ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Παρουσίαση με θέμα: "ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ ΑΝΟΙΚΤΑ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ
Εφαρμοσμένη Οικολογία Χρήση βιολογικών πόρων Διδάσκων: Αν. Καθ. John M. Halley

2 Άδειες Χρήσης Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό υπόκειται σε άδειες χρήσης Creative Commons. Για εκπαιδευτικό υλικό, όπως εικόνες, που υπόκειται σε άλλου τύπου άδειας χρήσης, η άδεια χρήσης αναφέρεται ρητώς.

3 Η διαχείριση βιολογικών πόρων
Στο πλαίσιο του παρόντος, δεν θα ασχοληθούμε με καλλιέργειες ή αγροτικά ζώα. Θα αναφερθούμε σε πόρους που προέρχονται από άγριους πληθυσμούς φυτικών ή ζωικών ειδών. Οι χρήσεις που σχετίζονται με τη διαχείριση αυτών των πόρων είναι: Κυνήγι. Αλιεία. Δασοπονία. Συλλογή. Tyler-Miller (κυρίως 16.4) 17.3 (κυρίως σελ )

4 Χωρίς διαχείριση, ο πόρος μπορεί να καταρρεύσει λόγω :
Η διαχείριση βιολογικών πόρων Χωρίς διαχείριση, ο πόρος μπορεί να καταρρεύσει λόγω : γρήγορης αύξησης της ζήτησής του, εισαγωγής καινούριων τεχνολογιών χωρίς κατάλληλη προσαρμογή, ανθρώπινης μεσολάβησης που επιταχύνει ή κάνει ακόμη πιο οδυνηρές τις συνέπειες της περιβαλλοντικής αβεβαιότητας (π.χ. μικρότεροι πληθυσμοί πιο τρωτοί), προβληματικές κοινωνικο-οικονομικές αλλαγές. Η χρήση βιολογικών πόρων απαιτεί κατάλληλη διαχείριση.

5 Οικολογικά, όλες αυτές οι δραστηριότητες είναι ουσιαστικά το ίδιο πράγμα:
Απόρριψη οργανικού υλικού Αύξηση Ανόργανα Θρεπτικά Αποικοδόμηση Νεκρή Ύλη Βιομάζα Άνθρωπος Ποιο επίπεδο παραγωγής μπορεί να στηρίζει το περιβάλλον;

6

7 Ποιο είναι το «σωστό» επίπεδο κυνηγιού, αφαίρεσης ξύλου, αλιείας κλπ.;
Η διαχείριση βιολογικών πόρων Ποιο είναι το «σωστό» επίπεδο κυνηγιού, αφαίρεσης ξύλου, αλιείας κλπ.; “Sustainability” παραγωγή χωρίς κατάρρευση. («Αειφόρος ανάπτυξη»)

