Πρωτοπόροι Έλληνες-Ελληνίδες παιδαγωγοί

Παρουσίαση με θέμα: "Πρωτοπόροι Έλληνες-Ελληνίδες παιδαγωγοί"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 Πρωτοπόροι Έλληνες-Ελληνίδες παιδαγωγοί
Υλικό 12ης εβδομάδας (Παιδαγωγική και Φιλοσοφία της Παιδείας) Αγλαΐα Σταμπολτζή, Ε.ΔΙ.Π

2 Τα ελληνικά παιδαγωγικά δρώμενα στα τέλη του 19ου αι και αρχές 20ου αι.
Τέλη 19ου αι – αρχές 20ου αι: Μεταρρυθμίσεις σε πολλούς τομείς της ελληνικής κοινωνίας, μεταξύ αυτών και εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις: το κίνημα του δημοτικισμού. Πολλοί και σημαντικοί σύγχρονοι Έλληνες παιδαγωγοί: Δημήτρης Γληνός, Αλέξανδρος Δελμούζος, Μανώλης Τριανταφυλλίδης, Μιχάλης Παπαμαύρος, Ρόζα Ιμβριώτη, Ευάγγελος Παπανούτσος, κλπ. συμμετείχαν ενεργά στο κίνμημα του δημοτικισμού και στις μεταρρυθμιστικές προσπάθειες όχι μόνο στην εκπαίδευση αλλά σε ολόκληρη την κοινωνία.

3 Αιτήματα εκπαιδευτικού δημοτικισμού
Καθιέρωση δημοτικής γλώσσας. Μεταρρύθμιση σχολικού θεσμού. Προσαρμογή σχολείου στη σύγχρονη πραγματικότητα (Ανδρούσου & Τσάφος, 2015).

4 Δημήτρης Γληνός ( ) Για το Δημήτρη Γληνό μιλήσαμε και σε προηγούμενη ενότητα, όταν αναφερθήκαμε στην μαρξιστική (σοσιαλιστική) θεωρία για την παιδεία. Εκτός από τον έντονο πολιτικό ρόλο του στην περίοδο εκείνη, επηρεασμένος από τις μαρξιστικές ιδέες, έδωσε μεγάλο αγώνα για την καθιέρωση της δημοτικής και την αναμόρφωση της ελληνικής εκπαίδευσης. Συνδύασε τις μαρξιστικές ιδέες με το φεμινισμό και αγωνίστηκε για το δικαίωμα στη μόρφωση των γυναικών.

5 Δημήτρης Γληνός Σημαντικό ρόλο έπαιξε και στον Εκπαιδευτικό Όμιλο (οργάνωση που ιδρύθηκε το 1910 για την εφαρμογή των παιδαγωγικών ιδεών του δημοτικιστικού κινήματος στην εκπαίδευση), αλλά και στη διάσπαση του Ομίλου το 1927, όπου διαφώνησε με τον Αλέξανδρο Δελμούζο για το αν θα έπρεπε ο Όμιλος να έχει εκπαιδευτικό ή πολιτικό χαρακτήρα. Ο Γληνός υποστήριζε το δεύτερο. Σημαντική η συμβολή του Γληνού στην ίδρυση του Διδασκαλείου για την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, το οποίο συνέχισε την λειτουργία του σχεδόν ως τις μέρες μας (Μαράσλειο Διδασκαλείο) Το Διεθνές Γραφείο Εκπαίδευσης (International Bureau of Education) της UNESCO συμπεριέλαβε τον Γληνό μεταξύ των 100 πιο σημαντικών διανoουμένων, πολιτικών κ.λπ. όλου του κόσμου.

6 Αλέξανδρος Δελμούζος (1880 – 1956).
Το Παρθεναγωγείο του Βόλου υπό τη διεύθυνση Αλέξανδρου Δελμούζου ιδρύθηκε το 1908 και έκλεισε βίαια το 1911). Ο Αλέξανδρος Δελμούζος έφερε στην Ελλάδα τις ιδέες του Kerschensteiner και το Σχολείο Εργασίας, ένα παιδοκεντρικό και ανθρωποκεντρικό σχολείο που εισάγει τη χρήση εποπτικών μέσων στη διδασκαλία, την ατομική εργασία των μαθητών, να λαμβάνονται υπόψη τα ενδιαφέροντα των μαθητών. Ο Δελμούζος χαρακτήριζε ως «οδοστρωτήρα» το σύνηθες σχολείο που δεν αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες των μαθητών. Ο ίδιος για πρώτη φορά κάνει λόγο για την εξατομικευμένη διδασκαλία. Για τα ελληνικά δεδομένα το Σχολείο Εργασίας έπρεπε να στηριχτεί στη χρήση της δημοτικής γλώσσας και της πατριδογνωσίας. Πολλές από αυτές τις αρχές εφάρμοσε ο Δελμούζος στο Παρθεναγωγείο του Βόλου.

