Φιδάνη Κ. σε συνεργασία με Πενταράκη Μ. Π.Ε. 6. Εμπλουτισμός Μαθημάτων με την Οπτική του Φύλου. Διδακτική ενότητα O ρόλος των νοσηλευτών/τριών στην προσέγγιση.

Παρουσίαση με θέμα: "Φιδάνη Κ. σε συνεργασία με Πενταράκη Μ. Π.Ε. 6. Εμπλουτισμός Μαθημάτων με την Οπτική του Φύλου. Διδακτική ενότητα O ρόλος των νοσηλευτών/τριών στην προσέγγιση."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Φιδάνη Κ. σε συνεργασία με Πενταράκη Μ. Π.Ε. 6. Εμπλουτισμός Μαθημάτων με την Οπτική του Φύλου. Διδακτική ενότητα O ρόλος των νοσηλευτών/τριών στην προσέγγιση – εκτίμηση και αντιμετώπιση των γυναικών που έχουν υποστεί συντροφική βία Μάθημα: Επείγουσα Νοσηλευτική Τμήμα Νοσηλευτικής Προπτυχιακά προγράμματα σπουδών φύλου και ισότητας, ΤΕΙ Πάτρας, ΕΠΕΑEΚ ΙΙ: Η πράξη συγχρηματοδοτείται: Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (Ε.Κ.Τ.)-Εθνικοί Πόροι

2 Εισαγωγή Σύμφωνα με το ψήφισμα 49.25 της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας, στην έκτη συνάντηση ολομέλειας της 25ης Μαΐου 1996, η άσκηση βίας κατά των γυναικών αποτελεί ένα σοβαρό πρόβλημα δημόσιας υγείας με διαστάσεις επιδημίας (WHO, 2002)[1] που πρέπει άμεσα να αντιμετωπιστεί. Η βία είτε είναι σωματική είτε σεξουαλική ή ψυχολογική προκαλεί σημαντικά προβλήματα υγείας στις γυναίκες/έφηβες που την υφίστανται (Coker κ.ά. 2000)[2]. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κατατάσσει τις συνέπειες της βίας σε σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες [1] WHO. 2002. World Report on Violence and Health. Geneve: World Health Organization.[1][2] [1] [2] Coker, A. L., McKeown, R. E., Sanderson, M., Davis, K. E., Valois, R.F., Huebner, E. S. 2000. Severe dating violence and quality of life among South Carolina high school students, American Journal of Preventive Medicine 19Q 220-227. [2]

3 Συντροφική Βία Η βία κατά των γυναικών είναι ένα σύνθετο κοινωνικό φαινόμενο με παγκόσμια διάσταση. Αποτελεί έκφραση της άνισης κατανομής δύναμης μεταξύ των δύο φύλων και είναι σύμπτωμα μιας κοινωνίας που κρατά τις γυναίκες, το μισό δηλαδή του πληθυσμού του πλανήτη, σε κατάσταση υποτέλειας, περιθωριοποίησης και διακρίσεων

4 Αναγκαιότητα παρέμβασης Οι επαγγελματίες υγείας είναι οι πρώτοι και σε πολλές περιπτώσεις ίσως τα μοναδικά άτομα που έχουν επαγγελματική επαφή με τις κακοποιημένες γυναίκες. Όμως, στην πράξη, οι περισσότεροι εργαζόμενοι στο χώρο υγείας δεν καταφέρνουν να προσεγγίσουν την ενδο-οικογενειακή βία ως πρόβλημα υγείας, αν και προηγείται και συμβάλλει σε κάποιες ασθένειες και ακόμη και στο θάνατο. Για τους επαγγελματίες της νοσοκομειακής κοινότητας, η αναγνώριση δεν είναι απλώς η αποκάλυψη μιας δεδομένης κατάστασης. Πρέπει να αναγνωρίζουν την πηγή του προβλήματος και να δίνουν λύσεις και ουσιαστική βοήθεια. Η βία κατατάσσεται υψηλά στην λίστα των αιτιών των τραυματισμών και θανάτων των γυναικών.

5 Στόχοι Σε επίπεδο Γνώσεων –Να ορίζουν και να περιγράφουν τις συναισθηματικές και σωματικές επιπτώσεις της βίας κατά των γυναικών –Να περιγράφουν την αποτελεσματική αντιμετώπιση και διαχείριση των κακοποιημένων γυναικών –Να γνωρίζουν πώς να προσεγγίζουν τις γυναίκες-θύματα κακοποίησης.

