ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΜΣ:ΔΥΝΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ WWW ΑΚ. ΕΤΟΣ: 2006-2007,

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΜΣ:ΔΥΝΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ WWW ΑΚ. ΕΤΟΣ: 2006-2007,"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΜΣ:ΔΥΝΗΤΙΚΕΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ- ΚΟΙΝΩΝΙΟΨΥΧΟΛΟΓΙΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ WWW ΑΚ. ΕΤΟΣ: 2006-2007, ΕΞΑΜΗΝΟ: Α΄ ΑΘΗΝΑ, ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2007 ΚΟΥΣΚΟΥΝΗ ΝΙΚΟΛΕΤΤΑ Α.Μ.: 6306Μ009

2 Η αναπηρία και η λειτουργία (functioning) ή η δυσλειτουργία θεωρούνται αποτελέσματα της αλληλεπίδρασης μεταξύ καταστάσεων υγείας και συναφών (contextual) παραγόντων Η αναπηρία περιέχει δυσλειτουργία σε ένα ή περισσότερα από τα παρακάτω επίπεδα: βλάβες, εμπόδια δραστηριοτήτων και περιορισμοί συμμετοχής ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Σωματικές λειτουργίες και δομές Κατάσταση υγείας (διαταραχή ή ασθένεια) Περιβαλλοντικοί παράγοντες Προσωπικοί παράγοντες Συμμετοχή (Κουροπέτρογλου Γ., Τεχνολογίες Πληροφορικής για την Υποστήριξη Ατόμων με Αναπηρίες στις Βιβλιοθήκες, Σεμινάριο Απρίλιος 2006, speech.di.uoa.gr/libaccess)

3 Συναφείς παράγοντες για τη λειτουργικότητα, την αναπηρία και την υγεία Εξωτερικοί παράγοντες για τη λειτουργικότητα, την αναπηρία και την υγείαΕξωτερικοί παράγοντες για τη λειτουργικότητα, την αναπηρία και την υγεία Το φυσικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και πολιτισμικό περιβάλλον ζωής του κάθε ατόμου Τις ανθρώπινες και φυσικές αλλαγές στο περιβάλλον Τα φυσικά και τεχνητά προϊόντα Τις στάσεις, τις αξίες, τους θεσμούς και τις οργανωτικές διευθετήσεις που ισχύουν σε κάθε κοινωνία Εσωτερικοί προσωπικοί παράγοντεςΕσωτερικοί προσωπικοί παράγοντες Φύλο, ηλικία, κοινωνικό υπόβαθρο, μορφωτικό επίπεδο, επάγγελμα, προηγούμενη και παρούσα εμπειρία, συνολικός τρόπος συμπεριφοράς, χαρακτήρας  Αναπηρία είναι, λοιπόν, όχι η κατάσταση ενός ατόμου, αλλά το αποτέλεσμα της σχέσης των δυνατοτήτων ενός ατόμου και των απαιτήσεων του περιβάλλοντος

4 Οι τέσσερις κύριοι άξονες ταξινόμησης των αναπηριών και των ανθρώπινων λειτουργιών (Π.Ο.Υ. 2002) Σωματικές λειτουργίεςΣωματικές λειτουργίες είναι οι φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου σώματος, συμπεριλαμβανομένου και των ψυχολογικών λειτουργιών Μειονεξίες (impairments)Μειονεξίες (impairments) είναι το πρόβλημα στις σωματικές λειτουργίες ή τις σωματικές δομές, όπως σημαντική απόκλιση ή απώλεια ΔραστηριότηταΔραστηριότητα είναι η εκτέλεση μιας ενέργειας ή αποστολής από ένα άτομο ΣυμμετοχήΣυμμετοχή είναι η εμπλοκή σε μια κατάσταση της ζωής Εμπόδια ΔραστηριοτήτωνΕμπόδια Δραστηριοτήτων είναι οι δυσκολίες που μπορεί να έχει ένα άτομο στην εκτέλεση δραστηριοτήτων Περιορισμοί ΣυμμετοχήςΠεριορισμοί Συμμετοχής είναι το πρόβλημα που μπορεί να βιώνει ένα άτομο κατά την εμπλοκή του σε καταστάσεις της ζωής Περιβαλλοντικοί παράγοντεςΠεριβαλλοντικοί παράγοντες: κανονίζουν το φυσικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό και υποκειμενικό περιβάλλον στο οποίο μένουν οι άνθρωποι

5 ΟΡΙΣΜΟΣ: αναφέρεται στην πρακτική σχεδιασμού προσβάσιμων ιστοσελίδων. Πρακτική που αφορά σε ένα ευρύ φάσμα λογισμικού και συσκευών, όχι μόνο στους γνωστούς φυλλομετρητές ΟΜΑΔΕΣ ΜΕ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ Άτομα με αισθητηριακές βλάβες, όπως οπτικές (από μειωμένη όραση έως πλήρη τύφλωση, αντίληψη των χρωμάτων, π.χ. αχρωματοψία) ή ακουστικές βλάβες Κινητικές δυσκολίες ( μειωμένη ευχέρεια κινήσεων έως απώλεια άνω ή κάτω άκρων) Γνωστικές δυσκολίες, όπως μνημονικές δυσκολίες, αναγνωστικές, ειδικές μαθησιακές δυσκολίες, π.χ. δυσλεξία, δυσκαλκουλία ή, γενικότερα, μαθησιακά προβλήματα