7 Το Παρθεναγωγείο του Βόλου
Το Παρθεναγωγείο του Βόλου υπό τη διεύθυνση Αλέξανδρου Δελμούζου αποτέλεσε ένα πρωτοποριακό σχολείο για την εποχή του. Φοιτούσαν εκεί απόφοιτες Δημοτικών σχολείων, που οι γονείς τους είχαν την οικονομική ευχέρεια να τους προσφέρουν ουσιαστικότερη και ευρύτερη μόρφωση. Σκοπός του Παρθεναγωγείου ήταν να μορφώσει «το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή των κοριτσιών της αστικής τάξεως, να μορφώσει δηλαδή Ελληνίδες με χαρακτήρα ηθικό και αυθύπαρκτο» (Δελμούζος) (στους Ανδρούσου & Τσάφος, 2015).

8 Το Παρθεναγωγείο του Βόλου

9 Οι καινοτομίες στο Παρθεναγωγείο του Βόλου
Καθιέρωση για πρώτη φορά της δημοτικής ως βασικής γλώσσας της διδασκαλίας. Διδασκαλία δημοτικών τραγουδιών. Διδασκαλία σύγχρονων δημοτικιστών ποιητών και πεζογράφων. Διδασκαλία αρχαίων κλασικών από μετάφραση. Αναδρομική (από το παρόν στο παρελθόν) διδασκαλία της Γλώσσας και της Ιστορίας (Ανδρούσου & Τσάφος, 2015).

10 Ο Εκπαιδευτικός Όμιλος
Πρωτεργάτες του Εκπαιδευτικού Ομίλου: Δελμούζος – Γληνός – Τριανταφυλλίδης. Αιτήματα: καθιέρωση δημοτικής γλώσσας – σχέση εκπαίδευσης με οικονομία – εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης. Μεταρρυθμιστική προσπάθεια ( ): καθιέρωση δημοτικής γλώσσας, συγγραφή σχολικών βιβλίων, επιμόρφωση δασκάλων. Με την πτώση του Βενιζέλου τερματίστηκε η μεταρρύθμιση. Άλλη προσπάθεια εφαρμογής της μεταρρύθμισης πραγματοποιήθηκε την περίοδο αλλά χωρίς αποτέλεσμα. Τελικά το 1927 ο Εκπαιδευτικός Όμιλος διασπάστηκε σε δύο τάσεις, τις οποίες εκπροσωπούσαν ο Γληνός και ο Δελμούζος. Διαφώνησαν για το αν ο Όμιλος πρέπει να έχει πολιτικό χαρακτήρα, όπως υποστήριζε ο Γληνός.

11 Αλέξανδρος Δελμούζος και πειραματικό σχολείο του Πανεπ. Θεσσαλoνίκης
Στο έργο του Δελμούζου πρέπει να αναφέρουμε πως το 1923 ανέλαβε τη διεύθυνση του Μαράσλειου Διδασκαλείου (όπου μετεκπαιδεύονταν οι εκπαιδευτικοί της εποχής) και εννιά χρόνια διετέλεσε καθηγητής της παιδαγωγικής στη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσσαλονίκης. Το ίδρυσε το Πειραματικό σχολείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, του οποίου διετέλεσε πρώτος επόπτης. Ο Δελμούζος είναι μια από τις φυσιογννωμίες που στα εκπαιδευτικά πράγματα πολεμήθηκαν βιαιότατα, αλλά και υμνήθηκε όσο λίγοι (Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, τ. 3 σ.255, Εκδοτική Αθηνών,1985).

12 Ρόζα Ιμβριώτη (1898-1977): η μεγάλη παιδαγωγός και πρωτοπόρος της ειδικής εκπαίδευσης
Καταγόταν από οικονομικά ευκατάστατη οικογένεια. Διορίστηκε το 1917 ως τριτοβάθμια ελληνοδιδασκάλισσα στο 1ο Ελληνικό Σχολείο Θηλέων Αθηνών. Από το εργάζεται ως καθηγήτρια φιλόλογος σε γυμνάσια. Συμμετείχε ενεργά στον Εκπαιδευτικό Όμιλο και επηρεάστηκε από τις ιδέες του. Ένθερμη οπαδός του δημοτικισμού. Η πρώτη γυναίκα που δίδαξε σε ανώτερο εκπαιδευτικό ίδρυμα στην Ελλάδα.

