ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

Παρουσίαση με θέμα: "ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ
ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΤΗΡΙΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ

2 Περιεχόμενα Γενικό μέρος
Διάγνωση και Διαχείριση Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 (ΣΔΤ2) Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος σε ΣΔΤ2 Διαχείριση Υπέρτασης Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών

3 Γενικό Μέρος

4 Εισαγωγή Το Υπουργείο Υγείας σε συνεργασία με τον Οργανισμό Ασφάλισης Υγείας έχουν συστήσει ομάδα ετοιμασίας, εφαρμογής και παρακολούθησης κλινικών κατευθυντήριων οδηγιών (ΚΚΟ-clinical guidelines) / κλινικών διαδρομών (ΚΔ-clinical pathways). Οι KΚO/KΔ που έχουν συνταχθεί στηρίζονται σε ενδελεχείς επιστημονικές εκδόσεις αξιόπιστων οργανισμών (πχ NICE) και έχουν συνταχθεί μετά από μετάφραση, προσαρμογή τους στα δεδομένα της Κύπρου και επιστημονικής αξιολόγησης τους. Αναμένουμε ότι οι επαγγελματίες υγείας θα λάβουν σοβαρά υπόψη αυτές τις οδηγίες κατά την άσκηση των καθηκόντων τους ως υποστηρικτικό εργαλείο. Αναμφίβολα, δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τον θεράποντα ιατρό και την επιστημονική του κρίση αλλά και την ευθύνη στην διαχείριση των ασθενών του. Στην ΠΦΥ Απευθύνονται αποκλειστικά στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) και σκοπό έχουν να βελτιώσουν την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας με παράλληλη μείωση του κόστους. Για επικοινωνία: κ. Μαρία Παπαπαναγίδου /

5 Φιλοσοφία φροντίδας ατόμου με διαβήτη
Ο διαβήτης είναι μια περίπλοκη χρόνια ασθένεια η οποία επηρεάζεται από και επηρεάζει σχεδόν όλες τις καθημερινές δραστηριότητες. Οι περισσότερες καθημερινές αποφάσεις (π.χ. διατροφικές επιλογές, δραστηριότητα, λήψη φαρμάκων ή ινσουλίνης) λαμβάνονται από το άτομο με διαβήτη. Συνεπώς, το άτομο με διαβήτη είναι υπεύθυνο για τη καθημερινή διαχείριση του διαβήτη του. Το άτομο με διαβήτη απαιτείται να έχει γνώσεις και δεξιότητες ώστε να μπορέσει να κατανοήσει πως ο τρόπος ζωής του επηρεάζει το νόσημά του και το αντίθετο. Απαιτείται να μπορεί να χειριστεί την θεραπευτική του αγωγή διατηρώντας τον έλεγχο της γλυκόζης. Πρέπει επίσης να γνωρίζει τις συνέπειες της κακής ρύθμισης του διαβήτη του ώστε να κάνει συνειδητές επιλογές για τον καθορισμό προσωπικών στόχων για τη διαχείριση του διαβήτη. Ο ρόλος των επαγγελματιών υγείας είναι η παροχή υποστήριξης του ατόμου με διαβήτη ώστε να μπορέσει να αναπτύξει βραχυπρόθεσμους και μακροπρόθεσμους στόχους, γνώσεις και δεξιότητες για τη διαχείριση του διαβήτη. Η εκπαίδευση για αυτοδιαχείριση και η συνεχής υποστήριξη είναι ζωτικής σημασίας όχι μόνο για την ρύθμιση του διαβήτη αλλά και για την ψυχολογική ευεξία του ατόμου. Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2

6 Διάγνωση και Διαχείριση Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 (ΣΔΤ2)
Διάγνωση: δοκιμασίες και κριτήρια διάγνωσης ΣΔΤ2 Ενδονοσοκομειακή φροντίδα Εκπαίδευση ατόμου Υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση Συστηματική άσκηση Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος για ΣΔΤ2 Κλινική Διαδρομή Διαχείριση καρδιαγγειακού κινδύνου Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών Κλινική Διαδρομή Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος Κλινική Διαδρομή Διαχείριση Υπέρτασης Κλινική Διαδρομή Αντιθρομβωτική θεραπεία Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2

7 Διάγνωση: δοκιμασίες και κριτήρια διάγνωσης ΣΔΤ2 (1 από 3)
Η διάγνωση μπορεί να τεθεί με 3 διαφορετικούς τρόπους. Το θετικό αποτέλεσμα πρέπει να επιβεβαιωθεί και με μια δεύτερη μέτρηση εκτός εάν συνυπάρχει κλινική συμπτωματολογία υπεργλυκαιμίας. Συμπτωματολογία υπεργλυκαιμίας και τυχαία τιμή γλυκόζης πλάσματος ≥ 200 mg/dl Στην συμπτωματολογία αξιολογούνται η πολυδιψία, η πολυουρία και η ανεξήγητη απώλεια βάρους. Ως τυχαία χαρακτηρίζεται η τιμή γλυκόζης που μετρήθηκε σε αίμα που ελήφθη οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και ανεξάρτητα από το χρόνο τυχόν προηγηθέντος γεύματος ή Γλυκόζη πλάσματος νηστείας ≥ 126 mg/dl Ως νηστεία ορίζεται η αποχή από γεύμα τουλάχιστον για 8 ώρες ή Θετική Δοκιμασία Ανοχής στη Γλυκόζη (OGTT) Ορίζεται ως η τιμή γλυκόζης πλάσματος ≥ 200 mg/dl 2 ώρες μετά την χορήγηση από του στόματος 75 g γλυκόζης

8 Διάγνωση: δοκιμασίες και κριτήρια διάγνωσης ΣΔΤ2 (2 από 3)
Διαταραχές μεταβολισμού υδατανθράκων Η Διαταραγμένη Ανοχή Γλυκόζης (IGT - Impaired Glucose Tolerance) συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ΣΔΤ2 και με εμφάνιση καρδιαγγειακών βλαβών. Γλυκόζη πλάσματος νηστείας mg/dl Ως νηστεία ορίζεται η αποχή από γεύμα τουλάχιστον για 8 ώρες ή 2. Τιμή γλυκόζης πλάσματος mg/dl 2 ώρες μετά την χορήγηση από του στόματος 75 g γλυκόζης - Δοκιμασία Ανοχής στη Γλυκόζη (OGTT)

9 Διάγνωση: δοκιμασίες και κριτήρια διάγνωσης ΣΔΤ2 (3 από 3)
Προσυμπτωματικός έλεγχος για διαταραχές του μεταβολισμού των υδατανθράκων Προτείνεται ο προσυμπτωματικός έλεγχος (screening) με μέτρηση της γλυκόζης νηστείας, σε άτομα που πληρούν ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες θεωρείται ότι αυξάνουν τον κίνδυνο για την εμφάνιση ΣΔΤ2 Ηλικία ≥ 45 έτη Δείκτης μάζας σώματος ≥ 30 kg/m2 Οικογενειακό ιστορικό διαβήτη σε γονείς, αδέλφια, παιδιά Ιστορικό υπέρτασης η καρδιοαγγειακής νόσου Ιστορικό διαβήτη κύησης Γέννηση παιδιών με σωματικό βάρος > 4kg Γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών Λήψη φαρμάκων από εκείνα που προδιαθέτουν σε αύξηση της γλυκόζης αίματος Περιφέρεια μέσης ≥ 102 cm (άνδρες) και ≥ 88 cm γυναίκες Εάν κατά τον έλεγχο η γλυκόζη νηστείας είναι φυσιολογική, συνιστάται επανέλεγχος ανά τριετία. Σε άτομα που πληρούν τα πιο πάνω κριτήρια δύναται η συμπλήρωση του προσυμπτωματικού έλεγχου να περιλαμβάνει και δοκιμασία ανοχής γλυκόζης (OGTT) ή/και HbA1c (γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη) για τη διαπίστωση ύπαρξης τυχόν διαταραγμένης ανοχής γλυκόζης (IGT) ή ΣΔ. Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

10 Εκπαιδευτικά προγράμματα ατόμων
Εκπαίδευση ατόμου Η δομημένη εκπαίδευση θα πρέπει να αποτελεί αναπόσπαστο μέρος για την φροντίδα του ατόμου με ΣΔΤ2 καθώς και της οικογένειας/άτομου στενού περιβάλλοντος. Θα πρέπει να προσφέρεται εκπαίδευση σε κάθε άτομο με ΣΔΤ2 και στην οικογένεια/άτομο στενού περιβάλλοντος του από τη στιγμή της διάγνωσης, με συνεχή αναθεώρηση.  Εκπαιδευτικά προγράμματα ατόμων Τα προγράμματα θα πρέπει να: πληρούν τα προτεινόμενα ποιοτικά κριτήρια που καθορίζονται από το Υπουργείο Υγείας (βλέπε «εκπαίδευση των ατόμων με διαβήτη») πληρούν τις τοπικές, πολιτιστικές και γνωστικές ανάγκες των ατόμων παρέχουν τους κατάλληλους πόρους για την υποστήριξη των εκπαιδευτών, οι οποίοι θα πρέπει να είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και παροχή χρόνου για την ανάπτυξη και τη διατήρηση των δεξιοτήτων τους. Βεβαιωθείτε ότι: όλα τα μέλη της ομάδας παροχής ιατρικής φροντίδας για το διαβήτη είναι εξοικειωμένα με τα τοπικά προγράμματα τα προγράμματα είναι ενσωματωμένα στην παρακολούθηση του ατόμου με ΣΔΤ2 τα άτομα με ΣΔΤ2 και οι οικογένειες/άτομα στενού περιβάλλοντος τους να έχουν την ευκαιρία να συμβάλουν στο σχεδιασμό και στην παροχή των τοπικών προγραμμάτων. Το NICE έχει δημιουργήσει οδηγία για τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τα άτομα με ΣΔΤ2. Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