6 ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ (www.w3.org/TR/WCAG10) www.w3.org/TR/WCAG10 Επιλεκτικά αναφέρονται: Δυσκολίες αναγνώρισης και ανάγνωσης γραφικών και άλλων πολυμέσωνΔυσκολίες αναγνώρισης και ανάγνωσης γραφικών και άλλων πολυμέσων Δυσκολία εισαγωγής δεδομένωνΔυσκολία εισαγωγής δεδομένων Δυσκολία διάκρισης κειμένου-φόντου, αφού οι χρωματικοί συνδυασμοί είναι ακατάλληλοιΔυσκολία διάκρισης κειμένου-φόντου, αφού οι χρωματικοί συνδυασμοί είναι ακατάλληλοι Δυσκολία στη χρήση του κατάλληλου φυλλομετρητή σε “κακογραμμένες” ιστοσελίδες HTMLΔυσκολία στη χρήση του κατάλληλου φυλλομετρητή σε “κακογραμμένες” ιστοσελίδες HTML

7 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ- ΕΡΕΥΝA ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΛΥΣΕΙΣΠΡΟΣΒΑΣΗΣΣΥΝΟΔΕΥΤΙΚΕΣΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣΜΕΤΑΦΡΑΣΗΙΣΤΟΥ ΣΕ ΠΙΟ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΗΜΟΡΦΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΤΟΥΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΣΕ ΠΙΟ ΚΑΤΑΛΛΗΛΗΜΟΡΦΗ ΟΔΗΓΙΕΣΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥΕΡΓΑΛΕΙΑΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ

8 1.Τεχνολογία πρόσβασης Α. Λύσεις πρόσβασης: επιτρέπει στα άτομα να κάνουν τις απαραίτητες προσαρμογές στο Λειτουργικό Σύστημα ή σε επίπεδο εφαρμογής Β. Συνοδευτικές τεχνολογίες: πρόσθετες συσκευές ή λογισμικό Γ. Μετατροπή του υπάρχοντος περιεχομένου του Ιστού σε πιο προσβάσιμη μορφή 2.Μετατροπή του περιεχομένου του Δικτύου σε πιο κατάλληλη μορφή Α. Ανάπτυξη και δημοσίευση οδηγιών σχεδιασμού και καλύτερης πρακτικής Β. Ανάπτυξη λογισμικών εργαλείων για την υποστήριξη στο σχεδιασμό (εργαλεία συγγραφής, ελέγχου, προσομοίωσης των ειδικών δυσκολιών)

9 ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΕΠΑΦΗ ΙΕΛ

10 Προτεινόμενες τεχνολογίες διεπαφής ΕΙΔΙΚΗ ΔΙΕΠΑΦΗ ΙΕΛ  Screen reader Text-to-speech  Speech recognition Έχει σχεδιαστεί και υλοποιηθεί στο Ινστιτούτο Επεξεργασία του Λόγου (ΙΕΛ) στο πλαίσιο του έργου ‘Περιβάλλον ανάγνωσης για τυφλούς του Προγράμματος ΕΠΕΤ ΙΙ. Η διεπαφή αυτή που έχει σχεδιαστεί για την πρόσβαση των ατόμων με προβλήματα όρασης στο παραθυρικό περιβάλλον του λειτουργικού συστήματος Windows, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για οποιαδήποτε εφαρμογή που τρέχει κάτω από τα Windows, αλλά μπορεί επίσης να προσαρμοστεί / επεκταθεί και για άλλα λειτουργικά συστήματα.

11 Βοηθητική τεχνολογία για τυφλούς και άτομα με μερική όραση  Λογισμικό εισαγωγής φωνής (speech input)  Αισθητήριο ποντίκι (tactile/feelable mouse)  Πληκτρολόγιο Μπράιγ (Braille keyboard)  Εκτυπωτές Μπράιγ (Braille printer)  Φυλλομετρητής ενεργητικού ήχου (Active Audio Internet Browser)  Ομιλούντες φυλλομετρητές (Talking Web Browser)

12 1A. Ρυθμίσεις στο μέγεθος και το είδος της γραμματοσειράς ή στη συμπεριφορά του ποντικιού (Gregor et al. 2005), όπως και Windows 1Β.Για τα άτομα με προβλήματα όρασης Μηχανικός ή ηλεκτρονικός συνθέτης φωνής, π.χ. JAWS( Job Access with Speech), readspeaker, browsealoud. Ανάλογες προσπάθειες έχουν γίνει από φυλλoμετρητές, όπως το FireFox, Opera και το Web Adaptation Technology. Σύγχρονης ανάγλυφης αναπαράστασης του περιεχομένου του Ιστού μπορεί να γίνει με τη χρήση της Braille (Paciello 2000), με συσκευές- φυλλομετρητές (Rotard et al. 2005) ή αναδραστικές συσκευές σημειοδότησης Για τα άτομα με προβλήματα ακοής, υπάρχουν βιντεόφωνα, δηλαδή σύστημα επικοινωνίας που συνδυάζει κάμερα, οθόνη και τηλέφωνο κειμένου, με δυνατότητα χρήσης νοηματικής γλώσσας. Επίσης, υπάρχει το «γάντι που μιλάει», σύστημα ανάγνωσης νευμάτων και γλώσσας σημαδιών Για τα άτομα με κινητικές δυσκολίες, υπάρχουν ειδικοί διακόπτες με μεγάλη επιφάνεια επαφής και διακόπτες ποδιού. Ειδικό ποντίκι ποδιών, ειδικό χειριστήριο χειρός (joystick) ή ιχνόσφαιρα (trackball) Σε περιπτώσεις πλήρους παράλυσης:συσκευή που ενεργοποιείται με την κίνηση του κεφαλιού ή και των ματιών (eyegaze), ειδικός ασύρματος διακόπτης στόματος, που λειτουργεί μέσω της εισπνοής- εκπνοής