13 Σημαντικές στιγμές της πορεία της
Σταθμός στην πορεία της είναι η συμμετοχή της στη μεταρρυθμιστική προσπάθεια που επιτελείτο στο Μαράσλειο Διδασκαλείο το Διδάσκει Φιλοσοφία της Ιστορίας. Ο τρόπος διδασκαλίας της και η επίδραση των σοσιαλιστικών ιδεών δημιούργησαν αναστάτωση και ακολούθησαν τα «Μαρασλειακά» Ο φόβος της εξάπλωσης των κομμουνιστικών ιδεών μετά τη μικρασιατική καταστροφή και την καταβαράθρωση της Μεγάλης Ιδέας οδήγησε στην ανατροπή της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης που επιχειρείτο στο Μαράσλειο και στην απόλυση της Ιμβριώτη από τη Μέση Εκπαίδευση το (Χρονοπούλου, 2011). Τότε φεύγει στη Γερμανία για σπουδές και ξαναγυρίζει με την επικράτηση του Βενιζέλου.

14 Σημαντικές στιγμές της πορείας της (2)
Το 1934 γίνεται γυμνασιάρχης. Η πρώτη γυναίκα γυμνασιάρχης. Στη διάρκεια της κατοχής πήρε μέρος στην Αντίσταση. Μόνη αυτή, ίδρυσε και λειτούργησε το Φροντιστήριο της Τύρνας, σε μια προσπάθεια ταχύρυθμης προετοιμασίας διδασκάλων του Δημοτικού. Με δική της πρωτοβουλία στήθηκαν «τα κρυφά σχολειά» στους τόπους εξορίας των γυναικών στη διάρκεια του εμφυλίου. Μετά την απελευθέρωση, η Ιμβριώτη εξορίστηκε το 1948 με πρώτη στάση τη Χίο και το 1951 στο Τρίκερι. Στην εξορία η παιδαγωγός έδειξε αξιοθαύμαστη αντοχή στα βασανιστήρια (αν και καρδιοπαθής) και δεν υπέκυψε στις πιέσεις να αποκηρύξει τις ιδέες της. Το πάθος της και η πίστη της για την εκπαίδευση δεν την εγκατέλειψαν ποτέ. Η εργογραφία της πλούσια αντανακλά το πάθος της για την παιδεία και την κοινωνική ισότητα.

15 Η συνολική προσφορά της
Η παιδαγωγός Ρόζα Ιμβριώτη στρατεύτηκε στους κοινωνικούς και εκπαιδευτικούς αγώνες με στόχο την αναβάθμιση του σχολείου και την οικονομική και πνευματική άνοδο σύνολου του λαού. Για την υλοποίηση του σκοπού αυτού συντάχθηκε με τις αριστερές πολιτικές δυνάμεις του τόπου και με τη δράση της σε πρακτικό και την εργογραφία της σε θεωρητικό επίπεδο αγωνίστηκε με συνέπεια και ακούραστα για τη θεσμοθέτηση ενός σοσιαλιστικού μοντέλου εκπαίδευσης, με την πεποίθηση πως κάτι το θετικό θα προκύψει για την ελληνική κοινωνία μέσα από αυτό. Τελικά, ο εμφύλιος που ακολούθησε την ηρωική περίοδο της Εθνικής Αντίστασης δεν επέτρεψε αλλαγές στην κυρίαρχη εκπαιδευτική ιδεολογία (Χρονοπούλου, 2011) ( a%2011/xronopoulou.htm)

16 Βασικές παιδαγωγικές αρχές
Το εκπαιδευτικό σύστημα που υποστήριξε η Ιμβριώτη ως το πλέον κατάλληλο στηρίζεται:     Στη διαπαιδαγώγηση με την εργασία, που αποβλέπει: Στη σύνδεση πνευματικής και χειρωνακτικής εργασίας. Στη σύνδεση θεωρίας και πράξης.        Στη δημοκρατική εκπαίδευση που προϋποθέτει: Τη δημιουργία ίσων όρων δυνατοτήτων απόκτησης μόρφωσης για όλους. Κρατικό και κοινωνικό χαρακτήρα όλων των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Ενιαίο σύστημα λαϊκής εκπαίδευσης. Συνεπή πραγματοποίηση της αρχής του πολυτεχνισμού στο γενικό σχολείο. Συνένωση της θεωρίας με την πρακτική και εκπαίδευση πάνω σε παραγωγικές  δραστηριότητες. Συνεργασία σχολείου, οικογένειας και κοινωνικού περιβάλλοντος στη διαπαιδαγώγηση και την εκπαίδευση της νέας γενιάς (Χρονοπούλου, 2011).