6 Στόχοι Σε επίπεδο Δεξιοτήτων –Να έχουν την ικανότητα να εκτιμούν και να αντιμετωπίζουν με τις κατάλληλες τεχνικές δεξιότητες τις γυναίκες που έχουν υποστεί βία. –Να μπορούν να χαράξουν μέτρα αντιμετώπισης των γυναικών που έχουν υποστεί βία στο τμήμα των επειγόντων περιστατικών διακρίσεων σε επίπεδο .

7 Στόχοι Σε επίπεδο Στάσεων –Να διαμορφώσουν θετική στάση ως προς την αναγκαιότητα εξάλειψης των διακρίσεων απέναντι στις γυναίκες –Να ενθαρρύνουν τις γυναίκες που έχουν υποστεί βία να εξωτερικεύουν τα συναισθήματά τους για την καλύτερη νοσηλεία τους.

8 Σωματική βία Σπρώξιμο, χαστούκι στο πρόσωπο Πέταγμα αντικειμένου, ακινητοποίηση στον τοίχο Κλωτσιά, μπουνιά στο σώμα (ιδιαίτερα πρόσωπο και στομάχι) Τράβηγμα μαλλιών, στρίψιμο καρπών Σφίξιμο λαιμού, βιασμός Κόψιμο προσώπου, κάψιμο με τσιγάρο Σοβαρές κακώσεις από μαχαίρι, σφυρί, χρήση πυροβόλου όπλου(Ζαφειράτου, Χ.,2005).

9 Δείκτες σωματικής κακοποίησης Τραυματισμοί: μελανιές, πληγές, κατάγματα, πληγές στην οδοντοστοιχία, πληγές στο κεφάλι, εσωτερικές πληγές, αποβολές, καψίματα. Οι τραυματισμοί δεν αντιστοιχούν στις δοθείσες εξηγήσεις περί τον τρόπο που συνέβησαν. Τραυματισμοί για τους οποίους η γυναίκα δεν θέλει/δεν μπορεί να δώσει εξηγήσεις Ιστορικό αδικαιολόγητων τραυματισμών. Ιστορικό επαναλαμβανόμενων τραυματισμών. Τραυματισμοί σε καλά προφυλαμένα μέρη του σώματος. Καψίματα σε ασυνήθεις σημεία του σώματος ή ασυνήθιστου τύπου. Χρονική καθυστέρηση μεταξύ τραυματισμών και αναζήτησης βοήθειας. Σωματικά τραύματα κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. (Perttu, S. and Kaselitz, V., 2006).

10 Ψυχολογική βία Η ψυχολογική βία έχει ως στόχο την επιβολή πάνω στον άλλο άμεσα ή έμμεσα. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται δίνουν την αίσθηση μιας ιδιόμορφης επικοινωνίας, διαστροφικής και αφορούν άρνηση της άμεσης επικοινωνίας, χλευασμό, περιφρόνηση, χρήση παράδοξου στην επικοινωνία, επιβολή και κατάχρηση εξουσίας με στόχο την επιρροή πάνω στον άλλο. Η αντίσταση σε αυτή την επιρροή επιφέρει το μίσος και την άσκηση βίας λεκτικής και σωματικής(Ζαφειράτου, Χ.,2005)

11 Ψυχολογική βία-εκφράσεις της Η ψυχολογική βία εκφράζεται συχνά με τους παρακάτω τρόπους: Όταν ο σύντροφός ελέγχει ή κατακρίνει τις σχέσεις της γυναίκας με άλλους ανθρώπους Όταν απομονώνει κοινωνικά τη γυναίκα από τους φίλους και τους συγγενείς της Όταν στερεί την ελευθερία της, επιδιώκοντας να ελέγχει τις κινήσεις της Όταν την υποτιμά συστηματικά, τήν ταπεινώνει, τής τσακίζει την αξιοπρέπεια, την απειλεί με σωματική βία, τήν εκβιάζει και τήν εξευτελίζει Όταν την απειλεί πως θα της πάρει τα παιδιά. Όταν την διαβεβαιώνει πως δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα μόνη της και πως είναι ανίκανη(ΚΕΘΙ,2000).

12 Συνέπειες ψυχολογικής βίας Άγχος, πανικός, σύγχυση Μούδιασμα Δυσπιστία («δεν μπορεί να είναι αλήθεια») Κενά μνήμης Ανικανότητα σκέψης και λειτουργίας Διαστρεβλωμένη αντίληψη του χρόνου Απώλεια συναισθημάτων (συναισθηματικό «πάγωμα») Κατάθλιψη, αισθήματα αχρηστίας Αισθήματα ενοχής, ντροπής Αποστασιοποίηση Αποπροσωποίηση, αποπροσανατολισμός, εμπειρίες απομάκρυνσης από το σώμα και ύπνωσης Αμνησία (Perttu, S. and Kaselitz, V., 2006).