13 Εναλλακτικά πληκτρολόγια

14 Quick Glance με eye gaze

15 1Γ. Επανασχεδιασμός της ιστοσελίδας για ευκολότερη πρόσβαση Ανάπτυξη εργαλείων που “διαπερνούν” το περιεχόμενο της ιστοσελίδας και βελτιώνουν την πρόσβαση σε αυτό, επαναδομώντας ή αλλάζοντας τους στόχους του HTML περιεχομένου (Brajnik et al. 2005) Σημασιολογικός ιστός (Berners Lee, 1999): είναι το κίνημα που διέδωσε την Αρχή μετατροπής του περιεχομένου του Ιστού για την καλύτερη πρόσβαση στην εννοιολογική γνώση. Προωθεί ένα κοινό πλαίσιο εργασίας που επιτρέπει τη διανομή των δεδομένων και την επαναχρησιμοποίησή τους (W3C,2004), π.χ. Huang & Sundaresan (2000), Muckherjee et al. (2004), Bechhofer (2005), Seeman (2004), Judson et al. (2005)/AAC systems (symbol- based augmentative and alternative communication systems), όπως το Concept Coding Framework project Προφίλ χρήστη: οι ειδικές απαιτήσεις του χρήστη συμπληρώνονται σε μια φόρμα και η ιστοσελίδα παρουσιάζεται προσαρμοσμένης στις ανάγκες του συγκεκριμένου ατόμου (Neville 2005) Σημείο κριτικής: στάθμιση των αναγκών των χρηστών- στάθμιση των όψεων και ορίων της Προσβασιμότητας, ώστε το αποτέλεσμα να ανταποκρίνεται στο ζητούμενο Σχετική προσπάθεια από: IMS Global Learning Consortium με το Access ForAll metadata specifications http://www.imsglobal.org/accessibility

16 2A. Κοινοπραξία του Παγκόσμιου Ιστού (W3C) www.wc.org / www.wc.grwww.wc.orgwww.wc.gr Ο Tim Berners- Lee δημιούργησε την κοινοπραξία το 1994. Είναι ένα παγκόσμιο κέντρο Προτυτοποίησης Παγκόσμιου Ιστού W3C 400 Μέλη σε 50 Ομάδες Εργασίας, Ενδιαφέροντος και Συντονισμού. Η Τεχνική Ομάδα του W3C- ουδέτερη από χορηγούς- καθοδηγεί τις προσπάθειες με προσωπικό που βρίσκεται στα: Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (ΗΠΑ), Κοινοπραξία Ευρωπαϊκής Έρευνας για την Πληροφορική και τα Μαθηματικά (Γαλλία), Keio Πανεπιστήμιο (Ιαπωνία). Δεκατέσσερα επιπλέον γραφεία του σε όλο τον κόσμο υποστηρίζουν μια όλο και μεγαλύτερη περιφέρεια παγκοσμίως (W3C process) Στην κεντρική σελίδα υπάρχουν οι τεχνικές αναφορές, που περνάνε από τη διαδικασία (W3C process) για να υπάρξει ομοφωνία και να θεωρηθούν Συστάσεις. Μια Σύσταση είναι το ισοδύναμο ενός Προτύπου του Παγκόσμιου Ιστού, μια προδιαγραφή χρήσης κι εφαρμογής μιας τεχνολογίας Ένας από τους πρωταρχικούς σκοπούς του είναι η διάθεση της γνώσης σε όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από συσκευές, λογισμικό, υποδομή δικτύου, γλώσσα, φυσική ή νοητική ικανότητα. Περιοχές όπως Προσβασιμότητα του Παγκόσμιου Ιστού, Διεθνοποίηση και Ανεξαρτησία συσκευών μελετώνται συστηματικά

17 Άλλοι οργανισμοί με σχετικές Οδηγίες: RNIB See it Right Standard from Royal National Institute Of the Blind Και τα δυο στηρίζονται στις βασικές αρχές του WCAG Section 508 Electronic and Information Technology Standards, such as Web- based intranet and internet information and applications, σύμφωνα με τη σχετική νομοθετική ρύθμιση των ΗΠΑ Section 508 of the Rehabilitation ISO/ TS 16071 που ορίζει την Προσβασιμότητα ως τη χρησιμότητα ενός Προϊόντος, υπηρεσίας ή Περιβάλλοντος ή τη διευκόλυνση σε ανθρώπους με ποικιλία δυνατοτήτων,PAS (Publicly Available Specification) 78 από BSI (British Standards Institute) 2006 Εναλλακτικές λίστες Οδηγιών από ερευνητές όπως: Οδηγίες που ανάπτυξαν μέσα από γενικευμένες παρατηρήσεις χρήσης ατόμων με ειδικές ανάγκες (Coyne And Nielsen 2001) και με ηλικιωμένα άτομα (Coyne and Nielsen 2002), οδηγίες με βάση παρατηρήσεις σε χρήστες screen reader σε ιστοσελίδες (Theofanos and Redish, 2003) και με άτομα μειωμένης όρασης (2005) IMS Global Learning Consortium, συλλογή ερευνητικών δεδομένων http://www.msglobal.org/acessibility IMS Accessibility Guidelines for e- learning (IMS 2002)