8 Αποτυχία διαχείρισης : Δάση στο Easter Island
Θεωρείται ότι κατέρρευσε ο πολιτισμός στο νησί λόγω της απώλειας των δασών. Απολιθώματα 21 ειδών δέντρων (όλα εξαφανισμένα σήμερα) 900 εποικισμός του νησιού. κορύφωση του πολιτισμού. ~ απώλεια των δασών. τελευταίο άγαλμα. κατάρρευση πολιτισμού. άφιξη Ευρωπαίων. The ancient Nazca people of Peru are famous for the lines they drew in the desert depicting strange animal forms. A further mystery is what happened to this once great civilisation, which suddenly vanished 1,500 years ago. Now a team of archaeologists have found the demise of the Nazca society was linked in part to the fate of a tree. Analysing plant remains they reveal how the destruction of forests containing the huarango tree crossed a tipping point, causing ecological collapse. The team have published their findings in the journal of Latin American Antiquity. Huarango tree This remarkable nitrogen-fixing tree was an important source of food, forage timber and fuel for the local people Dr David Beresford-Jones University of Cambridge, UK "These were very special forests," says Dr David Beresford-Jones from the McDonald Institute for Archaeological Research, University of Cambridge, UK who led the team. The huarango tree (Prosopis pallida) is a unique tree with many qualities and played a vital role in the habitat, protecting the fragile desert ecosystem, the scientists say. "It is the ecological keystone species in the desert zone enhancing soil fertility and moisture and underpinning the floodplain with one of the deepest root systems of any tree known," Dr Beresford-Jones says. The tree was also a useful resource. "This remarkable nitrogen-fixing tree was an important source of food, forage timber and fuel for the local people." Researchers have previously found evidence that suggests the disappearance of the Nazca society was a due to catastrophic flooding event as a result of El Nino around 500 AD. El Nino is a cyclical event that occurs as a result of a change in ocean temperatures that can cause a change in climate and severe flooding to the the west coast of South America. The researchers have now found new evidence that suggests the society would not have been so easily destroyed if they had not cut down the forests around them. Nazca canal An ancient Nasca canal crosses a desertified modern landscape in the lower Ica Valley, south coast Peru. Analysing plant remains and pollen in soil 1.5m deep, the team was able to trace an important sequence of events which show the clearing of woodland for agriculture. "At the bottom of the profile there is a lot of huarango pollen and little evidence of human impact," explains Dr Alex Chepstow-Lusty from the French Institute of Andean Studies in Lima, Peru who also took part in the study. "Then, at 80cm deep, maize pollen becomes common, showing the importance of this crop, suggesting a greater need for food and an increasing population," he says. "It is now we notice a big impact on the huarangos and a major decrease in their pollen." The landscape only became exposed to the catastrophic effects of that El Nino flood, once people had inadvertently crossed an ecological threshold "Then suddenly corresponding with the El Nino event at AD 500 or shortly afterwards, the pollen is dominated by weeds in the family Chenopodiaceae, which are adapted to salty conditions and this landscape is now the desert seen today." The Nazca are famous for creating complex line drawings that can only be seen from the air in the Nazca desert, Peru 400km south of Lima. They were created between 500BC and 500AD and depict animals such as monkeys and whales as well as geometric figures several kilometres long. As well as the lines, the Nazca also formed a sophisticated society, constructing complex irrigation systems for agriculture. However, despite their skills and expertise, the researchers say the Nazca society inadvertently contributed to their own demise through the removal of the tree species. Our research contradicts the popular view that Native American peoples always lived in harmony with their environment until the Spanish Conquest "The landscape only became exposed to the catastrophic effects of that El Nino flood, once people had inadvertently crossed an ecological threshold," explains Dr Beresford-Jones. "Such thresholds or 'tipping-points' are sharply defined in these desert environments." "Our research contradicts the popular view that Native American peoples always lived in harmony with their environment until the Spanish Conquest," Dr Beresford-Jones says. Dr Beresford-Jones explains that with sufficient huarango cover, El Nino's were in fact not great disasters and actually created years of abundance replenishing water aquifers. Once too much clearance had occurred the landscape was exposed to the effects of the El Nino floods. "The river down cut into its floodplain and that floodplain narrowed hugely, irrigation systems were left high and dry," he says. "Human induced gradual change is just as important to the full story of Nazca collapse as the major climatic impacts that eventually precipitated them."

9 Επιτυχία διαχείρισης : Δάση στην Ιαπωνία
Επιτυχία διαχείρισης : Δάση στην Ιαπωνία Τα παραδοσιακά σπίτια στην Ιαπωνία είναι ξύλινα. Αυτό το γεγονός οδήγησε σε έντονη αποψίλωση ( ). 1615, ένωση της Ιαπωνίας από τον Shogun. Τέλος εμφύλιου πολέμου. , Γρήγορη οικονομική αύξηση ευημερία, μεγαλύτερη κατανάλωση ξύλου. 1678, Αφαίρεση ξυλείας δεν αποδίδει πια στα μεγάλα νησιά. Κόψιμο ξυλείας αρχίζει στο Hokkeido. , Ανάπτυξη συστήματος δασικής διαχείρισης από την κυβέρνηση (συμπεριλαμβάνονται συστήματα σχετικά με διάβρωση, κλπ.).

