Κακοποίηση στη Συντροφική Σχέση: Για να μην φεύγει…

Παρουσίαση με θέμα: "Κακοποίηση στη Συντροφική Σχέση: Για να μην φεύγει…"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Κακοποίηση στη Συντροφική Σχέση: Για να μην φεύγει…
Κακοποίηση στη Συντροφική Σχέση: Για να μην φεύγει… Κική Πετρουλάκη, Ψυχολόγος, Ph.D. Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας (Ε.Δ.κ.Β.)

2 Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ΒΕΣ)
Συνηθέστεροι όροι Συντροφική Βία Βία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ΒΕΣ) Ενδοοικογενειακή Βία Βία κατά των Γυναικών Έμφυλη Βία

3 Bία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ΒΕΣ) είναι …
ΟΡΙΣΜΟΣ Bία μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων (ΒΕΣ) είναι … Επιθετικές & Εξαναγκαστικές Συμπεριφορές... … που διαπράττονται από ένα άτομο που έχει, είχε ή επιθυμεί να έχει ερωτική ή ρομαντική σχέση με ένα ενήλικο ή έφηβο άτομο… που μπορεί να οδηγήσουν σε... σωματικό τραυματισμό ψυχολογική κακοποίηση σεξουαλική κακοποίηση καταδίωξη αποστέρηση εκφοβισμό απειλές προοδευτική κοινωνική απομόνωση … … και έχουν ως στόχο … τον έλεγχο του ενός συντρόφου από τον άλλον

4 Η Βία Μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων
είναι ζήτημα ΙΣΧΥΟΣ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΥ

5 Μορφές Βίας Σωματική Ψυχολογική Σεξουαλική

6 Σωματική Κακοποίηση σκαμπίλι - χτύπημα - κλωτσιά - γροθιά - στραγγαλισμός - πρόκληση εγκαύματος - δέσιμο (περιορισμός) - εγκατάλειψη σε επικίνδυνο μέρος - άρνηση βοήθειας (σε αρρώστια/ τραυματισμό) - επίθεση με όπλο σπρώξιμο φόνος

7 Ψυχολογική Κακοποίηση
λεκτική/μη λεκτική κακοποίηση – απειλές - συναισθηματικός εκφοβισμός - καταστροφή ιδιοκτησίας - βασανισμός ζώων - κοινωνική απομόνωση - έλεγχος/περιορισμοί - αποστέρηση (φυσικών, οικονομικών πόρων) What Is Emotional Abuse? The literature provides several definitions as well as several names for emotional abuse. These include psychological maltreatment, nonphysical abuse, psychological abuse, psychological aggression and indirect abuse. Verbal abuse is a feature of emotional abuse and an article from Sweden states that it is a mechanism that 'communicates worthlessness'.(Hyden, 1995) Any relationship that consists of strategies to control or overpower another person must be considered maladaptive. From a feminist perspective emotional abuse is a means of establishing power and control over the victim in addition to enabling the abuser to maintain a system of psychological abuse behaviours that reinforce this power and control. (Shepard & Campbell, 1992). In a book by Deborah Sinclair (1989) entitled Understanding Wife Assault, she states that "underlying all abuse is a power imbalance between the victim and the offender.) Several authors agreed. (Anderson et al, 1991; Loring, 1994; Alexander, 1993) Patriarchal structures are reiterated in several articles and books. (Chang, 1996) Emotional abuse includes verbal attacks, harassment, belittling, excessive possessiveness, isolation of partner, and deprivation of physical and economic resources. (Alexander, 1993) Emotional blackmail or threats to leave are also present in the literature (Follingstad et al, 1990). Much of the literature on emotional abuse describes it in conjunction with physical abuse and the literature reflects a range of 59% (StatsCan. 1993) to 88% (Alexander, 1993) of physically abused women also reporting emotional abuse. Statistics from Australia attest to the inevitability of emotional abuse in wife battering. In Australia, surveys done by telephone indicated that verbal and mental abuse ranged from 47.1% to 88% in the battered group. Alexander, 1993) Some of the literature stated that in virtually all cases of physical violence, some form of psychological maltreatment is present. (Anderson, et al, 1991; Campbell et al, 1997). The effects of emotional abuse are seen as adding to the cycle of violence in which a physically abused woman finds herself (Follingstad et al, 1990) and has long term debilitating effects on a woman's sense of self and integrity. There are preliminary investigations into the relationship between emotional abuse and physical abuse. It can be surmised from the literature that a relationship would exist between emotional abuse and physical abuse. Some initial questions about prevalence and frequency of emotional abuse in physically abusive relationships have been investigated. Three types of emotional abuse appear to predict physical abuse. These included threats, restriction of the woman and damage to the woman's property. (Follingstad et al, 1990) Studies carried out in the United States indicated that 55% of divorces were due to psychological abuse; 27% of dating relationships reported psychological abuse; 89% - 97% of engaged couples in counselling reported that emotional abuse has taken place in the last twelve months. Within the general population there was a direct correlation between verbal abuse and the probability of depression. (Chang, 1996) The small amount of literature published exclusively on emotional abuse is understandable given the lethal characteristics of physical abuse and the struggle of academics and professionals to develop a measurable and precise definition. However, the lack of a precise definition and a focus on treatment specifically for these women may be contributing to the trivialization of this phenomenon in our society. (Barling et al, 1987) The lack of attention in the literature to psychological maltreatment suggests that it may be useful to construe such maltreatment on a continuum. On the one end are isolated hurtful behaviours that may occur in any relationship: withdrawing momentarily, listening unempathetically, speaking sharply in anger. On the other end of the continuum is pervasive, one-sided, severe psychological torture parallelling intentional brainwashing and mistreatment of prisoners of war. (Tolman, 1992) Emotional abuse, in fact, contains many of the same behaviours that present themselves in documents by an international human rights organization's description of torture: "isolation, induced debility (sleep and food deprivation), monopolization of perception, verbal degradation (denial of powers, humiliation), drugs, threats to kill and occasional indulgences (positives, verbal or material). (Tolman, 1992) προσβολές καταδίωξη