18 (Web interoperability):W3C Δια- λειτουργικότητα (Web interoperability): όρος του W3C. Αναφέρεται στη συμβατότητα που επιδιώκει η Κοινοπραξία μεταξύ του εξοπλισμού και του λογισμικού για την αποφυγή κατακερματισμού της αγοράς και του Παγκόσμιου Ιστού, π.χ. ανοιχτά(χωρίς πνευματικά δικαιώματα) πρότυπα για τις γλώσσες και Πρωτόκολλα του Π.Ι. Επιδιώκει την αποστολή του μέσα από τη δημιουργία προτύπων και οδηγιών. Έχει εκδώσει πάνω από 80Σοδηγίες/ Συστάσεις. WCAG/WAI Guidelines (www.w3.org/TR/WCAG10/ )www.w3.org/TR/WCAG10/ UAAG: για όσους αναπτύσσουν φυλλομετρητές, βοηθητική τεχνολογία, πολυμέσα ATAG: για όσους αναπτύσσουν εργαλεία συγγραφής Ιστοσελίδων

19  Αυτές οι οδηγίες εξηγούν πώς να κάνετε το περιεχόμενο του ιστού προσβάσιμο σε ανθρώπους με αναπηρίες. Οι οδηγίες απευθύνονται σε όλους τους κατασκευαστές περιεχομένου για τον ιστό(συγγραφείς σελίδων και σχεδιαστές δικτυακών τόπων) και σε κατασκευαστές εργαλείων συγγραφής ιστοσελίδων.  Ο βασικός στόχος των οδηγιών είναι να προωθήσουν την προσβασιμότητα. Παρ’ όλα αυτά, η εφαρμογή των οδηγιών θα καταστήσει επίσης το περιεχόμενο του Ιστού περισσότερο διαθέσιμο σε όλους τους χρήστες, ανεξάρτητα από τον πράκτορα χρήστη που χρησιμοποιούν (π.χ. φυλλομετρητή, φωνητικό φυλλομετρητή, κινητό τηλέφωνο, προσωπικό υπολογιστή αυτοκινήτου, κ.λ.π.) ή τους περιορισμούς υπό τους οποίους εργάζονται (π.χ. θορυβώδες περιβάλλον, υποφωτισμένους ή υπερφωτισμένους χώρους, περιβάλλον εργασίας που απαιτεί ελεύθερα χέρια, κ.λ.π.).  Η εφαρμογή αυτών των οδηγιών θα βοηθήσει επίσης τους ανθρώπους να βρίσκουν πληροφορίες στον Ιστό γρηγορότερα. Αυτές οι οδηγίες δεν αποθαρρύνουν τους κατασκευαστές περιεχομένου από το να χρησιμοποιούν εικόνες, βίντεο, κ.λ.π., αλλά εξηγούν πώς να κάνετε το περιεχόμενο πολυμέσων πιο προσβάσιμο σε ένα ευρύ κοινό.

20 Προτεραιότητες Κάθε σημείο ελέγχου έχει έναν βαθμό προτεραιότητας που του έχει αποδοθεί από την Ομάδα Εργασίας και ο οποίος βασίζεται στον αντίκτυπο που έχει το σημείου ελέγχου στην προσβασιμότητα. Προτεραιότητα 1 Ένας κατασκευαστής περιεχομένου για τον Ιστό πρέπει να ικανοποιεί αυτό το σημείο ελέγχου. Αλλιώς μία ή περισσότερες ομάδες χρηστών θα βρίσκουν αδύνατη την πρόσβαση σε πληροφορίες του εγγράφου. Η ικανοποίηση αυτού του σημείου ελέγχου είναι μια βασική προϋπόθεση, έτσι ώστε κάποιες ομάδες χρηστών να μπορούν να χρησιμοποιούν έγγραφα στον Ιστό. Προτεραιότητα 2 Ένας κατασκευαστής περιεχομένου για τον Ιστό καλό θα ήταν να ικανοποιεί αυτό το σημείο ελέγχου. Αλλιώς μία ή περισσότερες ομάδες χρηστών θα βρίσκουν δύσκολη την πρόσβαση σε πληροφορίες του εγγράφου. Η ικανοποίηση αυτού του σημείου ελέγχου θα εξαλείψει σημαντικούς φραγμούς στην πρόσβαση εγγράφων του Ιστού. Προτεραιότητα 3 Ένας κατασκευαστής περιεχομένου για τον Ιστό μπορεί αν θέλει να ασχοληθεί με αυτό το σημείο ελέγχου. Αλλιώς μία ή περισσότερες ομάδες χρηστών θα βρίσκουν κάπως δύσκολη την πρόσβαση σε πληροφορίες του εγγράφου. Η ικανοποίηση αυτού του σημείου ελέγχου θα βελτιώσει την πρόσβαση σε έγγραφα του Ιστού. Κάποια σημεία ελέγχου ορίζουν έναν βαθμό προτεραιότητας που μπορεί να αλλάξει κάτω από συγκεκριμένες (υποδεικνυόμενες) συνθήκες.Συμμόρφωση Σε αυτό το τμήμα ορίζονται τρία επίπεδα συμμόρφωσης: 1.Επίπεδο Συμμόρφωσης «A»: όλα τα σημείου ελέγχου Προτεραιότητας 1 ικανοποιούνται. 2.Επίπεδο Συμμόρφωσης «Διπλό-A»: όλα τα σημείου ελέγχου Προτεραιότητας 1 και 2 ικανοποιούνται. 3.Επίπεδο Συμμόρφωσης «Τριπλό-A»: όλα τα σημείου ελέγχου Προτεραιότητας 1, 2 και 3 ικανοποιούνται www.w3.org/TR/1999/WAI-WEBCONTENT-1999050