10 Η διαχείριση βιολογικών πόρων
Πολλές φορές ο πολιτισμός πρέπει να βρει το κατάλληλο επίπεδο με διαδικασία εξέλιξης (trial-and-error) Απόθεμα (πληθυσμός) Εκμετάλευση Παίρνουμε πολύ λίγα Παίρνουμε πάρα πολλά Παίρνουμε όσα χρειάζεται Υπάρχει μια θεωρία υπολογισμού του επίπεδου παραγωγής του περιβάλλοντος ; 10

11 Μέγιστη σταθερή παραγωγή (ΜΣΠ)
Η διαχείριση βιολογικών πόρων Μέγιστη σταθερή παραγωγή (ΜΣΠ) Μια θεωρία υπολογισμού του επίπεδου παραγωγής του περιβάλλοντος ; Για πληθυσμούς που περιορίζονται από το περιβάλλον, στην κατάσταση ισορροπίας οι περισσότεροι θάνατοι σχετίζονται με το συνωστισμό (υψηλή πυκνότητα). Θεωρούμε ότι τόσο πολλά άτομα δεν είναι απαραίτητα για την επιβίωση του πληθυσμού Λογιστική εξίσωση Πληθυσμός χρόνος N=K N=K/2 Θνησιμότητα εξαιτίας εξωτερικών φυσικών παραγόντων + ενδογενούς ανταγωνισμού. Μεγαλύτερη απόλυτη αύξηση Εκθετική αύξηση. Η θνησιμότητα εξαρτάται από εξωτερικούς φυσικούς παράγοντες (καιρός κλπ.) ; 11 11

12 Μοντέλο αποθέματος Περιγράφει πληθυσμό με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή Μοντέλο αποθέματος Περιγράφει πληθυσμό με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά: Βρίσκεται σε ένα μόνο μέρος (περιορισμένος χωρικά). Δεν υπάρχει περίπλοκη αλληλεπίδραση με άλλα είδη. Δεν παίζει σημαντικό ρόλο η κατανομή ηλικιών ούτε το φύλο. Οι περιβαλλοντικές συνθήκες δεν αλλάζουν. Απόθεμα : - f N Τα άτομα που αφαιρούμε από τον πληθυσμό (αλιεία, κυνήγι …κλπ). Η φυσική δυναμική του πληθυσμού. Η παράμετρος f λέγεται (αλιευτική) ένταση ή προσπάθεια. Παραγωγή : y = f N

13 Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή
Απόθεμα Παραγωγή y = fN χρόνος Η παραγωγή αυξάνεται σύμφωνα με την f, όταν η τιμή της f είναι μικρή. Όταν ή τιμή της f είναι μεγάλη, η παραγωγή μειώνεται με την f.

14 Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή
Η παραγωγή y αυξάνεται αρχικά με την f και μετά μειώνεται. Η μέγιστη τιμή y αντιστοιχεί στη μέγιστη σταθερή παραγωγή (ΜΣΠ) (Maximum sustainable yield, MSY).

15 Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή
Η τιμή y, δεδομένης της f , βρίσκεται από το μοντέλο (όταν dN/dt=0): Ψάχνουμε ένα σταθερό σύστημα (dN/dt=0): (Εφόσον Ν>0)

16 Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή
Η μέγιστη τιμή του y βρίσκεται όταν dy/df=0: Η μέγιστη σταθερή παραγωγή είναι : όταν Κάτω από αυτές τις συνθήκες (ΜΣΠ, f=r/2), το μέγεθος του πληθυσμού είναι:

17 Τι λέει η θεωρία της ΜΣΠ ;
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή Τι λέει η θεωρία της ΜΣΠ ; Έστω ένα απόθεμα με ρυθμό αύξησης r και φέρουσα ικανότητα Κ. Μπορούμε να αφαιρούμε κάθε μονάδα του χρόνου το ποσοστό f του πληθυσμού. Η μέγιστη σταθερή τιμή παραγωγής (ΜΣΠ) ισούται με y=rK/4. Η ΜΣΠ πραγματοποιείται όταν f=r/2. Όταν αφαιρούμε από το απόθεμα τη ΜΣΠ, ο πληθυσμός είναι Ν=Κ/2. Με διάφορες αλλαγές στη θεωρία της ΜΣΠ, μπορούμε να ενσωματώσουμε τη δράση άλλων παραγόντων, όπως : Γρήγορη αύξηση της ζήτησης του πόρου (μεταβάλλεται το f). Εισαγωγή καινούριων τεχνολογιών (μεταβάλλεται το f). Περιβαλλοντική αβεβαιότητα (μεταβάλλεται το r). Ηλικία, χώρος …κλπ.

