ΔΕΗ (ΛΙΓΝΙΤΕΣ) C-553 & C-554/12 P

Παρουσίαση με θέμα: "ΔΕΗ (ΛΙΓΝΙΤΕΣ) C-553 & C-554/12 P"— Μεταγράφημα παρουσίασης:

1 ΔΕΗ (ΛΙΓΝΙΤΕΣ) C-553 & C-554/12 P
ΕΚΠΑ ΠΜΣ Κατεύθυνση: Άυλα Αγαθά και Ανταγωνισμός Ανταγωνισμός και Ρύθμιση Επιμέλεια: Μαργαρίτα Καλαμπούκα ΔΕΗ (ΛΙΓΝΙΤΕΣ) C-553 & C-554/12 P

2 Ιστορικό 2003: Καταγγελία ιδιώτη στην Επιτροπή για την αποκλειστική άδεια αναζήτησης και εκμετάλλευσης λιγνίτη στην Ελλάδα από τη ΔΕΗ, παράβαση άρ. 86§1 σε συνδ. με το άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ). 5/3/2008: Απόφαση C(2008) 824 τελικό της Επιτροπής  Κατάσταση ανισότητας ευκαιριών μεταξύ των επιχειρήσεων ως προς την πρόσβαση σε πρωτογενή καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και παροχή δυνατότητας στη ΔΕΗ να διατηρήσει ή να ενισχύσει τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα, διά του αποκλεισμού ή της παρακώλυσης της εισόδου νέων ανταγωνιστών στην εν λόγω αγορά. 13/5/2008: Προσφυγή ΔΕΗ στο Γενικό Δικαστήριο 4/8/2009: Απόφαση C(2009) 6244 τελικό Επιτροπής, για τον καθορισμό συγκεκριμένων μέτρων για τη διόρθωση των αντίθετων προς τον ανταγωνισμό συνεπειών της παράβασης που διαπιστώθηκε στην απόφαση της Επιτροπής του 19/10/2009: Προσφυγή ΔΕΗ στο Γενικό Δικαστήριο 20/9/2012: Ακύρωση της απόφ. C (2008) 824 (Τ-169/08) και της απόφ. C(2009) (Τ-421/09) από το Γεν.Δικ., δικαίωση ΔΕΗ. 30/11/2012: Αιτήσεις αναίρεσης της Επιτροπής στο ΔΕΕ κατά των αποφάσεων του Γεν.Δικ. 17/7/2014: Έκδοση αποφάσεων C-553 και C-554 /12 P ΔΕΕ , δεκτές οι αιτήσεις αναίρεσης και αναπομπή στο Γεν.Δικ. ,για να κρίνει τους λόγους ακύρωσης που προβλήθηκαν ενώπιόν του και δεν εξέτασε το ΔΕΕ. 15/12/2016: Απόρριψη και των 4 λόγων ακύρωσης που προέβαλλε η ΔΕΗ, επικύρωση των αποφάσεων της Επιτροπής (T-169/08 RENV και T-421/09 RENV)