21 Αυτόματοι ελεγκτές αξιοπιστίας Bobby Approved Logo Center for Applied Special Technologies http://webxact.watchfire.com/ The NCAM Web Access Symbol National Center for Accessible Media W3C’s Valid HTML 4.0 Icon World Wide Web Consortium

22 2B. WAI 2B. WAI (σχετικό site με εργαλεία σχεδίασης, αξιολόγησης/ ελέγχου και προσομοίωσης Τριπλής κατεύθυνσης προσέγγιση/ Οδηγίες για κάθε ένα από τα παρακάτω: 1.Περιεχόμενο του Ιστού 2.Τεχνολογία φυλλομετρητών 3.Εργαλεία συγγραφής του περιεχομένου του Ιστού 4.Σχετικά links National Center for Accessible Media (NCAM)  MAGpie (Media Access Generator)  MAGpie (Media Access Generator) λογισμικό ως βοηθητικό εργαλείο στη συγγραφή και στο συγχρονισμό των υποτίτλων κι επεξηγήσεων των αρχείων ήχου με τα βίντεο. http://ncam.wgbh.org/webaccess/magpie Macromedia for Shockwave and Flash (Regan, in Thatcher et al. 2002) PDF (Clark 2005) Εργαλεία μετατροπής άλλων εφαρμογών σε HTML Illinois Accessible Web Publishing Wizard: μετατροπή σε HTML των εφαρμογών Microsoft Office. http://cita.rehab.uiuc.edu/software/office/index.php

23 Εργαλεία αξιολόγησης/ ελέγχου Opera: Opera: περιλαμβάνει φωνητική αναγνώριση και ικανότητες εξόδου ήχου, που ως εργαλείο μπορεί να χρησιμεύσει και για έλεγχο της προσβασιμότητας σε μια ιστοσελίδα. FireFox ΙΕ και FireFox: εργαλεία ελεύθερης πρόσβασης για τη μετατροπή ή την ανάλυση ειδικών σημείων στις ιστοσελίδες AIS Accessibility Toolbar and Web Developer’s Toolbar Εργαλεία προσομοίωσης Vischeck: προσομοιώνει την οπτική εμφάνιση μιας ιστοσελίδας όπως θα ειδωθεί από κάποιον με κάποιο ειδικό πρόβλημα στην αντίληψη των χρωμάτων http://www.vischeck.com/ Vision Australia: The Colour Contrast Analyser εργαλείο http://visionaustralia.org.au Με τη χρήση ενός αλγορίθμου, ελέγχει τη χρωματική αντίθεση φόντου- κειμένου Juicy Studio Readability Test Εργαλείο ανάλυσης κειμένου με αλγόριθμο αναγνώρισης του βαθμού δυσκολίας στην ανάγνωση aDesigner (Takagi et al. 2004) Εργαλείο οπτικοποίησης της χρησιμότητας της ιστοσελίδας, με τη χρήση χρωματικών σκιών υπολογίζει το χρόνο που απαιτείται για την ανάγνωση του κειμένου από έναν συνθέτη φωνής. Μπορούν έτσι να γίνουν οι απαραίτητες διορθώσεις στην ιστοσελίδα΄. EASE simulator (Mankoff et al. 2005b)

24 ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Κριτική: οι οδηγίες μπορεί να ειδωθούν ως μια τεχνική πλευρά του συστήματος που μπορεί να προστεθεί. Επίσης, ως επιταγή στο “πνεύμα των καιρών” ή, αν υπάρξει ως νομική επιταγή με κυρώσεις, μπορεί να οδηγήσει τις εταιρείες, τους οργανισμούς και τους ιδιώτες σε μια ελάχιστη προσαρμογή των ιστοσελίδων τους, χωρίς να είναι πραγματικά προσβάσιμες σε όλα τα άτομα με ειδικές ανάγκες (Αkoumanianakis and Stephanidis 2003, Kelly et al.2005, Sloan et al. 2006)Στην πραγματικότητα, τα οφέλη από τις συστάσεις δεν είναι ορατές, γιατί δεν υπάρχουν φυλλομετρητές που να “συμπλέουν” με τις οδηγίες της Κοινοπραξίας Επίσης, στηρίζει αποτελέσματα που απαιτούν τη συμμετοχή του χρήστη στη διαδικασία προσαρμογής, κάτι δύσκολο για άτομα με ειδικές ανάγκες, που δεν είναι εύκολο να είναι εξοικειωμένοι σε θέματα τεχνολογίας Η βοηθητική τεχνολογία έχει υψηλό κόστος και δεν καλύπτεται από τις υπηρεσίες Πρόνοιας, αλλά δεν είναι καν γνωστές στα άτομα με ειδικές ανάγκες (DRC 2004, Microsoft 2004).Οργανισμοί όπως στη Μεγάλη Βρετανία: Ability Net επισημαίνουν το θέμα της ενημέρωσης κι εκπαίδευσης των ατόμων με ειδικές ανάγκες στις πιο κατάλληλες γι’ αυτούς τεχνολογίες πρόσβασης http://www.abilitynet.org.uk DRC Formal Investigation (2004): ιστοσελίδες που είχαν υψηλά ποσοστά πρόσβασης, χωρίς να πληρούν την πλειοψηφία των WCAG και, αντίθετα, ιστοσελίδες βάσει των WCAG δεν ήταν χρηστικές στα άτομα με ειδικές ανάγκες (Petrie et al. 2005)

