Κωνσταντίνος Καραθεοδωρη Ο Έλληνας « δάσκαλος » του Αϊνστάιν και το μεγαλύτερο σύγχρονο μαθηματικό μυαλό της Ελλάδας.

Παρουσίαση με θέμα: "Κωνσταντίνος Καραθεοδωρη Ο Έλληνας « δάσκαλος » του Αϊνστάιν και το μεγαλύτερο σύγχρονο μαθηματικό μυαλό της Ελλάδας."— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κωνσταντίνος Καραθεοδωρη Ο Έλληνας « δάσκαλος » του Αϊνστάιν και το μεγαλύτερο σύγχρονο μαθηματικό μυαλό της Ελλάδας

2 O K ων / νος Καραθεοδωρή υπήρξε μία σπανίζουσα μορφή στην ιστορία της επιστήμης, όπου η δυσθεώρητου ύψους επιστημονική του οντότητα, συναγωνίζεται αυτήν που αφορά τον άνθρωπο Καραθεοδωρή, τον φιλόστοργο οικογενειάρχη, τον σεμνό ώριμο πολίτη της κοινωνίας, τον φιλόπατρη στο επίπεδο του άδολου και ανιδιοτελούς οραματιστή. Η συγκρότηση ενός τέτοιου αδαμάντινου χαρακτήρα σε συνδυασμό με μια υγιώς αναπτυσσόμενη φιλοδοξία, που είχε τα θεμέλιά της στο ταλέντο του και τον ευφυή νου, δεν μπορούσε παρά να προδιαγράψει λαμπρή φωτοδότρα πορεία, άστρου φωτεινού που μας φωτίζει ακόμα και σήμερα με φως ελληνικό και οικουμενικό και μας κάνει περήφανους.

3 Η παιδική ηλικία  Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή γεννιέται το 1873 στο Βερολίνο στις 13 Σεπτεμβρίου.  Ο παππούς του ήταν ανεψιός του Πατριάρχη Κύριλλου Στ΄.  Ενώ η μητέρα του η Δέσποινα Πετροκόκκινου κατάγονταν από τη Χίο.  Τέλος, ο πατέρας του Στέφανος που γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1834 ήταν διπλωμάτης στο Βέλγιο, όπου υπήρξε και μέλος της Ακαδημίας Διεθνούς Δικαίου των Βρυξελλών.

4 Οι πρώτες διακρίσεις  Σε ηλικία έξι ετων θα χάσει τη μητέρα του.  Σε ηλικία δεκατεσσάρων ετων, ο Ιούλιος Βερν θα του γράψει : Στον κ. Kostia Καραθεοδωρή πανευτυχής που μπόρεσα, περνώντας από τις Βρυξέλλες, ν ’ αφήσω αυτήν τη μαρτυρία όλης μου της συμπάθειας.  Σε ηλικία δεκαέξι ετών παίρνει το πρώτο βραβείο σε εθνικό διαγωνισμό Μαθηματικών του Βελγίου επί δύο συνεχή έτη.

5 Οι σπουδές  Οι πρώτες σπουδές του είναι στη στρατιωτική σχολή μηχανικών του Βελγίου τις οποίες ενισχύει στο Παρίσι και το Λονδίνο.  Το 1898 καταλαμβάνει σπουδαία θέση με προοπτική σε μεγάλα αρδευτικά έργα του Νείλου, όπως το φράγμα του Ασιούτ και του Ασουάν.

6 Η κάμπη στα μαθηματικά  Ένα βράδυ, ενώ μελετά τα αγαπημένα του Μαθηματικά, προσπαθεί να λύσει κάποια απορία που του δημιουργήθηκε. Την επόμενη έπρεπε να κάνει κάποιες μετρήσεις στην πυραμίδα του Χέοπος. Όμως το μυαλό του ήταν στην αναζήτηση της λύσεως του προβλήματος.  Τότε συνειδητοποιεί οριστικά την μεγάλη γοητεία που ασκούν πάνω του τα μαθηματικά. Έτσι παίρνει τη μεγάλη απόφαση να εγκαταλείψει το επάγγελμα του μηχανικού.

7 Η μεγάλη απόφαση  Έτσι στην ηλικία των εικοσιεπτά ετών λαμβάνει τη μεγάλη απόφαση της ζωής του : να σπουδάσει Μαθηματικά στο Βερολίνο και κατόπιν στη Γοττίγγη που ήταν το δεσπόζον μαθηματικό κέντρο ανά τον κόσμο.  Ο ίδιος ο Κ. Καραθεοδωρή γι ’ αυτήν την απόφασή του είπε πως « επρόκειτο περί της μεγαλυτέρας, εις ολκήν συνεπειών, αποφάσεως, ήν ποτέ έλαβον εις την ζωήν μου ».