3 Αγορά λιγνίτη και ηλ. ενέργειας
Η ΔΕΗ είχε το αποκλειστικό δικαίωμα να παράγει, να μεταφέρει και να προμηθεύει ηλεκτρική ενέργεια στην Ελλάδα, μέχρι τη θέσπιση των πρώτων μέτρων για την απελευθέρωση της αγοράς (ν. 2773/99, μεταφορά Οδηγίας 96/92/ΕΚ) Ελλάδα: 1/1/2005, 5ος παραγωγός στον κόσμο και 2ος στην ΕΕ, αποθέματα λιγνίτη περίπου εκ. τόνοι Επί των εκ. τόνων τα δικαιώματα αναζήτησης και εκμετάλλευσης που είχαν παραχωρηθεί στη ΔΕΗ αφορούσαν περίπου εκ. τόνους. 85 εκ. τόνοι ανήκαν σε τρίτους ιδιώτες 220 εκ. τόνοι ήταν δημόσια κοιτάσματα που αποτελούσαν αντικείμενο αναζήτησης και εκμετάλλευσης από τρίτους, ενεφοδίαζαν, όμως, μερικώς τους σταθμούς της ΔΕΗ. Κανένα δικαίωμα εκμετάλλευσης δεν είχε ακόμα παραχωρηθεί επί περίπου εκ. τόνων αποθεμάτων λιγνίτη. Όλες οι υφιστάμενες λιγνιτικές μονάδες, κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών, ανήκαν στη ΔΕΗ, ενώ είχε λάβει και άδεια ηλεκτροπαραγωγής για μία μονάδα φυσικού αερίου συνδυασμένου κύκλου και για μία μονάδα αεριοστροβίλου (2003). 3 αιτήσεις ανταγωνιστών για κατασκευή λιγνιτικών μονάδων είχαν απορριφθεί, καθώς η ΡΑΕ έκρινε ότι οι οικονομικές δυνατότητες των αιτούντων και οι σχετικές ποσότητες λιγνίτη δεν ήταν επαρκείς ή δεν αποδεικνύονταν επαρκώς, μία ήταν εκκρεμής κατά τον χρόνο των πραγματικών περιστατικών και μία είχε υποβληθεί το

4 Απόφαση Επιτροπής (2008) Επίμαχα κρατικά μέτρα: Παραχώρηση στη ΔΕΗ δικαιωμάτων εκμετάλλευσης για το 91% των συνολικών δημόσιων κοιτασμάτων Κατά την περίοδο εφαρμογής των μέτρων αυτών δεν παραχωρήθηκε κανένα άλλο δικαίωμα σε κανένα σημαντικό απόθεμα, παρά τις δυνατότητες που παρείχε η ελληνική νομοθεσία. Η ΔΕΗ εξασφάλισε χωρίς διαγωνισμό δικαιώματα αναζήτησης σε ορισμένα εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, για τα οποία δεν είχαν παραχωρηθεί ακόμα τα δικαιώματα εκμεταλλεύσεως. Οι λιγνιτικές μονάδες είναι εκείνες που χρησιμοποιούνται περισσότερο στην Ελλάδα, ως λιγότερο δαπανηρές, δεδομένου ότι παράγουν το 60% της ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται για την τροφοδότηση του διασυνδεδεμένου συστήματος.

5 Απόφαση Επιτροπής (2008) (συν.)
Η Ελληνική Δημοκρατία γνώριζε ήδη κατά τον χρόνο έκδοσης της Οδηγίας 96/92/ΕΚ ότι επιβαλλόταν η απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας 2 διακριτές αγορές Αγορά προμήθειας λιγνίτη Αγορά χονδρικής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας Παραγωγή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής Εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μέσω διατάξεων διασυνδέσεως Η ΔΕΗ κατείχε δεσπόζουσα θέση και στις 2 αγορές, με μερίδιο άνω του 97% και 85% αντίστοιχα Δεν υπήρχε προοπτική για την είσοδο νέου ανταγωνιστή ικανού να μειώσει το μερίδιο της ΔΕΗ στη χονδρική αγορά Οι εισαγωγές δεν ασκούσαν ουσιαστική ανταγωνιστική πίεση στην αγορά (αντιπροσώπευαν το 7% της συνολικής κατανάλωσης )

