Διεθνές Συνέδριο - International Conference Εικόνες κρατών σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον: Δυνατότητες και προοπτικές για την Ελλάδα (Images of Nations:

Παρουσίαση με θέμα: "Διεθνές Συνέδριο - International Conference Εικόνες κρατών σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον: Δυνατότητες και προοπτικές για την Ελλάδα (Images of Nations:"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Διεθνές Συνέδριο - International Conference Εικόνες κρατών σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον: Δυνατότητες και προοπτικές για την Ελλάδα (Images of Nations: Strategic Communication, Soft Power and the Media) Στρατηγική προβολής της Ελλάδας και της Κίνας με αφετηρία τους Ολυμπιακούς Αγώνες (Olympic Games Promotion Strategy of Country Image for Greece and China) Καθηγήτρια Ροη Παναγιωτοπούλου Professor Roy Panagiotopoulou Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ Dept. of Communication and Media Studies Πανεπιστήμιο Αθηνών University of Athens

2 Ολυμπιακοί Αγώνες – πλαίσιο προβολής
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αναδείχθηκαν σε εμβληματικό πολιτιστικό γεγονός της νεωτερικότητας στο οποίο οι πάντες επιθυμούν να είναι παρόντες και ορατοί. Κουλτούρα της κατανάλωσης Εθνικός ανταγωνισμός Επιδερμικός πολυπολιτισμικός πλουραλισμός Αίγλη της διεθνούς προβολής . Ιδεολογικό πλαίσιο που καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα επιλεγούν τα εθνικά χαρακτηριστικά, τα τεχνολογικά και πολιτιστικά επιτεύγματα με τα οποία επιθυμούν να αυτοπροβληθούν οι διοργανωτές. Η διεθνής προβολή και η βελτίωση της εικόνας σε διεθνές επίπεδο αποτελούν καθοριστικό κίνητρο για τη διεκδίκηση της διοργάνωσης αυτής.

3 Η υφιστάμενη εικόνα της Ελλάδας και της Κίνας
Η Ελλάδα και η Κίνα για διαφορετικούς λόγους η κάθε μία επιθυμούν να επαναπροσδιορίσουν τη δημόσια εικόνα τους σε παγκόσμιο επίπεδο, εφόσον και για τις δύο χώρες η διεθνής εικόνα δεν ήταν θετική -και σε μεγάλο βαθμό εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να μην είναι.

4 Κριτική για την πόλη της Αθήνας και την Ελλάδα:
Ατμοσφαιρική ρύπανση Κυκλοφοριακό χάος Σκουπίδια στους δρόμους Έλλειψη ενός αναγνωρίσιμου αρχιτεκτονικού και πολιτιστικού χαρακτήρα της πόλης Ορισμένα κοινωνικά θέματα (π.χ., προβλήματα εφαρμογής κρατικών πολιτικών σε επιμέρους τομείς όπως η υγεία, οι μεταφορές, η προστασία αδέσποτων ζώων κ.ά.). Η κριτική των Μέσων κατά την προετοιμασία εστιάστηκε σε δύο κυρίως θέματα: Στην ασφάλεια και στα μέτρα που προγραμμάτιζε να εφαρμόσει η Ελλάδα για να αντιμετωπίσει ενδεχόμενη τρομοκρατική ενέργεια. Στις καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση πολλών έργων που αφορούσαν τη διοργάνωση των Αγώνων.

5 Κριτική για την πόλη του Πεκίνου και την Κίνα:
Καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, λογοκρισία. Έλλειψη εμπιστοσύνης στις κρατικές αποφάσεις (αδιαφάνεια, διαφθορά αξιωματούχων). Μόλυνση περιβάλλοντος, ατμοσφαιρική ρύπανση. Γλωσσικές δυσκολίες στην καθημερινή επικοινωνία. Έλλειψη εμπιστοσύνης για τα προϊόντα (φτηνά, χαμηλής ποιότητας και αξίας). Πολύ γρήγορες οικονομικές αλλαγές που απειλούν τις υπόλοιπες οικονομίες.