11 Ενδονοσοκομειακή φροντίδα
Για συστάσεις σχετικά με τη διαχείριση της υπεργλυκαιμίας κατά τις πρώτες 48 ώρες για άτομα που εισήχθησαν στο νοσοκομείο με οξύ στεφανιαίο σύνδρομο δείτε την κλινική διαδρομή για υπεργλυκαιμία σε οξέα στεφανιαία σύνδρομα. Οι ΚΚΟ διαχείρισης του διαβήτη στην ΠΦΥ δεν καλύπτουν την ενδονοσοκομειακή φροντίδα. Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

12 Υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση
Πρωταρχικός στόχος = Απώλεια σωματικού βάρους 5-10% σε υπέρβαρα άτομα: Μικρότερα ποσοστά εξακολουθούν να είναι ευεργετικά H απώλεια βάρους σε μακροπρόθεσμη βάση έχει μεταβολικά οφέλη. Γενικές συμβουλές για υγιεινή διατροφή Εκπαίδευση για αλλαγή συμπεριφοράς του ατόμου Λήψη 50-60% Υδατάνθρακες, 30-35% Λίπος, 15-20% Πρωτεΐνη Συμπεριλάβετε τροφές πλούσιες σε φυτικές ίνες (τουλάχιστον 25-35gr ημερησίως) με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη υδατανθράκων Συμπεριλάβετε χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά, γαλακτοκομικά προϊόντα και λιπαρά ψάρια Ελέγξτε την κατανάλωση των τροφίμων που περιέχουν κορεσμένα λίπη και trans- λιπαρά οξέα (<10% ημερήσιας πρόσληψης) Περιορισμένη αντικατάσταση της σακχαρόζης με άλλους υδατάνθρακες είναι επιτρεπτή, αλλά με προσοχή να μην αυξηθεί το θερμιδικό φορτίο του ατόμου Αποθαρρύνετε τη χρήση των τροφίμων που διατίθενται στην αγορά και είναι ειδικά για τα άτομα με διαβήτη Εξειδικευμένες συμβουλές Παροχή εξατομικευμένων διατροφικών συμβουλών από έναν κλινικό διαιτολόγο με ειδικές γνώσεις και εμπειρία Εξατομικεύσετε τις συστάσεις για την πρόσληψη υδατανθράκων και αλκοόλ, αλλά και όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες με στόχο τη μείωση του κινδύνου υπογλυκαιμίας, ιδιαίτερα αν χρησιμοποιείται ινσουλίνη καθώς και φάρμακα που διεγείρουν την έκκριση ινσουλίνης Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6 Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

13 Συστηματική άσκηση Συνιστάται συστηματική άσκηση μέτριας ή έντονης έντασης αερόβιας άσκησης (ρυθμική επαναλαμβανόμενη κίνηση των μυών διάρκειας τουλάχιστον 10 λεπτών κάθε φορά και συμπεριλαμβάνει ποδήλατο, βάδισμα, κολύμβηση και χορό) διάρκειας τουλάχιστον 30 λεπτά τη μέρα, 5 φορές την εβδομάδα. Προσοχή: Σε άτομα με υψηλή γλυκόζη πλάσματος ≥ 250 mg/dl και όταν συνυπάρχει κετονουρία δεν συνιστάται η άσκηση Συνίσταται σταδιακή αύξηση έντασης και διάρκειας Πιθανότητα υπογλυκαιμίας σε άτομα που λαμβάνουν ινσουλίνη ή εκκριτικούς παράγοντες. Μείωση της δόσης της ινσουλίνης που προηγείται της άσκησης όταν η άσκηση θα είναι πολύ πιο έντονη από τη συνήθη Σε άτομα που ασκούνται έντονα πρέπει να συνεκτιμηθεί ο καρδιαγγειακός κίνδυνος και η παρουσία μακροχρόνιων επιπλοκών του διαβήτη όπως νευροπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια Έλεγχος επιπέδων σακχάρου μετά από παρατεταμένη άσκηση Αποφυγή χορήγησης ινσουλίνης σε περιοχές που οι μύες υπόκεινται σε άσκηση Αποφυγή άσκησης κατά την περίοδο όπου τα επίπεδα της ινσουλίνης στο αίμα είναι στο μέγιστο επίπεδο Υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο υπογλυκαιμίας² Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6 Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

14 Αντιθρομβωτική θεραπεία
Χορήγηση χαμηλής δόσης ασπιρίνης (75mg) και αν υπάρχει μη ανοχή σε Ασπιρίνη, Κλοπιδογρέλη σε: άτομα ≥50 χρονών με την αρτηριακή πίεση <145/90 mmHg άτομα κάτω των <50 χρονών με άλλους σημαντικούς καρδιαγγειακούς παράγοντες κινδύνου Για περισσότερες πληροφορίες δείτε την κλινική διαδρομή για εγκεφαλικό. Το φάρμακο Κλοπιδογρέλη είναι διαθέσιμο από τα ΚΝ βάσει πρωτοκόλλου. Δύναται να χορηγηθεί σε ασθενείς για τους οποίους η λήψη ασπιρίνης είναι αδύνατη λόγω αλλεργίας ή αιμορραγίας ανώτερου γαστρεντερικού. Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

15 Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2
Έλεγχος γλυκόζης αίματος HbA ≤8.5% HbA > 8,5% χωρίς συμπτώματα HbA > 9 % με συμπτώματα Υγειονοδιαιτητική παρέμβαση και Συστηματική άσκηση και Μετφορμίνη Υγειονοδιαιτητική παρέμβαση και Συστηματική άσκηση και Σκεφτείτε συνδυασμό φαρμάκων Υγειονοδιαιτητική παρέμβαση και Συστηματική άσκηση και Μετφορμίνη και Έναρξη χορήγησης ινσουλίνης σε ψηλή υπεργλυκαιμία και πιθανός συνδυασμός άλλων φαρμάκων Μη επίτευξη στόχου σε 2-3 μήνες Μη επίτευξη στόχου σε 2-3 μήνες Εάν η HbA παραμένει > 8.5% Εάν η HbA υποχωρήσει ≤ 8.5% Υγειονοδιαιτητική παρέμβαση και Συστηματική άσκηση και Μετφορμίνη και Βασική ινσουλίνη (ανάλογο ή NPH) και πιθανός συνδυασμός άλλων φαρμάκων Υγειονοδιαιτητική παρέμβαση και Συστηματική άσκηση και Σκεφτείτε τριπλό συνδυασμό φαρμάκων Μη επίτευξη στόχου σε 2-3 μήνες Υγειονοδιαιτητική παρέμβαση και Συστηματική άσκηση και Μετφορμίνη και Βασική ινσουλίνη (ανάλογο ή NPH) και πιθανός συνδυασμός άλλων φαρμάκων Παραπομπή σε εξειδικευμένο κέντρο Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

16 Έλεγχος γλυκόζης αίματος (1 από 3)
Επιδιωκόμενοι Στόχοι και Εξαιρέσεις Γλυκοζυλιομένη Αιμοσφαιρίνη Η γλυκοζυλιομένη αιμοσφαιρίνη1 θα πρέπει να είναι ιδανικά κάτω από 7% εκτός εάν οι διαθέσιμες θεραπείες παρουσιάζουν σημαντικές ανεπιθύμητες παρενέργειες στο άτομο ή μειώνουν την ποιότητα ζωής του. Τονίστε πώς οποιαδήποτε μείωση της γλυκοζυλιομένης αιμοσφαιρίνης επηρεάζει θετικά την μελλοντική υγεία του ατόμου. Χορήγηση θεραπείας (φαρμακευτικής αγωγής και τρόπου ζωής) για να βοηθήσει στην επίτευξη και διατήρηση του στόχου της γλυκοζυλιομένης αιμοσφαιρίνης. Αν η γλυκοζυλιομένη αιμοσφαιρίνη παραμένει πάνω από το στόχο, ελέγξετε τα προγευματικά και μεταγευματικά επίπεδα σακχάρου. Έλεγχος Αρχική παρακολούθηση κάθε 2-6 μήνες (ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου) μέχρι να σταθεροποιηθεί ο γλυκαιμικός έλεγχος. Για άτομα με διαβήτη, με σταθερό γλυκαιμικό έλεγχο, συνιστάται παρακολούθηση κάθε 6 μήνες για επαναξιολόγηση. Περαιτέρω Διερεύνηση Ζητήστε συμβουλές από μια ομάδα με εξειδικευμένη τεχνογνωσία σε θέματα που αφορούν στο διαβήτη ή με τεχνογνωσία στην κλινική βιοχημεία, σε περίπτωση που υπάρχουν ανεξήγητες διαφορές μεταξύ των μετρήσεων της γλυκοζυλιομένης αιμοσφαιρίνης και άλλων μετρήσεων της γλυκόζης.