17 Η Ρόζα Ιμβριώτη και ειδική αγωγή
Το έργο και η προσφορά της στην ειδική εκπαίδευση δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό, αλλά πολύ σημαντικό. Το Πρότυπο Ειδικό Δημοτικό Σχολείο ΜΔΔΕ Καισαριανής «Ρόζα Ιμβριώτη» ιδρύθηκε το και μετονομάστηκε Πρότυπο. Ιστορικά είναι το πρώτο ελληνικό δημόσιο σχολείο Ειδικής Αγωγής αλλά και από τα πρώτα στον βαλκανικό χώρο εξειδικευμένο στις ανάγκες μαθητών με νοητική αναπηρία. Εφαρμόστηκαν σύγχρονες παιδαγωγικές μέθοδοι προσαρμοσμένες για τα ειδικά παιδιά. Το σχολείο αυτό συνεχίζει και σήμερα τη λειτουργία του. Το 1946 η Ιμβριώτη παύθηκε από τη διεύθυνση του Πρότυπου Ειδικού Δημοτικού λόγω της συμμετοχής της στην Αντίσταση και στο ΚΚΕ. Το 1939, η Ρόζα Ιμβριώτη διατύπωσε τον πρώτο ορισμό για την Ειδική Αγωγή στην Ελλάδα, εισάγοντας τον όρο «Θεραπευτική Αγωγή». Είναι η πρώτη που αναγνωρίζει ότι είναι απαραίτητο ο δάσκαλος να έχει δίπλα του άλλους ειδικούς για δραστηριότητες και ρόλους που απαιτούν ειδικές γνώσεις.

18 Βίντεο Ρόζα Ιμβριώτη 1

19 Μερικά χαρακτηριστικά λόγια της
"Ο δάσκαλος δεν είναι μόνο γράμματα, είναι περισσότερο από όλα ο ίδιος παράδειγμα αγωνιστικό και αποφασιστικό με τη δράση του, με το βίο και την πολιτεία του για τους μαθητές του." "Με τη δημιουργικότητα η αγωγή αποκτά νέα ποιότητα, γίνεται «ανθρωπομορφική» και βοηθά τον άνθρωπο ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ και ΑΦΕΝΤΗΣ της τύχης του και του κόσμου ."  "Η αποστολή του Δασκάλου είναι να φτιάξει ανθρώπους, μα για να φτιάξουμε ανθρώπους, πρέπει πρώτα εμείς να γίνουμε άνθρωποι. Δεν μπορούμε να μείνουμε έξω από τους αγώνες του λαού, να μην κάνουμε δήθεν πολιτική. Γιατί τότε κάνουμε πολιτική αντίθετη από τα συμφέροντα του λαού. Εμείς θα φτιάξουμε ανθρώπους συνειδητούς και ελεύθερους. Χρέος μας είναι να σταθούμε πλάι στο λαό μας και στην ανάγκη να τον οδηγήσουμε."

20 Θέματα για συζήτηση Αναφέρετε ό,τι θυμάστε για τον Αλέξανδρος Δελμούζο και τις παιδαγωγικές του θεωρίες. Από ποιον ξένο παιδαγωγό επηρεάστηκε; Αναφερέτε τι σας κάνει εντύπωση στο έργο της Ρόζας Ιμβριώτη και σχολιάστε το απόσπασμα με τα λόγια της που έχει η διαφάνεια 19. Ποια η συμβολή της Ρόζας Ιμβριώτη στην εμφάνιση της ειδικής αγωγής στην Ελλάδα;

21 Βιβλιογραφία Ανδρούσου, Α. & Τσάφος, Β. (2015). «Εισαγωγή στις Επιστήμες της Αγωγής Ι & ΙΙ. Τα παιδαγωγικά-εκπαιδευτικά αιτήματα στην Ελλάδα». Έκδοση: Αθήνα. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση: Χρονοπούλου, Χ.(2011). Ρόζα Ιμβριώτη: της ζωής και του σχολείου. Αθήνα: Εμπειρία Εκδοτική.