Λειτουργικά Συστήματα ΑΔΙΕΞΟΔΑ. 3.1 Εισαγωγή  Αδιέξοδο = ένα σύνολο από διεργασίες που δημιουργούν μια κυκλική αλυσίδα όπου κάθε process στην αλυσίδα.

Παρουσίαση με θέμα: "Λειτουργικά Συστήματα ΑΔΙΕΞΟΔΑ. 3.1 Εισαγωγή  Αδιέξοδο = ένα σύνολο από διεργασίες που δημιουργούν μια κυκλική αλυσίδα όπου κάθε process στην αλυσίδα."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Λειτουργικά Συστήματα ΑΔΙΕΞΟΔΑ

2 3.1 Εισαγωγή  Αδιέξοδο = ένα σύνολο από διεργασίες που δημιουργούν μια κυκλική αλυσίδα όπου κάθε process στην αλυσίδα δεν μπορεί να προχωρήσει και περιμένει για κάποιο γεγονός που μπορεί να προκληθεί μόνο από κάποιο άλλο μέλος της αλυσίδας.  Τα γεγονότα για τα οποία περιμένουν οι διεργασίες είναι η απελευθέρωση κάποιου πόρου.  Για να χρησιμοποιήσουν κάποιο πόρο οι διεργασίες πρέπει πρώτα να: 1.ζητήσουν τους πόρους: Αν δεν είναι διαθέσιμοι (δηλ. κάποια άλλη διαδικασία τους χρησιμοποιεί) τότε η διεργασία που το ζητάει μπλοκάρει. 2.Χρησιμοποιούν τον πόρο, αν είναι ελεύθερος 3.Απελευθερώνουν τον πόρο. Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

3 3.1 Εισαγωγή  Αναγκαίες Συνθήκες για Αδιέξοδο Οι επόμενες 4 συνθήκες πρέπει να ισχύουν για να δημιουργηθεί ένα deadlock: –mutual exclusion (αμοιβαίος αποκλεισμός): Μόνο μια διεργασία μπορεί να χρησιμοποιεί έναν πόρο. –Κατοχή και αναμονή (hold & wait): Οι διεργασίες που συμμετέχουν στο αδιέξοδο πρέπει και να κατέχουν κάποιο πόρο αλλά και να περιμένουν για κάποιο πόρο. –Μη προεκτοπισμός (No preemption): Μόνο η κατέχουσα διεργασία μπορεί ν' απελευθερώσει τον πόρο - δηλ. ο πόρος δεν μπορεί ν' αφαιρεθεί από τη διεργασία. –κυκλική αναμονή (circular wait):  Ν διεργασιών, όπου κάθε διεργασία περιμένει για έναν πόρο που τον κατέχει η επόμενη διεργασία στην αλυσίδα. Να σημειωθεί, ότι οι «πόροι» μπορεί να είναι λογισμικό και υλικό (π.χ. mutex, κλειδιά για αρχεία, ή δίσκοι, εκτυπωτές, κ.λπ). Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

4 Μοντέλα Αδιεξόδων Το πρόβλημα μοντελοποιείται ως εξής: –Δημιουργείται ένας κατευθυνόμενος γράφος. –Κόμβοι του γράφου είναι οι διεργασίες και οι πόροι. –Η ακμή P  R σημαίνει ότι η διεργασία P περιμένει για τον πόρο R. –Η ακμή R  P σημαίνει ότι η διεργασία P κατέχει τον πόρο R. –Στο σύστημα υπάρχει deadlock εάν και μόνο εάν ο κατευθυνόμενος γράφος περιέχει ένα κύκλο! Έτσι, το σύστημα μπορεί να χρησιμοποιεί ένα τέτοιο γράφο και έναα αλγόριθμο ανίχνευσης κύκλων για να ανιχνεύει deadlock. Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

5 Γενικές Λύσεις Υπάρχουν 4 γενικές στρατηγικές για την αντιμετώπιση του προβλήματος: –Στρουθοκαμηλισμός: Κάνε τίποτα. –Αποφυγή deadlock (προσέχεις πότε δίνονται οι πόροι στις διεργασίες) –Ανίχνευση και ανάνηψη (χρήση του γράφου). –Πρόληψη (σιγουρεύει ότι μια από τις 4 αναγκαίες συνθήκες δεν μπορεί να ισχύσει). Στρουθοκαμηλισμός: Η αντιμετώπιση του προβλήματος των αδιεξόδων «κοστίζει» ακριβά. Γι αυτό, πολλά Λ.Σ. επιλέγουν να μην αντιμετωπίζουν καθόλου το πρόβλημα - ούτε καν ανίχνευση!!! Καθιστούν έτσι υπεύθυνες τις εφαρμογές για τη λύση του προβλήματος. Το UNIX ανήκει σ' αυτή την κατηγορία. Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

6 3.2 Αποφυγή Αδιεξόδων  Ας υποθέσουμε ότι για κάθε διεργασία, όταν αυτή αρχίζει, το σύστημα γνωρίζει τον μέγιστο αριθμό και τον τύπο κάθε πόρου που θα χρειαστεί η διεργασία.  Ο γνωστός «Banker's algorithm» μπορεί να χρησιμοποιηθεί τότε. Βασίζεται στην έννοια των safe states (ασφαλών καταστάσεων).  Ένα σύστημα βρίσκεται σ' ένα safe state αν: –δεν υπάρχει deadlock, και –υπάρχει τρόπος ικανοποίησης των αιτημάτων για πόρους με το να εξυπηρετηθούν οι αιτήσεις των διεργασιών (με όποια σειρά). Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