8 Η ραγδαία πρόοδος  Όπως ήταν επόμενο, η πρόοδός του ήταν ραγδαία και η αναρρίχηση στα αξιώματα της επιστημονικής κοινότητας ανεμπόδιστη.  Το ότι είναι αστέρι λαμπερό στον ουρανό της επιστήμης το παρατηρούμε με την διδακτορική του διατριβή με τίτλο « Περί ασυνεχών λύσεων στο λογισμό των μεταβολών » η οποία συνοδεύεται, με έπαινο που γράφει « αγχίνοια του εφευρίσκειν περιφανής ».

9 Η αναγνώριση  Ο επιβλέπων καθηγητής Minkowski στην αξιολόγησή του γράφει : « Η εργασία ανήκει στις καλύτερες μαθηματικές διατριβές που έχουν υποβληθεί στη σχολή ».  Ο Felix Klein πριν ακόμη εξεταστεί για το διδακτορικό του, του προτείνει να γράψει και υφηγεσία.  Ενώ με πρόταση του David Hilbert πριν από τις προβλεπόμενες ημερομηνίες, αποκτά το δικαίωμα « του διδάσκειν ».

10 Η αδιαφορία της Ελλάδας  Ενώ του δίδεται άμεσα μια τόσο σημαντική θέση στο περίφημο μαθηματικό κέντρο της Ευρώπης το Göttingen, ο φιλόπατρις Έλληνας αναζητά την καταξίωση στην πατρίδα του η οποία αγνοεί την αξία του και του προσφέρει θέση σε ένα σχολείο της Μακεδονίας ως Ελληνοδιδάσκαλος ούτε καν ως μαθηματικός. Έτσι ξεκινάει την λαμπρή φωτοδότρα πορεία του προς τον ουρανό της επιστήμης στην Γερμανία.

11 Η δημιουργία της οικογένειας  Ταυτόχρονα δημιουργεί μια καταπληκτική οικογένεια. Το 1908 και σε ηλικία τριάντα πέντε ετών παντρεύεται την εικοσιτετράχρονη Ευφροσύνη. Την επόμενη χρονιά γεννιέται ο Στέφανος και αργότερα η εν ζωή κόρη του Δέσποινα. Όπως η ίδια μας πληροφορεί, ως οικογενειάρχης υπήρξε υποδειγματικός, σεμνός, διακριτικός, εφόσον ποτέ δε μίλησε στα παιδιά του για το μέγεθος της αξίας του και το ύψος των αξιωμάτων που κατείχε.

12  Επεδίωκε να είναι ποιοτικός ο χρόνος που αφιέρωνε στην οικογένειά του. Διαρκώς τους δίδασκε να έχουν αξίες, ιδανικά, να αγαπάνε τη δουλειά και πάνω από όλα την Ελλάδα. Πιστός στα ελληνοχριστιανικά ιδεώδη ανέθρεψε τα παιδιά του με τις παραδόσεις και τις αρχές που ανατράφηκε και αυτός.  Όλος ο βίος και η πολιτεία του Κ. Καραθεοδωρή διέπονται από διαρκή δράση με, ανιδιοτέλεια και μεγαλοψυχία που εκπλήσσει κυριολεκτικά την επιστημονική κοινότητα.

13 Ενας αξέχαστος δάσκαλος  Ως δάσκαλος χάραξε την ανεξίτηλη φυσιογνωμία στη μνήμη των μαθητών του, γιατί, όπως και στα παιδιά του, ήξερε να συνδυάζει τέλεια την αγάπη με την παιδαγωγική αυστηρότητα.  Όταν αναχωρούσε από τη Γοττίγγη για το Βερολίνο, οι μαθητές του που τον φώναζαν χαϊδευτικά «Cara», οργάνωσαν ειδική τελετή, στην οποία του έγραψαν και του απάγγειλαν ποίημα τριάντα οκτώ στροφών, εξυμνώντας τα μεγάλα προτερήματα του δασκάλου τους και περιέγραφαν τη λύπη τους για τον αποχωρισμό.

