EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας

EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας
Ομάδα φοιτητών: Θεοχάρης Παναγιώτης Μαυριγιαννάκη Αγγελική Ταγκαλάκης Κων/νος Φροντιστήριο: Αυγερινού-Κολώνια Σοφία Νικολαΐδου Σοφία

Περιεχόμενα Εισαγωγή Η θέση του Νομού Ηλείας Δυτικός Άξονας Ανάπτυξης Το οικιστικό δίκτυο του Νομού Ηλείας Γεωφυσικά χαρακτηριστικά Υποδομές Πολιτιστικός πλούτος Πληθυσμιακά στοιχεία Πληθυσμός ανά δήμο Στατιστικά δεδομένα μεταναστών Τομείς απασχόλησης Τομείς απασχόλησης ανά δήμο Οι πυρκαγιές και οι επιπτώσεις τους Χάρτης Υφιστάμενης κατάστασης SWOT Σενάρια εξέλιξης Πρόταση Βιβλιογραφία Παράρτημα ……………………………………………………..….1 ….……………………………2 ………………………………3 …..………..4 ……………….....………..5 ….…………………………………………….……….8 …..………………………...………..9 …………………………....……10 ……………………………...……11 ….……………..12 ……..……………………………..13 ….....……………..14 ……..15 …..…………….18 ..………………………..………………….……………..19 ……………………… …………………….………………….……………..28 ………………………………….…………….32 …………………………………….……………..33

Εισαγωγή Στο τεύχος που σας παραδίδουμε, παρουσιάζεται την χωροταξική μελέτη του νομού Ηλείας για την περίοδο , στα πλαίσια του μαθήματος ‘‘Χωροταξικός σχεδιασμός’’ της Αρχιτεκτονικής σχολής του ΕΜΠ. Αρχικά, αναφέρονται κάποια γενικά στοιχεία για τον νομό (Γεωφυσικά χαρακτηριστικά, πληθυσμός, διοίκηση, χρήσεις γης, στατιστικά) Στην συνέχεια αναφέρονται τα προβλήματα της καταστροφικής φωτιάς του καλοκαιριού του Μεγάλο μέρος του νομού παραδόθηκε στης πύρινες φλόγες και εκτός από ανθρώπινες ζωές καταστράφηκαν περιουσίες, καλλιέργειες, παρθένα δάση και γενικότερα οι υποδομές. Τέλος παρουσιάζεται η swot ανάλυση καθώς επίσης τα σενάρια εξέλιξης και μια πρόταση για την ομαλή και αειφόρο ανάπτυξη του νομού. 1

Η θέση του Νομού Ηλείας Ο νομός Ηλείας καταλαμβάνει το βορειοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου και συνορεύει βορειοανατολικά με το νομό Αχαΐας νοτιοανατολικά με το νομό Αρκαδίας νότια με το νομό Μεσσηνίας ενώ δυτικά βρέχεται από το Ιόνιο πέλαγος. Ο νομός Ηλείας υπάγεται στην περιφέρεια δυτικής Ελλάδας έχει έκταση τετραγωνικά χιλιόμετρα και ο πληθυσμός του ανέρχεται περίπου σε κατοίκους, καταλαμβάνοντας ποσοστό 23,06% της συνολικής έκτασης και 27% του συνολικού πληθυσμού της περιφέρειας αντιστοίχως. Επίσης ο νομός Ηλείας σύμφωνα με το Π.Χ.Σ.Α.Α. (πλαίσιο χωροταξικού σχεδιασμού και αειφόρου ανάπτυξης) της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας εντάσσεται σε δύο κυρίους άξονες ανάπτυξης, τον άξονα ανάπτυξης Π.Α.Θ.Ε. (Οδικός Άξονας Πατρών - Αθήνας -Θεσσαλονίκης -Ευζώνων) και τον δυτικό άξονα ανάπτυξης (Κακαβιά-Ιωάννινα-Άρτα-Αγρίνιο-Μεσολόγγι-Πάτρα-Αμαλιάδα-Πύργος-Καλαμάτα). 2

Δυτικός Άξονας Ανάπτυξης Στο Σχέδιο αυτό συμμετέχουν οι Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις των Νομών Αιτωλ/νίας. Αχαΐας και Ηλείας, οι Τ.Ε.Δ.Κ και τα Επιμελητήρια των εν λόγω Νομών, οι Αναπτυξιακές Εταιρείες ΤΡΙΧΩΝΙΔΑ Α.Ε., ΑΙΤΩΛΙΚΗ Α.Ε., ΑΝ, ΑΙΤ. Α.Ε., ΑΧΑΙΑ Α.Ε., ΑΔΕΠ Α.Ε., ΗΛΕΙΑΚΗ Α.Ε., ΑΝΟΛ Α.Ε., ΚΤΑΔΑ Α.Ε., ΕΤΑ ΠΔΕ Α.Ε., η ΑΧΑΙΚΗ ΣΥΝΑΙΤΕΡΙΣΤΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ, καθώς και Επιστημονικά Ιδρύματα (Πανεπιστήμια και ΤΕΙ) και άλλοι φορείς. Συντονιστής εταίρος του σχεδίου ορίστηκε το Περιφερειακό Ταμείο Ανάπτυξης Δυτικής Ελλάδας (ΠΤΑ- ΠΔΕ). Οι άξονες που περιέχονται στο σχέδιο είναι: 1. Τουρισμός – Πολιτισμός • Εναλλακτικό Δίκτυο Τουριστικών Προορισμών) • Εργαλεία Διαχείρισης Τουριστικού και Πολιτισμικού Ενδιαφέροντος • Καρναβαλιστικό Πάρκου Πατρών • Δράσεις Δημοσιότητας του Άξονα 1 2. Αγροτική Ανάπτυξη – Μεταποίηση • Εταιρεία Υποστήριξης Ελληνικών Παραδοσιακών Προϊόντων Α.Ε. • Ολοκληρωμένο Σύστημα Εφαρμογής Αειφορικής Γεωργίας • Clusters Βιολογικών, Λειτουργικών, Βιοενεργών προϊόντων • Έρευνα και Ανάπτυξη Λειτουργικών Βιοενεργών Τροφίμων (Funtional Foods) • Προμήθεια και λειτουργία κινητού σφαγείου και δημιουργία μονάδας τυποποίησης βιολογικού κρέατος • Δημιουργία σιλό αποθήκευσης βιολογικών δημητριακών με ψυκτικές μονάδες 3. Ενέργεια – Περιβάλλον • Ενέργεια • Περιβάλλον 4. Ανάπτυξη Υποδομών – Υποστήριξη Υλοποίησης • Δημιουργία και Λειτουργία δικτύου ΤΠΕ «Δυτικός Άξονας Ανάπτυξης» • Δημιουργία Εταιρείας Επιχειρηματικών Συμμετοχών «Venture Capital» 5. Τεχνική Βοήθεια Η χάραξη της Ιόνιας οδού ταυτίζεται με τον δυτικό άξονα ανάπτυξης 3