18 Πειραματικοί πληθυσμοί
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή Πειραματικοί πληθυσμοί Οι Silliman & Gutsell (1958) διερεύνησαν τη θεωρία με 4 πειραματικούς πληθυσμούς (A,B,C,D). Με χαμηλό επίπεδο εκμετάλλευσης, οι πληθυσμοί δεν έχουν πρόβλημα. Μπορεί να εξαφανιστεί ένας πληθυσμός λόγω υπερκατανάλωσης. Ανάμεσα σε αυτά τα όρια υπάρχει μια μέγιστη σταθερή παραγωγή. Poecilia reticulata f Με εκμετάλλευση Με εκμετάλλευση Απόθεμα Χωρίς εκμετάλλευση Παραγωγή Ένταση εκμετάλλευσης (f) Πληθυσμός (Ν)  Χωρίς εκμετάλλευση Χρόνος (εβδομάδες)

19 Τι άλλο λέει η θεωρία της ΜΣΠ ;
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή Μπορούμε να αφαιρούμε κάθε μονάδα του χρόνου το ποσοστό f=r/2, με παραγωγή y=rK/4 Τι άλλο λέει η θεωρία της ΜΣΠ ; Όμως, υπάρχουν κίνδυνοι από την αφαίρεση της ΜΣΠ: Αν παίρνουμε παραπάνω από τη ΜΣΠ, , το απόθεμα θα καταρρεύσει Αν παίρνουμε τη ΜΣΠ, , και μετά αλλάζουν οι συνθήκες, το απόθεμα μπορεί να καταρρεύσει. Αν, όταν αρχίζουμε να παίρνουμε τη ΜΣΠ, η αρχική τιμή του πληθυσμού είναι μικρότερη από Κ/2, το απόθεμα θα καταρρεύσει.

20 Η εφαρμογή της θεωρίας της ΜΣΠ
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Μέγιστη σταθερή παραγωγή Η εφαρμογή της θεωρίας της ΜΣΠ Η θεωρία κυριαρχεί στη διαχείριση της αλιείας από ~1930. Όμως, η επιτυχία των εφαρμογών της δεν είναι εντυπωσιακή. Η θεωρία αποτελεί μεγάλη απλοποίηση της πραγματικότητας. Είναι δύσκολο να μετρούμε τον Ν και τις παραμέτρους f, Κ, r και (για πιο προχωρημένα μοντέλα) την ηλικιακή δομή, την περιβαλλοντική αβεβαιότητα και τη χωρική κατανομή. Η ποσόστωση συνήθως εκφράζεται με βάση το y και όχι το f, δηλαδή ως μέγεθος παραγωγής (π.χ. τόνοι το χρόνο) και όχι ως ποσοστό του πληθυσμού. Αυτό εμπεριέχει μεγάλο κίνδυνο. Το ζήτημα της περιβαλλοντικής αβεβαιότητας συχνά δεν λαμβάνεται σοβαρά υπόψη. Πάντα υπάρχει πολιτική πίεση (π.χ. από τους ψαράδες) για να αυξηθεί το y - πάνω από ΜΣΠ. Οι πολιτικοί συνήθως δεν καταλαβαίνουν από επιστημονικές θεωρίες. Η θεωρία της ΜΣΠ δέχεται τώρα πολλές επικρίσεις

21 Περιβαλλοντική αβεβαιότητα
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Προβλήματα με τη μέγιστη σταθερή παραγωγή Περιβαλλοντική αβεβαιότητα Γαύρος στο Περού Γαύρος Engraulis ringens , οι συνθήκες δεν άλλαζαν σημαντικά , η παραγωγή διπλασιάζεται κάθε χρόνο , παραγωγή  ΜΣΠ, σύμφωνα με τη θεωρία 1950 Αρχή της μαζικής αλιείας 1970, 12.3 106 τόνοι (18% παγκόσμιας παραγωγής) 1972, μεγάλη αλλαγή των συνθηκών εξαιτίας ENSO. Κατάρρευση του πληθυσμού Παραγωγή (τόνοι)

22 Δυσκολίες μέτρησης των παραμέτρων
(Το παράδειγμα Hoplostethus atlanticus) Orange roughy Hoplostethus atlanticus (Οικογένεια Trachichthyidae) Βρίσκεται σε κρύες θάλασσες (3-9°C), βαθιά (180μ-1800μ), από την Ισλανδία μέχρι τη Νέα Ζηλανδία. Συνήθως βρίσκεται σε «seamounts» (υποθαλάσσια όρη). Γονιμότητα χαμηλή, κάθε θηλυκό παράγει μόνο αυγά. Ωριμάζει σε χρόνια (αργά!). Μέγιστη ηλικία, χρόνια. Ένα φιλέτο του Hoplostethus atlanticus είναι πιθανόν 50 χρονών!