17 Έλεγχος γλυκόζης αίματος (2 από 3)
Εξαιρέσεις Σε άτομα με βεβαρυμμένο ιστορικό, προχωρημένη ηλικία, μικρό προσδόκιμο επιβίωσης συνίσταται ο στόχος του 7-7,5 % HbA1c Στο Διαβήτη Κύησης οι στόχοι γλυκαιμικού ελέγχου είναι πολύ πιο αυστηροί και σκόπιμο είναι η παρακολούθηση να γίνεται σε εξειδικευμένο κέντρο. Αυτό-έλεγχος του ατόμου με ΣΔΤ2 Αυτό-έλεγχος της γλυκόζης του πλάσματος θα πρέπει να γίνεται στα άτομα που ακολουθούν: θεραπεία με ινσουλίνη θεραπεία δια του στόματος με χρήση υπογλυκαιμικών φαρμάκων Να αξιολογηθούν οι αλλαγές στον έλεγχο της γλυκόζης που προκύπτουν από φαρμακευτική αγωγή αλλά και οι αλλαγές στον τρόπο της ζωής του ατόμου για την παρακολούθηση των αλλαγών κατά τη διάρκεια συνυπαρχόντων νοσημάτων για να εξασφαλιστεί η ασφάλεια κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων του ατόμου, συμπεριλαμβανομένης της οδήγησης και της άσκησης Συζητείστε το σκοπό του αυτό-ελέγχου με τα άτομα καθώς και την ερμηνεία σχετικά με τα αποτελέσματα. Αυτό θα ισχύει μόνο για άτομα που έχουν πρόσφατα διαγνωστεί ως αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαίδευσης αυτό-ελέγχου και αυτοδιαχείρισης του ατόμου με ΣΔΤ2.

18 Έλεγχος γλυκόζης αίματος (3 από 3)
Παρακολούθηση σε συνεργασία με τον εξειδικευμένο στον διαβήτη νοσηλευτή Αξιολόγηση τουλάχιστον σε εξάμηνη βάση: της τεχνικής αυτομέτρησης και της συχνότητας των μετρήσεων πως χρησιμοποιούνται τα αποτελέσματα του αντίκτυπου στην ποιότητα ζωής του συνεχιζόμενου οφέλους 1 Διαταραχές ερυθρών αιμοσφαιρίων και αιμοσφαιρινοπάθειες καθιστούν αναξιόπιστα τα αποτελέσματα του ελέγχου της γλυκοζυλιώμενης αιμοσφαιρίνης 2 Χρησιμοποιήστε μετρήσεις που λαμβάνονται σε διάστημα μικρότερο των τριών μηνών για να σας υποδειχθεί η κατεύθυνση θεραπείας ή και παρακολούθησης Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

19 Μετφορμίνη Σταδιακή αύξηση της ημερήσιας δόσης μετφορμίνης σε ορίζοντα μερικών εβδομάδων για να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης γαστρεντερικών παρενεργειών. Εάν το άτομο εμφανίσει γαστρεντερικές παρενέργειες θα πρέπει να εξεταστεί η δυνατότητα χορήγησης μετφορμίνης παρατεταμένης αποδέσμευσης. Μείωση της δόσης της μετφορμίνης εάν η συγκεντρώση της κρεατινίνης του ορού είναι >1,50 mgdL ή ο εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης (eGFR) <45 ml/minute/1.73 m2. Σταματήστε την μετφορμίνη εάν η συγκεντρώση της κρεατινίνης του ορού είναι >1,7 mgdL ή ο εκτιμώμενος ρυθμός σπειραματικής διήθησης <30 ml/minute/1.73 m2. Η μετφορμίνη πρέπει να χορηγείται με προσοχή σε άτομα με κίνδυνο νεφρικής δυσλειτουργίας και σε άτομα με eGFR <45 ml/minute/1.73m2. Εάν το άτομο έχει ήπια έως μέτρια ηπατική δυσλειτουργία ή καρδιακή ανεπάρκεια, να συζητηθούν  τα οφέλη της μετφορμίνης, έτσι ώστε να δοθεί η δέουσα προσοχή στις καρδιαγγειακά-προστατευτικές της  ιδιότητες πριν από κάθε απόφαση για τη μείωση της δόσης. Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

20 Σκεφτείτε συνδυασμό φαρμάκων (1 από 5)
Σουλφονυλουρία Χορήγηση σουλφονυλουρίας άπαξ ημερησίως εάν η συμμόρφωση αποτελεί πρόβλημα. Συνταγογράφηση σουλφονυλουρίας χαμηλού κόστους (κατά προτίμηση σουλφονυλουρίας με εκλεκτική δράση) όταν ενδείκνυται ένα εκκριταγωγό ινσουλίνης. Εκπαίδευση ατόμου σχετικά με τον κίνδυνο υπογλυκαιμίας ιδιαίτερα αν αυτός ή αυτή έχει νεφρική ανεπάρκεια). Επί νεφρικής ανεπάρκειας σοβαρού βαθμού με κάθαρση κρεατινίνης <45 συνίσταται διακοπή σουλφονυλουρίας και παραπομπή σε νεφρολόγο και διαβητολόγο (ΔΦΥ) Αναστολείς DPP-4* (σιταγλιπτίνη, βιλνταγλιπτίνη, γλιπτίνες) Αντικατάσταση της σουλφονυλουρίας με αναστολείς DPP-4 εάν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος υπογλυκαιμίας ή η χορήγηση σουλφονυλουρίας αντενδείκνυται ή δεν είναι ανεκτή. Εξέταση του ενδεχομένου προσθήκης ενός DPP-4 αναστολέα (σιταγλιπτίνη, ή βιλνταγλιπτίνη) με σουλφονυλουρία, εάν η μετφορμίνη αντενδείκνυται ή δεν είναι ανεκτή. Συνέχιση της θεραπείας DPP-4 αναστολέων μόνο εάν υπάρχει μείωση ≥ 0,5 ποσοστιαίες μονάδες στη γλυκοζυλιομένη αιμοσφαιρίνη, στους 6 μήνες από την προσθήκη του φαρμάκου. Συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους των DPP-4 αναστολέων με το άτομο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η θεραπεία DPP-4 αναστολέων μπορεί να είναι προτιμότερη από μια θειαζολιδινεδιόνη εάν: πιθανή αύξηση του σωματικού βάρους θα επιβάρυνε περαιτέρω την υγεία του.(καρδιακή ανεπάρκεια, αναιμία κτλ) η θειαζολιδινεδιόνη αντενδείκνυται, αν το άτομο είχε φτωχή ανταπόκριση ή κακή ανοχή σε προηγούμενη χρήση θειαζολιδινεδιόνης * Η χορήγηση φαρμάκου της κατηγορίας των γλιπτινών από τα ΚΝ γίνεται στη βάση εγκεκριμένου πρωτοκόλλου.

21 Σκεφτείτε συνδυασμό φαρμάκων (2 από 5)
Θειαζολιδινεδιόνη* (πιογλιταζόνη) Αντικατάσταση της σουλφονυλουρίας με θειαζολιδινεδιόνη (πιογλιταζόνη) εάν υπάρχει σημαντικός κίνδυνος υπογλυκαιμίας ή η χορήγηση σουλφονυλουρίας αντενδείκνυται ή δεν είναι ανεκτή. Εξέταση του ενδεχόμενου προσθήκης θειαζολιδινεδιόνη (πιογλιταζόνη) με σουλφονυλουρία, εάν η μετφορμίνη αντενδείκνυται ή δεν είναι ανεκτή. Συνέχιση της θεραπείας με θειαζολιδινεδιόνη μόνο αν υπάρχει μείωση ≥0,5 ποσοστιαίες μονάδες σε γλυκοζυλιομένη αιμοσφαιρίνη όπως αυτή μετρείται στους 6 μήνες από την προσθήκη του φαρμάκου. Η χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης αντενδεικνύεται σε άτομα με καρδιακή ανεπάρκεια και σε άτομα με οστεοπόρωση η αναιμία. Κατά τη χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη επικαιροποιημένες συμβουλές από τις ρυθμιστικές αρχές, το κόστος, η ασφάλεια καθώς και θέματα συνταγογράφησης. Συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους από την χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης με το άτομο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης μπορεί να είναι προτιμότερη από την χορήγηση DPP-4 αναστολέων εάν: το άτομο παρουσιάζει αντίσταση προς την ινσουλίνη, ή η χορήγηση DPP-4 αναστολέων αντενδείκνυται, ή το άτομο είχε μια φτωχή ανταπόκριση ή κακή ανοχή σε προηγούμενη χρήση DPP-4 αναστολέα στο παρελθόν. *Φάρμακο της κατηγορίας των θειαζολιδινεδιονων δεν είναι διαθέσιμο προς το παρόν..