6 Anhold Nation Brands Index (ANBI) I
Δείκτης ΑΝΒΙ ( πολίτες από 35 χώρες αξιολογούν τις χώρες σύμφωνα με 6 κριτήρια: 1) Τουρισμός (αναγνωρισιμότητα τοπίων, πολιτισμού). 2) Εξαγωγές (διάκριση προέλευσης προϊόντων, ικανοποίηση από ποιότητα, αποφυγή). 3) Διακυβέρνηση (σύστημα, δομή, αποτελεσματικότητα, εμπιστοσύνη, κυβέρνησης). 4) Διαμονή / Επενδύσεις (επιθυμία διαβίωσης στη χώρα). 5) Πολιτισμός / Κληρονομιά (επιθυμία κατανάλωσης πολιτισμικών αγαθών). 6) Πολίτες (συμπεριφορά, φιλία, επιλογή συνεργατών λόγω εθνικότητας).

7 Anhold Nation Brands Index (ANBI) IΙ
Το 2007 η Ελλάδα κατετάγη 17η και η Κίνα 23η. Ελλάδα Κίνα Πολιτισμός / κληρονομιά (Culture and Heritage) ++ Τουρισμός (Tourism) ++ Τουρισμός (Tourism) + Πολίτες (People) + Πολίτες (People) - Διακυβέρνηση (Governance) - Εξαγωγές (Exports) -- Εξαγωγές (Exports) - Διακυβέρνηση (Governance) -- Διαμονή / Επενδύσεις (Immigration/ Investment) - (Immigration/ Investment) -- Πηγή: Anhold, S. (2007) The Anhold Nation Brands Index, Special Report, Q2 2007: 2-3.

8 Είναι οι Ολυμπιακοί Αγώνες το όχημα που μπορεί να επιφέρει τις προσδοκόμενες αλλαγές;
Η διαχρονική γοητεία των Ολυμπιακών Αγώνων στο κοινό είναι εντυπωσιακή: Τηλεθέαση Πεκίνο 2008: 4.7 δισ. ή το 70% του συνολικού πληθυσμού της γης είδε κάποια στιγμιότυπα από τους ΟΑ (όχι λιγότερο από 6 λεπτά). ΗΠΑ 211 εκατ. τηλεθεατές. (Γράφουν ήδη ιστορία ως «το γεγονός με τη μεγαλύτερη τηλεθέαση στην ιστορία του κόσμου και των ΗΠΑ»). Αθήνα 2004: 3.9 δισ. τηλεθεατές. ΗΠΑ 203 εκατ. τηλεθεατές. Οι Αγώνες προσφέρουν μια χρυσή ευκαιρία για παγκόσμια προβολή μέσω της τηλεόρασης.

9 Χαρακτηριστικά εκστρατείας προβολής των Ολυμπιακών Αγώνων
Να ενισχύσει την εθνική ταύτιση των Άλλων, τονίζοντας τα κοινά χαρακτηριστικά και τις αξίες που τους ενώνουν με τους διοργανωτές προωθώντας συγχρόνως μια πολιτισμικά διαφοροποιημένη εκδοχή. Με άλλα λόγια πρέπει να προβληθούν οι παγκόσμια αποδεκτές αξίες με: Έμφαση στα θετικά στοιχεία της προϋπάρχουσας εικόνας της. Εθνικό τρόπο και χωρίς ανταγωνιστική χροιά (υπονοώντας ότι η εθνική εκδοχή είναι ανώτερη ή καλύτερη από τις άλλες).