Το οικιστικό δίκτυο του Νομού Ηλείας Ο νομός διοικητικά, διαιρείται σε δύο επαρχίες, της Ηλείας και της Ολυμπίας, ενώ με βάση το πρόγραμμα «Καποδίστριας» η πρωτοβάθμια τοπική αυτοδιοίκηση συγκροτείται από είκοσι δύο δήμους. Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πύργος με κατοίκους και δεύτερη σε πληθυσμό πόλη είναι η Αμαλιάδα με κατοίκους, ακολουθούν η Γαστούνη η Κρέστενα και η Ζαχάρω. Ο Πύργος και η Αμαλιάδα αναπτύσσονται κατά μήκος της εθνικής οδού Πάτρας-Πύργου και παρουσιάζουν εξαρτήσεις από την Πάτρα, η οποία αποτελεί έδρα της περιφέρειας της δυτικής Ελλάδος και είναι κέντρο πρώτου επιπέδου (σύμφωνα με την κατάταξη των οικιστικών κέντρων της Ελλάδας σε πέντε επίπεδα). Ο Πύργος και η Αμαλιάδα είναι κέντρα δευτέρου επιπέδου. Στον νομό υπάρχουν επίσης, έξι κέντρα τρίτου επιπέδου τα Λεχαινά, η Γαστούνη, η Βάρδα η αρχαία Ολυμπία, η Κρέστενα και η Ζαχάρω που αποτελούν έδρες δήμων και εξαρτώνται από τον Πύργο και την Αμαλιάδα και δεκαπέντε κέντρα τετάρτου επιπέδου τα αποτελούν έδρες των υπόλοιπων δήμων. Το οικιστικό δίκτυο του νομού συμπληρώνεται από πολλά μικρά γραφικά χωριουδάκια. 4

Γεωφυσικά χαρακτηριστικά Η γεωμορφολογία του εδάφους προσδιορίζεται από πεδινές εκτάσεις που σχηματίζουν την πεδιάδα της Ηλείας, ενώ ορεινή είναι μόνο η επαρχία Ολυμπίας. Οι μεγαλύτεροι ορεινοί όγκοι είναι στα όρια με την Αρκαδία οι πλευρές του Ερύμανθου, με υψηλότερη κορυφή στην Ηλεία τη Λαμπεία και το Σκιαδοβούνι. Νοτιότερα βρίσκεται η Φολόη, ο Λαπίθας και η Μίνθη. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της ΕΣΥΕ χιλ. στρέμματα είναι πεδινά, 555 χιλ. στρέμματα είναι ημιορεινά και 546 χιλ. στρέμματα είναι ορεινά. Επίσης, ο νομός έχει εκτεταμένη παραθαλάσσια ζώνη στο Ιόνιο πέλαγος με υψηλής ποιότητος αμμώδεις παραλίες, οι σημαντικότερες από τις οποίες είναι η παραλία του Καϊάφα, το Αρκούδι, η Γλυφα, η Μπούκα και η Μανολάδα. Συνολικά τα παράλια ανέρχονται σε 150 χιλιόμετρα. Όσον αφορά στο υδρογραφικό σύστημα του νομού, βασίζεται κυρίως στους ποταμούς Αλφειό και Πηνειό, οι οποίοι είναι τα μεγαλύτερα ποτάμια της Πελοποννήσου και έχουν αξιοποιηθεί κατάλληλα με αρδευτικά έργα˙ στον πρώτο θα συναντήσουμε ένα από τα μεγαλύτερα χωμάτινα φράγματα της Ευρώπης. Η σημαντικότερη Λίμνη του νομού είναι εκείνη του Καϊάφα, ενώ αξιόλογο είναι και το οικοσύστημα της λιμνοθάλασσας του Κοτυχίου. 5

Γεωφυσικά χαρακτηριστικά NATURA 2000 Περιοχές Παραλιακό Δάσος Ζαχάρως Ορ. Φολόη Αρχαία Ολυμπία Λιμνοθάλασσα Κοτύχι Εκ. Πηνειού Λ. Καϊάφα Κυπαρισσιακός Κόλπος Γενικά το φυσικό περιβάλλον του νομού χαρακτηρίζεται από πλούσια ποικιλία χλωρίδας και πανίδας, με πευκοδάση και κυπαρίσσια στα ημιορεινά και πεδινά καθώς το κλίμα, ως μεσογειακό και θερμό με σχετικά υψηλά ποσοστά βροχοπτώσεων και διακυμάνσεις της θερμοκρασίας, ευνοεί την ανάπτυξη τέτοιου είδους ζωής. Ο νομός διαθέτει επίσης πλήθος ιαματικών πηγών με σημαντικότερες του Καϊάφα, της Κυλλήνης, της Φρασινιάς, του Πουρναριού. Τέλος, οκτώ βιότοποι του νομού έχουν ενταχθεί στο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών NATURA: Το οροπέδιο της Φολόης Οι εκβολές του Πηνειού Η Ολυμπία Οι θίνες και το παραλιακό δάσος της Ζαχάρως, η λίμνη Καϊάφα, η Στροφυλιά και ο Κακόβατος Η λιμνοθάλασσα Κοτύχι-Βρίνια Η παράκτια θαλάσσια ζώνη από το Ακρωτήριο Κυλλήνης έως Τούμπι-Καλογριά Η θαλάσσια περιοχή του κόλπου της Κυπαρισσίας Η λιμνοθάλασσα Κοτύχι-Αλυκή Λεχαινών 6

Γεωφυσικά χαρακτηριστικά Πηγή: ΕΣΥΕ Όπως ήδη αναφέρθηκε, ο νομός Ηλείας διαθέτει μεγάλες πεδινές εκτάσεις ενώ οι ορεινοί όγκοι εντοπίζονται κυρίως στα σύνορα με το νομό Αρκαδίας και το νομό Μεσσηνίας. Οι γεωργικές εκτάσεις του νομού καταλαμβάνουν το 67% των χρήσεων γης και πιθανότατα ταυτίζονται με τις πεδινές περιοχές που προσφέρουν χωράφια για καλλιέργεια. Με τη βοήθεια του χάρτη, όπου φαίνεται η συγκέντρωση των δασικών εκτάσεων, εύκολα διαπιστώνεται πως οι περιοχές με τις μικρότερες συγκεντρώσεις ταυτίζονται με την πεδιάδα της Ηλείας. Οι δασικές και ημιφυσικές εκτάσεις καταλαμβάνουν το 30% του εδάφους και όπως φαίνεται από τον διπλανό χάρτη, οι υψηλότερες συγκεντρώσεις τους εντοπίζονται στα σημεία όπου εντοπίζονται και οι ορεινοί όγκοι του νομού. Οι τεχνίτες περιοχές αποτελούν μόλις το 2% στις χρήσεις γης του νομού και οι εκτάσεις νερού (ποτάμια, λίμνες) το 1%. 7

Υποδομές Ο νομός Ηλείας δεν διαθέτει δικό του πολιτικό αεροδρόμιο ή λιμάνι. Το μεγαλύτερο κοντινό λιμάνι είναι εκείνο της Πάτρας και πολιτικό αεροδρόμιο υπάρχει στην Καλαμάτα. Η Ανδραβίδα είναι αγροτική κωμόπολη της Ηλείας. Βρίσκεται 36 χιλιόμετρα βορειοδυτικά του Πύργου και 64 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Πάτρας. Στην Ανδραβίδα λειτουργεί πολεμικό αεροδρόμιο. Υπάρχει σκέψη να πραγματοποιηθεί στο μέλλον και πολίτικο αεροδρόμιο. Το λιμάνι της Κυλλήνης βρίσκεται στη βορειοδυτική ακτή της Πελοποννήσου. Μέσω αυτού επιτυγχάνεται η σύνδεση με τα Ιόνια νησιά και συγκεκριμένα με τη Ζάκυνθο και την Κεφαλονιά. Υπάρχει ξεχωριστό αγκυροβόλιο για τα μικρά σκάφη αλιείας ή αναψυχής. Στο χώρο του λιμανιού βρίσκεται το Λιμεναρχείο, το τελωνείο και το Λιμενικό Ταμείο. Το σιδηροδρομικό δίκτυο βρίσκεται παράλληλα με το υπάρχον παραλιακό οδικό δίκτυο που ενώνει τον νομό Αχαΐας με τον νομό Μεσσηνίας. Καθημερινά υπάρχουν δρομολόγια προς και από την Αθήνα. οι σημαντικότερες στάσεις είναι στην Αμαλιάδα, στον Πύργο και στην Ολυμπία. Ένα σημαντικό έργο υποδομής που πρόκειται να πραγματοποιηθεί στο νομό είναι η Ιόνια Οδός, η χάραξη της οποίας είναι περίπου ίδια με εκείνη του υπάρχοντος παραλιακού οδικού δικτύου. 8