6 Απόφαση Επιτροπής (2008) (συν.)
Η παραχώρηση και η διατήρηση σε ισχύ των αποκλειστικών δικαιωμάτων, που παραχωρήθηκαν στη ΔΕΗ δυνάμει του ν.δ. 4029/1959 και του ν. 134/1975, για την αναζήτηση και εκμετάλλευση λιγνίτη στην Ελλάδα, αντέβαιναν στο άρ. 86§1 σε συνδ. με το άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ), εφόσον δημιουργούσαν ανισότητα ευκαιριών μεταξύ των επιχειρήσεων στην πρόσβαση σε πρωτογενή καύσιμα για την παραγωγή ηλεκτρ. ενέργειας νοθεύοντας τον ανταγωνισμό και παρείχαν τη δυνατότητα στη ΔΕΗ να διατηρήσει ή να ενισχύσει τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλεκτρ. ενέργειας στην Ελλάδα, δια του αποκλεισμού ή της παρακώλυσης της εισόδου νέων ανταγωνιστών στην εν λόγω αγορά. Η Ελληνική Δημοκρατία έπρεπε να ενημερώσει την Επιτροπή εντός 2μήνου από την κοινοποίηση της απόφασης για τα μέτρα που επρόκειτο να λάβει για τη διόρθωση των αντίθετων προς τους κανόνες του ανταγωνισμού συνεπειών των επίμαχων κρατικών μέτρων. Τα μέτρα αυτά έπρεπε να ληφθούν και να εφαρμοσθούν εντός 8 μηνών από την κοινοποίηση της απόφασης.

7 Απόφαση Επιτροπής (2009) Μετά την κοινοποίηση της απόφασης της 5/3/2008, ακολούθησε ανταλλαγή εγγράφων μεταξύ Ελληνικής Δημοκρατίας και Επιτροπής και κατόπιν αυτής εκδόθηκε η απόφαση C(2009) τελικό: Άρθρο 1 της απόφασης: «Για να διορθωθούν τα αντίθετα προς τον ανταγωνισμό κρατικά μέτρα που διαπιστώθηκαν με την απόφαση της 5ης Μαρτίου 2008, η Ελληνική Δημοκρατία λαμβάνει κάθε αναγκαίο μέτρο προκειμένου: α)      να χορηγήσει μέσω διαγωνισμών δικαιώματα εκμεταλλεύσεως επί των κοιτασμάτων λιγνίτη της Δράμας, Ελασσόνας, Βεύης και Βεγόρας σε άλλες επιχειρήσεις, πλην της ΔΕΗ, εκτός εάν δεν υποβληθεί άλλη αξιόπιστη προσφορά, β)      να απαγορεύσει στους κατόχους δικαιωμάτων εκμεταλλεύσεως επί των κοιτασμάτων της Δράμας, της Ελασσόνας και της Βεγόρας να πωλούν τον εξορυσσόμενο λιγνίτη στη ΔΕΗ, εκτός αν δεν υπάρχει άλλη αξιόπιστη προσφορά αγοράς των ποσοτήτων λιγνίτη, και για όσο χρονικό διάστημα η ΔΕΗ κατέχει δικαιώματα εκμεταλλεύσεως για περισσότερο από το 60 % του συνόλου των αποθεμάτων λιγνίτη, για τα οποία έχει εκδοθεί άδεια εκμεταλλεύσεως στην Ελλάδα, και γ)      να διοργανώσει νέα διαδικασία παραχωρήσεως, σε περίπτωση ακυρώσεως της υπό εξέλιξη διαδικασίας παραχωρήσεως δικαιωμάτων επί του κοιτάσματος της Βεύης. Κατά την εν λόγω διαδικασία, δεν πρόκειται να ληφθεί υπόψη ενδεχόμενη προσφορά της ΔΕΗ, εκτός αν δεν υποβληθεί άλλη αξιόπιστη προσφορά, και θα απαγορεύεται στον κάτοχο του δικαιώματος να πωλεί τον εξορυσσόμενο λιγνίτη στη ΔΕΗ, εκτός αν δεν υποβληθεί άλλη αξιόπιστη προσφορά αγοράς, και για όσο χρονικό διάστημα η ΔΕΗ κατέχει δικαιώματα εκμεταλλεύσεως για περισσότερο από το 60 % του συνόλου των αποθεμάτων λιγνίτη για τα οποία έχει εκδοθεί άδεια εκμεταλλεύσεως στην Ελλάδα.»