10 Βασικές αξίες της ελληνικής και κινεζικής διοργάνωσης
Κοινό στοιχείο: Ο μακραίωνος πολιτισμός των χωρών και τα πολιτιστικά επιτεύγματα χρησιμοποιήθηκαν ως πλαίσιο αναφοράς και ως συνεισφορά στον παγκόσμιο πολιτισμό. Ωστόσο, ο τρόπος που οργανώθηκε η εκστρατεία προβολής της κάθε πόλης κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας και της τέλεσης των Αγώνων διέφερε όχι μόνον ως προς το μέγεθος του εγχειρήματος, αλλά και ως προς τις επικοινωνιακές προτεραιότητες και τη στρατηγική προβολής που επελέγη.

11 Ελλάδα Κεντρικό μήνυμα της διοργάνωσης των Αγώνων του 2004 είναι η μοναδικότητα της χώρας σε σχέση με τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Το μήνυμα συνοψίζει την «ελληνικότητα» της ιστορίας των Ολυμπιακών Αγώνων. Οι Ολυμπιακοί Αγώνες επιστρέφουν στην Ελλάδα, τη χώρα όπου γεννήθηκαν και στην Αθήνα, την πόλη όπου αναβίωσαν. (The Olympic Games are returning to Greece, their ancient birth place and to Athens, the city of their revival). Κατά τη διάρκεια των Αγώνων άλλαξε σε Welcome home.

12 Άξονες επικοινωνιακής εκστρατείας
Η επικοινωνιακή εκστρατεία στηρίχθηκε σε τέσσερις άξονες που προβάλλουν τις αξίες της ελληνικής διοργάνωσης: Κληρονομιά (heritage) Έμφαση στη σύνδεση των σημερινών Αγώνων με την παράδοση. Ανθρώπινο μέτρο (Human scale) Το μέτρο είναι ο άνθρωπος. Μεγάλη αξία του ελληνικού πολιτισμού - φιλοσοφία ζωής. Συμμετοχή (Participation) Όσο το δυνατόν μεγαλύτερη συμμετοχή του κοινού. Γιορτή (Celebration) Οι Αγώνες είναι η μεγαλύτερη γιορτή της ανθρωπότητας.

13 Κίνα Ο στόχος της Κινεζικής κυβέρνησης ήταν να παρουσιάσει το νέο πρόσωπο της Κίνας ως τη νέα ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη και να προβάλλει με τον πιο λαμπρό τρόπο τα επιτεύγματά της στη Δύση. Η διοργάνωση των Αγώνων έπρεπε αφενός να εστιάσει στην αυτοκρατορική παράδοση και τη μακραίωνη ιστορία της και συγχρόνως να προβάλλει τις τεχνολογικές εξελίξεις και το σύγχρονο πρόσωπο της πόλης και της χώρας. Κεντρικό μήνυμα επιλέχθηκε το σλόγκαν One World, one Dream (Ένας κόσμος, ένα όνειρο).

14 Άξονες επικοινωνιακής εκστρατείας
Η επικοινωνιακή εκστρατεία στηρίχθηκε σε τρεις άξονες: Ολυμπιακοί των ανθρώπων – People’s Olympics (παράδοση, πολιτιστική κληρονομιά, αρμονική εξέλιξη) Ολυμπιακοί της υψηλής τεχνολογίας – High - Tech Olympics (η χώρα δεν παράγει μόνο φτηνά προϊόντα, αλλά σχεδιάζει και υλοποιεί καινοτόμα προγράμματα) Πράσινοι Ολυμπιακοί – Green Olympics (προστατεύει το περιβάλλον και δημιουργεί οικολογικές υποδομές).