22 Σκεφτείτε συνδυασμό φαρμάκων (3 από 5)
Η λιραγλουτίδη* Ο συνδυασμός λιραγλουτίδης 1,2mg με μετφορμίνη ή σουλφονυλουρία συνιστάται ως εναλλακτική λύση για τη θεραπεία των ατόμων με ΣΔΤ2, μόνο αν: το άτομο έχει κακή ανοχή στην μετφορμίνη ή σουλφονυλουρία, ή η θεραπεία με μετφορμίνη ή σουλφονυλουρία αντενδείκνυται, και το άτομο έχει κακή ανοχή σε θειαζολιδινοδιονες και αναστολείς DPP-4, ή αντένδειξη για την χορήγηση τους το άτομο που έχει νοσογόνο παχυσαρκία BMI>35 Η θεραπεία με λιραγλουτίδη 1,2mg ημερησίως σε μια συνδυασμένη θεραπευτική αγωγή θα πρέπει να συνεχίζεται εάν υπάρχει θεραπευτικό όφελος, το οποίο ορίζεται από μείωση 1 εκατοστιαίας μονάδας σε HbA1c στους  6 μήνες. Οι συστάσεις αυτές είναι από την οδηγία του NICE λιραγλουτίδη για τη θεραπεία του ΣΔΤ2. Ο NICE έχει γράψει πληροφορίες για το κοινό που εξηγεί την οδηγία σχετικά με λιραγλουτίδη. *Φάρμακο της κατηγορίας των ανάλογων γλουκαγονικών πεπτιδίων (GLP-1) δεν είναι διαθέσιμο από τα ΚΝ.

23 Σκεφτείτε συνδυασμό φαρμάκων (4 από 5)
Εξενατίδη παρατεταμένης αποδέσμευσης * Εξενατίδη παρατεταμένης αποδέσμευσης σε συνδυασμό με μετφορμίνη ή σουλφονυλουρία συνιστάται ως θεραπευτική επιλογή για τα άτομα με ΣΔΤ2, όπως περιγράφεται παραπάνω για την λιραγλουτίδη δηλαδή, μόνο αν: το άτομο έχει κακή ανοχή στην μετφορμίνη ή σουλφονυλουρία, ή η θεραπεία με μετφορμίνη ή σουλφονυλουρία αντενδείκνυται, και το άτομο έχει κακή ανοχή σε θειαζολιδινοδιόνες και αναστολείς DPP-4, ή αντένδειξη για την χορήγηση η έχει νοσογόνο παχυσαρκία ΒΜΙ>35   Η θεραπεία με παρατεταμένης αποδέσμευσης εξενατίδη ημερησίως σε μια διπλή θεραπευτική αγωγή θα πρέπει να συνεχίζεται εάν υπάρχει θεραπευτικό όφελος, το οποίο ορίζεται από μείωση 1 εκατοστιαίας μονάδας σε HbA1c στους  6 μήνες. Οι συστάσεις αυτές είναι από την οδηγία του NICE εξενατίδη παρατεταμένης αποδεύσμευσης σε συνδυασμό με θεραπεία από το στόμα για τον ΣΔΤ2. Ο NICE έχει γράψει πληροφορίες για το κοινό που εξηγεί την οδηγία σχετικά με εξενατίδη. *Φάρμακο της κατηγορίας των ανάλογων γλουκαγονικών πεπτιδίων (GLP-1) δεν είναι διαθέσιμο από τα ΚΝ (liraglutide, exenatide)

24 Σκεφτείτε συνδυασμό φαρμάκων (5 από 5)
Εκκριταγωγό βραχείας δράσης Εξέταση της πιθανότητας χορήγησης εκκριταγωγού βραχείας δράσης (νατεγλιδίνης ή ριπαγλιδίνης) σε άτομα με ασταθή τρόπο ζωής. Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

25 Σκεφτείτε τριπλό συνδυασμό φαρμάκων (1 από 3)
Η σιταγλιπτίνη ή πιογλιταζόνη Εξέταση του ενδεχόμενου προσθήκης σιταγλιπτίνης ή πιογλιταζόνης1 αντί της ινσουλίνης εάν η χορήγηση της ινσουλίνης δεν είναι αποδεχτή από το άτομο λόγω κοινωνικών, ψυχολογικών ή άλλων προσωπικών λόγων, ή λόγω παχυσαρκίας, λόγοι οι οποίοι θα έχουν αρνητική επίδραση στην συμμόρφωση του ατόμου με τη θεραπεία. Συνέχιση της θεραπείας DPP-4 αναστολέων ενδείκνυται μόνο εάν υπάρχει μια μείωση ≥0,5 ποσοστιαίων μονάδων σε HbA1c στους 6 μήνες. Συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους της χορήγησης DPP-4 αναστολέων με το άτομο, λαμβάνοντας υπόψη ότι η DPP-4 αναστολέων μπορεί να είναι προτιμότερη από μια θειαζολιδινεδιόνη εάν περαιτέρω αύξηση του σωματικού βάρους θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικά προβλήματα, ή αντενδείκνυται η θειαζολιδινεδιόνη, ή το άτομο είχε μια φτωχή ανταπόκριση ή κακή ανοχή στην χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης στο παρελθόν. Συνέχιση της θεραπείας με θειαζολιδινεδιόνη μόνο αν υπάρχει μείωση ≥0,5 ποσοστιαίων μονάδων σε HbA1c στους 6 μήνες. Η χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης αντενδείκνυται αν το άτομο έχει καρδιακή ανεπάρκεια ή αυξημένους παράγοντες κατάγματος χαμηλής βίας. Κατά την επιλογή χορήγησης θειαζολιδινεδιόνης, να λαμβάνονται υπόψη οι επικαιροποιημένες συμβουλές από τις ρυθμιστικές αρχές, το κόστος, την ασφάλεια και τα θέματα συνταγογράφησης. Συζήτηση για τα οφέλη και τους κινδύνους από την χορήγηση θειαζολιδινεδιόνης, έχοντας κατά νου ότι μια θειαζολιδινεδιόνη μπορεί να είναι προτιμότερη από ένα DPP-4 αναστολέα εάν: το άτομο έχει αντίσταση στην ινσουλίνη ή η χρήση DPP-4 αναστολέων αντενδείκνυται, ή το άτομο είχε μια φτωχή ανταπόκριση ή κακή ανοχή στην χορήγηση DPP-4 αναστολέα στο παρελθόν.

26 Σκεφτείτε τριπλό συνδυασμό φαρμάκων (2 από 3)
Σκεφτείτε τριπλό συνδυασμό φαρμάκων (2 από 3) Η εξενατίδη Δύο φορές την ημέρα εξενατίδη Εξέταση του ενδεχόμενου προσθήκης εξενατίδης στη μετφορμίνη και σουλφονυλουρία, εάν: Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) ≥35 kg/m2 για καυκάσιους2 και αν υπάρχουν ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα που συνδέονται με υψηλό βάρος, ή ΔΜΣ <35 kg/m2 και στους οποίους η αγωγή με ινσουλίνη παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες λόγω του τρόπου ζωής του ατόμου ή η απώλεια βάρους θα ωφελήσει το άτομο επί εδάφους άλλων παθολογικών καταστάσεων που συνδέονται με την παχυσαρκία. Συνέχιση της εξενατίδης μόνο αν το άτομο έχει μείωση της HbA1c  ≥1,0 της εκατοστιαίας μονάδας και ≥3% του αρχικού σωματικού βάρους στους 6 μήνες. Συζητήστε τα οφέλη της εξενατίδης έτσι ώστε το άτομο να λάβει τεκμηριωμένη απόφαση. Παρατεταμένης αποδέσμευσης εξενατίδη Παρατεταμένης αποδέσμευσης εξενατίδη σε συνδυασμό με μετφορμίνη και σουλφονυλουρία ή μετφορμίνη και μια θειαζολιδινεδιόνη συνιστάται ως θεραπευτική επιλογή για τα άτομα με ΣΔΤ2, όπως περιγράφεται παραπάνω για δύο φορές την ημέρα. Δηλαδή, όταν ο έλεγχος της γλυκόζης του αίματος είναι ανεπαρκής (HbA1c =7,5% [59 mmol/mol] και το άτομο έχει: ΔΜΣ = >35 kg/m2 για καυκάσιους και με συγκεκριμένα ψυχολογικά ή ιατρικά προβλήματα που συνδέονται με υψηλό σωματικό βάρος ή ΔΜΣ <35 kg/m2 και στους οποίους η αγωγή με ινσουλίνη παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες λόγω τρόπου ζωής του ατόμου ή η απώλεια βάρους θα ωφελήσει το άτομο επί εδάφους άλλων παθολογικών καταστάσεων που συνδέονται με την παχυσαρκία. Οι συστάσεις αυτές είναι από οδηγία του NICE εξενατίδη εναιώρημα παρατεταμένης αποδέσμευσης για ένεση σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά από του στόματος θεραπεία για τη θεραπεία του ΣΔΤ2.Το NICE έχει γράψει πληροφορίες για το κοινό που εξηγεί την οδηγία σχετικά με εξενατίδη.