14 Η σχέση με τον Αϊστάιν  Μέσα από αυτή τη λαμπρή επιστημονική καριέρα ξεχωρίζει και η σχέση του με τον Αϊνστάιν, όπου μέσα από την αλληλογραφία των δύο αυτών ανδρών που αρχίζει τον Σεπτέμβρη του 1916 προκύπτει η μεγάλη συμβολή του Κ. Καραθεοδωρή σε 3 δυσκολίες που συνάντησε στη διατύπωση της γενικής θεωρίας της σχετικότητας. Ο Αϊνστάιν αναγνώρισε την βοήθεια που δέχτηκε από τον Κ. Καραθεοδωρή, όπως προκύπτει από την αλληλογραφία των δύο επιστημόνων. Σε μία επιστολή αντίγραφο της οποίας βρίσκεται στα αρχεία του μουσείου Κ. Καραθεοδωρή γράφει :

15 Η επιστολή του Αϊστάιν « Αξιότιμε κύριε συνάδελφε ! « Αξιότιμε κύριε συνάδελφε ! Θεωρώ την παράγωγό σας υπέροχη. Θεωρώ την παράγωγό σας υπέροχη. Αρχικά με δυσκόλεψε ένα μικρό γραφικό λάθος που βρισκόταν στην δεύτερη σελίδα. Τώρα όμως κατανοώ τα πάντα. Θα έπρεπε να δημοσιεύσετε την θεωρία μ ’ αυτήν την μορφή στ o Α nnalen der Physik, γιατί οι Φυσικοί συνήθως δεν γνωρίζουν τίποτε για το αντικείμενο αυτό, όπως και εγώ άλλωστε. Θα πρέπει να σας φάνηκα με την επιστολή μου σαν τον Βερολινέζο εκείνο, ο οποίος μόλις τώρα ανακάλυψε το Γκρούνεβαλντ και ρωτάει αν υπήρξαν ποτέ άνθρωποι εκεί μέσα. Αρχικά με δυσκόλεψε ένα μικρό γραφικό λάθος που βρισκόταν στην δεύτερη σελίδα. Τώρα όμως κατανοώ τα πάντα. Θα έπρεπε να δημοσιεύσετε την θεωρία μ ’ αυτήν την μορφή στ o Α nnalen der Physik, γιατί οι Φυσικοί συνήθως δεν γνωρίζουν τίποτε για το αντικείμενο αυτό, όπως και εγώ άλλωστε. Θα πρέπει να σας φάνηκα με την επιστολή μου σαν τον Βερολινέζο εκείνο, ο οποίος μόλις τώρα ανακάλυψε το Γκρούνεβαλντ και ρωτάει αν υπήρξαν ποτέ άνθρωποι εκεί μέσα. Αν θέλετε δε να κάνετε τον κόπο να μου αναπτύξετε και τους κανονικούς μετασχηματισμούς θα βρείτε στο πρόσωπό μου έναν ευγνώμονα και συνειδητό ακροατή. Κι αν επιπλέον λύσετε το πρόβλημα των κλειστών χρονικών γραμμών, τότε προσκυνώ σας. Εδώ κρύβεται κάτι, με το οποίο αξίζει να ασχοληθούν οι κορυφαίοι. Τους εξαιρετικούς μου χαιρετισμούς Δικός σας Α. Αϊνστάιν ». Δικός σας Α. Αϊνστάιν ».

16 Το γράμμα του Αϊνστάιν

17 Μια άλλη επιστολή του Σε κάποια άλλη επιστολή ο Αϊνστάιν παρακαλεί τον Καραθεοδωρή :  « Θα θέλατε να σκεφτείτε τον χρόνο ; Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας αυτού του άλυτου έως τώρα προβλήματος του χώρουχρόνου. Σας χαιρετά ο όλος δικός σας Α. Αϊνστάιν ». Σας χαιρετά ο όλος δικός σας Α. Αϊνστάιν ».

18 Η μεγάλη αναγνώριση  Ο Καραθεοδωρή φυσικά απαντά άμεσα και κατατοπιστικά στον Αϊνστάιν ενώ όταν ο Καραθεοδωρή δημοσιεύει την εργασία του επί των Αξιωμάτων της Ειδικής θεωρίας της σχετικότητας, το πρώτο συγχαρητήριο τηλεγράφημα θα το πάρει από τον Αϊνστάιν « ΑΓΑΠΗΤΕ ΣΥΝΑΔΕΛΦΕ ΜΕ ΚΑΤΑΠΛΗΞΑΤΕ ».  Η εμβέλειά του ανδρώνεται με το έργο του που τον κατατάσσει στους αστέρες του ουρανού της μαθηματικής επιστήμης.