8 Προσφυγή ΔΕΗ στο Γεν. Δικ.
4 Λόγοι ακύρωσης: Πλάνη περί το δίκαιο κατά την εφαρμογή των διατάξεων των άρ. 86§1 και άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ) και πρόδηλη πλάνη εκτίμησης Παράβαση της προβλεπόμενης από το άρ. 253 ΕΚ (νυν 296 ΣΛΕΕ) υποχρέωσης αιτιολογίας Παραβίαση των αρχών ασφάλειας δικαίου, της προστασίας της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης και της προστασίας της ιδιωτικής περιουσίας και κατάχρηση εξουσίας Παραβίαση της αρχής της αναλογικότητας

9 1ος λόγος ακύρωσης 2 επιχειρήματα της ΔΕΗ:
Για να αποδειχθεί παράβαση, έπρεπε η συγκεκριμένη επιχείρηση να απολαύει ειδικού ή αποκλειστικού δικαιώματος, πράγμα που δεν συνέβαινε (2ο σκέλος 1ου λόγου ακύρωσης). Η Επιτροπή δεν απέδειξε την ύπαρξη πραγματικής ή δυνητικής κατάχρησης της δεσπόζουσας θέσης της στις σχετικές αγορές, προαπαιτούμενο για την εφαρμογή του άρ. 86§1 σε συνδ. με το άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ) (4ο σκέλος 1ου λόγου ακύρωσης) Ερώτημα: Όφειλε η Επιτροπή να προσδιορίσει μια πραγματική ή δυνητική κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης της ΔΕΗ ή αρκούσε να αποδείξει ότι τα επίδικα κρατικά μέτρα νόθευαν το ανταγωνισμό δημιουργώντας υπέρ της ΔΕΗ κατάσταση ανισότητας ευκαιριών μεταξύ των επιχειρήσεων;

10 Αποφάσεις Τ-169/08, Τ-421/09 Γεν.Δικ.
Η παραχώρηση αδειών εκμετάλλευσης λιγνίτη εξαρτάται αποκλειστικά από τη βούληση της Ελλ.Δημοκρατίας. Ο ρόλος της ΔΕΗ περιοριζόταν στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων εκείνων, των οποίων κατείχε τα δικαιώματα εκμετάλλευσης. Η Επιτροπή δεν υποστήριξε, ως προς την πρόσβαση στον λιγνίτη, ότι η ΔΕΗ εκμεταλλεύτηκε καταχρηστικώς τη δεσπόζουσα θέση της στην αγορά προμήθειας λιγνίτη. Η Επιτροπή δεν απέδειξε ότι η προνομιακή πρόσβαση στον λιγνίτη ήταν ικανή να δημιουργήσει μια κατάσταση, στην οποία η ΔΕΗ απλώς και μόνο με την άσκηση των δικαιωμάτων εκμετάλλευσης θα μπορούσε να προβεί σε καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης της στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλ. ενέργειας. Η Επιτροπή δεν προσάπτει στη ΔΕΗ ότι επεξέτεινε τη δεσπόζουσα θέση της από την αγορά προμήθειας λιγνίτη στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλ. ενέργειας. Η Επιτροπή δεν προσδιόρισε ούτε απέδειξε επαρκώς κατά νόμο την κατάχρηση, κατά την έννοια του άρ. 82 ΕΚ. Από τις αποφάσεις στις οποίες στηρίχθηκε η Επιτροπή, δεν προκύπτει ότι για να γίνει δεκτή η ύπαρξη παράβασης του άρ. 86§1 σε συνδ. με το άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ) αρκεί να αποδειχθεί ότι ένα κρατικό μέτρο νοθεύει τον ανταγωνισμό, χωρίς να είναι απαραίτητο να προσδιοριστεί η κατάχρηση της δεσπόζουσας θέσης της επιχείρησης.  Η Επιτροπή δεν είχε αποδείξει με την απόφασή της την εν λόγω κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης, δεκτή η προσφυγή της ΔΕΗ και για τις 2 αποφάσεις της Επιτροπής (2008, 2009).