15 Ελλάδα: Σχέσεις με τα διεθνή ΜΜΕ
Η διοργάνωση των ΟΑ αναζωπύρωσε το ενδιαφέρον των διεθνών ΜΜΕ προς την Ελλάδα. Διεθνή ΜΜΕ 2003 (Α΄ εξάμηνο) Από το σύνολο των αρνητικών δημοσιευμάτων που ήταν 16,5%, εκείνα που αφορούσαν τη διοργάνωση των ΟΑ και τον αθλητισμό ανήλθαν σε 46% (θέματα ασφάλειας και καθυστερήσεις έργων). Από τα θετικά δημοσιεύματα για τους ΟΑ τα περισσότερα αναφέρονταν προσωπικά στην Πρόεδρο της Οργανωτικής Επιτροπής Αθήνα Διεθνή ΜΜΕ 2004 Τα αρνητικά δημοσιεύματα στον Τύπο και τα επικριτικά σχόλια στα ηλεκτρονικά ΜΜΕ αντί να μειωθούν αυξήθηκαν από την αρχή του έτους Τα αρνητικά δημοσιεύματα αποτελούν μια πολύ βασική παράμετρο για τη διαμόρφωση της εικόνας των Ολυμπιακών πόλεων και μάλιστα, όταν η διοργανώτρια πόλη ανήκει σε μία μικρή χώρα που δε διαθέτει ισχυρό διεθνές lobby.

16 Ελλάδα: Σχέσεις με τα ελληνικά ΜΜΕ
Την ίδια περίπου στάση αμφισβήτησης και αρνητικής κριτικής τήρησε εν πολλοίς και ο ελληνικός Τύπος το τελευταίο εξάμηνο πριν από τη διοργάνωση. Σύμφωνα με μία έρευνα που κατέγραψε τα πρωτοσέλιδα των τελευταίων 100 ημερών πριν από την έναρξη των ΟΑ, οι δύο μεγαλύτερες ημερήσιες εφημερίδες της Ελλάδας Ελευθεροτυπία και Τα Νέα παρουσίαζαν την κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα πολύ αρνητικά.

17 Κίνα: Σχέσεις με τα διεθνή ΜΜΕ
Τα διεθνή ΜΜΕ αντιμετωπίστηκαν από την αρχή με φειδωλή, ομοιόμορφη και τυποποιημένη ως προς την ολυμπιακή πρακτική ενημέρωση. Περιορισμοί στις επισκέψεις των δημοσιογράφων και στις εναλλακτικές πηγές ενημέρωσης. Η λογοκρισία ποτέ δεν έπαψε να υπάρχει. Παρά τις αρνητικές εντυπώσεις, η σημασία της χώρας για τις διεθνείς σχέσεις αποτέλεσε έναν εσωτερικό φραγμό αυτολογοκρισίας των ΜΜΕ που έδειξαν σχετική ανεκτικότητα τουλάχιστον στα πρώτα χρόνια της προετοιμασίας. Μόνο στο διαδίκτυο εμφανίζονταν άρθρα για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για τη μόλυνση του περιβάλλοντος. Ζητήματα ασφάλειας δεν τέθηκαν ποτέ!

18 Ανθρώπινα δικαιώματα – Διαμαρτυρία για το Θιβέτ
Οι κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις για την ανεξαρτησία του Θιβέτ (τελετή για την αφή της φλόγας, διεθνής λαμπαδηδρομία) πυροδοτούν μία περίοδος έντονης κριτικής για την κυβέρνηση της Κίνας. Η κυβέρνηση απαντά είτε με λογοκρισία και κατασταλτικά μέτρα για τους αντιφρονούντες, είτε με εκκωφαντική σιωπή. Περιορισμός στις βίζες για ξένους επισκέπτες.

19 Αποτελέσματα της ολυμπιακής εκστρατείας προβολής
Η προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς συνέβαλε και στις δύο χώρες να φρεσκαριστεί η εικόνα μιας χώρας με πλούσιο πολιτιστικό παρελθόν. Και οι δύο χρησιμοποίησαν πολλά κλισέ για να καταστεί ο πολιτισμός τους άμεσα αναγνωρίσιμος. Ελλάδα: Κούροι, Κένταυρος, αγγεία, αγάλματα, κλπ., Κίνα: Κομφούκιος, πάπυρος, όπερα, κ.ά.