23 Bowie Seamount Ύφαλος Hodgekins Seamount Ύφαλος Υποθαλάσσια όρη Η βαθιά θάλασσα είναι σκοτεινή με χαμηλή θερμοκρασία και δεν αφθονεί ούτε η ενέργεια ούτε η τροφή. Σε τέτοια ενδιαιτήματα, τα ψάρια έχουν χαμηλό ρυθμό αύξησης. τα ψάρια χρειάζονται πολύ χρόνο να ωριμάσουν. δεν υπάρχει προστασία διότι συνήθως εντοπίζονται στα διεθνή ύδατα των ωκεανών. η αλιεία είναι με τράτες που κάνει μεγάλη ζημιά στο ενδιαίτημα.

24 Για το Hoplostethus atlanticus το υπουργείο αλιείας της Νέας Ζηλανδίας προσπάθησε να εφαρμόσει μια ποσόστωση αλλά χωρίς επιτυχία αφού το r είναι τόσο μικρό και δύσκολο να μετρηθεί. Αποτέλεσμα: μειώνεται η ποσόστωση (και ο πληθυσμός) κάθε χρόνο. Το Hoplostethus atlanticus είναι ένα είδος που πρέπει άμεσα να αποφεύγει ο καταναλωτής.

25 Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Προβλήματα με τη μέγιστη σταθερή παραγωγή Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες Α. Οικονομικοί παράγοντες Η διαχείριση ενός πόρου αλληλεπιδρά με το οικονομικό σύστημα και αυτό είναι ένα περίπλοκο σύστημα. Η αλληλεπίδραση με την αγορά μπορεί να έχει ‘καλές’ ή ‘κακές’, περιβαλλοντικά, συνέπειες. Η πιο απλή ανάλυση λέει ότι το επίπεδο παραγωγής που φέρνει το μεγαλύτερο κέρδος είναι λίγο μικρότερη από τη ΜΣΠ. Παραγωγή μέγιστου κέρδους ΜΣΠ Κόστος: έξοδα Μεγαλύτερο κέρδος Έσοδα  Παραγωγή Περιβαλλοντικά καλό!

26 $ $ Περιβαλλοντικά κακό!
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Προβλήματα με τη μέγιστη σταθερή παραγωγή Όμως, σε άλλες περιπτώσεις η οικονομία οδηγεί σε παραλογισμούς Προκειμένου για φαλαινοθηρία $ Οι φάλαινες έχουν μικρό ρυθμό αύξησης. Έστω ότι η ΜΣΠ του πόρου ισοδυναμεί με 2% της συνολικής αξίας του και ότι το τραπεζικό επιτόκιο είναι 3%. $ Οικονομικά, το πιο μεγάλο όφελος είναι να ρευστοποιήσουμε τον πόρο (liquidate the stock) και να βάλουμε τα χρήματα στην τράπεζα! Περιβαλλοντικά κακό!

27 Β. Στρεβλές επιδοτήσεις (“perverse subsidies”).
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες Β. Στρεβλές επιδοτήσεις (“perverse subsidies”). Συχνά, οι επιδοτήσεις βοηθούν στην ανάπτυξη πιο καλών περιβαλλοντικά προσεγγίσεων (βιολογική γεωργία, ήπιες μορφές ενέργειας κλπ.). Όμως σε πολλές περιπτώσεις στηρίζουν συστήματα που καταστρέφουν τους ίδιους τους πόρους Αύξηση επένδυσης Μεγαλύτερη παραγωγή Καλές συνθήκες επιδοτήσεις Ένταση, f Αιτήσεις στήριξης Σταθερή επένδυση Κακές συνθήκες Καμία αλλαγή στήριξη (Αποτέλεσμα = «ratchet» που οδηγεί στην κατάρρευση του πόρου Κλασσικό πρόβλημα σε αλιευτική και αγροτική παραγωγή)

