από το οποίο υποφέρουµε, καθετί που ζούµε µε τη συµµετοχή των αισθήσεων, των συναισθηµάτων και των άλλων πνευµατικών λειτουργιών. • Προσαρµογή: Ο όρος αναφέρεται στην ικανότητα του ατόµου να ζει αρµονικά µε το περιβάλλον του διατηρώντας ταυτόχρονα άθικτη την προσωπική του ακεραιότητα. Όταν ο µαθητής κατορθώσει να προσαρµοστεί στο σχολικό περιβάλλον, τότε εντάσσεται αρµονικά µέσα σε αυτό και θέτει σε λειτουργία τη διαδικασία της µάθησης. • Υγεία: Η υγεία αναφέρεται στην καλή φυσιολογική λειτουργία των εξωτερικών και εσωτερικών οργάνων του οργανισµού ενός ατόµου, αλλά και στην ψυχική του υγεία που προέρχεται κυρίως από την προσαρµογή, την ικανοποίηση των ψυχικών του αναγκών και την αποφυγή των συγκρούσεων

45 Γ. Στην τρίτη η µέθοδος, η σχολική ατµόσφαιρα και ο εκπαιδευτικός
Γ. Στην τρίτη η µέθοδος, η σχολική ατµόσφαιρα και ο εκπαιδευτικός. • Μέθοδος: Είναι ο δρόµος που ακολουθεί η διδασκαλία για να φτάσει στους στόχους της. ∆εν υπάρχει µία µέθοδος για όλες τις περιπτώσεις, για όλους τους µαθητές και για όλους τους εκπαιδευτικούς, αφού κάθε φορά είναι διαφορετικοί οι επιδιωκόµενοι σκοποί, διαφορετική η φύση του αντικειµένου της διδασκαλίας, διαφορετικό το επίπεδο και η ιδιοσυγκρασία των µαθητών. • Σχολική ατµόσφαιρα: Οι σχέσεις διδασκόντων - διδασκοµένων είναι ένας σηµαντικός παράγοντας που επηρεάζει τη µάθηση. Έρευνες έχουν αποδείξει όχι µόνο τη θετική ψυχολογική επίδραση µιας τέτοιας στάσης του εκπαιδευτικού πάνω στους µαθητές, αλλά και την αύξηση στην επίδοση τους. • Εκπαιδευτικός: Ο εκπαιδευτικός είναι υπεύθυνος για την οργάνωση, τον συντονισµό, την εκτέλεση και αξιολόγηση της διδασκαλίας. Χρέος έχει να µαθαίνει το µαθητή να µαθαίνει, να δηµιουργεί ένα δηµοκρατικό κλίµα µέσα στην τάξη και να προσπαθεί να βοηθά τους µαθητές στην επίλυση των προβληµάτων τους. (Α. Χαραλαμπόπουλος, «Το πρόγραμμα της γλώσσας για το Δημοτικό σχοελίο: μια κριτική προσέγγιση».