27 Σκεφτείτε τριπλό συνδυασμό φαρμάκων (3 από 3)
Η λιραγλουτίδη Η χορήγηση λιραγλουτίδη 1,2mg σε συνδυασμό με μετφορμίνη και σουλφονυλουρία ή μετφορμίνη και θειαζολιδινεδιόνη συνίσταται ως εναλλακτική λύση για τη θεραπεία των ατόμων με ΣΔΤ2, μόνο όταν ο έλεγχος της γλυκόζης του αίματος είναι ανεπαρκής (HbA1c ≥7,5%), και το άτομο έχει: ΔΜΣ ≥35kg/m2 για καυκάσιους και συγκεκριμένα ψυχολογικά ή ιατρικά προβλήματα που συνδέονται με υψηλό σωματικό βάρος, ή ΔΜΣ <35kg/m2 και στους οποίους η αγωγή με ινσουλίνη παρουσιάζει σημαντικές δυσκολίες λόγω τρόπου ζωής του ατόμου ή η απώλεια βάρους θα ωφελήσει το άτομο επί εδάφους άλλων παθολογικών καταστάσεων που συνδέονται με την παχυσαρκία. Οι συστάσεις αυτές είναι από την οδηγία του NICE λιραγλουτίδη για τη θεραπεία του ΣΔΤ2.  NICE έχει γράψει πληροφορίες για το κοινό που εξηγεί την οδηγία σχετικά με λιραγλουτίδη. Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

28 Έναρξη χορήγησης ινσουλίνης σε ψηλή υπεργλυκαιμία (1 από 2)
Αν οι άλλες θεραπευτικές παρεμβάσεις αποτύχουν και η HbA1c είναι ≥8% η έναρξη θεραπείας με ινσουλίνη πρέπει να συζητηθεί με το άτομο. Το άτομο θα πρέπει να εκπαιδευτεί. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε την ενότητα εκπαίδευση ατόμου αυτής της ΚΔ. Συνέχιση με μετφορμίνη και σουλφονυλουρία (και ακαρβόζη, αν χρησιμοποιείται). Η τυχόν χρήση άλλων φαρμάκων ενδείκνυται μαζί με ινσουλίνη. Επανεξέταση της συνέχισης σουλφονυλουρίας αν παρουσιαστούν περιστατικά υπογλυκαιμίας. Ξεκίνημα με την ανθρώπινη ινσουλίνη NPH το βράδυ ή δύο φορές την ημέρα ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου. Εναλλακτικά, εξέταση της πιθανότητας χορήγησης ανάλογου ινσουλίνης μακράς δράσης ημερησίως εφόσον: το άτομο χρειάζεται βοήθεια με την χορήγηση ινσουλίνης, ή ο τρόπος ζωής του ατόμου περιορίζεται από επαναλαμβανόμενα συμπτωματικά υπογλυκαιμικά επεισόδια, ή το άτομο χρειάζεται δύο φορές την ημέρα ενέσεις ινσουλίνης και παράλληλη χορήγηση εκκριτικών ουσιών ινσουλίνης ή το άτομο δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τη συσκευή για την ένεση ινσουλίνης. Λάβετε υπόψη την ύπαρξη δύο φορές την ημέρα διφασικής ανθρώπινης ινσουλίνης (premix). Σκεφτείτε επίσης και τα νεότερα μίγματα ινσουλίνης (premix) (συμπεριλαμβανομένων των αναλόγων βραχείας δράσης ινσουλίνης) και όχι ανθρώπινη ινσουλίνης (prεmix), εάν: προτιμάται άμεση χορήγηση πριν από ένα γεύμα ή η υπογλυκαιμία αποτελεί κλινικό πρόβλημα, ή υπάρχει σημαντική μεταγευματική υπεργλυκαιμία.

29 Έναρξη χορήγησης ινσουλίνης (2 από 2)
Έναρξη χορήγησης ινσουλίνης (2 από 2) Η αλλαγή σε ανάλογα ινσουλίνης πρέπει να αποτελεί επιλογή όταν οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται με χορήγηση ανθρώπινης ινσουλίνης NPH, εάν το άτομο: δεν επιτύχει το στόχο της HbA1c, λόγω της υπογλυκαιμίας, ή έχει σημαντική υπογλυκαιμία ανεξάρτητα της επίτευξης των στόχων ή δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την συσκευή χορήγησης της ινσουλίνης NPH ενώ μπορεί να χρησιμοποιήσει την συσκευή χορήγησης για ανάλογο ινσουλίνης μακράς δράσης χρειάζεται βοήθεια για την χορήγηση ινσουλίνης, έτσι η μείωση των ημερήσιων δόσεων αυξάνουν την συμμόρφωση του ατόμου. Αντλία εγχυσης ινσουλίνης (CSII) Η CSII θεραπεία δεν συνιστάται για τη θεραπεία των ατόμων με ΣΔΤ2. Αυτή η σύσταση είναι από  την οδηγία NICE συνεχή υποδόρια έγχυση ινσουλίνης για τη θεραπεία του σακχαρώδη διαβήτη.  Συσκευές χορήγησης ινσουλίνης Προσφέρετε εκπαίδευση στο άτομο που χρειάζεται ινσουλίνη.  Επιστροφή Θεραπεία Ελάττωσης Γλυκόζης Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 15

30 Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος σε ΣΔΤ2
Αξιολόγηση καρδιαγγειακού κινδύνου (ΚΑΚ) Ηλικία < 40 με αυξημένο ΚΑΚ Ηλικία ≥ 40 και χαμηλό ΚΑΚ για άτομο με ΔΤ2 Ηλικία ≥ 40 και κανονικό με ψηλό ΚΑΚ για άτομο με ΔΤ2 Αυξημένα τριγλυκερίδια Αξιολόγηση δευτεροπαθών αιτιών (συμπ. χαμηλού γλυκαιμικού ελέγχου) και χορήγηση θεραπείας Ετήσια εκτίμηση ΚΑΚ με το πρόγραμμα εκτίμησης κινδύνου UKPDS Σκεφτείτε στατίνες Αν τα τριγλυκερίδια παραμένουν > 400mg/dl παρά τον γλυκαιμικό έλεγχο προσφέρετε φιβράτη Κίνδυνος ΚΑΚ > 20% σε περίοδο 10 χρόνων Προσφέρετε γενερική συμβαστατίνη ή στατίνη παρόμοιας αποτελεσματικότητας και κόστους Αξιολόγηση λιπιδαιμικού προφίλ και παραγόντων κινδύνου 1-3 μήνες μετά την εκκίνηση θεραπείας και μετά ετησίως Εντατικοποίηση θεραπείας αν χρειάζεται Αν είναι υψηλού κινδύνου με τριγλυκερίδια mg/dl ανά λίτρο, σκεφτείτε προσθήκη φιβράτης Σκεφτείτε ωμέγα-3 λιπαρά για αυξημένα τριγλυκερίδια Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

31 Αξιολόγηση καρδιαγγειακού κινδύνου
Συστήνεται ετήσιος έλεγχος: Αξιολόγηση παραγόντων κινδύνου, συμπεριλαμβανόμενου ενδείξεων μεταβολικού συνδρόμου και περιφέρειας μέσης και αλλαγές στο ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών επεισοδίων Μέτρηση λιπιδίων αίματος (συμπεριλαμβανόμενου (HDL-C και TG) - επανέλεγχος μετά την έναρξη αντιλιπιδαιμικής αγωγής. Εάν υπάρχει ιστορικό υψηλών ΤG (τριγλυκερίδια) συνίσταται η διενέργεια ολικού λιπιδαιμικού έλεγχου (συμπεριλαμβανόμενου HDL-C καιTG). Τα άτομα με ΣΔΤ2 ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου εμφάνισης καρδιαγγειακών επεισοδίων εκτός εάν: δεν είναι υπέρβαροι (εκτίμηση κινδύνου βάση δείκτη μάζας σώματος και εθνικότητας του ατόμου) είναι νορμοτασικοί (<140/80mmHg χωρίς να λαμβάνει αντιυπερτασική αγωγή) δεν έχουν μικρολευκωματουρία είναι μη καπνιστές έχουν φυσιολογικό λιπιδαιμικό προφιλ έχουν αρνητικό ατομικό ιστορικό καρδιαγγειακών επεισοδίων έχουν αρνητικό οικογενειακό ιστορικό καρδιαγγειακών επεισοδίων. Επιστροφή Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 30

32 Προσφέρετε γενερική συμβαστατίνη ή στατίνη παρόμοιας αποτελεσματικότητας και κόστους
Συνίσταται η χορήγηση συμβαστατίνης (μέχρι 40mg) ή άλλης στατίνης με παραπλήσιο κόστος και αποτελεσματικότητα. Οι γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας πρέπει να συζητήσουν το θέμα με τον ιατρό τους. Επιστροφή Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 30