19 Οι κριτικές του έργου του  Γι ’ αυτό το έργο ο καθηγητής Lars του Harvard σημειώνει :  « Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή ήταν ένας από τους αρχηγούς μαθηματικούς οι οποίοι στο πρώτο μισό του 20 ου αιώνα δημιούργησαν τα θεμέλια για τη μελλοντική ανάπτυξη των μαθηματικών που κινδύνευαν να παραμείνουν στάσιμα ».

20 Οι κριτικές του έργου του  Ο καθηγητής Hantrix Tietze γράφει :  « Η αντίληψή του κατά την οποία το περιεχόμενο της επιστήμης δεν είναι μόνο η εποπτεία των αποτελεσμάτων, αλλά κατά πρώτο ή αρχιτεκτόνηση άρτιου θεωρηματικού οικοδομήματος, παρακίνησαν τον Καραθεοδωρή στην ανάπτυξη της διαρθρώσεως της θερμοδυναμικής κατά τρόπο που επιτρέπει τη διαυγέστατη θεώρηση των θεμελιωδών αρχών ».

21 Αυτός και φίλοι μαθηματικοί

22 Η μεγάλη εμβέλεια  Η εμβέλεια του Καραθεοδωρή αποδεικνύεται και αναδεικνύεται αφενός από τις σπουδαίες επιστημονικές του εργασίες που φιλοξενούνται στα πλέον φημισμένα επιστημονικά περιοδικά της Ευρώπης και αφ ’ ετέρου από τη σχέση του και αλληλογραφία με τους καλύτερους επιστήμονες στο παγκόσμιο στερέωμα της μαθηματικής επιστήμης.

23 Η επιστροφή στην Ελλάδα  Το 1919 ο Ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Ιωνία και οι Ελληνικές αρχές εγκαθίστανται στη Σμύρνη. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος καλεί τον Κ. Καραθεοδωρή στο σπίτι του για να του αναθέσει την οργάνωση του πανεπιστημίου της.  Τον καιρό εκείνο ο Κ. Καραθεοδωρή μεσουρανούσε στη Γερμανία εν μέσω των τότε αυτοκρατόρων της επιστήμης όπως Max Plank, Albert Einstein, Herman Schwarz, George Fobenius, Erhard Schmit, Arnold Sommerfeld, Felix Klein, Hermann Minkowski, Arthur Rosenthal, David Hilbert, και πολλών άλλων σημαντικών που ξεπερνούν τους 50.

24 Η εγκατέλειψη της δόξας  Όμως ο θερμός Έλλην πατριώτης γευσιγνώστης του Ελληνο - χριστιανικού ιδεώδους δεν αφήνει στο ποτήρι το ποτό της νίκης, της χαράς και του εθνικού ενθουσιασμού που επικρατεί. Έτσι εγκαταλείπει τη λαμπρή καριέρα, την αξιοζήλευτη θέση του καθηγητή στο πανεπιστήμιο του Βερολίνου και ασκαρδαμυκτί υπακούει στην πρόσκληση του Έλληνα πρωθυπουργού. Ο Βενιζέλος τον καλεί στο σπίτι του και με ζωηρότητα και πολλή χαρά κουνώντας το δείκτη του δεξιού χεριού λέγει προς τον Κ. Καραθεοδωρή : « Θα πάτε εις την Σμύρνην, θα σας παράσχουν όλας τας ευκολίας, το έργο σας είναι σπουδαίον, η Ελλάς πρέπει εκπολιτίσει τη Μ. Ασία ».

25 Η απόπειρα δημιουργιάς πανεπιστημίου  Έτσι ο φιλόπατρης και μέγας επιστήμων συλλαμβάνει, το όραμα για τη δημιουργία του πανεπιστημίου που όπως τονίζει ο ίδιος θα αποτελέσει το « ΦΩΣ ΕΞ ΑΝΑΤΟΛΩΝ ». Με μεράκι ο εργασιομανής επιστήμων εργάζεται νύχτα μέρα για την οργάνωση και τον εξοπλισμό του πανεπιστημίου.  Το όνειρο όμως αυτό για το οποίο έκανε τόσες θυσίες δεν αξιώθηκε να δει να πραγματοποιείται. Το καταστρέφουν τα γεγονότα του 1922. Υπάρχουν έγραφες και μαρτυρίες της εποχής εκείνης που αναφέρουν ότι ο Κ. Καραθεοδωρή αναχώρησε κυριολεκτικά τελευταία στιγμή και με κίνδυνο της ζωής του προκειμένου να επιβιβάσει σε πλοίο τα όσα με τόση επιμέλεια μετέφερε από την Ευρώπη για το πανεπιστήμιο της Σμύρνης.