Πολιτιστικός πλούτος Ο νομός Ηλείας διαθέτει ένα ποικίλο πολιτιστικό δίκτυο, αποτελούμενο από αρχαιολογικούς χώρους, κάστρα και εκκλησίες. Σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος στο νομό είναι η Αρχαία Ολυμπία, όμως εξίσου σημαντική είναι η Αρχαία Φιγάλεια όπου βρίσκεται ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα καθώς και η Αρχαία Ήλιδα η οποία όμως δεν έχει ανασκαφεί πλήρως. 9

Πληθυσμιακά στοιχεία Δήμος ή Κοινότητα 2001 1991 Μεταβολή % Άρρενες Θήλεις Σύνολο N. ΗΛΕΙΑΣ 97.542 94.798 90.545 88.884 7,7 6,7 7,2 Δ. ΠΥΡΓΟΥ 17.694 17.987 35.681 19.701 19.482 39.183 -10,2 -7,7 -8,9 Δ. ΑΛΙΦΕΙΡΑΣ 1.962 1.882 3.844 1.596 1.573 3.169 22,9 19,6 21,3 Δ. ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ 16.442 15.574 32.016 13.327 13.261 26.588 23,4 17,4 20,4 Δ. ΑΝΔΡΑΒΙΔΑΣ 2.122 2.084 4.206 2.078 1.837 3.915 2,1 13,4 7,4 Δ. ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΗΣ 1.145 1.013 2.158 1.276 1.235 2.511 -10,3 -18 -14,1 Δ. ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ 5.571 5.570 11.141 5.706 5.523 11.229 -2,4 0,9 -0,8 Δ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΙΟΥ 2.746 2.599 5.345 2.850 2.790 5.640 -3,6 -6,8 -5,2 Δ. ΒΟΥΠΡΑΣΙΑΣ 5.836 5.308 11.144 4.931 4.733 9.664 18,4 12,1 15,3 Δ. ΒΩΛΑΚΟΣ 1.866 1.944 3.810 1.673 1.765 3.438 11,5 10,1 10,8 Δ. ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ 5.689 5.771 11.460 4.720 4.630 9.350 20,5 24,6 22,6 Δ. ΖΑΧΑΡΩΣ 5.983 5.858 11.841 5.462 5.579 11.041 9,5 5 Δ. ΙΑΡΔΑΝΟΥ 2.288 2.159 4.447 2.031 2.072 4.103 12,7 4,2 8,4 Δ. ΚΑΣΤΡΟΥ-ΚΥΛΛΗΝΗΣ 2.146 1.912 4.058 2.331 2.067 4.398 -7,9 -7,5 Δ. ΛΑΜΠΕΙΑΣ 728 644 1.372 662 581 1.243 10 10,4 Δ. ΛΑΣΙΩΝΟΣ 1.375 1.254 2.629 1.104 1.023 2.127 24,5 23,6 Δ. ΛΕΧΑΙΝΩΝ 3.135 6.304 2.824 2.801 5.625 11 13,1 Δ. ΠΗΝΕΙΑΣ 2.830 2.652 5.482 2.630 2.591 5.221 7,6 2,4 Δ. ΣΚΙΛΛΟΥΝΤΟΣ 7.750 7.737 15.487 7.223 7.226 14.449 7,3 7,1 Δ. ΤΡΑΓΑΝΟΥ 1.683 3.356 1.386 1.388 2.774 20,7 21 Δ. ΦΙΓΑΛΕΙΑΣ 1.296 1.210 2.506 1.202 1.173 2.375 7,8 3,2 5,5 Δ. ΦΟΛΟΗΣ 2.593 2.414 5.007 1.961 1.865 3.826 32,2 29,4 30,9 Δ. ΩΛΕΝΗΣ 4.672 4.374 9.046 3.871 3.689 7.560 18,6 19,7 Ο πληθυσμός του νομού με βάση την απογραφή του 2001 ανέρχεται στους κατοίκους και παρουσιάζει αύξηση της τάξης του 7,7% σε σχέση με το Αντιθέτως η περιφέρεια δυτικής Ελλάδος παρουσιάζει μείωση της τάξης του 0.4%. Το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού κατοικεί στη στην πρωτεύουσα του νομού, δηλαδή στον δήμο Πύργου. Δεύτερος σε πληθυσμό έρχεται ο δήμος Αμαλιάδας. Αξίζει να σημειωθεί πως αύξηση παρουσιάζεται σε όλους τους δήμους με εξαίρεση την πρωτεύουσα. Το γεγονός αυτό είναι αρκετά ενθαρρυντικό, καθώς αποδεικνύει πως η αστικοποίηση δεν είναι έντονη στο νομό Ηλείας. Όσον αφορά την διασπορά, παρατηρούμε πώς στις παραθαλάσσιες περιοχές και στις βορειοανατολικές που συνορεύουν με το νομό Αχαΐας συγκεντρώνονται περισσότεροι κάτοικοι. Ο χάρτης που ακολουθεί φανερώνει με σαφήνεια την παραπάνω διαπίστωση. 10

Πληθυσμός ανά δήμο Άρρενες 2001 Θήλεις 2001 Άρρενες Θήλεις 11

Στατιστικά δεδομένα μεταναστών Ο μεταναστευτικός πληθυσμός ανέρχεται στο 12%. Το γεγονός αυτό ίσως μπορεί να συνδυαστεί με την συνολική αύξηση πληθυσμού που παρατηρείται στο νομό. Μετά το 1991 και το άνοιγμα των συνόρων, χιλιάδες μετανάστες από την βόρεια Ήπειρο κατέβηκαν στην χώρα μας για ένα καλύτερο μέλλον. Αρκετοί ασχολήθηκαν με την γεωργική παραγωγή και επειδή ο νομός Ηλείας στηρίζει μεγάλο μέρος την παραγωγής του στα γεωργικά προϊόντα, αποτέλεσε χώρο υποδοχής και ευκαιρίας για τους οικονομικούς μετανάστες. Οι περισσότεροι έχουν εγκατασταθεί στο δήμο Ζαχάρως ο οποίος είναι πεδινός και εύφορος. 12