11 Αίτηση αναίρεσης της Επιτροπής
C-553/12 (Τ- 169/08), 2 λόγοι αναίρεσης: Πλάνη περί το δίκαιο κατά την ερμηνεία και εφαρμογή των διατάξεων των άρ. 86§1 και άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ) Ανακριβής, ελλιπής και ανεπαρκής αιτιολογία C-554 /12 Ρ (Τ- 421/09), 1 λόγος αναίρεσης για πλάνη περί το δίκαιο, αφού το Γεν. Δικ. ακύρωσε την απόφ. της Επιτροπής της 4/8/2009 απλώς και μόνο επειδή με την απόφαση Τ- 169/08 ακυρώθηκε η απόφαση της 5/3/2008.

12 Επί του 1ου λόγου αναίρεσης
Επιτροπή: Όταν το άρ. 82 ΕΚ εφαρμόζεται σε συνδυασμό με το άρ. 86§1 ΕΚ σε καταστάσεις στις οποίες υφίσταται ανισότητα ευκαιριών μεταξύ των επιχειρήσεων, και επομένως νόθευση του ανταγωνισμού η οποία αποτελεί συνέπεια κρατικού μέτρου, το συγκεκριμένο κρατικό μέτρο συνιστά καθεαυτό παράβαση των ανωτέρω διατάξεων. Αρκούσε επομένως να αποδείξει ότι το εν λόγω μέτρο δημιούργησε πράγματι κατάσταση ανισότητας ευκαιριών προς όφελος της δημόσιας επιχείρησης. ΔΕΗ: Η Επιτροπή πρέπει να αποδείξει την καταχρηστική συμπεριφορά, η κατάσταση ανισότητας λόγω του κρατικού μέτρου συνιστά αναγκαία αλλά όχι επαρκή προϋπόθεση για την εφαρμογή των εν λόγω διατάξεων, η Επιτροπή επιχείρησε να μεταβάλει το άρ. 86§1 σε αυτοτελή και υπέρτερης τυπικής ισχύος διάταξη. ΔΕΕ: Αρκεί να αποδειχθεί ότι η αντίθετη προς τους κανόνες του ανταγωνισμού συνέπεια, δυνητική ή πραγματική, ενδέχεται να προκύψει από το επίμαχο κρατικό μέτρο, αφού σύμφωνα με το άρ. 86§1 ΕΚ τα κ.μ. δεν πρέπει να θεσπίζουν ούτε να διατηρούν μέτρα αντίθετα προς τους κανόνες της Συνθήκης, ιδίως ως προς το άρ. 82, ως προς τις δημόσιες επιχειρήσεις και τις επιχειρήσεις στις οποίες χορηγούν ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα. Δεν απαιτείται η καταχρηστική συμπεριφορά να λάβει πράγματι χώρα.  δεκτός ο 1ος λόγος αναίρεσης, αναίρεση της αναιρεσιβαλλομένης, παρέλκει η εξέταση του 20υ λόγου .

13 2ο σκέλος 1ου λόγου ακύρωσης
Το ΔΕΕ εξέτασε επί της ουσίας το 2ο και 4ο σκέλος του 1ου λόγου ακύρωσης της προσφυγής της ΔΕΗ. ΔΕΗ: Η Επιτροπή έπρεπε να αποδείξει ότι το μέτρο παραχωρεί ή ενισχύει αποκλειστικά ή ειδικά δικαιώματα. Η ΔΕΗ δεν διαθέτει αποκλειστικά δικαιώματα, αφού δεν έχει αποκλειστικότητα για την άσκηση της εν λόγω δραστηριότητας. Επίσης, τα δικαιώματα αναζήτησης και εκμετάλλευσης δεν είναι ειδικά, διότι αυτά παραχωρήθηκαν σε περιορισμένο αριθμό δικαιούχων. Επιτροπή: Το πεδίο εφαρμογής των άρ. 86§1 και άρ. 82 ΕΚ (νυν 106§1 και 102 ΣΛΕΕ) δεν περιορίζεται στα κρατικά μέτρα που παραχωρούν αποκλειστικά ή ειδικά δικαιώματα και εν πάση περιπτώσει τέτοια δικαιώματα παραχωρήθηκαν στη ΔΕΗ. ΔΕΕ: Αν η κατάσταση ανισότητας ευκαιριών μεταξύ επιχειρήσεων και, συνεπώς, η νόθευση του ανταγωνισμού αποτελούν συνέπεια κρατικού μέτρου, το μέτρο αυτό, είτε είναι νομοθετικό, κανονιστικό ή διοικητικό, συνιστά παράβαση του άρ. 86§ 1 σε συνδ. με το άρ.82 ΕΚ. Αρκεί το επίμαχο κρατικό μέτρο να δημιουργεί κατάσταση όπου η δημόσια επιχείρηση ή η επιχείρηση στην οποία έχουν χορηγηθεί ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα οδηγείται σε καταχρηστική εκμετάλλευση της δεσπόζουσας θέσης της.  Απορρίπτεται το 2ο σκέλος του 1ου λόγου ακύρωσης