8 Σεξουαλική Κακοποίηση
Ακούσια, εξαναγκασμένη -χωρίς συναίνεση- συμμετοχή σε σεξουαλική πράξη παρά τη θέληση του ατόμου (ανεξάρτητα από την ολοκλήρωσή της) Απόπειρα ή τέλεση σεξουαλικής πράξης με άτομο που δεν είναι σε θέση να κατανοήσει τη φύση ή τις συνθήκες της πράξης να αρνηθεί τη συμμετοχή του να δηλώσει την προθυμία συμμετοχής του Εκούσιος τραυματισμός συντρόφου κατά τη σεξουαλική επαφή

9 Το μέγεθος του προβλήματος
1 : 3 γυναίκες έχει υποστεί σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση κατά τη διάρκεια της ζωής της στην πλειοψηφία, από μέλος της οικογένειας (United Nations, 2003) ΒΕΣ έχει υποστεί: (CDC’s National Violence Against Women Survey, 2000) το 25% των γυναικών (σωματική + σεξουαλική) το 6% κατά την εγκυμοσύνη το 7.6% των ανδρών CDC’s National Intimate Partner & Sexual Violence Survey (2010) Σωματική βία 1 στις 4 (25,0%) Βιασμός 1 στις 5 (20,0%) Καταδίωξη 1 στις 6 (16,7%) Από το σύνολο των θυμάτων συζυγικής βίας  84% είναι γυναίκες θυμάτων συντροφικής βίας  86% είναι γυναίκες δραστών ενδοοικογενειακής βίας  ¾ είναι άνδρες (U.S. Department of Justice, 2005) Νορβηγία (2000 – Απρ. 2011) 93 γυναίκες δολοφονήθηκαν από σύντροφο/πρώην ~ 8,2 το έτος Από το shadow report στο CEDAW της Νορβηγίας το 2011

10 Έμμεσες μετρήσεις της ΒΕΣ
Το μέγεθος του προβλήματος ΚΕΘΙ (2003) Σωματική 3,6% Σεξουαλική 3,5% Ψυχολογική 56,0% Έμμεσες μετρήσεις της ΒΕΣ 23,6% γνωρίζει κάποια γυναίκα θύμα ΒΕΣ 39,7% όσων είχαν προηγούμενη σχέση ή γάμο (5,3%) ανέφεραν ΒΕΣ από τον πρώην σύντροφο/σύζυγο Δεν υπάρχει άλλη Επιδημιολογική Έρευνα με βάση την οποία να μπορούμε να συμπεράνουμε το μέγεθος της ΒΕΣ στην Ελλάδα είτε κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης είτε νωρίτερα Νορβηγία (2000 – Απρ. 2011) 93 γυναίκες δολοφονήθηκαν από σύντροφο/πρώην ~ 8,2 το έτος Από το shadow report στο CEDAW της Νορβηγίας το 2011