33 Εντατικοποίηση θεραπείας αν χρειάζεται
Τα επιθυμητά επίπεδα ολικής χοληστερόλης πρέπει να είναι <200 (HDL-C ≥ 50mg/dl σε γυναίκες και ≥40mg/dl σε άνδρες) και LDL-C <70mg/dl. Εάν τα επίπεδα αυτά δεν επιτευχθούν τότε συνίσταται: η αύξηση συμβαστατίνης στα 40mg αλλαγή σε άλλη στατίνη ή εζετιμιμπη επί εδάφους προσφάτου καρδιαγγειακού επεισοδίου (εάν η HDL-C ≥50mg/dl σε γυναίκες και ≥40mg/dl σε άνδρες ή το άτομο παρουσιάζει αυξημένη αλβουμινουρία). Δεν συνίσταται η χορήγηση νικοτινικού οξέος ή παραγώγων του σαν αγωγή πρώτης γραμμής. Η θεραπευτική τους θέση πρέπει να περιορίζεται σε άτομα με κακή ανοχή στις ενδεικνυόμενες θεραπείες καθώς και σε άτομα με σοβαρές διαταραχές του λιπιδαιμικού τους προφίλ, και να επιβλέπεται από άτομα με εξειδίκευση στον χειρισμό τέτοιων περιστατικών (statins ezetimibe lipid modification). Επιστροφή Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 30

34 Σκεφτείτε ωμέγα-3 λιπαρά για αυξημένα τριγλυκερίδια
Εάν οι αλλαγές στον τρόπο ζωής, στην διατροφή και η παράλληλη αγωγή με φιμπράτη δεν μειώσουν ικανοποιητικά τα επίπεδα τριγλυκεριδίων, τότε συνίσταται η χορήγηση ψηλής συγκέντρωσης ω-3 λιπαρών οξέων. Δεν συνιστώνται σαν πρωτογενή πρόληψη καρδιαγγειακών επεισοδίων (εκτός εάν αποτελούν μέρος μιας εξειδικευμένης αγωγής για αντιμετώπιση της υπερτριγλυκεριδαιμίας). Επιστροφή Διαχείριση Λιπιδίων Αίματος σε ΣΔΤ2 Σελ. 30

35 Διαχείριση Υπέρτασης Άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 (ΣΔΤ2)
Στόχοι Αρτηριακής Πίεσης (ΑΠ) Μέτρηση ΑΠ Συμβουλευτική σε θέματα τρόπου ζωής Παρακολούθηση ΑΠ 1-2 φορές μηνιαίος και διατήρηση αλλαγών τρόπου ζωής Αν η ΑΠ πάνω από στόχο, ξεκίνημα με ΑΔΑ αν υπάρχει πιθανότητα εγκυμοσύνης Προσφέρετε ΑΜΕΑ Προσθήκη ΑΔΑ ή διουρητικού Προσθήκη άλλου φαρμάκου (διουρητικού ή ΑΔΑ) Προσθήκη α ή β-αποκλειστή ή καλιοσυντηρητικού διουρητικού Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

36 Στόχοι Αρτηριακής Πίεσης (ΑΠ)
Για άτομα με οφθαλμικές, νεφρικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές ο στόχος της ΑΠ είναι <130/80mmHg. Για άτομα χωρίς επιπλοκές ο στόχος είναι <140/80mmHg. Άτομα που ήδη λαμβάνουν αντιυπερτασική αγωγή Αναθεώρηση της ΑΠ και φαρμακευτικής αγωγής. Αλλαγές απαιτούνται μόνο εάν η πίεση δεν ρυθμίζεται λόγω κινδύνου εμφάνισης μικροαγγειακών επιπλοκών ή μεταβολικών διαταραχών. Η αντιυπερτασική αγωγή πιθανόν να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ορθοστατική υπόταση σε άτομα με αυτόνομη νευροπάθεια. Επίτευξη στόχων ΑΠ Εάν το άτομο επιτύχει και διατηρήσει τους στόχους της ΑΠ, τότε απαιτείται έλεγχος κάθε 4-6 μήνες και διερεύνηση τυχών ανεπιθύμητων ενεργειών (συμπεριλαμβανομένων και αυτών που προκαλούνται από υπόταση λόγω της αγωγής). Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

37 Μέτρηση ΑΠ Εάν η ΑΠ είναι εκτός ορίων επιβάλλεται η επαναμέτρηση της σε περίοδο: 1 μήνα εάν > 150/90mmHg 2 μήνες εάν > 140/80mmHg 2 μήνες εάν > 130/80mmHg και έχει διαγνωστεί οπτική, νεφρική ή καρδιαγγειακή βλάβη Συστήνεται ο έλεγχος της ΑΠ στο οικείο περιβάλλον από άλλο άτομο. Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

38 Συμβουλευτική σε θέματα τρόπου ζωής
Αλλαγές στον τρόπο ζωής και έλεγχος ΑΠ κάθε 1–2 μήνες μέχρι επίτευξης στόχων. Κλινικές διαδρομές Διατροφή Άσκηση Κάπνισμα Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

39 Προσφέρετε ΑΜΕΑ Εάν δεν έχουν επιτευχθεί οι στόχοι της ΑΠ, συνίσταται η χορήγηση ΑΜΕΑ με σταδιακή αύξηση της δόσης. Σε Αφροαμερικανούς, ο ΑΜΕΑ πρέπει να συγχορηγείται με διουρητικό ή αναστολέα διαύλων ασβεστίου. Μη ανοχή σε ΑΜΕΑ (εκτός υπερκαλιαιμίας και νεφρικής δυσλειτουργίας) πρέπει να συνοδεύεται από αλλαγή σε ΑΥΑ. Η αντιυπερτασική αγωγή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ορθοστατική υπόταση σε άτομα με αυτόνομη νευροπάθεια. Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

40 Αν η ΑΠ πάνω από στόχο, ξεκίνημα με ΑΔΑ αν υπάρχει πιθανότητα εγκυμοσύνης
Συνίσταται η έναρξη αγωγής με αναστολείς διάυλων ασβεστίου. Η αντιυπερτασική αγωγή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ορθοστατική υπόταση σε άτομα με αυτόνομη νευροπάθεια. Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

41 Προσθήκη ΑΔΑ ή διουρητικού
Έλεγχος της ΑΠ κάθε 1–2 μήνες μέχρι επίτευξης στόχων και διατήρηση αλλαγών στον τρόπο ζωής. Εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι ενδείκνυται η προσθήκη αναστολέα διαύλων ασβεστίου ή διουρητικού. Η αντιυπερτασική αγωγή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ορθοστατική υπόταση σε άτομα με αυτόνομη νευροπάθεια. Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

42 Προσθήκη άλλου φαρμάκου (διουρητικού ή ΑΔΑ)
Έλεγχος της ΑΠ κάθε 1–2 μήνες μέχρι επίτευξης στόχων και διατήρηση αλλαγών στον τρόπο ζωής. Εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι ενδείκνυται η προσθήκη άλλου φαρμάκου (αναστολέα δίαυλων ασβεστίου ή διουρητικού). Η αντιυπερτασική αγωγή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ορθοστατική υπόταση σε άτομα με αυτόνομη νευροπάθεια. Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

43 Προσθήκη α ή β-αποκλειστή ή καλιοσυντηρητικού διουρητικού
Έλεγχος της ΑΠ κάθε 1–2 μήνες μέχρι επίτευξης στόχων και διατήρηση αλλαγών στον τρόπο ζωής. Εάν δεν επιτευχθούν οι στόχοι ενδείκνυται η προσθήκη α-αναστολέα, β-αναστολέα και καλλιοσυντηρητικού διουρητικού. Η χορήγηση καλλιοσυντηρητικού διουρητικού πρέπει να γίνεται με προσοχή σε άτομα που λαμβάνουν ΑΜΕΑ ή ΑΥΑ. Η αντιυπερτασική αγωγή αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ανεπιθύμητων ενεργειών όπως ορθοστατική υπόταση σε άτομα με αυτόνομη νευροπάθεια. Επιστροφή Διαχείριση Υπέρτασης Σελ. 35

44 Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών
Άτομο με Σακχαρώδη Διαβήτη Τύπου 2 (ΣΔΤ2) Ανίχνευση και διαχείριση νεφρικής βλάβης Προσυμπτωματικός έλεγχος οφθαλμών Ανίχνευση και διαχείριση νευροπαθητικών επιπλοκών Ανίχνευση και διαχείριση κατάθλιψης Διαχείριση επώδυνης διαβητικής νευροπάθειας Επιστροφή Περιεχόμενα Σελ. 2 Επιστροφή Διάγνωση και Διαχείριση ΣΔΤ2 Σελ. 6

45 Ανίχνευση και διαχείριση νεφρικής βλάβης (1 από 4)
Ετήσιος έλεγχος Κάθε χρόνο, ανεξαρτήτως της νεφρικής λειτουργίας πρέπει να διενεργείται σε δείγμα πρωινών ούρων έλεγχος της κρεατινίνης ορού, του λόγου λευκωματίνης προς κρεατινίνη ούρων (ACR) καθώς και του εκτιμώμενου βαθμού σπειραματικής διήθησης. Περαιτέρω διερεύνηση Εάν τα αποτελέσματα του ACR, αποκλίνουν από τα φυσιολογικά (αποτέλεσμα = ACR >2.5 για άνδρες και >3.5 για γυναίκες) (και έχει αποκλειστεί ουρολοίμωξη και πρωτεινουρία) συνίσταται επανεξέταση στις επόμενες δυο επισκέψεις στον ιατρό εντός των επόμενων 3-4 μηνών. Εάν μια από τις επόμενες μετρήσεις είναι εκτός ορίων, διαγιγνώσκεται λευκωματουρία.