46 1. “Χαρακτηριστικά της ενότητας”
Κάθε διδακτική ενότητα που επιλέγουμε να διδάξουμε σε μια σχολική τάξη, συνήθως αποτελεί έναν κρίκο μιας αλυσίδας από ενότητες που όλες συνδέονται μεταξύ τους και συνιστούν τη διδακτέα ύλη του έτους. Είναι σημαντικό να βοηθούμε τους μαθητές να συνδέουν τις νέες έννοιες με τις προηγούμενες και να προετοιμάζονται για τις επόμενες. Να αντιμετωπίζουν δηλαδή τις έννοιες ως μέρη ενός ευρύτερου συνόλου, ως τμήματα ενός συμπαγούς “οικοδομήματος”. Για το σκοπό αυτό, κατά την προετοιμασία του μαθήματος πρέπει να γνωρίζουμε ποια είναι τα χαρακτηριστικά της διδακτικής ενότητας που την συνδέουν με τις προηγούμενες και επόμενες ενότητες και ποιο ρόλο παίζει η ίδια μέσα στο σύνολο της διδακτέας ύλης. 2. “Σκοποί” Κάθε διδασκαλία που πραγματοποιούμε έχει ένα συγκεκριμένο σκοπό, όπως την εκμάθηση ορισμένων θεωρητικών εννοιών ή μιας πρακτικής μεθόδου. Κατά την διάρκεια του μαθήματος θα πρέπει να έχουμε κατά νου τον γενικό σκοπό της διδασκαλίας, ο οποίος θα έχει καθοριστεί από πριν και στον οποίο θα αποβλέπουν οι ενέργειες που πραγματοποιούμε μέσα στην τάξη. 3. “Στόχοι” Ο σκοπός του μαθήματος έχει βέβαια ένα γενικό χαρακτήρα και η επίτευξή του εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Χρειάζεται λοιπόν ένας τρόπος να ελέγξουμε το αποτέλεσμα της διδασκαλίας μας. Έτσι, είναι χρήσιμο εκ των προτέρων να εξειδικεύσουμε τον σκοπό της διδασκαλίας σε επιμέρους, πιο συγκεκριμένους και μετρήσιμους στόχους (όσο αυτό είναιδυνατό). Να προσδιορίσουμε δηλαδή ποιες ενέργειες των μαθητών θα έδειχναν ότι η διδασκαλία μας ήταν αποτελεσματική. Οι “στόχοι” αποτελούν ένα μέτρο για την αξιολόγηση της διδασκαλίας μας. Σε πρώτο επίπεδο είναι σημαντικό να θέσουμε γνωστικούς στόχους, που αφορούν στο αν οι μαθητές κατανόησαν τις έννοιες που διδάχθηκαν. Εκτός από αυτούς, όμως, μπορούμε να θέσουμε και στόχους που σχετίζονται με συναισθηματικές, ψυχοκινητικές ή μεταγνωστικές δεξιότητες των μαθητών. 4. “Επιλογές περιεχομένου” Ίσως το βασικότερο στάδιο κατά την προετοιμασία της διδασκαλίας μας είναι να επιλέξουμε και να οργανώσουμε το περιεχόμενο του μαθήματος σύμφωνα με τους στόχους πουέχουμε θέσει. Αφού αντλήσουμε τις πληροφορίες που χρειαζόμαστε από διάφορες πηγές (όπως το σχολικό βιβλίο, το διαδίκτυο κ.λπ.), είναι χρήσιμο να σχηματίσουμε ένα “σκελετό” από τις έννοιες που θέλουμε να διδάξουμε και τις σχέσεις που έχουν μεταξύ τους. Μια συνοπτική εικόνα των κεντρικότερων σημείων του μαθήματος, η οποία θα αποτελεί τον οδηγό μας κατά την διάρκεια της διδασκαλίας. 5. “Μεθοδολογικές επιλογές” Αφού οργανώσουμε το περιεχόμενο του μαθήματος είναι απαραίτητο να σχεδιάσουμε και τα βήματα που πρόκειται να ακολουθήσουμε κατά την διδασκαλία, ώστε να αποφύγουμε επισφαλείς αυτοσχεδιασμούς της τελευταίας στιγμής. Η διάλεξη μπορεί να εμπλουτιστεί με τη χρήση εποπτικών μέσων (διαφάνειες, βίντεο, αντικείμενα κλπ) ή να περιλαμβάνει έναν“καταιγισμό ιδεών”, προκειμένου οι μαθητές να διευρύνουν τις αντιλήψεις τους και να αποκτήσουν μεγαλύτερη εποπτεία για το αντικείμενο που μαθαίνουν. Όμως, η κατανόηση του μαθήματος δεν είναι εφικτή χωρίς την ενεργή συμμετοχή των μαθητών. Γι' αυτό ο εκπαιδευτικός καλείται να αναπτύξει έναν ουσιαστικό διάλογο μαζί τους, επιχειρώντας να ανιχνεύσει τις αντιλήψεις τους για το αντικείμενο αλλά και να τους θέσει ενώπιον προβλημάτων, τα οποία απαιτούν κριτική σκέψη και μπορούν να οδηγήσουν σε αναθεώρηση των αντιλήψεων αυτών. Τα εκπαιδευτικά προβλήματα μπορούν να τεθούν είτε προφορικά, είτε με τη μορφή ατομικής ή ομαδικής εργασίας-δραστηριότητας. Σε κάθε περίπτωση, για να είναι αποτελεσματική η διδασκαλία μας απαιτείται προετοιμασία και οργάνωση των μεθόδων που πρόκειται να χρησιμοποιηθούν. 