11 Έμμεσες μετρήσεις της ΒΕΣ
Στη νέα γενιά μήπως… άνδρες νεοσύλλεκτοι (Ν = 227, μέση ηλικία: 22,4 έτη) [Petroulaki et al., 2006] μαθητές/-ριες (Ν = 474, ετών) [ΕΔκΒ, 2011, GEAR against IPV] Γνωρίζω τουλάχιστον ένα ζευγάρι όπου ο άνδρας χτυπάει τη σύντροφό του 27% στη γειτονιά μου - 16% μεταξύ των φίλων μου - 3% στην οικογένειά μου Μεταξύ των γνωστών και φίλων σας, στη γειτονιά ή αλλού, γνωρίζετε ένα ή περισσότερα ζευγάρια στα οποία Έμμεσες μετρήσεις της ΒΕΣ

12 Ελληνική Αστυνομία (Αναφορές POL- Υποθέσεις τελεσμένες)
4,5 γυναίκες την ημέρα

13 Ελληνική Αστυνομία (Αναφορές POL- Υποθέσεις τελεσμένες)

14 + Ελληνική Αστυνομία Υποθέσεις ενδοικογενειακής Βίας - ανθρωποκτονίες
~ 1 γυναίκα το μήνα + όσες δεν έχουν εξιχνιαστεί δεν εμπίπτουν στο Ν.3500 95,9% Νορβηγία (2000 – Απρ. 2011) 93 γυναίκες δολοφονήθηκαν από σύντροφο/πρώην ~ 8,2 το έτος Από το shadow report στο CEDAW της Νορβηγίας το 2011 63,01%

15 Μεταμέλεια-Συγχώρεση
Ο Κύκλος της Βίας Δημιουργία Έντασης Πυροδοτούν Γεγονός ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ Μεταμέλεια-Συγχώρεση Walker, 1989/1993

16 Δημιουργία Έντασης Επουσιώδη επεισόδια βίας
Το θύμα προσπαθεί να καταπραΰνει το δράστη (ανεκτικότητα, περιποιήσεις, απομάκρυνση, συγκαταβατικότητα) Άρνηση της κατάστασης από το θύμα (ειδικά στην αρχή) Ο δράστης, δεν κάνει καμία προσπάθεια να ελέγξει την ένταση και τη συμπεριφορά του

17 Μεταμέλεια-Συγχώρεση
Ο Κύκλος της Βίας Δημιουργία Έντασης Πυροδοτούν Γεγονός ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ Μεταμέλεια-Συγχώρεση Walker, 1989/1993

18 Έκρηξη  Κακοποίηση Διάρκεια 2 - 24 ώρες  σοβαρά επεισόδια βίας
Η αναμονή της φάσης αυτής προκαλεί ισχυρό στρες στο θύμα (έντονα ψυχοσωματικά συμπτώματα) Η αφορμή (πυροδοτούν γεγονός) δεν μπορεί να προβλεφθεί Η πρόθεση του δράστη είναι «να συνετίσει» το θύμα Το θύμα υφίσταται σοκ – άρνηση Συνήθως ζητά βοήθεια μόνο όταν χρήζει άμεσης ιατρικής φροντίδας

19 Μεταμέλεια-Συγχώρεση
Ο Κύκλος της Βίας Δημιουργία Έντασης Πυροδοτούν Γεγονός ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ Μεταμέλεια-Συγχώρεση Walker, 1989/1993

20 Μεταμέλεια – Συγχώρεση
Φάση ευπρόσδεκτη κι από τα δύο μέλη Υπερβολική αγάπη, ευγένεια, ασυνήθιστη ηρεμία, εκκλήσεις για συγχώρεση, υποσχέσεις για αλλαγή, «επιστράτευση» συγγενικού/φιλικού πλαισίου Το θύμα αναλαμβάνει μέρος της ευθύνης, λυπάται το δράστη, θέλει να τον βοηθήσει Προσπαθεί απεγνωσμένα να επιμηκύνει αυτή τη φάση