46 Ανίχνευση και διαχείριση νεφρικής βλάβης (2 από 4)
Ερμηνεία αποτελεσμάτων Περάν της διαβητικής νεφροπάθειας πιθανόν να συνυπάρχουν και άλλες νεφρικές νόσοι που χρήζουν διερεύνησης εάν ο λόγος λευκωματουρίας/κρεατινίνης βρεθεί ψήλος και επιπλέον: δεν υπάρχει κλινικά σημαντική ή επιδεινούμενη αμφιβληστροειδοπαθεια η ΑΠ είναι ψηλή ή ανθεκτική στην θεραπεία, συνυπάρχει βαριά πρωτεινουρία (ACR > 100 mg/mmol) ενώ ο λόγος ACR ήταν φυσιολογικός σε προηγούμενες μετρήσεις, σημαντική αιματουρία, απότομη επιδείνωση του ρυθμού σπειραματικής διήθησης και το άτομο είναι καχεκτικό.

47 Ανίχνευση και διαχείριση νεφρικής βλάβης (3 από 4)
Διαχείριση Σε επιβεβαιωμένη διαβητική νεφροπάθεια χορηγείται AMEA σε αυξανόμενες σταδιακά δόσεις μέχρι επίτευξης της μέγιστης δόσης (εκτός εάν δεν είναι ανεκτή). Εάν οι ΑΜΕΑ δεν είναι ανεκτοί, συνίσταται αντικατάσταση με ΑΥΑ. Η ΑΠ πρέπει να ρυθμιστεί κάτω από 130/80 mmHg επί εδάφους παθολογικών νόσων. Παραπομπή στο τμήμα ρύθμισης ΑΠ της ΚΔ.

48 Ανίχνευση και διαχείριση νεφρικής βλάβης (4 από 4)
Συζητείστε με το άτομο Σημασία της λευκωματουρίας ως προγνωστικός δείκτης. Εάν το άτομο είναι σε αναπαραγωγική ηλικία το όφελος και ο πιθανός κίνδυνος από τη θεραπεία με ΑΜΕΑ πρέπει να παρατεθούν. Για περαιτέρω πληροφορείς απευθυνθείτε στις KKO για χρόνια νεφρική νόσο. Επιστροφή Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών Σελ. 44

49 Προσυμπτωματικός έλεγχος οφθαλμών (1 από 2)
Κατά την διάγνωση του ατόμου πρέπει να καθορίζεται και οφθαλμολογικός έλεγχος. Πρέπει να χρησιμοποιείται ένα ποιοτικώς επικυρωμένο πρόγραμμα ψηφιακής φωτογράφισης βυθού από εξειδικευμένο προσωπικό Επανάληψη των εξετάσεων ανά έτος εκτός εάν τα ευρήματα απαιτούν διαφορετικό χειρισμό Διενέργεια τεστ οπτικής οξύτητας σαν εξέταση ρουτίνας Ενημέρωση του ατόμου πριν τον καθορισμό του έλεγχου: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της πρόκλησης μυδρίασης με tropicamide για την ψηφιακή φωτογράφιση βυθού και τους συνεπακόλουθους κινδύνους για διαφορές δραστηριότητες όπως οδήγηση.

50 Προσυμπτωματικός έλεγχος οφθαλμών (2 από 2)
Περαιτέρω διερεύνηση Επείγουσα παραπομπή σε οφθαλμίατρο απαιτείται όταν το άτομο παρουσιάσει: Ξαφνική απώλεια όρασης Διαβητική ερύθρωση της ίριδας (rubeosis iridis) Αποκόλληση αμφιβληστροειδούς Ενδοϋαλοειδική/προαμφιβληστροειδική αιμορραγία λόγω νεοαγγειωσης Επείγουσα παραπομπή σε οφθαλμίατρο σε περιστατικά νεοαγγείωσης Παραπομπή σε οφθαλμίατρο εάν υπάρχουν ενδείξεις προσβολής της ωχράς κηλίδος όπως: Εξίδρωμα Πάχυνση αμφιβληστροειδούς σε διάμετρο ενός οπτικού δίσκου από το κέντρο του κεντρικού βοθρίου Παρουσία εξιδρωμάτων στην ωχρά Μικροανευρύσματα ή αιμορραγία σε απόσταση διαμέτρου ενός οπτικού δίσκου από το κέντρο του βοθρίου μαζί με επιβεβαιωμένη οπτική οξύτητα 6/12 ή χειρότερη. Παραπομπή σε οφθαλμίατρο εάν υπάρχουν ενδείξεις προ-παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας1: Φλεβικός Παλμός Φλεβικές ανωμαλίες Ενδοαμφισβληστροειδικές μικροαγγειακές ανωμαλίες Μικροαιμορραγίες Παραπομπή σε οφθαλμίατρο εάν υπάρχει ανεξήγητη πτώση οπτικής οξύτητας. Σημ: Σε περίπτωση κακού γλυκαιμικού ελέγχου και δαταραχές στην όραση, συνίσταται παραπομπή σε οφθαλμίατρο και ΌΧΙ σε οπτικό για γυαλιά. 1 Τα μαλακά εξιδρώματα από μόνα τους δεν συνηγορούν στην παρουσία προ-παραγωγικής αμφιβληστροειδοπάθειας Επιστροφή Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών Σελ. 44

51 Ανίχνευση και διαχείριση νευροπαθητικών επιπλοκών (1 από 2)
Γαστροπάρεση Υποψιαστείτε την παρουσία γαστροπάρεσης σε άτομα που παρουσιάζουν: Ασταθή έλεγχο γλυκόζης Ανεξήγητο έμετο και μετεωρισμο Η χορήγηση μετοκλοπραμίδης, ντομπεριδόνης ή ερυθρομυκίνης έχει ευεργετικές επιπτώσεις σε άτομο με γαστροπάρεση. Το άτομο παραπέμπεται σε ειδικό. Στυτική Δυσλειτουργία Πρέπει να αξιολογείται σε ετήσια βάση. Τα άτομα πρέπει να ενημερώνονται για άλλους επιβαρυντικούς παράγοντες και για τις θεραπευτικές επιλογές. Εάν δεν υπάρχουν αντενδείξεις συνιστάται η χορήγηση αναστολέων της φωσφοδιεστεράσης -5. Σε περιπτώσεις αποτυχίας της φαρμακευτικής αγωγής συνιστάται η χειρουργική αποκατάσταση και ψυχολογική θεραπεία.

52 Ανίχνευση και διαχείριση νευροπαθητικών επιπλοκών (2 από 2)
Άλλα συμπτώματα αυτόνομης νευροπάθειας που επηρεάζουν τα επιμέρους όργανα: Απώλεια αντίληψης των προειδοποιητικών σημείων υπογλυκαιμίας Ανεξήγητη διάρροια ειδικά το βράδυ Ανεξήγητη δυσκολία ούρησης. Απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση και παραπομπή για εξειδικευμένες θεραπευτικές παρεμβάσεις. Κάτω Άκρο σε κίνδυνο (At risk foot) Αξιολόγηση κάτω άκρων. Έλεγχος περιφερικών σφίξεων ραχιαίας άκρων ποδός και πρόσθιας κνυμιαίας, και τενόντιων αντανακλαστικών ειδικά του αχίλιου αντανακλαστικού. Για προβλήματα στο πόδι (διαβητικό πόδι) Επιστροφή Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών Σελ. 44

53 Διαχείριση επώδυνης διαβητικής νευροπάθειας (1 από 4)
Η εκτίμηση και η αξιολόγηση των νευροπαθητικών συμπτωμάτων πρέπει να επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο: Συζήτηση με το άτομο για τα αίτια και την πρόγνωση Καθορισμός θεραπευτικών επιλογών και επιβεβαίωση κατανόησης εκ μέρους του ατόμου για κάθε επιμέρους στάδιο Ο θεράπων ιατρός πρέπει να είναι προετοιμασμένος για τον χειρισμό ψυχολογικών συνεπειών που προκύπτουν από την νόσο του ΣΔΤ2 Συνέχιση θεραπείας όπως αναλγητικά σε άτομα τα οποία ανταποκρίνονται στην παρούσα αγωγή.