Τομείς απασχόλησης Δήμος ή Κοινότητα Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας N. ΗΛΕΙΑΣ 20738 8902 23943 Δ. ΠΥΡΓΟΥ 1644 2216 6968 Δ. ΑΛΙΦΕΙΡΑΣ 633 131 174 Δ. ΑΜΑΛΙΑΔΟΣ 2964 1716 4580 Δ. ΑΝΔΡΑΒΙΔΑΣ 448 213 607 Δ. ΑΝΔΡΙΤΣΑΙΝΗΣ 152 73 228 Δ. ΑΡΧΑΙΑΣ ΟΛΥΜΠΙΑΣ 942 377 1331 Δ. ΒΑΡΘΟΛΟΜΙΟΥ 870 337 723 Δ. ΒΟΥΠΡΑΣΙΑΣ 1690 578 1100 Δ. ΒΩΛΑΚΟΣ 521 106 318 Δ. ΓΑΣΤΟΥΝΗΣ 805 385 1017 Δ. ΖΑΧΑΡΩΣ 1481 493 1286 Δ. ΙΑΡΔΑΝΟΥ 627 226 457 Δ. ΚΑΣΤΡΟΥ-ΚΥΛΛΗΝΗΣ 108 577 Δ. ΛΑΜΠΕΙΑΣ 169 31 90 Δ. ΛΑΣΙΩΝΟΣ 220 32 85 Δ. ΛΕΧΑΙΝΩΝ 1143 279 833 Δ. ΠΗΝΕΙΑΣ 858 221 302 Δ. ΣΚΙΛΛΟΥΝΤΟΣ 1835 566 1735 Δ. ΤΡΑΓΑΝΟΥ 648 254 295 Δ. ΦΙΓΑΛΕΙΑΣ 306 60 157 Δ. ΦΟΛΟΗΣ 128 287 Δ. ΩΛΕΝΗΣ 1654 372 793 Όσον αφορά τους τομείς απασχόλησης, τα στατιστικά στοιχεία δείχνουν πως οι περισσότεροι κάτοικοι απασχολούνται στον τριτογενή τομέα. Ωστόσο, οι στατιστικές δεν δίνουν την σαφή εικόνα του νομού ο οποίος είναι κατά βάση ένας αγροτικός νομός. Η λανθασμένη εικόνα που προκύπτει από τις στατιστικές, οφείλεται στο γεγονός ότι οι μεγάλοι δήμοι του Πύργου και της Αμαλιάδας εκτινάσσουν τον δείκτη της απασχόλησης προς τον τριτογενή τομέα. Στους υπόλοιπους μικρότερους δήμους του νομού αναπτύσσεται κυρίως ο πρωτογενής τομέας. Όσον αφορά τον δευτερογενή, μόνο το 17% του πληθυσμού απασχολείται σε αυτόν. Η διασπορά εδώ είναι κανονική δηλαδή στους περισσότερους δήμους ο πρωτογενής τομέας παραγωγής απασχολεί τους περισσότερους κατοίκους ενώ δεύτερος έρχεται ο τριτογενής και τελευταίος ο δευτερογενής. 13

Τομείς απασχόλησης ανά δήμο Πρωτογενής τομέας Δευτερογενής τομέας Τριτογενής τομέας 14

Οι πυρκαγιές και οι επιπτώσεις τους Οι πυρκαγιές του περασμένου καλοκαιριού στο Ν. Ηλείας, είχαν ως αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλων εκτάσεων δασικής και καλλιεργήσιμης γης καθώς και την καταστροφή περιοχών φυσικού κάλλους που αποτελούν προστατευόμενες περιοχές. Βασική συνέπεια των παραπάνω είναι η αλλοίωση του φυσικού περιβάλλοντος, με παράλληλες συνέπειες την επιβάρυνση της ατμόσφαιρας, τη μόλυνση του υδροφόρου ορίζοντα, την απώλεια ζωικών και φυτικών ειδών που θα προκαλέσει ανακατατάξεις στη χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής. Σε συνέχεια των παραπάνω, η απώλεια του φυσικού ενδιαφέροντος θα επιφέρει και τη μείωση του τουριστικού ενδιαφέροντος στις καμένες περιοχές, ενώ η καταστροφή της καλλιεργήσιμης γης αποτελεί σημαντικό πλήγμα στην παραγωγή του νομού αλλά και στην εθνική οικονομία. Η απουσία των δέντρων, καθιστά το έδαφος της περιοχής ευάλωτο στις βροχοπτώσεις με συνέπεια τη διάβρωση και τη υποχώρηση του, ενώ οι γύρω οικισμοί είναι πλέον αντιμέτωποι με τις πλημμύρες και τις κατολισθήσεις. 15

Οι πυρκαγιές και οι επιπτώσεις τους Έντονα εκφράζεται η άποψη πως η πορεία της πυρκαγιάς ταυτίζεται με την πρόβλεψη χάραξης για την Ιόνια οδό. Ας ελπίσουμε πως το μεγάλο αυτό οδικό έργο δεν ήταν η αιτία να καταστραφεί ο νομός αλλά πως θα αποτελέσει αφορμή και ευκαιρία για τη μελλοντική του ανάπτυξή Η καταστροφή των εκτεταμένων φυσικών περιοχών και πόλων έλξης του νομού, θα προκαλέσει αλλαγές και στην τουριστική εικόνα του νομού. Συγκεκριμένα, φαίνεται πιθανό το τουριστικό ενδιαφέρον να μεταφερθεί προς τις περιοχές του νομού που δεν υπέστησαν ζημιές δηλαδή κυρίως προς τις παραθαλάσσιες περιοχές. Συγχρόνως διαφαίνεται η πιθανότητα οικειοποίησης και εκμετάλλευσης των καμένων εκτάσεων από ξένες επιχειρηματικές δραστηριότητες για την δημιουργία τουριστικών συγκροτημάτων, εξέλιξη που είναι θετική ίσως για το τουριστικό μέλλον του νομού αλλά αρνητική για το περιβάλλον και το φυσικό πλούτο του. Επίσης, δεδομένου ότι ο πρωτογενής τομέας έχει υποστεί σοβαρή καταστροφή και εφόσον δεν ληφθούν άμεσα μέτρα και δεν δοθούν κίνητρα για την αναγέννηση του, φαίνεται πως το ενδιαφέρον θα στραφεί προς τον τριτογενή τομέα ο οποίος ήδη συγκεντρώνει υψηλό ποσοστό απασχόλησης. Προς το παρόν, ιδιαίτερο ενδιαφέρον αναπτύσσεται για τον τομέα του τουρισμού. Έτσι φαίνεται πως ένας κατ’ εξοχήν αγροτικός νομός όπως η Ηλεία αρχίζει να αλλάζει τη βάση παραγωγής του και την οικονομική του φυσιογνωμία. Η πυρκαγιές που έπληξαν το νομό Ηλείας παρουσίασαν ένα εκτεταμένο μέτωπο που πέρασε από πολλά χωριά (αρκετά από τα οποία ήταν ορεινά και δύσβατα), από αρχαιολογικούς χώρους (όπως η αρχαία Ολυμπία) και από προστατευόμενους βιότοπους (όπως ο Καϊάφας). Η επαρχία Ολυμπίας, που αποτελείται από τις περισσότερους ορεινούς δήμους υπέστη τις σοβαρότερες ζημιές. Ο δήμος Ζαχάρως συγκεκριμένα, είχε τις περισσότερες απώλειες με 16 κατεστραμμένα χωριά σε ένα σύνολο 19 χωριών και 46 νεκρούς σε ένα σύνολο 68 νεκρών στο νομό. 16

Οι πυρκαγιές και οι επιπτώσεις τους Μετά τις πρόσφατες καταστροφές, είναι αναμενόμενο να υπάρξουν ανακατατάξεις στην κατανομή του πληθυσμού. Η ομάδα εκείνη που φαίνεται περισσότερο αποφασισμένη να εγκαταλείψει το χωριό είναι οι έφηβοι. Αντίθετα, οι ενήλικες, φαίνονται διατεθειμένοι να μείνουν στα χώρια και να τα βοηθήσουν να αναγεννηθούν. Ωστόσο, αναμένεται να υπάρξει ένα ποσοστό που θα εγκαταλείψει τα χωριά για να εγκατασταθεί σε περισσότερο κεντρικές περιοχές. Όσοι έχασαν το σπίτι τους στη φωτιά και τώρα διαμένουν κάπου αλλού, ίσως να μην επιστρέψουν στο χωριό τους. Ένα επίσης σημαντικό μέρος του πληθυσμού που προβλέπεται να μετακινηθεί από τα χωριά προς κεντρικότερες περιοχές, είναι οι μετανάστες, δεδομένου ότι μετά τις πυρκαγιές καταστράφηκε ένα σημαντικό τμήμα καλλιεργήσιμης γης στο οποίο απασχολούνταν και κατά συνέπεια μένουν χωρίς δουλειά. Το τμήμα εκείνο του πληθυσμού που θα παραμείνει στα χωριά είναι οι ηλικιωμένοι οι οποίοι πρόκειται να αντιμετωπίσουν αρκετές δυσκολίες μετά τις πυρκαγιές. Αρκετοί διαμένουν σε σπίτια ημί-κατεστραμμένα, χωρίς ρεύμα ή και νερό και χωρίς την απαραίτητη βοήθεια. Τέλος, τα παιδιά αποτελούν ίσως το πιο ευαίσθητο τμήμα του πληθυσμού καθώς ήρθαν αντιμέτωπα με μια ιδιαίτερα σκληρή εμπειρία. Απαραίτητη είναι η «στράτευση» ψυχολόγων στα σχολεία της Ηλείας ώστε να προσφερθεί η απαιτούμενη στήριξη στο νεαρό πληθυσμό. 17