6. “Διδακτικά Υλικά” Η οργάνωση της διδασκαλίας μας περιλαμβάνει πρακτικά και μια καταγραφή των εντύπων, συσκευών ή άλλων διδακτικών υλικών που σκοπεύουμε να χρησιμοποιήσουμε, ώστε να μην βρεθούμε κατά την διδασκαλία στην δυσάρεστη θέση να διαπιστώσουμε ότι μας λείπει κάτι σημαντικό. Πρακτικά: στα “Διδακτικά Υλικά” αναγράφονται τα πραγματικά υλικά, εργαλεία, συσκευές ή ομοιώματά τους για διδακτική χρήση, που σκοπεύει να χρησιμοποιήσει στη διδασκαλία ο σπουδαστής, εικόνες, σχέδια, διαγράμματα που θα παρουσιαστούν μέσω διαφανειών, χαρτών ή βιντεοπροβολέα ή με χρήση του πίνακα (χωρίς να γίνεται ξεχωριστή αναφορά στην κάθε μια εικόνα ή διάγραμμα κλπ). Αναφέρεται επίσης κάθε υλικό που θα διανεμηθεί σε έντυπη μορφή (προβλήματα, σχήματα, ερωτήματα κλπ). 7. “Αξιολόγηση Διδασκαλίας” Πέρα από τις γνώσεις και τις μεθόδους μας, η διδασκαλία είναι κατά κύριο λόγο συνάρτηση της σχέσης που αναπτύσσεται μεταξύ δασκάλου και μαθητών. Είναι, δηλαδή, μια δυναμική κοινωνική διαδικασία που επηρεάζει σημαντικά την προσωπικότητά τους και γι' αυτό μπορεί και πρέπει να αξιολογείται. Η αξιολόγηση δεν αποβλέπει στο να κρίνει τα οποιαδήποτε λάθη, τα οποία άλλωστε είναι ανθρώπινα, αλλά στο να φανερώσει τα πραγματικά αποτελέσματα της διδασκαλίας μας και να δώσει την δυνατότητα τόσο σε εμάς όσο και στους μαθητές μας να εξελιχθούμε. Όπως προαναφέρθηκε, μέτρο και κριτήριο για την αξιολόγηση της διδασκαλίας μας είναι οι στόχοι που θέτουμε αρχικά. Για να ελέγξουμε κατά πόσον επιτεύχθηκαν οι στόχοι μας μπορούμε να θέσουμε στους μαθητές μας κάποια ερωτήματα, υπό μορφή προφορική ή γραπτή. Εναλλακτικά, θα μπορούσαμε απλώς να παρατηρήσουμε τις ενέργειες των μαθητών σε μία δραστηριότητα που προϋποθέτει να έχουν κατανοήσει κάποιες έννοιες του μαθήματος. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει εκ των προτέρων να προσδιορίσουμε μια μέθοδο αξιολόγησης της διδασκαλίας μας. 8. “Διάγραμμα Ροής της Διδασκαλίας” Για την αξιολόγηση της διδασκαλίας μας οφείλουμε να λάβουμε υπόψη και την συνάφεια των στόχων που έχουμε θέσει με τον διαθέσιμο χρόνο του μαθήματος. Ως εκπαιδευτικοί, καλούμαστε, στον περιορισμένο χρόνο μιας διδακτικής ώρας, να ισορροπήσουμε ανάμεσα στους διδακτικούς στόχους που επιτάσσει το αναλυτικό πρόγραμμα και στις εκπαιδευτικές ανάγκες των μαθητών. Προκειμένου να ανταποκριθούμε σε αυτή τη διπλή υποχρέωση είναι απαραίτητο να κάνουμε έναν προγραμματισμό των βημάτων που σκοπεύουμε να ακολουθήσουμε κατά την διδασκαλία. Βέβαια, το πρόγραμμα δεν αποσκοπεί σε μια απαρέγκλιτη καθοδήγηση της διδασκαλίας. Όπως προαναφέρθηκε, η διδασκαλία είναι μια ζωντανή κοινωνική διαδικασία και, γι' αυτό ακριβώς, η πορεία που ακολουθεί διαμορφώνεται στην πράξη από τα πρόσωπα που συμμετέχουν σε αυτήν. Έτσι, θα πρέπει να έχουμε την ευελιξία να αποκλίνουμε από το πρόγραμμα που έχουμε θέσει και να προσαρμόζουμε τη ροή της διδασκαλίας, λαμβάνοντας υπόψη τις εκάστοτε συνθήκες (την πορεία της συζήτησης, τις δυνατότητες των μαθητών κλπ). Όμως, αν δεν θέσουμε καθόλου πρόγραμμα το μάθημα κινδυνεύει να παρασυρθεί ολοκληρωτικά από αυτές τις συνθήκες. Πρακτικά: το “Διάγραμμα Ροής της Διδασκαλίας” αναπτύσσεται σε τέσσερις στήλες: α) Στις “Διδακτικές Φάσεις” αναγράφονται τα στάδια της διδασκαλίας που προβλέπει και σχεδιάζει να ακολουθήσει ο εκπαιδευτικός. β) Στις “Ενέργειες Εκπαιδευτικού” Αναφέρεται ποιες είναι οι προβλεπόμενες ενέργειες του εκπαιδευτικού ανά στάδιο (π.χ. ακούει τις παρεμβάσεις των μαθητών, κάνει διάλεξη με χρήση διαφανειών, συντονίζει τη συζήτηση με τους μαθητές, παρακολουθεί-ενισχύει τις ατομικές ή ομαδικές εργασίες…). γ) Στις “Ενέργειες μαθητών” αναφέρεται ποιες είναι οι προβλεπόμενες ενέργειες των μαθητών ανά στάδιο σε αντιστοιχία με τις ενέργειες του εκπαιδευτικού. δ) Στη “Χρονική διάρκεια διδακτικών φάσεων” αναγράφεται η - κατ’ εκτίμηση - χρονική διάρκεια των σταδίων που έχουν αναγγελθεί στην πρώτη στήλη.