13 Δείκτες σεξουαλική κακοποίησης Τραυματισμοί στα γεννητικά όργανα, στον πρωκτό, τους μηρούς και το στήθος. Ερεθισμοί στα γεννητικά όργανα, τα ούρα και τον πρωκτό. Συχνές μολύνσεις στα γεννητικά όργανα και/ή στα ούρα. Πόνος ή φαγούρα στα γεννητικά όργανα. Πόνος στην κοιλιακή χώρα. Σεξουαλικά μεταδιδόμενες μολύνσεις/ασθένειες. Αιμορραγία του κόλπου και της μήτρας. Επίπονη καταρροή ούρων Δυσκολίες στο βάδισμα και/ή κάθισμα Σπασμοί της μήτρας κατά την γυναικολογική εξέταση. Απροκάλυπτη σεξουαλική συμπεριφορά/ομιλία Ερωτικά δαγκώματα. Ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη/έκτρωση. (Perttu, S. and Kaselitz, V., 2006).

14 Βασικές αρχές κατά την διαδικασία ανίχνευσης της κακοποίησης(Perttu, S. and Kaselitz, V., 2006). Η ασφάλεια του θύματος και των παιδιών είναι πρωταρχικής σημασίας. Πρέπει να ρωτάμε για θέματα βίας την γυναίκα μόνο όταν αυτή είναι μόνη και όχι όταν είναι κοντά ο σύντροφος, τα παιδιά, συγγενείς, φίλοι, κ.ά. Συγκεντρώνουμε όλη την προσοχή μας στην γυναίκα (η οπτική επαφή είναι σημαντική). Αποφεύγουμε την ενασχόληση με οτιδήποτε άλλο εκείνη την στιγμή (π.χ. να ασχολούμαστε με τα χαρτιά μας κλπ.) Αποφεύγουμε θέσης καθίσματος που θα μπορούσαν να θεωρηθούν απειλητικές από την γυναίκα., π.χ. καθόμαστε στο ίδιο ύψος με εκείνη ή και σε χαμηλότερο. Ξεκινούμε πάντα από το χτίσιμο εμπιστοσύνης μαζί της. - Η κατανόησή μας και η αποδοχή των εμπειριών και απόψεών της θα δείξει στην γυναίκα ότι την σεβόμαστε

15 Βασικές αρχές…. Παίρνουμε την πρωτοβουλία να ρωτήσουμε εμείς πρώτοι για την βία και δεν περιμένουμε εκείνη να κάνει την αρχή. Με τον τρόπο αυτό της δείχνουμε ότι αναλαμβάνουμε την επαγγελματική ευθύνη για την κατάσταση που βρίσκεται και έτσι βοηθάμε στο χτίσιμο της εμπιστοσύνης της απέναντί μας Ρωτάμε ευθέως για την βία με έναν φιλικό και ζεστό τρόπο. Τοποθετούμε στην συνέχεια την πληροφορία ότι δεν θα πρέπει να αισθάνεται άσχημα που συζητά μαζί μας για το θέμα αυτό και ότι δεν είναι η μόνη γυναίκα που της συμβαίνει κάτι τέτοιο. Δεν θα πρέπει να φανούμε σοκαρισμένοι από τις περιγραφές των βίαιων επεισοδίων που θα αρχίσει να μας περιγράφει η γυναίκα. Η έκπληξή μας στο άκουσμα των γεγονότων θα την κάνει να φοβηθεί, να απομονωθεί και να πιστέψει ότι βιώνει κάτι εξαιρετικά μοναδικό.

16 Βασικές αρχές… Πρέπει να της τονίσουμε ότι η συντροφική/συζυγική βία είναι έγκλημα και ότι δεν φταίει αυτή για αυτό που της συμβαίνει. Εάν η γυναίκα έχει προβλήματα όρασης ή ακοής, την ρωτάμε πως θα μας άκουγε ή έβλεπε καλύτερα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε τις γυναίκες με αναπηρία. Αυτές βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο θυματοποίησης. Ρωτάμε εάν ο σύντροφος, φίλος, ή όποιος την φροντίζει της έχει φερθεί ποτέ βίαια.