20 Βελτίωση της εικόνας της Ελλάδας λόγων ΟΑ (Olympic Effect)
Η επίδραση ύστερα από τέσσερα χρόνια σχεδόν εξανεμίστηκε επειδή: Η εικόνα χτίζεται συστηματικά και σε βάθος χρόνου και η χώρα δεν έκανε προσπάθειες συνολικής προβολής με εξαίρεση τον τουριστικό τομέα. Στρατηγική να στοχεύει σε συγκεκριμένα μηνύματα, εικόνες, ιδέες, οράματα, να θέτει προτεραιότητες (δεν αποτελεί στόχο το εάν τελικά θα καταφέρει η χώρα να φέρει εις πέρας τη διοργάνωση των ΟΑ). Δεν έγινε συστηματική αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων από τους Αγώνες, ούτε έγινε προσπάθεια έγκαιρης αξιοποίησης των ολυμπιακών υποδομών (ούτε καν συντήρησης!). Η εξιδανικευμένη προβολή της αρχαιότητας δεν έχει σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα γιατί εν τέλει δεν προσφέρει υλικό για ταυτίσεις με τις σύγχρονες ανάγκες. Δεν υπήρξε συνέχεια στην άμεση ανάληψη διοργάνωσης άλλων διεθνών γεγονότων (εξαίρεση Μεσογειακοί Αγώνες 2013).

21 Η βελτίωση της εικόνας της Κίνας λόγων ΟΑ
Η Κίνα διαθέτει επαρκείς οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους τους οποίους μπορεί να ενεργοποιήσει αποδοτικά. Η Κίνα ανέλαβε τη διοργάνωση της Παγκόσμιας Έκθεσης το 2010 (World Expo 2010). Οι Ολυμπιακές αθλητικές εγκαταστάσεις (Ολυμπιακό Πάρκο) παραμένουν κλειστές και θα χρησιμοποιηθούν ως κέντρο εμπορικό και αναψυχής. Η πολιτική σχετικά με την κρατική αυταρχικότητα και αδιαφάνεια, όχι μόνο δεν άλλαξε, αλλά εντάθηκε κατά τη διάρκεια των Αγώνων. Συνεχίζει να υιοθετεί στρατηγικές προπαγάνδας. Δεν φαίνεται να έχει εκπονήσει κάποιο μακροχρόνιο σχέδιο βελτίωσης της εικόνας προς τα έξω που να συμβαδίζει με το σχέδιο στο εσωτερικό της (αρμονική ανάπτυξη «harmonious development») και να ερμηνεύει τις τεράστιες αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τη σημερινή κατάσταση στη χώρα αυτή. Δεν προσπαθεί να αναιρέσει τους φόβους που δημιουργεί στη Δύση με την επιθετική οικονομική πολιτική της.

22 Συμπεράσματα Το πλαίσιο των Ολυμπιακών Αγώνων δεν μπορεί από μόνο του να αποτελέσει μοχλό επαναπροσδιορισμού της εικόνας μιας χώρας. Μεμονωμένα αρνητικά γεγονότα μπορούν να καθορίσουν την εικόνα μίας χώρας πολύ πιο εύκολα και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από επιτυχημένες ολυμπιακές τελετές και νίκες στα στάδια. Οι ΟΑ λειτουργούν τελικά ως επικοινωνιακή πλατφόρμα με τεράστια παγκόσμια τηλεθέαση, εκμεταλλεύσιμη εφόσον συνοδεύεται από συστηματική στρατηγική επικοινωνίας και όχι μόνον από εντυπωσιακά πυροτεχνήματα. Η βελτίωση της διεθνούς εικόνας μέσα από τους ΟΑ μοιάζει περισσότερο με ένα άσπρισμα – φρεσκάρισμα παρά με συστηματικές αλλαγές. Αλλά ορισμένες φορές και το φρεσκάρισμα είναι χρήσιμο, όταν μάλιστα έχει πληρωθεί εξαιρετικά ακριβά!

23