Χάρτης Υφιστάμενης κατάστασης Ο χάρτης παρουσιάζει την υφιστάμενη κατάσταση του νομού Ηλείας όπως προκύπτει από όσα αναφέρθηκαν παραπάνω. Αποτυπώνεται με σαφήνεια πως οι ορεινές περιοχές, στις οποίες υπήρχαν και οι μεγαλύτερες συγκεντρώσεις δασικών εκτάσεων, κυρίως επλήγησαν από την πυρκαγιά. Ο μόνος παραλιακός δήμος που υπέστη σημαντικές καταστροφές είναι ο δήμος Ζαχάρως, στον οποίο καταγράφηκαν και οι περισσότερες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές. Στον χάρτη φαίνεται επίσης πως οι μεγάλοι δήμοι του Πύργου και της Αμαλιάδας βρίσκονται στη εκτός σοβαρού κινδύνου περιοχή καθώς και το εκτεταμένο παραλιακό μέτωπο του νομού. Το τελευταίο, εξυπηρετείται από το παραλιακό οδικό δίκτυο και πολύ κοντά σε αυτό πρόκειται να χαραχτεί η Ιόνια οδός. Επίσης σημειώνεται ο χώρος της Αρχαίας Ολυμπίας και του αρχαιολογικού χώρου της Φιγάλειας που βρίσκονται εντός των περιοχών που επλήγησαν από τη φωτιά. Υφιστάμενη κατάσταση 18

EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας SWOT
ΦΥΣΙΚΟ – ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Φυσικό Περιβάλλον Ο νομός Ηλείας διαθέτει πλούσιο φυσικό περιβάλλον με παραλίες, ποτάμια, λίμνες, και βιότοπους που ανήκουν στο δίκτυο NATURA(S). Το περιβάλλον της περιοχής μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού έχει υποβαθμιστεί σε μεγάλο βαθμό καθώς μέρος των δασικών εκτάσεων αλλά και προστατευόμενων περιοχών Natura καταστράφηκαν και απειλήθηκαν αρκετά ζωικά και φυτικά είδη(W). Συνεπώς είναι απαραίτητη η άμεση αναδάσωση και αποκατάσταση του φυσικού περιβάλλοντος ώστε η περιοχή να ανακτήσει το φυσικό κάλλος της(O). Αρχαιολογικοί χώροι Στον νομό Ηλείας υπάρχουν σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που μπορούν να αποτελέσουν πόλους έλξης και να προσελκύσουν επισκέπτες στην περιοχή(S). Στον χώρο της αρχαίας Ολυμπίας οι Έλληνες λάτρευαν τους θεούς τους και κάθε 4 χρόνια διεξάγονταν οι Ολυμπιακοί Αγώνες. Σήμερα στον χώρο αυτό γίνεται η αφή της ολυμπιακής φλόγας. Νότια, στα σύνορα του νομού βρίσκεται ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα ενώ στην βόρεια πλευρά βρίσκεται η αρχαία Ήλιδα. Με κατάλληλη αξιοποίηση και οργάνωση θα δοθεί σε ‘Έλληνες και ξένους επισκέπτες η αφορμή και η δυνατότητα να επισκεφθούν τους ιερούς χώρους και τα μουσεία τους. Ο νομός έχει άμεσα οφέλη από τα έσοδα τον αρχαιολογικών χώρων αλλά και έμμεσα από τις τουριστικές μονάδες και τα μαγαζιά που υπάρχουν κοντά(Ο). Ωστόσο, προς το παρόν, οι περισσότεροι αρχαιολογικοί χώροι παραμένουν ανεκμετάλλευτοι και οι πυρκαγιές του καλοκαιριού έπληξαν σημαντικά τον χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας και ειδικότερα τον Κρόνιο λόφο. Η άμεση αποκατάσταση και προστασία του αρχαιολογικού χώρου είναι απαραίτητη (W). 19

2. ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ – ΠΑΡΑΓΩΓΗ Αγροτική παραγωγή Η αγροτική παραγωγή έχει καταστραφεί μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, οπότε προς το παρόν δεν μπορεί να αποτελέσει δύναμη για την οικονομία του νομού(W). Ωστόσο, με συστηματική ενασχόληση και προσπάθεια να εισαχθούν στην παραγωγή νέες μορφές καλλιέργειας μπορεί να αναγεννηθεί ο πρωτογενής τομέας παραγωγής και να γίνει αποδοτικός για την οικονομία του νομού (O). Δευτερογενής τομέας Ο δευτερογενής τομέας προσφέρει το μικρότερο τμήμα εσόδων στο νομό. Αν δοθούν κίνητρα σε μικρές βιομηχανίες να μεταφερθούν στην περιοχή, παρέχοντας τους φθηνά εδάφη, ρεύμα, πρόσβαση μέσω της Ιόνιας οδού και εργατικό δυναμικό θα μπορέσουν να απασχολήσουν τους ντόπιους κατοίκους και να περιορίσουν την υπέρμετρη ανάπτυξη του τουρισμού (O). Επίσης, μπορούν να δοθούν κίνητρα σε ντόπιους να δημιουργήσουν μικρές πρότυπες μεταποιητικές μονάδες όπως συσκευαστήρια, τυροκομεία κλπ. (O). Υπηρεσίες - Εμπόριο Οι υπηρεσίες προσφέρουν μεγάλο τμήμα εσόδων του νομού, καθώς ο δήμος Πύργου και ο δήμος Αμαλιάδας-που είναι οι δυο μεγαλύτεροι δήμοι-αναπτύσσουν κυρίως αυτή τη δραστηριότητα(S). Μετά τις πυρκαγιές που έπληξαν το νομό, μπορούν να δημιουργηθούν στους πληγέντες δήμους μικρές υποστηρικτικές μονάδες που θα προσφέρουν υπηρεσίες όπως ψυχολογική στήριξη και στις οποίες θα μπορούσαν να απασχοληθούν σε γραμματειακές θέσεις ντόπιοι και ντόπιες(Ο). Μελλοντικά, με την διάνοιξη της Ιόνιας οδού θα διευκολυνθεί η διακίνηση προϊόντων και σε συνδυασμό με την ενδεχόμενη ανάκαμψη της αγροτικής παραγωγής μπορεί να αναπτυχθεί η εμπορική δραστηριότητα στο νομό(O). 20