7 3.2 Αποφυγή Αδιεξόδων Παράδειγμα: Ελεύθεροι πόροι: 3 Αυτό αντιπροσωπεύει μια ασφαλή κατάσταση γιατί: –μπορούμε να δώσουμε 2 (απ' τους 3) ελεύθερους πόρους στο P2. –όταν τελειώσει θα έχουμε 5 ελεύθερα resources που τα δίνουμε στο P3 και όταν τελειώσει δίνουμε 6 resources στο P1 και έτσι όλα τελειώνουν χωρίς deadlock. Αν τώρα το P1 κατείχε 4 (αντί για 3) πόρους το σύστημα δεν θα ήταν σε ασφαλή κατάσταση. Γιατί; Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

8 Ο αλγόριθμος του τραπεζίτη (Banker's algorithm) Για κάθε αίτηση για έναν πόρο:  Εξέτασε, αν δινόταν ο πόρος, αν το σύστημα θα είναι σ' ένα ασφαλή κατάσταση: –Αν ναι, τότε δώσε τον πόρο –Αν όχι, τότε δεν δίνεται  Για να ελεγχθεί αν το σύστημα είναι σε ασφαλή κατάσταση: –εξετάζεται το: αν δοθούν οι ελεύθεροι πόροι σε κάποιo process, τότε καλύπτονται οι ανάγκες τoυ; –Αν υπάρχει κάποιo τέτοιο process, τότε αυτό το process θεωρείται ότι τελείωσε (ελευθερώνοντας πόρους). Μετά, επαναλαμβάνεται η παραπάνω διαδικασία και αν όλες οι διεργασίες θεωρηθούν τελειωμένες, τότε το σύστημα είναι σε safe state. Αλλιώς, το σύστημα είναι σε unsafe state. Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

9 Ο αλγόριθμος του τραπεζίτη (Banker's algorithm)  Ο παραπάνω αλγόριθμος χρησιμοποιείται για συστήματα μ' ένα μόνο τύπο πόρων.  Ο αλγόριθμος μπορεί εύκολα να τροποποιηθεί για πολλούς τύπους. Αντί για μια ακέραια μεταβλητή για τους πόρους, υπάρχουν οι εξής πίνακες: –Has[N] όπου Ν είναι ο αριθμός τύπων πόρων (δηλ. Has[i], i<=Ν για το process P δείχνει πόσους πόρους τύπου i το P κατέχει). –Wants[N] που ορίζεται όμοια και εκφράζει πόσους πόρους κάθε τύπου χρειάζεται κάθε process. –Free[N]: δηλώνει πόσους πόρους κάθε τύπου είναι ελεύθερα. Το μεγαλύτερο πρόβλημα του Banker's algorithm είναι η υπόθεσή του: Είναι πολύ σπάνιο να ξέρουμε από πριν τις αιτήσεις για πόρους που πρόκειται να εκδοθούν αργότερα από κάθε process! Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

10 3.3 Ανίχνευση και Ανάνηψη  Η στρατηγική αυτή βασίζεται στη χρήση του κατευθυνόμενου γράφου που παρουσιάσαμε πριν, αφ' ένός. Αφ' ετέρου, βασίζεται στην ύπαρξη ενός αλγόριθμου που δεδομένου ενός κατευθυνόμενου γράφου, βρίσκει αν υπάρχει κύκλος.  Εφ' όσον ανιχνευθεί ένας κύκλος-deadlock, η ανάνηψη μπορεί να βασισθεί (και συνήθως βασίζεται) στον τερματισμό (killing) μερικών διεργασιών.  Η επιλογή της διεργασίας-θύματος: –μπορεί να γίνει ανάμεσα στις διεργασίες που συμμετέχουν στο αδιέξοδο. (Τα κριτήρια που χρησιμοποιούνται συνήθως είναι, η ηλικία ή ο αριθμός πόρων που κατέχει, κ.λπ). ή –μπορεί να γίνει ανάμεσα και σε άλλες διεργασίες π.χ. μπορεί να τερματισθεί μια "μεγάλη" διεργασία που κατέχει πολλά resources για τα οποία περιμένει κάποια διεργασία που είναι σε αδιέξοδο. Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος

11 3.4 Πρόληψη Αδιεξόδων  Εγγυώνται, αυτές οι στρατηγικές, ότι μια από τις 4 αναγκαίες συνθήκες δεν μπορεί να συμβεί/ισχύσει.  Mutual Exclusion: πολλά resources απαιτούν mutual exclusion (π.χ. ταινίες, εκτυπωτές, mutex)  δεν μπορούμε σε γενικές γραμμές ν' αποφύγουμε mutual exclusion.  Hold & Wait: αποφεύγεται αν στη αρχή των process γίνουν όλες οι αιτήσεις για όλα τα resources του process. Αλλά, όπως προείπαμε, αυτή η πληροφορία δεν υπάρχει.  Επίσης ο προεκτοπισμός σε πολλούς τύπους πόρων (π.χ. εκτυπωτές) είναι αδύνατος.  Circular Wait: Μπορεί ν' αποφευχθεί με τον εξής τρόπο: –σ' όλα τους πόρους δίνεται ένας αύξοντας αριθμός. –Όλες οι διεργασίες αναγκάζονται να ζητούν πόρους με την σειρά που αντιστοιχεί στους αριθμούς τους  έτσι δεν μπορεί να προκύψει κυκλική αλυσίδα. Λειτουργικά Συστήματα Δρ. Γεώργιος Δημητρακόπουλος