14 4ο σκέλος 1ου λόγου ακύρωσης
ΔΕΗ: Δεν συντρέχουν εν προκειμένω οι προϋποθέσεις εφαρμογής της θεωρίας της επέκτασης της δεσπόζουσας θέσης. α) Σε όλες τις υποθέσεις στις οποίες εφαρμόστηκε η θεωρία αυτή, η επιχείρηση κατείχε μονοπώλιο στην αγορά, το δε επίμαχο κρατικό μέτρο παραχωρούσε αποκλειστικά ή ειδικά δικαιώματα σε παραπλήσια και διακριτή αγορά, πράγμα που δεν ισχύει εν προκειμένω. β) Η ΔΕΗ δεν έχει κανονιστικές αρμοδιότητες που να της επιτρέπουν να καθορίζει τις δραστηριότητες των ανταγωνιστών της ούτε έχει τη δυνατότητα να επιβάλλει κόστη στους ανταγωνιστές της. γ) Η Επιτροπή όφειλε να εξετάσει την επίπτωση της φερόμενης παράβασης στα συμφέροντα των καταναλωτών. δ) Η Επιτροπή χαρακτηρίζει τον λιγνίτη ως απολύτως απαραίτητο συντελεστή παραγωγής (essential facility), χωρίς να αποδεικνύει ότι είναι απολύτως απαραίτητος για τη δραστηριοποίηση στην αγορά χονδρικής προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας. Επιτροπή: α) Τα κρατικά μέτρα τα οποία μπορεί να εμπίπτουν στα άρ. 86§ 1 και 82 ΕΚ δεν περιορίζονται στα ειδικά ή αποκλειστικά δικαιώματα. β) Η διαπίστωση παράβασης των διατάξεων αυτών δεν εξαρτάται από την άσκηση κανονιστικών εξουσιών και αρμοδιοτήτων. γ) Δεν απαιτείται από τη νομολογία να εξεταστεί η τυχόν ζημία που θα προκαλούσε στα συμφέροντα των καταναλωτών η παράβαση των επίμαχων διατάξεων. δ) Κακώς η ΔΕΗ ισχυρίζεται ότι η Επιτροπή εκτίμησε ότι η πρόσβαση στον λιγνίτη αποτελούσε απολύτως απαραίτητο συντελεστή παραγωγής (essential facility). ΔΕΕ: Οι πρακτικές μιας επιχείρησης που κατέχει δεσπόζουσα θέση, οι οποίες τείνουν να επεκτείνουν την εν λόγω θέση, νοθεύοντας τον ανταγωνισμό, σε παραπλήσια αλλά διακριτή αγορά, συνιστούν καταχρηστική εκμετάλλευση δεσπόζουσας θέσης κατά την έννοια του άρ. 82 ΕΚ. Η επέκταση δεσπόζουσας θέσης απαγορεύεται καθαυτή από το άρ 86§ 1 σε συνδ. με το άρθρο 82 ΕΚ, όταν η εν λόγω επέκταση είναι αποτέλεσμα κρατικού μέτρου.  Απορρίπτεται το 4ο σκέλος του 1ου λόγου ακύρωσης, αναίρεση απόφασης Τ-169/08 και κατ’ επέκταση της απόφ. Τ-421/09.