17 Ρωτώντας για την βία Γνωρίζουμε ότι η συντροφική βία έχει άμεση επίδραση στην υγεία των γυναικών και η εμπειρία μου μού λέει ότι τέτοιου είδους τραύματα προέρχονται από κακοποίηση. Ποιος σας τα προκάλεσε; Που? πότε

18 Οι ευθύνες των επαγγελματιών υγείας. 1. Να αναγνωρίζουν την κακοποίηση 2. Να φέρνουν το θέμα της βίας προς συζήτηση 3. Να πάρουν συνέντευξη, να υποστηρίξουν και να καθοδηγήσουν/συμβουλέψουν το θύμα κακοποίησης 4. να διεξάγουν μια προσεκτική ιατρική εξέταση και έκθεση του περιστατικού 5. να φέρουν αποδεικτικά στοιχεία της βίας (τραυματισμοί, ψυχολογικά προβλήματα, κλπ) 6. να συζητήσουν για τα παιδιά 7. να καταγράψουν και καταγγείλουν την βία σε αντιστοιχία με τους υπάρχοντες νόμους 8. να παραπέμψουν το θύμα σε άλλους υποστηρικτικούς φορείς 9. να συντονίσουν την συνεργασία με άλλους επαγγελματίες (Perttu, S. and Kaselitz, V., 2006).

19 Άσκηση χωριστείτε σε ομάδες και συζητείστε : Μετά από ατύχημα….30χρονη είναι συγχυτική. Οι αναπνοές της είναι 24/1 και ρηχές. Ο σφυγμός της κερκιδικός 100/1. Το δεξιό κάτω άκρο παρουσιάζει οίδημα λαο πόνο κατά την ψηλάφηση. Η κοιλιακή χώρα παρουσιάζει μώλωπες και ευαισθησία κατά την ψηλάφηση. Αξιολογείστε τα κλινικά ευρήματα, προσδιορίστε το πρόβλημα και την αιτία του προβλήματος- (δείκτης υποψίας) αντιμετωπίστε την στο ΤΕΠ και αξιολογείστε την χορήγηση των υγρών.

20 Άσκηση: Χωριστείτε σε ομάδες και συζητείστε: Μεταφέρεται 35χρονη στο τμήμα επειγόντων περιστατικών με εγκαύματα ολικού και μερικού πάχους στο ένα κάτω άκρο από τα δάχτυλα έως το μέσο του μηρού. Περιγράψτε την φροντίδα στο έγκαυμα και τα υγρά που θα χορηγήσετε. Επίσης, περιγράψτε τον τρόπο ανίχνευσης συντροφικής βίας κατά τη διάρκεια λήψης του ιστορικού και στη συνέχεια περιγράψτε τις υποστηρικτικές ενέργειες στις οποίες θα προβείτε.

21 Βιβλιογραφία ΚΕΘΙ. Ενδο-οικογενειακή βία κατά των γυναικών: Πρώτη πανελλαδική έρευνα, 2003, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα http://www.kethi.gr/greek/kethi/index.htmhttp://www.kethi.gr/greek/kethi/index.htm Ferns, T., 2006. Under reporting of violent incidents against nursing staff. Nurs Standard 20, 41-45. Flinck, A., Paavilainen, E., Astedt-Kurki, P., 2005. Survival of intimate partner violence as experienced by women. J. Clin Nurs. 14, 383-393  Ζαφειράτου, Χ., (2005). «Βία κατά των γυναικών: Ερμηνευτικές θεωρίες και προτάσεις για δράση», Τετράδια Ψυχιατρικής, 90, 102-108. Μαραγκουδάκη, Ε. (2005). Εκπαίδευση και διάκριση των φύλων. Αθήνα: Οδυσσέας. Perttu, S. and Kaselitz, V., (2006). Εγχειρίδιο με τίτλο «Καλές πρακτικές στην ανίχνευση θυμάτων βίας στις συντροφικές σχέσεις σε υπηρεσίες υγείας και πρόνοιας για γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης και παιδιά», Πρόγραμμα Δάφνη ΙΙ (Daphne II), Πανεπιστήμιο του Helsinki, Palmenia Centre for Training and Continuing. http://www.hyvan.helsinki.fi/daphne/pdf/Addressing_Intimate_Partner_Violence_Greek_Vers ion%20.pdf Πενταράκη, Μ (2004). Σωματικές συνέπειες της συντροφικής βίας στις κακοποιημένες γυναίκες και η αναγκαιότητα παρέμβασης του συστήματος υγειονομικής περίθαλψης. «ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ», 2004, τεύχος 74, σελίδες:101-114 Φραγκουδάκη, Α. (2001). Η κοινωνική ανισότητα στην εκπαίδευση. Στο: Β. Ρήγα (Επιμ.), Εκαίδευση: Πολιτισμικές Διαφορές και Κοινωνικές Ανισότητες (τόμος Α, σελ. 81-162). Πάτρα: ΕΑΠ.