25 Αντιδράσεις από DRC 2004: (Usability) Σύμπτωμα της διάκρισης Προσβασιμότητας και Χρησιμότητας (Usability) Σφάλμα Προσβασιμότητας (Nielsen, 2005) «...Η πεποίθηση ότι η προσβασιμότητα υπάρχει σε ένα κενό και ότι μπορεί να μετρηθεί χωρίς να υπολογισθούν οι χρήστες και οι εργασίες τους» Πολλοί ερευνητές έχουν υιοθετήσει μεθοδολογίες αξιολόγησης της χρηστικότητας και όχι της προσβασιμότητας αφ’ εαυτής Με την πραγματολογική προσέγγιση λαμβάνονται υπόψη οι διαφορές των ατόμων με ειδικές ανάγκες σε θέματα ικανοτήτων, γνώσεων και τεχνολογίας διαθέσιμης Πρώτη προσπάθεια από τους Coyne and Nielsen(2001, 2002), Theofanos and Redish (2003), Morell et al.,(2004) που στηρίχτηκαν στη σχετική αναφορά των WCAG(2005δ) για την ανάγκη ανάπτυξης ιστοσελίδων για συγκεκριμένες ομάδες με συμμετοχή των ατόμων αυτών, δηλαδή του τελικού χρήστη σε όλη τη διαδικασία σχεδιασμού, ανάπτυξης και αξιολόγησης (2005)των Ιστοσελίδων AIR (Accessibility Internet Rally) concept (Austin, Texas): AIR (Accessibility Internet Rally) concept (Austin, Texas): Συνεργασία ειδικών με άτομα με ειδικές ανάγκες για τη δημιουργία ιστοσελίδων, πραγματικά προσβάσιμων Universal access assessment workshops Universal access assessment workshops, Akoumianakis and Stephanidis, 2003

26 Προώθηση της πραγματολογικής προσέγγισης στην εκπαίδευση Με τη μέθοδο της δραματοποίησης, μπορεί να επιτευχθεί αλλαγή στάσεων, ευαισθητοποίηση και ανάληψη κοινωνικής ευθύνης Απομακρυσμένη συμμετοχή, όπου τα άτομα στέλνουν την αναφορά αξιολόγησης. Προτείνεται ως ανέξοδος και πιο γρήγορος (Mankoff et al 2005a, Petrie et al. 2006) Με αυτό τον τρόπο έκθεσης στον ενδιαφερόμενο αποδεικνύεται σημαντικό τμήμα της διαδικασίας σχεδιασμού και αξιολόγησης ιστοσελίδων (Petrie et al. (2006)) ITTATC (Information Technology Technical Assistance and Training Center at Georgia Institute of Technology) Συμβουλευτικό κέντρο για την αποδοτικότερη συμμετοχή των ατόμων με ειδικές ανάγκες στη φάση σχεδιασμού και ανάλυσης του ( Georgia Tech Research Corporation 2004) και από W3C

27 Universal Design/ Καθολική Σχεδίαση  Η διαδικασία σχεδίασης προϊόντων και υπηρεσιών που χρησιμοποιούνται σε δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους έτσι ώστε να είναι χρηστικά και προσβάσιμα από ένα σύνολο ατόμων με την ευρύτερη γκάμα ικανοτήτων και περιορισμών  Η διαδικασία σχεδίασης που μεγιστοποιεί τη δυνατότητα αποδοχής(acceptability) το κατά πόσο το σύστημα, προϊόν ή υπηρεσία, ικανοποιεί όλες τις ανάγκες και απαιτήσεις των χρηστών και άλλων δυνητικών μετόχων. Απαιτεί χρηστικότητα, λειτουργικότητα και προσβασιμότητα και διακρίνεται σε κοινωνική και πρακτική αποδοχή Βασικές αρχές καθολικής σχεδίασης Δικαίωμα στη χρήση Ευελιξία στη χρήση Απλότητα και διαισθητικότητα Αντιληπτικότητα πληροφοριών Ανοχή στα σφάλματα Χαμηλή φυσική προσπάθεια Κατάλληλο μέγεθος και χώρος για προσέγγιση και χρήση Δεν υπάρχουν καθολικά σχέδια. Πάντα ένα ποσοστό θα αδυνατεί. Είναι μια προσέγγιση, μια διαδικασία και όχι ένα αποτέλεσμα

28 Σχεδίαση για όλους / Desing for all – D4AllΣχεδίαση για όλους / Desing for all – D4All Ισοδύναμη με τους όρους καθολική σχεδίαση, που χρησιμοποιείται στις ΗΠΑ, Ιαπωνία και Σχεδίαση Ενσωμάτωσης (inclusive Design), που χρησιμοποιείται στην Αγγλία. Η ενσυνείδητη και συστηματική προσπάθεια της εκ των προτέρων εφαρμογής αρχών, μεθόδων και εργαλείων με σκοπό την ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών που είναι προσβάσιμα και χρηστικά από όλους τους πολίτες κι, επομένως, η αποφυγή της ανάγκης εκ των υστέρων προσαρμογών ή εξειδικευμένης σχεδίασης Καθολική Πρόσβαση/ Universal access Το δικαίωμα όλων των πολιτών να έχουν και να διατηρούν πρόσβαση σε μια ευρεία κοινωνικά δεξαμενή πηγών πληροφόρησης και υπηρεσιών διαπροσωπικής επικοινωνίας, δεδομένης της ποικιλίας των πλαισίων χρήσης. Για το χώρο των Υποστηρικτικών Τεχνολογιών, αναφέρεται στην ανάπτυξη ειδικών διεπαφών χρήστη για υπολογιστές και άλλες τερματικές συσκευές, προσβάσιμες και χρηστικές από άτομα με χαμηλά επίπεδα ικανοτήτων