15 T-169/08 RENV και T-421/09 RENV Το ΔΕΕ ανέπεμψε την υπόθεση ενώπιον του Γεν. Δικ., το οποίο απέρριψε όλους τους προβαλλόμενους από τη ΔΕΗ και την Ελλ.Δημοκρατία λόγους ακύρωσης και δικαίωσε την Επιτροπή με τις αποφάσεις της 15/12/2016 (T-169/08 RENV και T-421/09 RENV).

16 Σημασία αποφάσεων Άρ. 106§1 ΣΛΕΕ, διττή σημασία: 1) εισαγωγή κανόνα ισοδυναμίας δημοσίων και ιδιωτικών επιχειρήσεων και 2) υποχρέωση του κράτους να μην θεσπίζει/διατηρεί μέτρα που είναι αντίθετα προς τη Συνθήκη, όχι μόνο απέναντι στις δημόσιες επιχειρήσεις αλλά και στις επιχειρήσεις με αποκλειστικά και ειδικά δικαιώματα. Αρχικά, γινόταν δεκτό ότι η χορήγηση αποκλειστικών δικαιωμάτων δεν ήταν per se παράνομη, ανεξάρτητα από τον τρόπο άσκησής τους από τις ωφελούμενες επιχειρήσεις. Σταδιακά, όμως, η νομολογία άλλαξε, υιοθετώντας την προσέγγιση της «αυτοματοποιημένης κατάχρησης» (βλ. C-260/89, ΕΡΤ, C-49/07, ΜΟΤΟ Ε). Αποσαφήνιση σχετικά με το ζήτημα κατά πόσο μπορεί να καταφάσκεται η συνδυαστική εφαρμογή των άρθρων 106§1 και 102 ΣΛΕΕ σε περίπτωση που το κρατικό μέτρο δημιουργεί μια γενική κατάσταση ανισότητας ευκαιριών στη σχετική αγορά, χωρίς περαιτέρω συγκεκριμενοποίηση της καταχρηστικής συμπεριφοράς εκ μέρους της δεσπόζουσας επιχείρησης. Με την απόφαση C-553/12 το ΔΕΕ εντάσσει στο ρυθμιστικό πεδίο των άρ. 106§1 και 102 ΣΛΕΕ μια περίπτωση όπου δεν έχει αποδειχθεί η εκδήλωση καταχρηστικής συμπεριφοράς από τη δεσπόζουσα επιχείρηση. Η ισότητα μεταξύ των επιχειρήσεων από τη σκοπιά του ανταγωνισμού φαίνεται πως αποτελεί θεμέλιο των διατάξεων περί ανταγωνισμού. Κριτική απόφασης, καθώς θεωρήθηκε ότι εφόσον δεν εκδηλώνεται καταχρηστική συμπεριφορά εκ μέρους της επιχείρησης με δεσπόζουσα θέση, διαστέλλεται υπερβολικά το πεδίο εφαρμογής του άρ. 106§1 ΣΛΕΕ, μετατρέποντας τη διάταξη σε μέσο απελευθέρωσης ορισμένων αγορών («εργαλειοποίηση» διάταξης) αλλά και τη διάταξη του άρ. 102 ΣΛΕΕ σε «αδίκημα αφηρημένης διακινδύνευσης». Ωστόσο, δεδομένου ότι το κράτος συχνά ασκεί επιρροή στις δημόσιες επιχειρήσεις και στις επιχειρήσεις με αποκλειστικά και ειδικά δικαιώματα, νοθεύοντας τον ανταγωνισμό, η επίκληση και η εφαρμογή της εν λόγω διάταξης σε τέτοιες περιπτώσεις φαίνεται δικαιολογημένη, αφού το κράτος έχει ειδική ευθύνη για τη διαφύλαξη της αποτελεσματικότητας των διατάξεων περί ανταγωνισμού.