21 Κοινοί Μύθοι για τα Αίτια της ΒΕΣ
Δεν συμβαίνει σε άτομα σαν εμάς!!!! σε ομάδες χαμηλού μορφωτικο-κοινωνικο-οικονομικού επιπέδου σε μειονοτικές ομάδες (άλλων εθνικοτήτων, άλλης θρησκείας κλπ) Την κακοποιεί επειδή εκείνος: δεν μπορεί να ελέγξει το θυμό του είναι ψυχικά διαταραγμένος είναι αλκοολικός είναι χρήστης ψυχοδραστικών ουσιών έχει άλλα προβλήματα (ανεργία, φτώχια) Την κακοποιεί επειδή εκείνη: κάτι θα του έχει κάνει, της αξίζει τον προκαλεί της αρέσει το ανέχεται έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά  δεν είναι σαν εμένα!!!! Δεν φταίει εκείνος!!!! Φταίει εκείνη!!!! Το ερώτημα θα έπρεπε να είναι: Γιατί λοιπόν εκείνος δεν φεύγει; Αν δεν ήθελε… αν δεν της άρεσε… αν δεν της άξιζε… να κακοποιείται θα είχε ήδη φύγει… Γιατί λοιπόν εκείνη δεν φεύγει; Αν τίποτα από αυτά δεν είναι αιτία της ΒΕΣ, τότε τι την προκαλεί;

22 Το ερώτημα επομένως ίσως είναι γιατί κάποιες
Γιατί μένουν; Γιατί δεν φεύγουν; Στην πραγματικότητα, ΦΕΥΓΟΥΝ! Και μάλιστα, όχι μόνο μία φορά αλλά πολλές!!! κατά μέσο όρο, φεύγουν (αλλά ξαναγυρίζουν) 5-7 φορές8 πριν φύγουν οριστικά από το σύντροφο που τις κακοποιεί Το ερώτημα επομένως ίσως είναι γιατί κάποιες Αργούν τόσο να φύγουν; Γιατί ξαναγυρίζουν; 8. Dobash, R.E., & Dobash (1979). Violence against wives. New York: The Free Press. Dobash, R.E., & Dobash (1979). Violence against wives. New York: The Free Press. Από το 68.cwcs3 Annelies K. Hagemeister,, A.K., Nakajima, Y., Beeman, S.K., Edleson, J.L., Baker, P. (2003). Collaborating for woman & child safety. A training curriculum for multidisciplinary teams to enhance practice and policy when domestic violence and child maltreatment co-occur. Minnesota: Minnesota Center Against Violence and Abuse Dobash, R.E., & Dobash (1979). Violence against wives. New York: The Free Press.

23 Γιατί αργεί να φύγει; Γιατί ξαναγυρίζει;
Ατομικά (υποκειμενικά) εμπόδια Αρνείται να δεχτεί ότι είναι κακοποιημένη Δεν έχει κανένα δικό της άτομο να τη στηρίξει εξαιτίας της απομόνωσης αντικειμενικών παραγόντων (π.χ. μετανάστρια) Ντρέπεται να το μοιραστεί με κοντινά άτομα  «στα ‘λεγα εγώ!!!» Φοβάται/πιστεύει ότι κανείς δεν θα την πιστέψει επειδή εκείνος ...«το έχει φροντίσει» αυτό! ... δείχνει τόσο καλός στους άλλους Πιστεύει ότι το διαζύγιο είναι λάθος για τα παιδιά (καλύτερα με δύο γονείς, έστω κι αν…) Δεν θέλει να «διαταράξει» τη ζωή των παιδιών Πιστεύει στις υποσχέσεις του ότι θα αλλάξει Ελπίζει ότι εκείνος θα αλλάξει ότι εκείνη θα «τον αλλάξει» η βία θα σταματήσει αν τα καταφέρει να τον ευχαριστήσει Τον αγαπάει ακόμα Έχει πιστέψει ότι εκείνη φταίει που την κακοποιεί Τον φοβάται  «Αν δεν σε έχω εγώ, δεν θα σε έχει κανείς!» Τον προστατεύει  «Χωρίς εσένα η ζωή μου δεν έχει νόημα» ΠΗΓΗ: Ganley & Shechter (1996)