54 Διαχείριση επώδυνης διαβητικής νευροπάθειας (2 από 4)
Πρώτη γραμμή θεραπείας Σταδιακή αύξηση δόσης μέχρι ανταπόκρισης του ατόμου ή την επίτευξη της ψηλότερης ανεκτής δόσης. Θεραπεία Από του στόματος ντουλοξετίνης (αρχική δόση 60mg/ημέρα1, μέγιστη δόση 120mg/ημέρα). Από του στόματος τραμαδόλη και γκαμπαπεντίνη. Από του στόματος αμιτρυπτιλίνη2 (αρχική δόση 10mg/ημέρα, μέγιστη δόση 75mg/ημέρα3) εάν η ντουλοξετίνη αντενδείκνυται. Η θεραπεία πρέπει να αναθεωρείται βάση της κλινικής ανταπόκρισης των ατόμων. Δεύτερη γραμμή Θεραπείας Εάν δεν επιτευχθεί ικανοποιητική ανταπόκριση στην μέγιστη δυνατή ανεκτή δόση, το άτομο πρέπει να ενημερωθεί για την επιλογή της δεύτερης γραμμής θεραπείας. Σε περίπτωση που είχε δοθεί ντουλοξετίνη, μπορεί να αντικατασταθεί με αμιτρυπτιλίνη2 (αρχική δόση 10mg/ημερησίως, μέγιστη δόση 75mg/ημερησίως3) ή πρεγκαπαλίνη(αρχική δόση 150mg/ημερησίως1,4, μέγιστη δόση 600mg/ημερησίως4), ή να συνδυαστεί με πρεγκαπαλίνη. Σε περίπτωση που είχε δωθεί αμιτρυπτιλίνη, μπορεί να αντικατασταθεί ή να συνδυαστεί με πρεγκαπαλίνη (αρχική δόση 150mg/ημέρα1,4, μέγιστη δόση 600mg/ημέρα4). Τα φάρμακα ντουλοξετίνη, πρεγκαπαλίνη και τραμαδόλη δεν διατίθενται από τα ΚΝ.

55 Διαχείριση επώδυνης διαβητικής νευροπάθειας (3 από 4)
Τρίτη γραμμή Θεραπείας Εάν δεν επιτευχθεί ικανοποιητική ανταπόκριση στην μέγιστη δυνατή ανεκτή δόση της δεύτερης γραμμής θεραπείας: Πρέπει να εξεταστεί η παραπομπή του ατόμου σε εξειδικευμένο κέντρο πόνου ή εξειδικευμένης μονάδα πάθησης5. Μέχρι την εξέταση του στις ειδικές δομές θεραπείας ο ιατρός δύναται: Να χορηγήσει τραμαδόλη (αρχική δόση mg, σε δόσεις όχι μικρότερες των 4 ωρών, με μεγίστη ημερήσια δόση 400mg6) σε αντικατάσταση ή σε προσθήκη7 στην υφιστάμενη δεύτερης γραμμής θεραπεία Χορήγηση τοπικής λιδοκαίνης8 για θεραπεία τοπικού πόνου σε άτομα που λόγω ιατρικού ιστορικού ή/και αναπηρίας δεν μπορούν να λάβουν αγωγή από του στόματος.

56 Διαχείριση επώδυνης διαβητικής νευροπάθειας (4 από 4)
Κλινικός Επανέλεγχος Αρχικός Έλεγχος Μετά από έναρξη ή αλλαγή θεραπείας, επιβάλλεται αρχικός έλεγχος ή αναπροσαρμογή της δόσης, έλεγχος ανεκτικότητας και ανεπιθύμητων ενεργειών για να διαπιστωθεί το συνολικό προφίλ της θεραπείας. Τακτικοί Έλεγχοι Επιβάλλεται τακτικός έλεγχος αποτελεσματικότητας της επιλεγμένης θεραπείας. Αξιολογούνται: Η μείωση του πόνου Οι ανεπιθύμητες ενέργειες Η ικανότητα εκτέλεσης καθημερινών δραστηριοτήτων και συμμετοχή9 (ικανότητα οδήγησης και απασχόλησης) Το ψυχολογικό προφίλ (κατάθλιψη και άγχος) Η ποιότητα ύπνου και η συνολική βελτίωση όπως αυτή αξιολογείται από το άτομο. Παραπομπή-Η παραπομπή του ατόμου σε εξειδικευμένο κέντρο πόνου ή εξειδικευμένης μονάδα πάθησης, ακόμα και στα αρχικά στάδια ενδείκνυται όταν: Αντιμετωπίζει έντονο πόνο Ο πόνος περιορίζει τις καθημερινές δραστηριότητες του ατόμου και την συμμετοχή9 του σε αυτές Το υποβόσκων νόσημα έχει επιδεινωθεί. Οδηγία NICE για νευροπαθητικό πόνο 1 Σε ορισμένα άτομα είναι δυνατή η εκκίνηση με χαμηλότερες δόσεις 2 Δεν ενδείκνυται επίσημα 3 Ειδικοί νευρολόγοι μπορεί να χορηγήσουν ψηλότερες δόσεις 4 Σε δυο δόσεις 5Υπάρχουν εξειδικευμένα κέντρα που αντιμετωπίζουν την ασθένεια η οποία ευθύνεται για την παρουσία συγκεκριμένων συμπτωμάτων 6Μονοθεραπεία. Όταν χορηγείται σε συνδυασμό απαιτούνται χαμηλότερες δόσεις 7 Η προσθήκη tramadol σε amitryptiline amitriptyline, nortriptyline, imipramine ή duloxetine συνδέεται με χαμηλό ρίσκο εμφάνισης σερετονικού συνδρόμου (ανησυχία, σύγχυση, εφίδρωση, διάρροια, πυρετός, υπέρταση, δυσκαμψία, μυοκλονικούς σπασμούς και ταχυκαρδία) 8 Η λιδοκαίνη ενδείκνυται μόνο για μεθερπητική νευραλγία 9Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την συμμετοχή του ατόμου ως την ικανότητα και δυνατότητα του να μαθαίνει και να εφαρμόζει τις γνώσεις του, να εκτελεί διάφορες εργασίες, κινητικότητα, να εμπλέκεται σε διαπροσωπικές σχέσεις, να αυτοεξυπηρετείται και να συμμετέχει ενεργά στην κοινωνική ζωή και στις κυριότερες δραστηριότητες. Επιστροφή Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών Σελ. 44

57 Ανίχνευση και διαχείριση κατάθλιψης
Εισηγήσεις για την ΚΔ της Κατάθλιψης. Επιστροφή Ανίχνευση και Διαχείριση Μακροχρόνιων Επιπλοκών Σελ. 44

58 Συντομογραφίες ΑΔΑ: Αναστολέας Διαύλων Ασβεστίου
ΑΜΕΑ: Αναστολέας Μετατρεπτικού Ενζύμου Αγγειοτενσίνης ΑΠ: Αρτηριακή Πίεση ΑΥΑ: Αναστολέας Υποδοχέων Αγγειοτενσίνης ΔΜΣ: Δείκτης Μάζας Σώματος ΚΔ: Κλινική/ές Διαδρομή/ές ΚΚΟ: Κλινική/ές Κατευθυντήρια/ες Οδηγία/ες ΠΦΥ: Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ΣΔΤ2: Σακχαρώδης Διαβήτης Τύπου 2 Δοκιμασία Ανοχής Γλυκόζης: (OGTT-Oral Glucose Tolerance Test) Διαταραγμένης Ανοχής Γλυκόζης: (IGT-Impaired Glucose Tolerance) ΚΝ:Κρατικά Νοσηλευτήρια

59 Management οf Type2DM in Primary Care
Document Control Clinical Guideline Number Area of Work Author 03 Preparation, introduction and monitoring of clinical guidelines in Cyprus healthcare Clinical Guideline Team-Led by Dr George Samoutis Revision History Revision Number Date Summary of Changes Author Review Date 0.1 First draft Clinical Guideline Team-Led by Dr George Samoutis 08 Οct 2013 1.0 Approved Document Approval Revision Number Date Approved Associated CG to be read in conjunction with this CG

60 Disclaimer The Type2DM management in Primary Care Clinical Guidelines published by the Cyprus Ministry of Health are adapted clinical guidelines specifically from the National Institute of Clinical Excellence-NICE. Clinical Guidelines are based on systematically developed evidence statements incorporating data from a comprehensive literature review of the most recent studies available (up to their publication date). The aim of clinical guidelines is to help clinicians to make informed decisions about their patients. However, adherence to a guideline does not guarantee a successful outcome. Ultimately, the guidelines do not override the individual responsibility of healthcare professionals to make their own appropriate treatment decisions about care on a case-by-case basis, after consultation with their patients and/or guardian or carer, using their clinical judgment, knowledge and expertise. A guideline is not intended to take the place of physician judgment in diagnosing and treatment of particular patients. Guidelines may not be complete or accurate. The authors and the Cyprus Ministry of Health disclaim all liability for the accuracy or completeness of a guideline, and disclaim all warranties, expressed or implied to their incorrect use. Guidelines users are always urged to seek out newer information that might impact the diagnostic and treatment recommendations contained within a guideline. Additionally, the authors of these guidelines have made considerable efforts to ensure the information upon which they are based is accurate and up to date. Users of these guidelines are strongly recommended to confirm that the information contained within them, especially drug doses, is correct by way of independent sources. The authors and the Cyprus Ministry of Health accept no responsibility for any inaccuracies, information perceived as misleading, or the success of any treatment regimen detailed in the guidelines.