47

48 ΙΙ ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΠΟΥ ΔΙΕΠΟΥΝ ΤΗΝ ΚΡΙΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ
 1. Αρχή της ψυχολογικής αποδοχής και στήριξης 2. Αρχή αυτενεργού συμμετοχής 3. Αρχή της Ολότητας 4. Αρχή της Προσφοράς Συστηματικών Γνώσεων 5. Αρχή της Εποπτείας 6. Αρχή της Επαγωγικότητας 7. Αρχή της Διαφοροποίησης ως προς τις ανάγκες του κάθε μαθητή 8. Αρχή της Διαθεματικής Προσέγγισης

49

50

51 α) Στις “Διδακτικές Φάσεις” αναγράφονται τα στάδια της διδασκαλίας που προβλέπει και σχεδιάζει να ακολουθήσει ο εκπαιδευτικός. β) Στις “Ενέργειες Εκπαιδευτικού” Αναφέρεται ποιες είναι οι προβλεπόμενες ενέργειες του εκπαιδευτικού ανά στάδιο (π.χ. ακούει τις παρεμβάσεις των μαθητών, κάνει διάλεξη με χρήση διαφανειών, συντονίζει τη συζήτηση με τους μαθητές, παρακολουθεί-ενισχύει τις ατομικές ή ομαδικές εργασίες…). γ) Στις “Ενέργειες μαθητών” αναφέρεται ποιες είναι οι προβλεπόμενες ενέργειες των μαθητών ανά στάδιο σε αντιστοιχία με τις ενέργειες του εκπαιδευτικού. δ) Στη “Χρονική διάρκεια διδακτικών φάσεων” αναγράφεται η - κατ’ εκτίμηση - χρονική διάρκεια των σταδίων που έχουν αναγγελθεί στην πρώτη στήλη.