3.ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ – ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ - ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Τουρισμός Μετά τις καταστροφές του καλοκαιριού φαίνεται ο τουρισμός να είναι η ποιο ικανή οικονομική δραστηριότητα για να στηρίξει την ανάπτυξη του νομού. Οι παράκτιες περιοχές δεν προσβλήθηκαν από την φωτιά και έχουν ήδη αναπτύξει κάποιου είδους τουριστική δραστηριότητα (S). Επίσης μπορούν και οι ορεινές περιοχές να αναγεννηθούν οικονομικά μέσα από τον τουρισμό. Αυτό μπορεί να γίνει με την προώθηση τουριστικών δραστηριοτήτων στα ορεινά χωριά, μη μαζικής μορφής – όπως για παράδειγμα με την εφαρμογή προγραμμάτων αγροτουρισμού (O). Ωστόσο έχουν αρχίσει να διαφαίνονται και κάποιες τάσεις για ανάπτυξη μαζικού τουρισμού στο νομό καθώς τουριστικές εταιρίες έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον για κατασκευή μεγάλων τουριστικών μονάδων στην περιοχή (Τ). Υποδομές Μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές τμήμα των υποδομών παρουσιάζει αδυναμίες. Σχολεία, σπίτια, οδικό δίκτυο καθώς και τα συστήματα ύδρευσης, άρδευσης και ηλεκτροδότησης έχουν υποστεί σημαντικές ζημιές (W). Επομένως, είναι απαραίτητο αυτή την στιγμή να πραγματοποιηθούν νέα έργα υποδομής. Με αφετηρία την Ιόνια οδό, μπορεί να αναβαθμιστεί και το ορεινό οδικό δίκτυο του νομού αλλά και οι εγκαταστάσεις του (O). 21

4.ΟΙΚΙΣΤΙΚΟ ΔΙΚΤΥΟ Παραθαλάσσιες περιοχές Το καλοκαίρι που μας πέρασε οι παραθαλάσσιες περιοχές του νομού, με εξαίρεση τον δήμο Ζαχάρως, δεν καταστράφηκαν από την φωτιά και είναι εκείνες που μπορούν να αναπτύξουν κέντρα και να στηρίξουν οικονομικά το νομό. Υπάρχουν ήδη μονάδες τουριστικές στις παράκτιες περιοχές και κυρίως το καλοκαίρι ενισχύουν οικονομικά τον νομό (S+Ο). Παρόλα αυτά, αν δοθεί έμφαση στην ανάπτυξη μόνο των παραθαλάσσιων κέντρων ο νομός θα παρουσιάσει ανομοιόμορφη ανάπτυξη(Τ). Ορεινές περιοχές Οι ορεινές περιοχές που έχουν καταστραφεί αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες. Οι δασικές και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις αλλά και οι υποδομές έχουν υποστεί ζημιές και παρουσιάζουν αρκετές ελλείψεις. Συνεπώς, είναι πλέον ορατός ο κίνδυνος να μετακινηθεί ο ντόπιος πληθυσμός - κυρίως οι νέοι – προς κοντινά μεγάλα χωριά του νομού ή προς τις αστικές περιοχές όπου θα έχουν τη δυνατότητα επιβίωσης αλλά και περισσότερες ευκαιρίες απασχόλησης. Το γεγονός αυτό θα σημάνει την σταδιακή ερήμωση αρκετών από τα ορεινά χωριά του νομού (W). Με την στήριξη της πολιτείας η οποία πρέπει να αναλάβει την αποκατάσταση των υποδομών καθώς και με την ανάπτυξη ευκαιριών απασχόλησης μπορούν οι ντόπιοι να παραμείνουν στα χωριά τους και να στηρίξουν την αναγέννηση των ορεινών περιοχών, ώστε ο νομός να αποτελείται από ένα ομοιόμορφα κατανεμημένο οικιστικό δίκτυο(O). 22

5. ΑΝΘΡΩΠΙΝΟ ΔΥΝΑΜΙΚΟ - ΚΑΤΟΙΚΗΣΗ Ηλικιωμένοι Οι ηλικιωμένοι του νομού Ηλείας όπως και οι ηλικιωμένοι κάθε νομού, δεν αποτελούν οικονομικά ενεργό μέρος του πληθυσμού. Αυτό σημαίνει πως δεν μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του τόπου. Παράλληλα, μετά τις πυρκαγιές του καλοκαιριού, οι ηλικιωμένοι φαίνεται πως παραμένουν στα χωριά τους σε αντίθεση με τις νεότερες ομάδες πληθυσμού. Το γεγονός αυτό, πιθανότατα θα σημάνει τη μη αναγέννηση των κατεστραμμένων χωριών της Ηλείας και τη μετατροπή τους σε χωριά γερόντων(W). Οι καταστροφικές πυρκαγιές κατέστησαν την ομάδα των ηλικιωμένων ιδιαίτερα ευπαθή και απαραίτητη είναι η συγκρότηση μέριμνας για παροχή κάθε είδους βοήθειας. Το επιβαρυμένο περιβάλλον, η έλλειψη νερού, οι καταστροφές στα σπίτια τους θα οξύνουν τα πιθανά προβλήματα υγείας τους και προβάλλεται έντονα η ανάγκη συγκρότησης ειδικευμένου προσωπικού που θα επισκέπτεται τους ηλικιωμένους των καμένων χωριών. Ενήλικες – Νέοι Οι ενήλικες, είναι η οικονομικά ενεργή ομάδα του πληθυσμού που μπορεί να συμμετάσχει στις παραγωγικές διαδικασίες και να βοηθήσει την αναγέννηση των κατεστραμμένων περιοχών(S). Όσον αφορά τις καμένες περιοχές, οι ενήλικες στην πλειοψηφία τους φαίνονται διατεθειμένοι να παραμείνουν σε αυτές κι να εργαστούν για την αναγέννησή τους. Οι νέες προοπτικές ανάπτυξης που εμφανίζονται στο νομό (παραθεριστικός τουρισμός, αγροτουρισμός κλπ) προσφέρουν θέσεις εργασίας για τους νέους με ενδιαφέρον αντικείμενο απασχόλησης μέσα από το οποίο μπορούν να προσφέρουν την οικονομία του τόπου τους, να αναπτύξουν ξανά χωριά τους αλλά και να «οικοδομήσουν» ξανά τις ζωές τους (Ο). Ωστόσο, οι πυρκαγιές είχαν ως αποτέλεσμα αρκετοί αγρότες- ντόπιοι και μετανάστες- να μείνουν άνεργοι εφόσον μεγάλες γεωργικές εκτάσεις που στήριζαν την παραγωγή και την οικονομία του τόπου καταστράφηκαν. Συνεπώς, ένα σημαντικό τμήμα του οικονομικά ενεργού πληθυσμού, μετά τις πυρκαγιές αντιμετωπίζει την ανεργία και την οικονομική αποδυνάμωση(W). 23

24

Σενάρια εξέλιξης Θετικό σενάριο Σύμφωνα με ένα θετικό σενάριο, οι κάτοικοι των κατεστραμμένων περιοχών παραμένουν στα χωριά τους και εργάζονται για την ανασυγκρότησή τους. Οι αγροτικές περιοχές αναδιοργανώνονται και στηρίζουν ξανά τον πρωτογενή τομέα παραγωγής, ο οποίος σταδιακά ενισχύεται. Αυτό, μπορεί να γίνει με προώθηση νέων μορφών καλλιέργειας και παραγωγή συγκεκριμένων ειδών προϊόντων καλύτερης ποιότητας που θα συμμετέχουν ανταγωνιστικά στην αγορά. Επίσης, το περιβάλλον αποκαθίστανται συστηματικά, οι καμένες δασικές εκτάσεις δεν αποχαρακτηρίζονται, αναδασώνονται και προστατεύονται. Με ρύθμιση των χρήσεων γης επαναπροσδιορίζονται οι φυσικές εκτάσεις με σαφή όρια. Ο τουρισμός αποτελεί οικονομική δραστηριότητα που ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και δημιουργεί ευκαιρίες απασχόλησης στους ορεινούς οικισμούς για τον γηγενή πληθυσμό. Παράλληλα, η ανάπτυξη του τουρισμού είναι ελεγχόμενη ανά περιοχή (παραθαλάσσια – ορεινή) και δεν λαμβάνει τη μορφή του μαζικού τουρισμού που επιβαρύνει το περιβάλλον. Όσον αφορά τη διάνοιξη της Ιόνιας οδού, αυτή αποτελεί την ευκαιρία να ‘ανοιχτεί’ η περιοχή, να πραγματοποιείται εύκολη διακίνηση προϊόντων, αλλά και να είναι προσβάσιμη από ξένους που εύκολα την επισκέπτονται και τη γνωρίζουν. Οι περιοχές φυσικού κάλλους και αρχαιολογικού ενδιαφέροντος επίσης οργανώνονταν και αποτελούν πόλους έλξης της περιοχής. Τέλος, αποκαθίστανται τα κατεστραμμένα κτήρια - σπίτια, σχολεία που έπληξε η φωτιά καθώς και οι υποδομές των οικισμών. 25