29 Νομοθετικές ρυθμίσεις Section 508, ΗΠΑ http://www.section508.gov/ http://www.section508.gov/ Rehabilitation Act/ ΔΡΑΣΕΙΣ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ Ορίζει τα δικαιώματα των ατόμων με δυσκολίες προκειμένου να επανενταχθούν στην αγορά εργασίας. Δεν διακρίνει το είδος των δυσκολιών Απαιτεί υπεύθυνες προσαρμογές για τους εργαζόμενους με δυσκολίες. Απαγορεύει τις διακρίσεις σε χώρους εργασίας ή όποιας άλλης συμμετοχής των ατόμων με δυσκολίες, π.χ. Σε κάποια προγράμματα. Americans with Disabilities Act (ADA) τοποθετεί στο ίδιο πλαίσιο την προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με ειδικές ανάγκες με την προστασία κατά των διακρίσεων βάσει χρώματος, φυλής, φύλου, εθνικής καταγωγής, ηλικίας και θρησκείας. Εγγυάται ίσες ευκαιρίες για τα άτομα με ειδικές ανάγκες στις Δημόσιες υπηρεσίες, στην εργασία, μεταφορές, κυβερνητικές και δημοτικές υπηρεσίες και στις τηλεπικοινωνίες. http://www.ada.gov/q&aeng02, http://www.ada.gov http://www.ada.gov/q&aeng02http://www.ada.gov W3C Web Accessibility Initiative (WAI) Δεν αναφέρει βασικές προϋποθέσεις. Παραπέμπει στις Οδηγίες της Κοινοπραξίας W3C WAI Guidelines. http://www.section508.gov/

30 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ Κοινωνικο- ανθρωποκεντρικό μοντέλο, που σημαίνει εξατομικευμένη προσέγγιση των ατόμων με αναπηρία, ανάδειξη των δυνατοτήτων τους, μέσω κάποιων εύλογων προσαρμογών. Αποδίδει τις ανισότητες των ατόμων με αναπηρία στο κοινωνικό σύστημα και τη λειτουργία του και όχι στο βιολογικό φαινόμενο που τα διαφοροποιεί, ενώ παράλληλα η αναπηρία συνιστά και μια πολιτισμική κατασκευή(στερεότυπα- προκαταλήψεις, φόβος, ανισότητα). Η συνταγματική αρχή της ισότητας (αρ. 4Σ) επιβάλλει την ίση μεταχείριση των ατόμων με ειδικές ανάγκες, έχουν δικαίωμα να αναπτύσουν ελεύθερα την προσωπικότητά τους (αρ. 5Σ), έχουν ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφόρηση (αρ.5Απαρ.1Σ) και ειδικότερα τις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά (αρ.5Απαρ.2Σ). Έμμεσα, παρ.3 αρ. 21Σ(κρατική μέριμνα για την υγεία) και παρ.6 αρ. 21Σ (δικαίωμα στην αυτονομία, επαγγελματική ένταξη και κοινωνική, οικονομική και πολιτική συμμετοχή) Νεότερος νόμος 2690/1990 Με την αναθεώρηση του Συντάγματος του 2001, η δέσμευση δεν αφορά μόνο τους δημόσιους φορείς αλλά και τους ιδιώτες. Το ζήτημα μετατίθεται στη θέσπιση, αλλά και κατάλληλη ερμηνεία εκτελεστικών νόμων των παραπάνω συνταγματικών διατάξεων

31 ΝΟΜΟΙ Ν.2646/1998, αρ.17: τα ειδικά προγράμματα για τις διάφορες ομάδες των ατόμων με ειδικές ανάγκες έχουν στόχο την εξασφάλιση της ισότιμης συμμετοχής στην κοινωνική ζωή Ν.2817/2000: διατάξεις για την προαγωγή των παραπάνω στόχων, ενώ διευρύνει και την έννοια της ειδικές εκπαιδευτικής ανάγκης Ν. 3304/2005: για την ίση μεταχείριση και για τα άτομα με ειδικές ανάγκες. (www.disabled.gr, Μαρία Κανελλοπούλου Μπότη, Η πρόσβαση στην πληροφορία για τα άτομα με αναπηρία)www.disabled.gr

32 ΒΟΗΘΗΤΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ Hall Έχουν αναπτυχθεί προγράμματα Η/Υ για τη βοήθεια τυφλών ή μερικώς βλεπόντων όπως το Hall, λογισμικό με ελληνικό συνθέτη φωνής τον Δημοσθένη, που τους δίνει τη δυνατότητα να σκανάρουν και να διορθώσουν κείμενα ή να διαβάζουν εφημερίδες, καθώς και το πρόγραμμα ΑΙΣΩΠΟΣ από το ΑΠΘ, που μετατρέπει το κείμενο από ηλεκτρονική μορφή σε ελληνικό λόγο. Τα εργαστήρια ελληνικών πανεπιστημίων έχουν αναπτύξει μια σειρά ειδικών πλοηγητών, που επιτρέπουν την πλοήγηση στο διαδίκτυο σε τυφλούς και σε άτομα με νοητική υστέρηση. Παράδειγμα ιστοσελίδας προσβάσιμης στο κοινό www.minpress.gr http://www.e-accessibility.grhttp://www.e-accessibility.gr Διαδικτυακή Πύλη του Εθνικού Δικτύου GR-DeAN