24 Γιατί αργεί να φύγει; Γιατί ξαναγυρίζει;
Βία και έλεγχος του δράστη (κλιμακώνεται όταν εκείνη επιχειρεί να φύγει) βία εναντίον της, εναντίον των παιδιών ή άλλων ακραία ελεγκτική συμπεριφορά του τακτικές εκφοβισμού, π.χ. την καταδιώκει ή αρχίζει δικαστικές διαμάχες για την επιμέλεια των παιδιών Ανησυχίες για την ασφάλειά της και την ασφάλεια των παιδιών Οικονομικά εμπόδια (εξάρτηση από δράστη) έλλειψη ασφαλούς στέγης απώλεια εισοδήματος και δυνατότητας επιβίωσης (ειδικά όταν υπάρχουν παιδιά) απώλεια ασφάλισης υγείας (ίδια και παιδιά) Εμπόδια από την Κοινότητα πίεση για τη διατήρηση της σχέσης (διαζύγιο = αποτυχία, κοινωνικό στίγμα) ελλιπής κοινωνική/ προνοιακή στήριξη (π.χ. στέγαση, ημερήσια φροντίδα των παιδιών) έλλειψη επαγγελματικής κατάρτισης και/ή εργασίας έλλειψη προσωπικού κοινωνικού δικτύου η αστυνομία και το δικαστήριο αποτυγχάνουν να παρέχουν προστασία (ίδια και παιδιά) να καταστήσουν το δράστη υπόλογο για τη βίαιη συμπεριφορά του ΠΗΓΗ: Ganley & Shechter (1996)

25 Η “φυλακή” του φύλου μας
«Φέρσου σαν άνδρας» «Φέρσου σαν κυρία» «οι άνδρες δεν κλαίνε» «πρέπει να είσαι δυνατός» «μην κλαις σαν κοριτσάκι» «οι άνδρες δεν πλένουν πιάτα» «φοράνε τ’ αγόρια σκουλαρίκια;;;» «άμα σε δείρουν, δείρε τους κι εσύ» «οι άνδρες είναι "κυνηγοί"» «οι άνδρες δεν δίνουν λογαριασμό» «πώς θα πας φαντάρος?!» «κοίτα μη σου πάρει τον αέρα...» «σ’ έχει βάλει στο βρακί της...» «κρίμα τα παντελόνια/μπόι σου...!!!» «κοίτα μη σε τυλίξει καμιά...» «έτσι κάνουν τα καλά κορίτσια;;» «τα καλά κορίτσια δεν βρίζουν!» «μην κάνεις σαν αγοροκόριτσο» «κλείσ’ τα πόδια σου» «η καλή νοικοκυρά είναι δούλα και κυρά» «να είσαι ευγενική και υπάκουη» «τα κορίτσια δεν ξενυχτάνε» «μέχρι να παντρευτείς, θα γιάνει» «να μου τα λες όλα» «να προσέχεις τα αγόρια» «κοίτα να τυλίξεις κανέναν...»

26 Στερεότυπα ΟΛΑ τα παιδιά μαθαίνουν ότι: ο άνδρας «ο σωστός»
πρέπει να είναι: η «καλή» γυναίκα κυρίαρχος, ισχυρός δυνατός επιτυχημένος ανεξάρτητος ανώτερος απαιτητικός ανταγωνιστικός σκληρός επιθετικός λακωνικός ασυγκίνητος ετεροφυλόφιλος/σεξουαλικά δραστήριος ο «προστάτης» ο «κουβαλητής» αυτός που λύνει τα προβλήματα αυτός που αποφασίζει, έχει τον έλεγχο και την εξουσία να κρύβει τα συναισθήματά του (πόνο, φόβο, ανασφάλεια  θυμό) υποταγμένη αδύναμη καλή νοικοκυρά/μαγείρισα εξαρτώμενη κατώτερη εξυπηρετική συνεργάσιμη τρυφερή υπομονετική πολυλογού συναισθηματική να απέχει από το σεξσέξι αυτή που φροντίζει αυτή που «δίνει» αφελής υπάκουη ευαίσθητη, γλυκιά ... κυκλοθυμική παράλογη υστερική χειριστική Στερεότυπα Αρρενωπότητα = ανδρισμός??? καλή μητέρα ανιδιοτελής ελκυστική περιποιημένη