Σενάρια εξέλιξης Αρνητικό σενάριο Σύμφωνα με ένα αρνητικό σενάριο, οι κάτοικοι εγκαταλείπουν τις ορεινές και κατεστραμμένες περιοχές και μετακινούνται προς κεντρικότερες (Πύργος – Αμαλιάδα) ή εγκαταλείπουν το νομό (για την Πάτρα ή την Αθήνα). Συνεπώς οι ορεινοί οικισμοί εγκαταλείπονται και ερημώνουν, αλλά και η αγροτική παραγωγή δεν στηρίζεται και είναι ελάχιστα αποδοτική για τον τόπο και για τους αγρότες. Παράλληλα δε λαμβάνεται κάποια μέριμνα για την αποκατάσταση του περιβάλλοντος που αφήνεται να μετατραπεί σε βοσκότοπους, ενώ ο τουρισμός αναπτύσσεται ανεξέλεγκτα. Μεγάλες τουριστικές μονάδες εμφανίζονται στην περιοχή που στηρίζει την οικονομία της στο μαζικό εμπορικό τουρισμό με την εισβολή ξένων επιχειρηματικών κεφαλαίων. Συμβαίνει κάτι παρόμοιο με αυτό που παρατηρείται στην Κω και στην Ρόδο, δηλαδή οι τουρίστες εξυπηρετούν τις βασικές τους ανάγκες με όσα τους προσφέρει το ξενοδοχείο, σε συνεργασία με συγκεκριμένα καταστήματα. Έτσι, οι ντόπιοι μαγαζάτορες δεν πωλούν τα προϊόντα τους, με αποτέλεσμα την οικονομική τους κρίση. Ακόμη για την κατασκευή των τουριστικών μονάδων, όσο και για την ομαλή τους λειτουργία, καταστρέφεται το περιβάλλον. Αρχικά, απαλλοτριώνονται εκτάσεις γης και έπειτα, σπαταλούνται τόνοι νερού για πισίνες, μπάνια δωματίων, γήπεδα γκολφ και κατά συνέπεια, γειτονικοί οικισμοί αντιμετωπίζουν προβλήματα υδροδότησης. Τέλος η πρόσβαση στις παραλίες γίνεται προβληματική, καθώς μέρος τους καταπατείται και περιφράσσεται από τις ξενοδοχειακές μονάδες. 26

Σενάρια εξέλιξης Ρεαλιστικό – Μη παρεμβατικό σενάριο Σύμφωνα με ένα ρεαλιστικό – μη παρεμβατικό σενάριο, οι ηλικιωμένοι θα παραμείνουν στις εστίες τους καθώς και ελάχιστοι ενήλικες (άνω των 30) που φαίνονται να έχουν τη θέληση να παραμείνουν. Έφηβοι και νέοι εγκαταλείπουν τα χωριά και εγκαθίστανται στα κοντινά κέντρα (Πύργος – Πάτρα) ή και στην Αθήνα. Η αγροτική παραγωγή θα αναγεννηθεί με αργούς ρυθμούς και θα αποκατασταθεί σε βάθος χρόνου. Οι αγρότες που ασχολούνται με τα ελαιόδεντρα, θα έχουν αποδοτική παραγωγή μετά από δέκα χρόνια, εάν δεν εγκαταλείψουν ή πουλήσουν τις περιουσίες τους. Επίσης μπορεί να προκύψει ενδιαφέρον για καλλιέργεια κηπευτικών προϊόντων όπως η ντομάτα που παραγόταν στην περιοχή πριν τις πυρκαγιές. Όσον αφορά το περιβάλλον και τις καμένες εκτάσεις, δύσκολα θα επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση. Ένα τμήμα των καμένων εκτάσεων κυρίως στις προστατευόμενες περιοχές και τους αρχαιολογικούς τόπους θα αναδασωθεί. Ήδη στην αρχαία Ολυμπία εφαρμόζεται πρόγραμμα αναδάσωσης. Ωστόσο, θα υπάρξουν και εκτάσεις που θα αφεθούν στη φυσική αναδάσωση. Στην περίπτωση αυτή, το περιβάλλον θα αποκατασταθεί αλλά θα υπάρξουν ανακατατάξεις στη χλωρίδα και στην πανίδα της περιοχής. Δηλαδή, στη θέση των καμένων δέντρων θα φυτρώσουν θάμνοι και τα ζωικά είδη που κατοικούσαν στα δάση θα βρουν καταφύγιο σε άλλες περιοχές. Η οικονομία της περιοχής, φαίνεται πως θα στηρίζεται πλέον κυρίως στον τριτογενή τομέα, δεδομένου ότι ο πρωτογενής έχει υποστεί σοβαρό πλήγμα και θα αργήσει να ανασυγκροτηθεί. Συγκεκριμένα θα προωθηθεί το τουριστικό ενδιαφέρον της περιοχής και η ανάπτυξη του τουρισμού. Ήδη, η παραθαλάσσια ζώνη του νομού έχει αρχίσει να αναπτύσσει τουριστική δραστηριότητα, η οποία θα εξελιχθεί. Παρομοίως φαίνεται πως θα εξελιχθεί τουριστική δραστηριότητα και στο πεδινό κομμάτι του νομού καθώς έχει αρχίσει να εκδηλώνεται ενδιαφέρον από εταιρίες τουρισμού για επενδύσεις. Πιο συγκεκριμένα, δεδομένου ότι στον διπλανό νομό Μεσσηνίας έχει είδη αναπτυχθεί τέτοιου είδους δραστηριότητα (περιοχή Πύλου), φαίνεται πώς και ο νομός Ηλίας θα κινηθεί προς αυτή τη κατεύθυνση. 27

Πρόταση Με βάση τα παραπάνω σενάρια, προτείνουμε τα εξής: Προκειμένου να ανασυγκροτηθεί το περιβάλλον της περιοχής σημαντικό είναι να κηρυχθούν οι καμένες δασικές εκτάσεις αναδασωτέες και να οργανωθούν άμεσα προγράμματα προστασίας και αναδάσωσης τους. Εφόσον τα καμένα δάση δεν μετατραπούν σε βοσκότοπους και δεν αφεθούν στην αυθαίρετη δόμηση, θα αναγεννηθούν με φυσικό τρόπο μέσα σε χρόνια με διαφορετικό, όμως, φυτικό πλούτο από αυτόν που μέχρι πρότινος είχαν- θάμνοι θα φυτρώσουν στη θέση των δέντρων. Η συστηματική προστασία και αναδάσωση θα επιταχύνει τη διαδικασία αναγέννησης των δασών και θα συνεισφέρει στην αποκατάσταση του περιβάλλοντος που μετά τις πυρκαγιές έχει επιβαρυνθεί. Άλλωστε, το καθαρό περιβάλλον είναι μια σημαντική αιτία επιλογής της ζωής στο χωριό. Βασικό είναι επίσης, να πραγματοποιηθούν αντιδιαβρωτικά έργα και έργα συγκράτησης των χωμάτων ώστε να μην ξεπλένεται το έδαφος και να χάνονται τα θρεπτικά υλικά που είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των νέων δασών. Στις διαδικασίες αυτές, θα μπορούσαν να συμμετάσχουν και να απασχοληθούν ντόπιοι γεωπόνοι και αγρότες οι οποίοι έχουν τις κατάλληλες γνώσεις για το χώμα και τα θρεπτικά υλικά. Παράλληλα, απαραίτητη κρίνεται και η προστασία των περιοχών φυσικού ενδιαφέροντος που ανήκουν στο δίκτυο NATURA , όπου επίσης υπάρχει η δυνατότητα να απασχοληθούν ντόπιοι γεωπόνοι επί κεφαλής των προγραμμάτων αποκατάστασης αλλά και ως μελετητές , ενώ προσφέρονται και θέσεις απασχόλησης για φύλακες ή ξεναγούς μέσα στις προστατευόμενες περιοχές 28