33 ΜΕΛΛΟΝ www.w3c.gr/office/about_w3c-future.el.html Ανάπτυξη προτύπων που υποστηρίζουν ταυτόχρονους τρόπους αλληλεπίδρασης στον Παγκόσμιο Ιστό Προώθηση Νέων Τεχνολογιών, όπως εφαμοργές τηλεφωνικού κέντρου /mobility net, με τη Δραστηριότητα Πολυτροπικής Αλληλεπίδρασης, τη Δραστηριότητα Περιήγησης Φωνής και τη Δραστηριότητα Ανεξαρτησίας Συσκευών. Αυτές οι νέες τεχνολογίες θα βελτιώσουν την πρόσβαση στον Παγκόσμιο Ιστό μέσα από κινητές συσκευές όπως το τηλέφωνο και συσκευές χειρός, αλλά και συστήματα όπως τηλεματική αυτοκινήτων, οικιακά συστήματα W3CΌραμα του W3C : Παγκόσμιος Ιστός για Όλους και σε Όλα Προηγμένη αναζήτηση και κοινή χρήση δεδομένων: με μοντέλα τον σημασιολογικό ιστό και τις υπηρεσίες του Παγκόσμιου ιστού Εμπιστοσύνη: Πρωτόκολλα αυθεντικότητας και σημασιολογικός ιστός

34 Η προσβασιμότητα δε βρίσκεται στον υπολογιστή Η προσβασιμότητα είναι εμπειρική –Ο χρήστης είναι ικανός στη χρήση δεδομένων, πληροφορίες και υπηρεσίες τόσο αποτελεσματικά όσο κι ένα άτομο χωρίς ειδικές δυσκολίες Η προσβασιμότητα είναι περιβαλλοντική –Εξαρτάται από την αλληλεπίδραση του κειμένου με βάση τις δεξιότητές του, τη βοηθητική τεχνολογία και τη στήριξη άλλων ατόμων Anne L. Allen,Accessible Websites: Removing the Barriers, University of Florida, Academic Technology Center for Instructional Technology and Training

35 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ BBC (206) Disabled users to test websites. BBC News: Technology, Retrieved March 19 th 2006 from http://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4816118.stmhttp://news.bbc.co.uk/1/hi/technology/4816118.stm BSI (2006) Publicly Available Specification (PAS) 78- Guide to Good Practice in Commissioning Accessible Web sites. London: British Standards Institute. Coyne K. and Nielsen J. (2001). Beyond ALT text: making the Web easy to use for users with disabilities. Fremont, CA: Nielsen Norman Group. Coyne K. and Nielsen J. (2002). Web usability for senior citizens. Fremon, CA: Nielsen Normal Group. DDA (1995) Disability Discrimination Act 1995 (c.50). London: TSO. Retrieved July 1 st 2005 from: http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1995/UKpga 19950050 en 1.htm http://www.opsi.gov.uk/acts/acts1995/UKpga 19950050 en 1.htm Disability Rights Commission (2004): The Web: Access and inclusion for disabled people. London: TSO. Retrieved July 1 st 2005 from: http://www.drc-gb.org/publicatiosandreports/report.arphttp://www.drc-gb.org/publicatiosandreports/report.arp Georgia Tech Research Corporation (2004) Accessibility in the user- centered design process. Retrieved January 4 th 2006 from http://www.itatc.org/technical/access-ucd/contents/php

36 Gibson et al. (2003) Including accessibility within undergraduate computing courses. Gregor et al. (2005) Disability and technology: building barriers or creating opportunities? Huang A. and Sundaresan N. (2000) A semantic transcoding system to adapt web services for users with disabilities. IMS Global Learning Consortium (2002) Guidelines for developing accessible learning applications, version 1.0. Retrieved November 1 st 2005 from http://ncam.wgbh.org/salt/guidelines/http://ncam.wgbh.org/salt/guidelines/ ISO (2003) ISO/TS 16071:2003 Ergonomics of human system interaction – Guidance on accessibility for Human- Computer interface. International Standards Organization. Lazar J. (2003) Improving Web Accessibility through service- learning partnerships. Information Systems Journal 1 (33). Retrieved December 22 nd from http://isedj.org/1/33http://isedj.org/1/33 Mankoff J et al. (2005) Is your Web page accessible? A comparative study of methods for assessing Web page accessibility for the blind Microsoft Corporation (2004) Accessible technology in computing- examining awareness, use and future potential. Retrieved March 15 th 2005 from http://www.microsoft.com/enable/research/phase2.aspx http://www.microsoft.com/enable/research/phase2.aspx Neville L. (2005) User- centered accessibility supported by distributed, cumulative authoring. http://ausweb.scu.edu.au/aw05/papers/refereed/nevile/index.html http://ausweb.scu.edu.au/aw05/papers/refereed/nevile/index.html

37 Nielsen J. (1999) Alertbox: Disabled accessibility – the pragmatic approach. Retrieved December 22 nd 2005 from http://www.useit.com/alertbox/990613/htmlhttp://www.useit.com/alertbox/990613/html Nielsen J. (2005) Accessibility is not enough. Alertbox November 21 2005. Retrieved December 22 nd 2005 from http://www.useit.com/alertbox/accessibility.htmlhttp://www.useit.com/alertbox/accessibility.html Paciello M. (2000) Web accessibility for people with disabilities. Lawrence: CMP Books Petrie et al. (2005) Remote usability evaluations with disabled people. N.Y.: ACM Press Κουροπέτρογλου Γ., Τεχνολογίες Πληροφορικής για την Υποστήριξη Ατόμων με Αναπηρίες στις Βιβλιοθήκες, Σεμινάριο Απρίλιος 2006 www.w3c.gr www.wai.org http://en.wikipedia.org/wiki/webaccessibility

38

39

40