26 Η αχαριστία  Τα επόμενα χρόνια διορίζεται καθηγητής στο πανεπιστήμιο Αθηνών όπου γεύεται τα άγνωστα εις αυτόν αλλά διαδεδομένα στην επιστημονική κοινότητα πάθη καθώς και την αχαριστία της Ελλάδος που τον αναγκάζει να επιστρέψει καθηγητής στο Μόναχο. Το 1928 ανταποκρινόμενος στην πρόσκληση που του έγινε από το Πανεπιστήμιο του Harvard και από τη Μαθηματική Εταιρεία, ο Καραθεοδωρή φθάνει στις ΗΠΑ, μαζί με τη γυναίκα του, στις 25 Ιανουαρίου 1928.  Στο Harvard της Μασαχουσέτης, δίδαξε για ένα ολόκληρο εξάμηνο και για ένα δίμηνο στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Επίσης έδωσε μια σειρά διαλέξεων σε 20 Πανεπιστήμια, στο Cambridge, στο Berkley στο San Francisco, στο Λος Άντζελες, στην Ουάσιγκτον, στη Νέα Ορλεάνη, στη Ν. Υόρκη κ. ά.

27 Και ξανά στην Ελλάδα  Και ερχόμαστε στο 1929 όπου ο Βενιζέλος ξανακαλεί αυτή τη φορά από το Μόναχο τον Κ. Καραθεοδωρή για την διοργάνωση των πανεπιστημίων Αιγαίου, Αθηνών – Θεσσαλονίκης. Παρότι ο συνάδελφός του και φίλος καθηγητής Sommerfeld θα τον συμβουλέψει να « μη βάλει ξανά στο κεφάλι του στέφανο εξ ακανθών για την Ελλάδα », ο θερμός πατριώτης λάτρης του αρχαίου Ελληνικού ιδεώδους και οραματιστής της μεγάλης ένδοξης Ελλάδας δε μπορούσε να μη θέσει εαυτόν εις την διάθεσή της.

28 Η απογοήτευση  Στα επόμενα 2 χρόνια εργάζεται ως Κυβερνητικός επίτροπος με βαθμό πρυτάνεως για την οργάνωση των πανεπιστημίων Αθηνών – Θεσ / κης. Μ ’ αυτό τον κανονισμό τα πανεπιστήμια λειτούργησαν επί 50 χρόνια έως το 1982. Η Ελλάδα που με τόσο ενθουσιασμό εκάλεσε τον Κ. Καραθεοδωρή με τρόπο απογοητευτικό και με έγγραφο που έφερε την υπογραφή γραμματέως γ΄ τάξης τον παύει από τη θέση αυτή. Έτσι επιστρέφει στην έδρα του στο Μόναχο συνεχίζοντας ταυτόχρονα το συγγραφικό του έργο. Εν τω μεταξύ τον καλούν να διδάξει στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια του κόσμου.

29 Το ταξίδι στην Αμερική  Το 1936 σε μία εκδήλωση για τα 400 χρόνια από την ίδρυση της μαθηματικής εταιρείας στην Αμερική η παρουσία του Καραθεοδωρή συγκεντρώνει ενθουσιώδες ακροατήριο 1000 ατόμων όπου γίνεται και ειδική εκδήλωση προς τιμήν του. Ελλείψει χώρου η εκδήλωση γίνεται στον προαύλιο χώρο. Το 1945 τρία πανεπιστήμια των ΗΠΑ μεταξύ αυτών και του Harvard του προσφέρουν θέση αλλά ήδη ήτο 72 ετών ενώ η ζωή στην Γερμανία μετά την συνθηκολόγηση έχει δυσκολέψει αρκετά.

30 Το τέλος ενος λαμπρού μυαλού  Πάρ ’ αυτά όπως ξεκίνησε την καριέρα του με το εκπληκτικό φαινόμενο να ξεκινήσει σπουδές μαθηματικών σε ηλικία 27 ετών έτσι και τελειώνει την καριέρα του γράφοντας κριτικές και αξιόλογες εργασίες έως και 7 μέρες πριν τον θάνατό του σε ηλικία 77 ετών !!!  Πρωτόγνωρο, αξιοθαύμαστο, μοναδικό που μας κάνει πραγματικά περήφανους.  Αυτός είναι ο Κων / νος Καραθεοδωρή και από τέτοια πρότυπα έχουν ανάγκη οι μαθητές, τα παιδιά για να ζυμώσουν τα όνειρά τους, τους στόχους τους και τη ζωή τους.

31 ΤΕΛΟΣ Ευχαριστω για τον χρόνο και την προσοχή σας.