Πρόταση Όσον αφορά στην ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα, σημαντικό είναι οι αγρότες να ασχοληθούν με την καλλιέργεια προϊόντων που αποδίδουν καρπούς άμεσα και πιο γρήγορα από τα δέντρα. Για παράδειγμα τα κηπευτικά προϊόντα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια θα αποδίδουν παραγωγή. Οι αγρότες μπορούν συγχρόνως να καλλιεργούν και ελαιόδεντρα τα οποία καλλιεργούνταν και πριν τις πυρκαγιές, έτσι ώστε σε μία δεκαετία μαζί με τα κηπευτικά προϊόντα θα παράγουν και λάδι. Ακόμα, μπορούν να ειδικευτούν σε νέες μορφές καλλιέργειας, όπως οι βιοκαλλιέργειες για τις οποίες έχει αρχίσει να αναπτύσσεται ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Στην ενίσχυση της αγροτικής παραγωγής μπορεί να συμβάλει και η προώθηση των προϊόντων στο εξωτερικό μέσω του Ο.Π.Ε (Ελληνικός Οργανισμός Εξωτερικού Εμπορίου) ο οποίος δρα για την προβολή και την εδραίωση την Ελληνικών προϊόντων στο εξωτερικό. Με την ενίσχυση του Ο.Π.Ε. η Ηλεία θα παράγει προϊόντα με ταυτότητα που θα μπορούν να σταθούν ανταγωνιστικά στις ελληνικές και ξένες αγορές. 29

Πρόταση Παράλληλα με την ανασυγκρότηση του αγροτικού τομέα μπορεί να οργανωθεί και ο τουρισμός στις ορεινές περιοχές με τη μορφή του αγροτουρισμού, που είναι εξίσου σημαντικός για την οικονομία της περιοχής. Η οργάνωση και εφαρμογή προγραμμάτων αγροτουρισμού, θα συμβάλλει στην τουριστική ανάπτυξη με ήπιο τρόπο και θα ενισχύσει την αγροτική παραγωγή. Ο αγροτουρισμός είναι μια μορφή βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης που συμβάλλει στη οικονομική και τουριστική αναβάθμιση των αγροτικών περιοχών δημιουργώντας πολυδραστηριότητα στον αγροτικό χώρο. Εκτός από τον αγροτουρισμό, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν προγράμματα επιδοτούμενου τουρισμού προκειμένου να δοθεί κίνητρο στους παραθεριστές να επισκεφθούν τις συγκεκριμένες περιοχές. Οι παραπάνω διαδικασίες ανασυγκρότησης του τουρισμού δεν είναι χρονοβόρες και με σωστό προγραμματισμό θα είναι έτοιμες να λειτουργήσουν μέσα σε χρονικό διάστημα λίγων ετών (3-4). Όσον αφορά τον παραθεριστικό τουρισμό στις παραθαλάσσιες περιοχές, προτείνεται η δημιουργία μικρών τουριστικών ξενώνων, έτσι ώστε να συνεχιστεί η τουριστική ανάπτυξη της παραθαλάσσιας ζώνης ομαλά, χωρίς να αποκτήσει την μορφή μαζικού τουρισμού η οποία θα καταστρέψει τόσο το φυσικό περιβάλλον όσο και τους μικρούς επιχειρηματίες. Στα πλαίσια οργάνωσης του τουρισμού εντάσσεται και η προστασία και αποκατάσταση των αρχαιολογικών χώρων και των περιοχών φυσικού ενδιαφέροντος, ώστε να είναι επισκέψιμες και να μπορούν να πραγματοποιούνται σε αυτές εκπαιδευτικές εκδρομές. Θα προκύψει κατ’ αυτόν τον τρόπο ένα δίκτυο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος που σε συνδυασμό με το δίκτυο φυσικών περιοχών (NATURA, ποτάμια, λίμνες) και αγροτουριστικών οικισμών θα δώσουν μια νέα δυναμική στην ανάπτυξη του νομού. 30

Πρόταση Βασικό βήμα για την ανασυγκρότηση της περιοχής είναι και η αποκατάσταση των υποδομών. Απαραίτητη είναι η καταγραφή των ζημιών στις δημόσιες υποδομές ώστε να αποκατασταθούν σχολικά κτίρια, οδικά έργα, συστήματα ύδρευσης και άρδευσης της περιοχής. Επιπλέον, είναι άμεσα αναγκαία η κατασκευή αντιπλημμυρικών και αντιδιαβρωτικών έργων προκειμένου οι οικισμοί και το οδικό δίκτυο να προστατευθούν από πιθανές πλημμύρες και κατολισθήσεις. Τέλος, η Ιόνια οδός είναι ένα έργο υποδομής που ήδη ετοιμάζεται και φαίνεται ότι θα ευνοήσει τις μετακινήσεις από και προς το νομό. Το έργο αυτό μπορεί να αποτελέσει αφετηρία για αναβάθμιση του οδικού δικτύου του νομού, κυρίως του ορεινού, ώστε οι ορεινοί οικισμοί να συνδεθούν αποτελεσματικά με τα κοντινά κέντρα αλλά και να γίνουν εύκολα προσβάσιμοι. Απαραίτητη είναι και η συγκρότηση συνεργείων προκειμένου να πραγματοποιηθεί συστηματική καταγραφή επί τόπου και άμεση αποκατάσταση των ζημιών στα σπίτια. 31

Βιβλιογραφία Εφημερίδα ‘’ΤΑ ΝΕΑ’’ Εφημερίδα ‘‘Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ’’ Εφημερίδα ‘‘ΤΟ ΒΗΜΑ’’ Site υπουργείου ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. www. nafpaktia.com e-emphasis.sch.gr www. skai.gr www. praksis.gr www. golden-greece.gr www. statistics.gr www. nailias.gr www. ditikiellada.gov.gr 32

Παράρτημα « Η φωτιά δεν έκαψε το χωριό μου αλλά κάποια χωράφια και κάποια άλλα χωριά κοντά στο χωριό μου. Η καταστροφή που έκανε η φωτιά είναι τεράστια. Κατέστρεψε όλο το δάσος και μερικά σπίτια επίσης. Κατά τη γνώμη μου το μέλλον δεν θα είναι πολύ καλό. Καθώς καταστράφηκε όλο το περιβάλλον και όλη η φυσική ομορφιά μας. Ωστόσο για να ξαναγίνει αυτό το περιβάλλον θα περάσουν χιλιάδες χρόνια. Αλλά με υπομονή και σωστή δουλειά πιστεύω πως όλα θα διορθωθούν.» e.emphasis.sch.gr, μαρτυρίες μαθητών 33

EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια

Είσοδος

Σύνδεση μέσω των κοινωνικών δικτύων:

EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Παρουσίαση με θέμα: "EMΠ - Χωροταξία – Αναπτυξιακές προοπτικές στην περιοχή της Ηλείας"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

Παρόμοιες παρουσιάσεις

Σχετικά με το έργο

Σχόλια