27 Όταν άνδρες και γυναίκες πιστεύουν ότι:
ο άνδρας πρέπει να έχει τον έλεγχο, να νικάει, να είναι επιθετικός και να μην δέχεται «όχι» ως απάντηση και η γυναίκα πρέπει να είναι ευαίσθητη, παθητική, και να δείχνει αυτοθυσία δεν είναι καθόλου περίεργο να εμφανίζεται ΒΕΣ στη σχέση τους

28 Όταν άνδρες & γυναίκες μαθαίνουν να αισθάνονται πως
Όταν άνδρες & γυναίκες μαθαίνουν να αισθάνονται πως συγκεκριμένα προνόμια ανήκουν ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΙΚΑ στους άνδρες οι γυναίκες πρέπει να τους «υπηρετούν» σε όλα τα επίπεδα: πρακτικό συναισθηματικό σεξουαλικό όταν εκείνες δεν το πράττουν, δικαιούνται να τις κακοποιούν σωματικά (επειδή δεν τους σέβονται ή δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες και τις προσδοκίες τους) και σεξουαλικά (επειδή δεν ικανοποιούν τις σεξουαλικές τους επιθυμίες ... όπως οφείλουν)

29 Ποιος έχει την ευθύνη για τη βία κατά των γυναικών;
Μπορεί!!! Μπορεί να αλλάξει αυτή η κατάσταση; Ποιος έχει την ευθύνη για τη βία κατά των γυναικών; Οι στερεοτυπικοί κοινωνικοί ρόλοι  ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων Τα κοινωνικά πλαίσια που συντηρούν την ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων Οικογένεια Σχολείο Εργασιακοί χώροι Μ.Μ.Ε. Ο δράστης της βίας Όλοι/-ες μας, όταν στηρίζουμε τη βία επειδή: δεν συνειδητοποιούμε την ανισότητα δεν προσπαθούμε να μειώσουμε την ανισότητα δεν εναντιωνόμαστε στη βία Να αντισταθούμε στις βίαιες συμπεριφορές στις στάσεις που στηρίζουν τη βία στα στερεότυπα που στηρίζουν την ανισότητα μεταξύ των δύο φύλων Να αναπτύξουμε σχέσεις υγιείς και ισότιμες απαλλαγμένες από στερεότυπα Να βοηθήσουμε τα παιδιά να κάνουν το ίδιο Αρκεί όλοι και όλες μας να αναλάβουμε την ευθύνη για τη βία κατά των γυναικών

30 Γιατί όσο πληθαίνουν «οι φωνές» κατά της βίας…
Γιατί όσο πληθαίνουν «οι φωνές» κατά της βίας… τόσο λιγότερο θα ακούγονται «οι φωνές» υπέρ της βίας τόσο θα αλλάζουν οι κοινωνικοί ρόλοι  μειώνεται η ανισότητα τόσο λιγότερο ανεκτικά στη βία θα γίνονται τα κοινωνικά πλαίσια που τώρα είτε την ανέχονται είτε τη συντηρούν τόσο θα λιγοστεύουν οι θύτες  και τα θύματα

31 Τι κάνουμε εμείς για αυτό;
Προγράμματα Επιμόρφωσης Εκπαιδευτικών & Ευαισθητοποίησης μαθητών/-ριών για τα χαρακτηριστικά των υγιών και μη υγιών σχέσεων την επίδραση που ασκούν στις σχέσεις τους οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και οι κοινωνικά επιβεβλημένοι ρόλοι των δύο φύλων τον τρόπο με τον οποίο σχετίζεται η άνιση κατανομή ισχύος ανάμεσα στα δύο φύλα με την εμφάνιση ψυχολογικής, σωματικής ή και σεξουαλικής κακοποίησης των γυναικών/κοριτσιών και τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να συμβάλουν οι έφηβοι/-ες στην αποτροπή της εμφάνισης όλων των μορφών έμφυλης βίας. Εκπαιδευτικά εγχειρίδια & υλικά ευαισθητοποίησης Επιμόρφωση επαγγελματιών υγείας-πρόνοιας Δράσεις ενημέρωσης του γενικού πληθυσμού των κακοποιημένων γυναικών ….