28 Β. Στρεβλές επιδοτήσεις
Η διαχείριση βιολογικών πόρων : Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες Β. Στρεβλές επιδοτήσεις Συχνά, οι περισσότερες επιδοτήσεις χρηματοδοτούν μεγάλες βιομηχανοποιημένες αλιευτικές μονάδες. Επιδοτήσεις Απασχόληση (πόσοι δουλεύουν) Αλιεία με τράτες στις ΗΠΑ Επιδοτήσεις : $152 εκ./έτος (κυρίως για πετρέλαιο!) Εκτίμηση του κέρδους (Χωρίς επιδοτήσεις) - $50 εκ./έτος (ζημία) Για ανθρώπινη κατανάλωση Για άλλες χρήσεις Κατανάλωση πετρελαίου Fuel price increase, subsidies, overcapacity, and resource sustainability. U. R. Sumaila, L. Teh, R. Watson, P. Tyedmers, D. Pauly, ICES Journal of Marine Science: Journal du Conseil (6): ; doi: /icesjms/fsn070 Παραγωγή ανά μονάδα πετρελαίου Ποσότητες που πετώνται “Funding Priorities: Big Barriers to Small-Scale Fisheries” J. Jacquet & D. Pauly, Conservation Biology, Volume 22, No. 4, 832–835

29 Η διαχείριση βιολογικών πόρων: καλή διαχείριση
Συμπεράσματα : Μπορεί να εξαφανιστεί ένας πληθυσμός λόγω υπερκατανάλωσης. Το απόθεμα (πληθυσμός) μπορεί να έχει διαφορετική συμπεριφορά σε μεγαλύτερες χρονικές κλίμακες. Υπάρχει περίπλοκη αλληλεπίδραση ανάμεσα στα φυσικά και τα κοινωνικο-οικονομικά συστήματα. Η εφαρμογή διάφορων εργαλείων (ελεύθερη αγορά, επιδοτήσεις, ποσόστωση) μπορεί να έχει απρόβλεπτες συνέπειες.

30 Τέλος Ενότητας

31 Χρηματοδότηση Το παρόν εκπαιδευτικό υλικό έχει αναπτυχθεί στα πλαίσια του εκπαιδευτικού έργου του διδάσκοντα. Το έργο «Ανοικτά Ακαδημαϊκά Μαθήματα στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων» έχει χρηματοδοτήσει μόνο τη αναδιαμόρφωση του εκπαιδευτικού υλικού. Το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση» και συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και από εθνικούς πόρους.

32 Σημειώματα

33 Σημείωμα Ιστορικού Εκδόσεων Έργου
Το παρόν έργο αποτελεί την έκδοση 1.0. Έχουν προηγηθεί οι κάτωθι εκδόσεις: Έκδοση 1.0 διαθέσιμη εδώ.

34 Σημείωμα Αναφοράς Copyright Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Διδάσκων: Αν. Καθ. John M. Halley. «Εφαρμοσμένη Οικολογία. Χρήση βιολογικών πόρων». Έκδοση: Ιωάννινα Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:

35 Σημείωμα Αδειοδότησης
Το παρόν υλικό διατίθεται με τους όρους της άδειας χρήσης Creative Commons Αναφορά Δημιουργού - Μη Εμπορική Χρήση – Όχι Παράγωγα Έργα, Διεθνής Έκδοση 4.0 [1] ή μεταγενέστερη. [1] Ως Μη Εμπορική ορίζεται η χρήση: που δεν περιλαμβάνει άμεσο ή έμμεσο οικονομικό όφελος από την χρήση του έργου, για το διανομέα του έργου και αδειοδόχο. που δεν περιλαμβάνει οικονομική συναλλαγή ως προϋπόθεση για τη χρήση ή πρόσβαση στο έργο. που δεν προσπορίζει στο διανομέα του έργου και αδειοδόχο έμμεσο οικονομικό όφελος (π.χ. διαφημίσεις) από την προβολή του έργου σε διαδικτυακό τόπο. Ο δικαιούχος μπορεί να παρέχει στον αδειοδόχο ξεχωριστή άδεια να χρησιμοποιεί το έργο για εμπορική χρήση, εφόσον αυτό του ζητηθεί.